Dagblad voor Leiden en Omstreken.
BINNENLAND.
3de JAARGANG. - WOENSDAG 9 AUGUSTUS 1922 - No. 712
Bureau: Hooigracht 35 - Leiden - Tel. Int. 1278 - Postrekening 58936
ONNEMENTSPRIJS
IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN
WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN
PER KWARTAAL 12-50
TEU WEEK10.19
FRANCO PER POST PER KWARTAAL I 2.90
r Dit nummer bestaat uit twee bladen
--
Onderwijs-herzieniug.
Naar aanleiding van ©nkelo opmerkin
gen ©en week geleden door ons gemaakt,
1 schrijft de heer W irtz, in de R o t.ter-
dammer een artikel waarin hi.uiteen-
jet, dat wij zijne bedoeling als hij sprak
n een onderwijsman en eon. o n-
i' e r w ij s 6 t e 1 s e 1, hebben misver-
- r;n.
//ij meenen onzen lezers een dienst te
o, door de opmerkingen van den heer
11.7, een man naar wien we als het
het onderwijs gaat gaarne luisteren
'er te laten volgen.
I- zijn aldus het artikel ta.l van
schen die nooit voor de klas hebben
si aan en toch wel degelijk deskundig
in op onderwijsgebied.
„Een Minister van Onderwijs moet naar
mjn meening zijn 'n onderwijsman en niet
in de eerste plaats een po-liticus. Daaruit
volgt volstrekt niet, dat het iemand moet
wezen, die zelf voor do Idas gestaan heeft,
maar wel, dat het. iemand moet zijn. die
die het Onderwijs kent en niet verpolitiekt
is. Om nu voorzichtigheidshalve te blijven
bij de reeds overledenen, noem ik twee
namen: Dr. D. Bos en Dr. H. Bavinclc,
twee mannen, die nooit in de School voor
Lager Onderwijs gearbeid hebben, en tóch
echte, volblced onderwijsmannen waren.
Beiden zouden ongetwijfeld als Minister
van Onderwijs een schitterend figuur ge
maakt hebben, al ging beider aanleg ook
I in eenigszins verschillende richting. Bei-
I den zouden natuurlijk over onderdeelen
«voorlichting noodig gehad hebben, maar
ze zouden die op de rechte plaats gezocht
j en gevonden hebben, om daarna zélf het
geheel te overzien, wat hun beiden zoo
uitstekend was toevertrouwd. Wo zouden
van hen geen brokstukken gekregen heb^-
ben; geen Wet, waarin bet eene artikel
een geheel ander beginsel huldigt dan 't
andere. Ze zouden niet telkens ever 6tag
I gegaan zijn om stemmen te winnen voor
r hun Wet, maar waar het noodig was voet
bij stuk gehouden hebben en eerbied heb
ben afgedwongen door hun breeden blik,
waarmee ze heel het terrein overzagen.
Dat waren mannen die, al -dienden ze bei
den ook de politiek, toch niet verpolitiekt
I waren, al geldt dit van Dr. Bavinck in
I p'Hcere mate dan van Dr. Bos."
L>e vraag zou gedaan kunnen worden
of -de schrijver "hier niet wat onbillijk is.
Wanneer eerst gezegd wordt, dat we
noodig hebben een onderwijsman en niet
in de eerste plaats een politicus en als die
/tegenstelling dan wordt toegespitst als:
j iemand die bet onderwijs kent en niet ver-
politielet is, dan kunnen daaruit gevolg-
I trekkingen worden gemaakt, die de heer
J W. waarschijnlijk niet bedoelt en die o. i.
I ook niet billijk zijn.
Intusschen kunnen we ons met deze om-
j echrijving van een onderwijsman veel be-
ter vereenigen, dan met eene die we dezer
dagen hoorden van iemand die zeker niet
ondeskundig kan worden genoemd -en die
een Minister noodig achtte, die de behoef
ten van het onderwijs uit ervaring kent.
Maar "we citeeren verder.
Wij moeten hebben, zegt de heer Wirtz,
cm onderwijskundige herziening
e r Wet van 1920.
Dit wil volstrekt niet zeggen, dat de
Y/et beslissen moet over allerlei paedago-
gische kwesties. Integendeel: 't is juist
©en der grootste fouten van de Wet-De
iVisser, dat er veel te veel dwang wordt
uitgeoefend* op onderwijskundig terrein.
