Dagblad voor Leiden en Omstreken.
Jhr. Mr. Dr. N.
DE GIJSELAAR
BINNENLAND.
3de JAARGANG. - DONDERDAG 31 AUGUSTUS 1922 - No. 73<
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936
ABONNEMENTSPRIJS
IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN i
WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN
PER KWARTAAL 12.50
PER WEEK10.19
FRANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90
1 MAART 1910
Op den das van morgen zal het 12
jaar geleden zijn, dat Jhr. de Gij&elaar be
noemd werd tot burgemeester der Ge
meente Leiden.
Op uitdrukkelijk verlangen zal deze
dag zonder eenige openbare huldiging
voorbijgaan.
Dit kan echter niet verhinderen dat tal
van gemeentenaren den jubileerenden bur
gervader hunne gelukwenschen zullen
aanbaden, en dat wij met een enkel woord
op dezen herdenkingsdag do aandacht
vestigen.
Toen de heer de Gijsolaar in 1910 tot
burgemeester dezer gemeettite werd be
noemd, wao Leiden voor hem geen onbe
kende plaats.
Van 1884 tot 1891 mocht hij aan de
Rijksuniversiteit alhier 6tudeenen, welke
studie bekroond word door de promotie in
de Recht/7etenschappen en in de Staats
wetenschappen.
Ook de burgemeester heeft ondervon
den in zijn leven, dat de weg van den
mensch geleid wordt, vaak heel anders
dan hij zichzelf had gedacht.
Lag het aanvankelijk in zijne bedoeling
zich te Amsterdam aan de rechtspractijk
te wijden, reeds spoedig werd hij na het
overlijden van zijn oom naar Gorinchem
geroepen, om daar als modefirmant in een
bankierszaak op te treden en, al was dat
dan oc# niet de bedoeling, practische er
varing op te doen voor zijn latere levens
taak.
Zoo toch beschouwt de heer de Gijso
laar zijn ambt.
Het is hem een levenstaak gewor
den.
Nadat hij reeds tevoren in verschillen
de besturende colleges had zitting geno
men werd hij in 1908 bij een tusschentijd-
8che verkiezing tot lid van de Provinciale
Staten van Zuid-Holland gekozen.
Twee jaren later volgde, na het overlij
den van Mr. de Ridder, de eervolle uitnoo-
diging van de Regeering om zich voor het
burgemeesterschap van Leiden beschik
baar te stellen.
Sinds is het achtste van een eeuw voor
bij gegaan.
Een betrekkelijk kort tijdsbestek, maar
een tijdperk, waarin veel werd gedaan
en veel werd doorleefd.
Wij zullen geen opsomming geven van
de belangrijke werken die sinds 1910 tot
stand kwamen.
Ieder die het leven der Gemeente heeft
medegeleefd weet, dat in het belang der
gemeente belangrijke en soms diep ingrij
pende maatregelen werden genomen.
De groote oorlog dio in 1914 uitbrak,
liet^ ook Leiden niet onberoerd.
Véél werd er in de jaren die volgden
van d© magistraatspersonen gevergd.
Onafgebroken stond toen de heer de
Gijselaar voor de belangen der gemeente
op de bres.
Hij was toen in den waren zin oen bur-
gerv ader.
Wij behoeven dit niet nader in herinne
ring te brengen.
De de Gijselaarsbank in 1920 ont
huld, 6taat daar, als een zwijgend ge
tuig© van wat de burgemeester in moei
lijke jaren voor de Gemeente deed en te
vens van de dankbaarheid en waardeering
Tan de Leideeho ingezetenen.
1 SEPTEMBER 1922
„Voortdurend, aldus de heer Mr. van
der Lip bij de onthulling van 'dit monu
ment, hebt u bij de vervulling van uwe
moeilijke taak, een wije beleid en een
getrouwheid tot in het kleine ge
toond, die allerwege eerbied afdwongen."
„En zoo ging de spreker voort
met een sterk ontwikkeld verantwoorde
lijkheids gevoel hebt u het niet gelaten bij
hot geven van een wenk hier en een
raad daar, en het oprichten van een
commissie gind6, om dam verder het .work
aan anderen over te laten, neen, zoo
veel maar ©enigszins mogelijk was, hebt
u zelf de hand aan den ploeg geslagen."
De heer van der Lip toekende vervol
gens den burgemeester als de trouwe ka
pitein op het schip, die voortdurend met
een wakend oog op de brug stond en die
haast niet te bewegen wa6, die plaats ook
maar voor oen korten tijd aan ©en ander
af te staan.
In die iaren heeft de heer de Gijselaar
zich in zijn volle kracht getoond.
Was het misschien mede tengevolge
daarvan, dat enkele maanden na de ont
hulling van het monument moest worden
meegedeeld, dat de burgemeester door een
zeer ernstige krankheid was aangetast?
Zorgvolle dagen volgden.
Soms werd gevreesd, dat dit werkzame
leven zou worden afgesneden.
Maar de gebeden zijn verboord.
En thans mag de heer de Gijselaar weer
sinds geruimen tijd zijn burgemeesterlij-
ben arbeid met opgewekthed verrichten en
is hij weer in staat., de vergaderingen van
den Raad te leiden.
Ook in die funotie wordt hij gewaar
deerd.
Aristocraat in heel zijn optreden, weet
hij toch de vergaderingen zoo te leiden,
dat zelfs de meest critisch aangelegde
leden, naar hem luisteren en zijn leiding
eerbiedigen.
Als voorzitter van den Raad treedt de
heer de Gijselaar, zonder de teugels los
te laten, met een zekere gemoedelijkheid
op, waardoor de beginners op het poli
tiële© pad, zich vrij spoedig op hun gemak
gevoelen, terwijl hij toch tevens weet te
imponeeren.
Vooral in de latere jaren, toen de sa
menstelling van den Raad zich wijzigde,
en een groot deel van de leden uit andere
partijen en volksgroepen gerecruteerd
werd, kwam deze gemoedelijke karakter
trek meer naar voren.
Jhr. de Gijselaar jubileert!
Van luidruchtig feestbetoon ie geen
6prake.
Maar wat er wel is, dankbaarheid en
blijdschap.
Dankbaarheid voor wat de heer de Gij
selaar in het belang der Gemeente deed,
dankbaarheid voor zijn herstel, blijd
schap, dat hij in 6taat werd gesteld de
teugels van het bewind weer in handen te
nemen.
Den jubilaris onze hartelijke gelukwen
schen.
Moge God hem nog vele jaren sparen.
Worde hij ook in de toekomst gesterkt
voor zijn arbeid.
Zij het hem gegeven nog veel in het
belang der Gemeente te doen, en nog vele
jaren te zijn een trouwe kapitein op het
schip van stad.
STADSNIEUWS.
Koninginnedag.
Van een algemeen© viering van den ver
jaardag van H. M. de Koningin was ook
vandaag weer geen sprake.
Wel wapperde van alle openbare en van
tal van particuliere gebouwen de Vader-
land6khe driekleur, wel waren velen met
Oranje getooid, maar van een algemeen©
viering kan niet gesproken worden.
Als naar gewoonte werd hedenmiddag
i onder groote belangstelling weer een kin-
i derfeest georganiseerd in de Stads-Go-
hoorzaal, maar bekend is, dat slechts een
klein deel van de schoolkinderen hier
van profiteert.
Voorts houdt de Chr. Oranje-Verecni-
ging, nadat eerst voor de liefhebbers ecu
boottocht is gehouden, de gebruikelijke
avond-bijeenkomst in do Sta de-Gehoor
zaal.
Dat is alles te waardeeren.
Maar er ontbreekt iets.