De redactie van de „Nieuwe Leidsche
Courant" noemt b.v. enkele zaken, waar-
i ©ver men het in onderwijskringen niet
eens is, als daar zijn: Voorbereidend On
derwijs, het Fran6ch ep de Lagere School,
het Uitgebreid Lager Onderwijs, ambu-
lant.isme en differentiatie. Juist, omdat
men het daarover in het maatschappelijk
I loven niet volkomen ceni6 is, mag de wel>
gever hierover geen beslissing nemen en
dit heeft hij toch godaan. Dit is dwang en
belet de vrije ontwikkeling van het On
derwijs.
Al heb ik dan ook op al dezo punten
een gevestigde Qpinie, toch heb ik nooit
geadviseerd om die meening met dwang
aan anderen op te leggen. Door vrijheid
kan ons Onderwijs tot bloei komen, niet
door dwang."
„Wanneer we spreken van een onder
wijs stelsel, wordt daarmee heel iets
anders bedoeld ©n wel oen behoorlijk ver
band tusschen het Voorbereidend, het La
ger, het Uitgebreid Lager, het Middelbaar
het Itooger en het Vakonderwijs. Dit is
ingezien door Dr. Kuyper, die daarom de
Ineenschakelingecommissie benoemde, wier
taak eerst hemelhoog geprezen is en daar
na in twee mooie dikke boeken is gedepo
neerd in het. archief.
Moot dit alles nu voorafgaan aan de
'herziening der Wet? Niemand, die er aan
denkt; maar de man, die die Wetsherzie
ning tor hand neemt, moet het geheel
overzien en dan kan hij m.i. nooit tot een
degelijke bezuiniging komen, als hij niet
bet fundament voor dat Onderwijsstelsel
in zijn bestek opneemt. Doet hij dit, dan
worden er millioenen bezuinigd, niet
slechts zonder schade voor het Onderwijs,
maar tot groot voordeel van dat Onder-
jsü lfl Mhtoflüfci
De aanneming van het thans aanhangi
ge Herzieningsontwerp daarentegen zou
stellig niet 6lechts een ramp wezen vo-or
het Onderwijs, maar ook voor de antire
volutionaire beginselen. We hebben nog
altijd een. Program van Beginselen en
voor zoover ik weet, is Artikel X daarin
nooit geschrapt. Dit luidt aldus: „Zij wil
dat de gewestelijke en gemeentelijke
autonomie, voer zoover deze niet strijdt
met de eischen der staatseenheid en de
rechten van de enkele personen niet onbe
schermd laat, door decentralisatie meer
tot haar recht kome". Die gemeen lelijke
autonomie en ook de rechten van de en
kele personen hebben door de Wet van
1920 reeds een geduchten knak gekregen,
daar er veel meer is gecentraliseerd dan
noodig is; maar als de Wijzigingswet
wordt aangenomen, dan wordt dit nog
veol slimmer."
Wij hebben gestreden dus eindigt de
heer Wirtz voor „de School aan do
Ouders", maar 1920 beeft de Openbare en
de Bijzondere School voor een groot deel
overgeleverd aan den Staat en de Herzie
ningswet gaat weer in dezelfde richting."
Met wat hier gezegd wordt; kunnen we
ons in hoofdzaak vereenigen.
Kan een universeel man gevonden wor
den, bekwaam om ©en weldoordacht stel
sel te ontwerpen, die tevens genoeg poli-
tieken aanleg heeft om iets tot stand te
brengen, dan zouden we dat van harte
toejuichen.
Hier zijn echter practische moeilijkhe
den. 1
Bij een nieuw 6telsel of wil men een
stelsel komen tal van kwesties aan de
orde.
Kan ntt een uit den nood geboren her
ziening wachten tot hieromtrent beslist
is?
In elk geval zal het toch noodig zijn,
dat in groote lijnen een ontwerp van het
stelsel wordt gemaakt, en dat de plaats,
die het lager onderwijs daarin zal heb
ben in te nemen, wordt aangegeven. En
eerst dan zal, dat bestek 6beeds voor
oogen houdend, tot bezuiniging en verso
bering kunnen worden overgegaan.
Wij vreezen dat op die wijze de voor
bereiding van een herziening zeer veel
tijd zal eischen.
De kwestie i6 niet gemakkelijk.
Het onderwijs ia niet een hoop zand.
waarin naar willekeur kan worden ge
graven, maar veeleer een kostbaar 6tuk
marmer, dat met groote zorg moet wor
den behandeld, wil men niet het te schep
pen beeld reeds bij voorbaat hopeloos be
derven.
Maar bezuiniging op Onderwijé is even
eens noodzakelijk.
Niet iii de toekomst, maar zoo
spoedig mogelijk.
Misschien dat de heer Wirtz hierom
trent nog nader zijn meening geeft. Wij
zullen dan gaarne onze lezers daarmee in
kennis stellen.
DE KABINETSCRISIS.
Het zal than6 wel geoorloofd zijn, zegt
de Haagsche correspondent van onze
Rotterdammer, iets mede te deelen
over de oplossing der ministercrisis, zoo-
als deze, volgens onze informaties zal
gevonden worden.
Gisterenavond vergaderde de Roomsch-
Kath. Kamerfractie en heden komt de
Chr. Hist, groep bijeen. Onze fractie is
reeds bijeengeweest. Twee dingen vragen
de aandacht.:- Hef regeeringsprogram en
de samenstelling van het kabinet.
Over het eerste zal te ©eniger tijd wel
iets gezegd en geschreven worden; het ie
niet gewenscht dat er onzerzijds thans
over gesproken wordt.
Wat de Ministers betreft., is er weinig
kans op, dat anderen dan de heeren Kö-
nig en Van IJsselsteijn zullen aftreden.
Ook dr. de Visser niet, al meldde de
Haagsche Post, dat deze wel om particu
liere redenen zou bedanken.
Ook is het niet waarschijnlijk, dat Mi
nister van Dijk spoedig Marine aan een
nieuwen ambtgenoot zal overdragen. Zoo
lang men niet weet hoe het met de Vloot
wet zal gaan, zal er ook moeilijk iemand
voor dit departement te vinden zijn.
Alles bijeen genomen, mogen we dus
verwachten, dat de drie partijen ter rech
terzijde elkander 6poedig op een welom
lijnd regeeringsprogram gevonden zullen
hebben en dat het vertimmerde kabinet
welhaast in de Staatscourant getoond zal
worden.
In verband met dit bericht hebben wij
ook eens bij personen, die daarvoor in
aanmerking komen, geïnformeerd.
En daarbij bleek ons, dat het bericht
wel juist kan zijn, maar dat het er ook
wel naast kan zijn.
De m o g e 1 ij k h e i d bestaat, dat de
heer Ruys slaagt maar het i6 ook niet
onmogelijk, dat hij niet 6laagt.
Hier is een onbegrensd terrein voor fan
tastische veronderstellingen en voorspel
lingen.
En bij elke voorspelling is er een
kans, dat zij geheel of gedeeltelijk juist
zal blijken te zijn.
STADSNIEUWS.
Tent-Evangelisatie.
Gisterenmiddag was opnieuw; een flink
aantal belangstellenden aanwezig.
Nadat de bijeenkomst door De. Cou-
v e met gebed geopend was, zongen de
aanwezigen een lied uit den bundel van
J. de Heer, waarna Ds. Müller optrad met
het onderwerp: „Psalmen in den nacht",
naar aanleiding van het. bekende Jobs-ge
tuigenis „Ik weet dat. mijn Verlosser
leeft".
Do avond-vergadering was weer druk
bezocht.
Eén Zangkoor van do dames Keuleraans
zong het bekende lied:
„Klem vast aan de Rots U"
Nadat door de aanwezigen met bezie
ling de verzen 1 en 3 van Ps. 42 gezongen
waren, werd door Ds, Couvéo Hande
lingen 4 voorgelezen. Z.Eerw. ging daar
na in gebed voor en gaf vervolgens het
woord aan Ds. Goedhardt van Leiden,
die de schare bepaalde bij de vragen:
„Wat is Christen te zijn" d.i. „anders te
worden" „van Een ander te 'worden". Als
vanzelf volgde daarop do vraag „Hoe an
ders to worden". Het antwoord hierop
werd gegeven: „Door den levenden Chris
tus op U te laten inwerken".
Zeer aangrijpend was het lied door D s.
Goedhard op gegeven: „Bijna bewo
gen", dat door de aanwezigen werd ge
zongen.
Hierna trad de heer van der Horst
van Jeruël op.
Spr begon met een gedeelte uit Lucas
15 voor te lezen, waarbij de bijzondere
nadruk werd gelegd op de verzen waarin
des Vaders blijdschap over den terugkeer
van den verloren zoon wordt aangeduid.