Uit do pogingen die men hier en daar
do kinderen ziet doen om optochtje te spe
len, blijkt voldoende hoe noodig het i6,
dat een algemeen kinderfeest wordt ge
houden.
De schoolbesturen schijnen hiervoor
niets te gevoelen, evenmin als de onder
wijzers. En de Oranje-Vereeniging zoekt
bij voorkeur haar kracht in „Uitvoerin
gen".
En zoo worden de k i n d er e n verge
ten.
In den loop van den morgen liet het
carrillon zijne vroolijke feestklanken hoo-
i'on, terwijl de fontein op de Vischmarkt
in werking werd gesteld.
De Lakenhal.
Een Leidsche dame, die onbekend
wenscht te blijven, 'heeft aan het stedelijk
museum De Lakerhal ten geschenke aan
geboden een schilderij uit het laatst van
de 16de eeuw, voorstellende: de aanbid
ding der herders.
B. en W. stellen den gemeenteraad
voor, dit geschenk onder dankbetuiging
te aanvaarden.
Op Zaterdag 2 September zal een be
langrijke hert entento ons telling van kunst
nijverheid, omvattende -meubels, porselein,
aardewerk, glas in lood, edelsmeedkunst,
geweren en bedrukte stoffen enz., worden
geopend in de tentoonstellingszaal.
Staking Sigarenmakers.
De Soc. Dem. leden van den Leidschen
gemeenteraad hebben eer van hun werk.
Toen onlangs de voorstellen inzake de
tewerkstelling van sigarenmakers aan de
orde kwam, werd van die zijde in bedekte
tonnen aangespoord, dit werk niet te aan
vaarden.
Liever hongerlijden, dan op deze wijze
te werken, was toen het parool.
Dit optreden is niet zonder invloed ge
bleven, zooals uit het volgende blijkt.
Door de Gemeentelijke Arbeidsbeurs
waren vorige week Maandag een 20-tal
gehuwde sigarenmakers tewerk gesteld in
de Sigarenfabriek aan de Pasteurstraat.
In die afgoloopen 55-urige werkweek
zijn vervaardigd 45750 6igaren, terwijl de
verdiensten met. rijks- en kindertoeslag
bedroegen f326.97. (Door enkele arbei
ders is ©enige uren verzuimd tot een to
taal aantal uren van 45). Do uit keeringen
vroeger door deze 20 werklieden genoten
beliepen een bedrag van f 306.22.
Een en ander komt dus hierop neer dat
het gemiddelde loon in de afgoloopen
week f 16.35 bedroeg en de werkloozenuit-
keering betaalde f 15.31.
Het minst aantal verwerkt© 6igaren
door één persoon bedraagt 1600 met een
verdienste van f 11.40, terwijl dezg per
soon voeger 'een uitkeering had van
f 10.50.
Het grootst aantal verwerkt© sigaren
door één persoon bedraagt 4050 (een „Se-
noritas"-werker) met een verdienste van
f 26.22J4, terwijl de uitkeering voor do
zen persoon vroeger was f 15.
Het aanvankelijk resultaat was dus
niet slecht, gezien het feit, dat men in de
vervaardiging van deze sigaren geen rou
tine heeft.
Maar nu was de laatste dagen er op
nieuw een vijftal aan het werk gesteld, en
het is waarschijnlijk aan hun optreden
te danken dat een conflict is uitgebroken.
Alle werklieden hebben n.l. gistermor
gen de werkplaats verlaten en gezegd niet
weder terug te zullen komen voor de
834-urige werkdag voor hen is ingevoerd
en een minimum loon van f 20 is verzekerd.
Zij hopen door hun optreden t© bereiken,
dat ook in andere plaatsen deze produc
tieve werkverschaffing wordt stopgezet.
Na overleg met de autoriteiten heeft de
directie besloten d© werkplaats te sluiten
en ze niet weer te openen voor de werk
lieden hebben verklaard met de gestelde
voorwaarden genoegen te nemen.