Direct na het lezen viel Mevr. v. d.
Horst in met het lied: „Kom huis
waarts weer, Vader wacht vol mededoo-
gen."
Met groote belangstelling en gespannen
aandacht werd naar dit lied. geluisterd. De
heer v. d. H o r s t, nu weer het woord ne
mend, wilde slechts enkele grepen doen
uit wat hij had willen zeggen, teneinde
Dr. Oberman gelegenheid te geven te spre
ken van zijn Heiland.
Eén gedachte uit het rijke onderwerp
wilde hij naar voren brengen n.l. „De
blijdschap Gods als een verloren ziel ge
red wordt".
Jezus Christus stond «1 tijd dicht bij
zijn gehoor. Zijn beelden waren uit het
alledaagsche leven. De bruingebrande vis-
schers begrepen Hem als Hij het had
over 't vischnet, de huiemoeders eveneens
als Hij 6prak over 't zuurdeesem enz.
Ook aan de volksfeesten, die ook in
dien tijd gevierd werden, ontleende de
Heiland zijn beelden, om duidelijk te ma
ken de liefde Gods tot den zondaar, die
blijkt uit de groote blijdschap, des Vaders
bij de thuiskomst vam den verloren zoon.
Nu trad De. Oberman naar voren.
Spr. wilde al hetgeen wat door de vorige
sprekers was gezegd en door de gevoel
volle zang van de soliste was uitgebeeld,
samenvatten in de toepassing die de Hei
land eenmaal uitdrukte met de woorden:
„Zoo waakt dan". Beide vorige Sprekers
hadden o.m. gesproken over den nacht.
Spr. riep daarom zijn gehoor toe
„Waakt", dit is niet alleen zijt wak
ker, neen, „Waken is uitzien". „Ziet op
Jezus". O, indien op deze vergadering een
doorwaakte nacht, volgde, in den zin van
dit woord vam Christus!
Vervolgons schilderde Dr. Oberman hoe
Christus eenmaal den nacht doorwaakte
aan het krais op Golgotha. Zoo werd
-middernacht voor Christus en de Zijnen
„Middaghoogte".
Spr. verzocht de aanwezigen het lied te
zingen uit den bundel No. 600 waarin de
groote componist Bach zijn geloof uit
zong „O Jezus mijn troost, O Jezus mijn
kracht".
Onder den indruk van het gehoorde
ging do schare huiswaarts.
„Kasboek van Boerhaave".
In het „Ned. Tijdschrift voor Genees
kunde" schrijft Dr. E. J. Kroon alhier
een artikel, dat aldus aanvangt:
In de tweede helft van Januari van dit
jaar kwam de Universiteitsbibliotheek te
Leiden door aan&oop in bezit van een
handschrift van Boerhaave. Dit hand
schrift-, gecatalogiseerd als B. P. L. No.
2196, wordt betiteld als „Kasboek van H.
Boerhaave door anderen voortgezet". Het
is een quarto in perkament gebonden
boek van een 100-tal bladzijden, niet ge
pagineerd, terwijl op den rug geschreven
is: Oudt Poelgeest. Mijns inziens is de
betiteling kasboek minder juist, waar al
leen behandeld wordt de aankoop, uitga
ven en baten van het landgoed Poelgeest
in" 1724 door Boerhaave aangekocht
Vooraf gaan een drietal bladzijden, be
handelende de geschiedenis van Poelgeest
en de verschillende bezitters in den loop
der tijden. Daar dit handschrift, voor
zoovor mij bekend is, nooit beschreven is.
noch het bestaan bekend was, ©n het ook
niet o.a. op de laatste Boerhaave-ten-
toonstelling van 30 Dec. 1918einde Ja
nuari 1919 geweest is, evenmin als op de
geschiedkundige tentoonstelling gehouden
gedurende het Nedorlandsch natuur- on
geneeskundige congres te Leiden in de
Paaschvacantie van 1907, lijkt het mij de
moeite waard hier het handschrift, al
thans dat gedeelte wat van de hand van
Boerhaave is (oen lust voor de oogen van
wege de duidelijke leesbaarheid) te laten
volgen.
(Dit wordt dan in extenso afgedrukt in
het Tijdschrift).