Het geldt hier trouwens een rijksrege
ling waaraan de gemeente niets kan ver
anderen. Zoowel de werktijden als de loo-
nen zijn door de regeering vastgesteld.
Van beteekeni6 is hierbij, dat aan hen
die dit werk weigeren, geen ondersteu
ning mag worden toegekend.
De werklieden, of liever hunne leiders,
spelen dus hoog spel.
Er aam vrouwen verzorging.
In do Raadsvergadering van 29 Mei j.l. word
door B. en W. voorgesteld, een overeenkomst aan 1
to gaan met de R. K. Vereen, voor Kraamverzor-
ging betreffende het verleenen van hulp aan 6tada
patiënten.
In verband met ingediende voorstellen word
toen besloten dit punt aan te houden.
De heer Groeneveld toch diende tijdens de
behandeling van hot prac-advies een voorstel
in tot aanstelling van een verpleegster bij den
Gemeentelijken Geneeskundigen Dienst, welke
verpleegster in hoofdzaak zal worden belast
met de kraamverzorging van armlastigen, ter
wijl de heer De Lange alsnog oen onderzoek
wensohte te zien ingesteld naar de mogelijkheid
om het College van Vrouwen-Kraammoeders te
bewegen ten behoeve van de kraamverzorging
afstand te d:oen van de te zijnor beschikking
staande inschrijving op het 234 pet. Grootboek
ad 80000,of om althans ten opzichte van
de kraamverzorging samenwerking met dat
College te zoeken.
Ten slotte diende de hccr Wilbrink een voor
stel in om de voorgestelde jaarlijksche subsidie
ad 500,aan de vereeniging niet toe te
kenneD. en de vergoeding voor verleende hulp
vast te stellen op 20,per geval.
Aanneming van het eerste voorstel achten B.
en W. niet geraden, ook in verband met de koe
ten.
„Hot onderzoek door den heer De Lange ver
langd, heeft niet tot het door hem gewensoljle
resultaat geleid.
Het —College van Vrouwen-Kraammoeders
houdt zich absoluut niet bezig met verzorging
van kraasnvrmiwen, doch is, blijkens de statu
ten, een instelling van weldadigheid, die zich
ten doed stelt „onderstand" te verleenen aan
behoeftige gehuwde kraamvrouwen. Het Colle
ge verricht dus zuiver maatschappelijk werk.
Uit een bespreking met de leden van het Col
lege bleek, dat de geldmiddelen uitbreiding der
werkzaamheden niet toelaten en dat de op
brengst van het kapitaal geheel wordt aange
wend tot ondersteuning van hen_ die aan dien
steun behoefte hebben.
Bovendien bleek het College niet bereid tot
liquidatie over te gaan of op andere wijze fi-
nancieelen steun te verleenen."
Wat tenslotte het voorstel Wilbrink betreft,
zeggen B. en W. dat het hun bij nadere ovenve^
ging voorkomt, dat een regeling op dezen grond
slag wel de voorkeur verdient,
bestuur aanvankelijk bleef aandringen op de
subsidie in de kosten van oprichting, omdat
deze kosten in hoofdzaak zijn gemaakt voor de
minder gegoeden, en meer nog op de jaarlijk-
sohe subsidie omdat daarvan afhankelijk is de
verkrijging van Rijks- en Provinciale subsidie,
heeft het tooh ten slotte kunnen goedvinden
genoegen te nemen met betaling van een vast
bedrag per geval, zonder meer.
Uit den aard der zaak worden de kosten,
per geval verhoogd, omdat de eerste prijsop
gaaf beneden den kostprijs bleef, aangezien
daaarbij wao gerekend op de jaarlijksche sub
sidie van 500,
De vereeniging wil thans de kraamverzor
ging op zich nemen tegen vergooding van 35
per geval, inclusief e.v. ontsmetting, terwijl, in
dien de verzorging langer duurt dan 10 dagen,
voor iederen dag daarboven 2,50 moet wor
den betaald, echter tot een maximum van 45
voor allo kosten per geval.
Het komt B. en W. voor dat deze prijsbereken.
niet te hoog is, in aanmerking genomen, dat nu
do beide aangevraagde subsidiën vervallen en
de kosten van ontsmetting, aanvankelijk bere
kend k f 5,per geval, nu in den prijs begre
pen zijn.
Zij hebben zich daarom andermaal tot het
Zij 6tellen dan ook voor in dezen geest te Ijo-
aluiten.
Marktgelden.
Op advies van de Commissie voor het Markt
wezen stellen B. en W. voor de tarieven van do
Zatordagsche dag- en avondmarkten, alsmede dfo
voor de bloem- en boommarkt te verhoogen.
Voorgesteld wordt het tarief te verhoogen van
6 cent per M.2 tot 25 cent por M.2 of gedeelte
daarvan en dat van de z.g. standwerkers van 25
cent tot f 1.— per M2.
De tarieven voor de bloem- en boom-
markt bedragen thans, voor op den grond
slaande potten, hoornen of planten per strek-
kenden meter of gedeelte daarvan 0,06, voor
kraampjes en stallen per vierkanten meter of
gedeelte daarvan 0,10, terwijl bij vooruitbe
taling voor een gehoel jaar in heide gevallen
2,per strokkenden, resp. vierkanten meter
in rekening wordt gebracht. B. en W. zouden
deze tarieven, wederom in overeenstemming
met hot voorstel van do Commissi© voor het
Marktwezen, gebracht willen zien op onder
scheidenlijk 0,10 f 0,20 cn 3,
Ten slotte verdient het aanbeveling de voor
verschillende met name genoemde markl&n gel
dende tarieven van 0,06 of 0,714 te bren
gen op 0,10, terwijl het minimum van zes
stuks, waarvoor thans volgens op de markt
voor gevogelte, honden en poelierswaron moet
worden betaald, tot 10 stuks ware te verhoogen
Gisterenmiddag is bij do firma ParmenGer
sajetfabrieken aan de Schclpenkade alhior een
staking uitgebroken.
Toen n.l. een der meisjes in verband met haar
gedrag werd weggezonden, trokken een dertigtal
collega's hare partij en legden het werk neer.
Hedenmorgen werden verschillende meisjes op
baar verzoek weer tot de fabriok toegelaten.
Mevr. S. Hooge veen—Boeletra
hoeft wegens a.s. vertrek uit de gemeente eervol
ontslag verzocht als lid van het College ran
Vroywcnkraammocder.
Men verzoekt ons fo melden dat do
besproeiing van een draaiorgel, met zeep
ADVERTENÏIE-PRIJS.
PER GEWONE REGEL 10.221
DES ZATERDAGS f0.30
INGEZONDEN RECLAMES DURF* VK1EB!
KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens
30 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent
bij vooruitbetaling. 1
water, waarvan wij gisteren melding
maakten, aan een o n g e 1 n k moet wor
den toegeschreven.
Opzet, zoo werd ons verzekerd, waa
hier niet in het spel.
Hedenmorgen werd door de heer P.
Spaa, namens de Chr. Oranje-Yereeniging
in -het. felicitatieregister ten paleize te
's-Gravenhago. geteekend.
Mej. S. M. B 1 o m alhier is te 's-Gra-
venhage geslaagd voor het examen
hoofdakte.
Bij de Leidsche Spaarbank is in de
maand Augustus ingelegd f 253.271.0G on
terugbetaald f 249.302.03, terwiil 97 nieu
we inleggers zijn ingeschreven en 51
boekjos gehoel werden uitbetaald.
Het tegoed der 16009 inleggers bedroeg
einde Augustus f 4.918.112.15.
.DE KABINETSCRISIS.