Het handschrift werd door de firma
Gouda Quint aangetroffen in de Gekter-
6che Toren te Spankeren, welke inboedel
oinde of begin September 1921 publiek
verkocht werd. In Januari jl. werd hot op
©en veiling vau de firma Quint gekocht
door de firma Heijman, Stenfort Kroeze
en Van der Zande te Arnhem, en in eerste
instantie aan do Universitet-isbibliotheek
to Leiden aangeboden.
Bij beschikking van den minister van
Ondorwijs, Kunsten en Wetenschappen is
mr. J. Carpenlier Alting, oud-hoogleeraar
aan de Rijksuniversiteit te Leiden, te
's-Gravenhage, tot wederopzegging toe
gelaten als privaat-docent in de faculteit
der rechtsgeleerdheid aan de Rijksuni
versiteit te Leiden, om onderwijs te geven
in de Staatsinstellingen van Ncderlandsch-
Indië.
D© hoer P. C. L oo f, onderwijzer
aan de Geref. School voor U. L. O. alhier
slaagde te 's-Gravenhage voor het exa
men Duitsch M. O. akte A
Dr. B. G. E-scher alhier, nieuwbe
noemd hoogleeraar aan do universiteit bij
de faculteit der wis- en natuurkunde om
onderwijs te geven in de aardkunde en
delfstofkunde, zal zijn ambt aanvaarden
met het houden van een redevoering in
het groot auditorium van het universi
teitsgebouw op Woensdag 11 October,
des namiddags 2 uur.
Met ingang van 1 September is be
noemd tot conservator bij de vergelijkende
pathologie aan de Rijks-Universiteit al
hier, de heer W. K. Mertens, arts, te Lei
den.
HET TEKORT BIJ DE SPOORWEGEN.
In een beschouwing over het tekort bij
de Spoorwegen, vestigt de T ij d de aan
dacht op het feit, dat de Minister van
Waterstaat besloten hoeft eon commissie
te benoemen, welke nauwkeurig zal heb
ben na te gaan in hoeverre bezuinigingen
mogelijk zijn bij de exploitatie on admini
stratie der Nederlar.dscho Spoorwegen.
Let wel, zegt het blad, niet de Raad van
Commissarissou, doch de Minister van
Wateretaat heeft dit besluit genomen.
„Waarom wij dit onderscheid belang
rijk vinden? Men zal zich weliieht herin
neren, dat ten vorigen jare bij de wet na-
dlere overeenkomsten werden getroffen
met de S.S. en de H. IJ. S. M. Men stond
voor drie oplossingsmogelijkheden: 1.
voortzetting van het particulier bedrijf
onder staatstoezicht; 2. exploitatie door
den Staat, of 3. gemengd bedrijf. Het voor
stel der Regeering was als een oplossing
door gemengd bedrijf gedacht en dit plan
werd door een meerderheid in het Parle
ment goedgekeurd. In hoofdzaak kwam
de regeling hierop neer, dat aan het kapi
taal der S.S., hetwelk f 13 millioen be
liep, door den Staat f 22 millioen werd
toegevoegd, aan het kapitaal der H. IJ. S.
M., toen 22 H millioen f27J^ mil
lioen. Van het aldus vergroot aandeelon-
kapitaal kreeg de- Staat due de meerder
heid in banden. En deze meerderheid weer
spiegelt zich ook in den Raad van Com
missarissen, waar op de 11 leden met
evenveel plaatsvervangers, 6 met 6 plaats
vervangers door do Ministers van Water
staat en van Financiën worden benoemd.
Men gaf de voorkeur aan dezen gemeng-
den bedrijfsvorm, omdat, blijkbaar werd
verwacht, dat in dit z.g gemengd bedrijf
do particuliere aandeelhouders hun na-
iiuiirlijken zuinigheidsdrang zouden doen
gelden on daardoor een zakelijke bedrijfe-
politiek bevorderen. De instelling van
hooger genoemde commissie wijst er op.
dat het vertrouwen in dien zuinigheids
drang der particuliere aandeelhouders bij
den Minister van Waterstaat wel ©enigs
zins is geschokt.
D oorzaak hiervan is niet ver te zoeken
Immers hot zoogenaamd „gemengd be
drijf" is in de nieuwe regeling zoo opge
vat, dat het risico van geheel hot. bedrijf
op den Staat wordt afgewenteld. Aan de
particuliere aandeelhouders is door den
Staat een dividend van 5 pCt. gegaran
deerd; de Staat blijft bevoegd tot naasting
over te gaan, in welk geval 100 pCt. op
do aandeolen wordt terugbetaald, ver
meerderd met ©en aandeel in de reserve,
hetwelk bij de S. S. op f 355 per f 1000
aandeolen neerkomt., bij de H. IJ. S. M.
op f153. Wordt niet tot naasting over
gegaan, dan wordt het. aandeel in de re
serve in ieder geval op 1 Januari uitbe
taald.