Als antwoord op hot bericht van het
Vad. dat „alle pogingen van de anti-revo
lutionairen, om te komen t:-t een Kabi-
net-Colijn, waarin deze minister van fi
nanciën zou moeten wezen, van meet af
aan mislukt zijn, door do volstrekte wei
gering van de katholieken on Chris! olijk-
historischen", verzekert do Ned., dat
altrans aan de Christelijk-historische ka
merleden niets bekend is van
©enigen directen of indirecjen
stap, om te komen tot een Kabi
net-Co lijn, zoodat van een weigering
hunnerzijds uiteraard geen sprake kan
zijn.
De Maasb. weet nog te vet, ten, dat
de oplossing der crisis zeer stellig deze
wec-k niet is to verwachten. Op z'n
vroegst zal het midden der volgende week
kunnen zijn, vooraleer de overccnsiem-
rning der rechterpartijen op hot nieuwe
regeeringsprogram kan zijn tot 6tand ge
komen.
Tot zoolang zal dus minstens nog go-
duld moeten worden geoefend.
Invasie van vreemde werkkrachten.
Do werkloosheid breidt zich te Maas
tricht gestadig uit. Eenigo dagen gele
den zijn aan do aardewerkfabrieken „Do
Ceramiquo" weer een 50 arbeiders ont
sla gen, terwijl in allo takken van bedrijf
zich hoe langer'hoe moer Duitscbe en
Belgische werkkrachten indringen. Het
wemelt daar in de stad van Duitsehe
dienstmeisjes.
De musici in do cafe's met strijkjes en
in de cinema's, komen moest allen uit
Luik.
In de bouwakken werken vele buiten
landers.
Zegelplichtigheid aanstelling ambtenaren.
De minister van Financiën hoeft be
paald, dat de aanstellingen van ambte
naren niet vallen onder de vrijstelling van
art. 32 40 der Zegelwet en daarom zcgcl-
plichtig zijn.
Winterdienstregeling spoorwegen.
Naar het Huisgezin vcrncomt, zal geen
nieuwe winterdienstregeling voor de No-
dorlandsche Spoorwegen worden ineevoerd
doch or zullen met ingang van 8 October
in verband met het eindigen van den zo
mertijd, ©enige wijzigingen worden go-
bracht in do zomerdienst regeling.
Het tekort hij do spoorwegen.
In de gister gehouden conferenties tus-
schen do direclio der'N'ïd. Spoorwegen en
de vertegenwoordigers der organisaties
werd opnieuw de positio van het trein
personeel besproken.
Omtrent do arbeiders-remmers, die naar
de werkplaatsen waren overgeplaatst als
arbeiders en op wie do 10 pCt. loonsver
laging reeds zal worden toegepast, waar
toe zij ten bewijze, dat zij er genoegen
mee nemen, een stuk moeten teckenen,
merkte de directie op dat niemand tot
teekening gedwongen zal worden.
Wie niet toekent blijft echter ter bo-
schikking en kan een overplaatsing tege
moet zien in een betrekking als poetser,
arbeider op de stations, enz., terwijl bij
het aanwijzen der standplaats met do be
trokkenen geen rekening kan worden ge
houden. Ook zullen dan de periodieke vc-r-
hongingen stilstaan.
Wie wel teekent behoudt als stand
plaats de werkplaats, waarbij hij is inge
deeld en maakt de gewone promoties als
arbeider.
In beide gevallen echter zullen bij voor
komende vacatures de arbeider-remmers
naar anciënniteit in den treindienst wor
den herplaatst. ..Tel."
De SehevoniiKjscho liavon.
De havencommissie te Scheveningon
heeft aan de Koningin, den Voorzitter van
den Ministerraad en aan den Minister van
Waterstaat telegrammen gezonden, waar
in erop gewezen wordt, dat de ondiepte
in de buitenhaven steeds verergert en een:
geregeld uilgaan der schepen ten zeerei©
belemmert.
Verschillende schepen liggen reeds en
kele dagen voorgaats en zijn nu gedwon-