Het. risico der particuliere aandeelhou
ders is dus feitelijk tot nul gereduceerd.
De Staat alléén is aansprakelijk voor de
financieele uitkomsten van het bedrijf en
moet geheel het. tekort, thans f 32 mil
lioen, bijpassen. Men vraag zich af, op
welken grond de verwachting was geba
seerd, dat de particuliere aandeelhouders
bij zulk een regeling zich extra zouden in
spannen, om de bedrijfsleiding tot groo-
lere zuinigheid aan te sporen.
Wat hier reeds op 21 Maart 1921 ov*r
de toen voorgestelde overeenkomsten
werd geschreven, blijkt juist te zijn, n.l,
dat zulk een regeling voor het bedrijf bij
na al do nadeden heeft van zuivere Staats
exploitatie zonder deelname van particu
lier kapitaal.
ADVERTENTIE-PRIJS.
PER GEWONE REGEL f 0.221
DES ZATERDAGS 8 fOJtt
INGEZONDEN RECLAMES DU7M>T T RIEP!
KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens
30 woorden 50 cent; Zaterdags 75 cent
bij voornitbetaling.
Aan het Zoeklicht.
Leiden, 9 Augustus 1922.
In het L. D. werd de vorige week in
oen hoofdartikel de invoering van een
tapverbod, waartoe de Raad Ma^pdag-
middae besloot, scherp bestreden.
Tal van argumenten werden aange«
voerd.
En nu was dit het eigenaardige, dat
ieder argument weer een nieuw bewijs was
van de ontzettende macht van den alco
hol.
Als een tapverbod wordt ingevoerd, zoo
las ik. dan zullen de mcnschen naar de
dorpen in den omtrek uitzwermen, om toch
te kunnen drinken.
Ze zullen tevoren eon flesch in huis ha
len en allicht nog meer drinken dan in
oen café.
Men zal knoeien en bedriegen, om drank
machtig te worden.
In veroordeelingen wegens overtreding,
zal de massa niets oneervols zien.
Hier is nu niet aan het woord een
drankbestrijder, die immers geneigd is te
overdrijven, maar iemand, die de zaak
nuchter beziet.
Ik wil aannemen dat, wat hier gezegd
wordt, juist is..
Maar wat heeft dan het drankkwaad
ontzettende vormen aangenomen.
Alles heeft men er voor over, alles.
En wat is het dan. dringend, dringend
noodzakeliik, om deze slachtoffers, bij wie
de wil verzwakt is en het, verstand niet
meer spreekt, tegen zichzelf te bescher
men.
Hoe noodig is hot dan, dat de Overheid
ingrijpt!
OBSERVATOR.
De zaak staat. nu zoo: over 1921 werd
©en gezamenlijk verlies geleden van
f 30.903.109.681$, zoodat 's Rijks schat
kist, met inbegrip van het gegaran
deerde dividiend, niet minder dan
f 32.932.927.52 moet bijpassen. Dit be
drag vormt het zichtbaar verlies, dat de
Staat op het spoorwegbedrijf heeft te boe
ken. Daarnaast staat de vermeerdering
van het tekort in do Pensioenfondsen, be
nevens de intering op het 6p oor wegkap i-
taal wegens onvoldoende afschrijving.
Ook deze onzichtbare tekorten komen ge
heel voor rekening van den Staat, omdat
aan do particulieren bij eventueel© naas
ting door den Staat in ieder geval 100
pCt, op de aandoelen, vermeerderd mot
eendeel in de reserve (welke nota bene in
tusschen door intoring verdwijnt) is ge
garandeerd.
De exploitatie-rekening dient 6luitend
te worden gemaakt; er meet bezuinigd.
Offers worden gevergd. Loonsverlaging is
noodzakelijk, doch aan de rente der parti-
iculiero aandeelhouders kan niet worden
geraakt.
En nu mag de Raad van Commissaris
sen met nadruk erop wijzen, dat „de zoo
ongunstige bedrijfsuitkomsten over 1921
in geenerlei verband 6taan met de nadere
spoorwogoveroenkomslen, die tegen het
oinde van dat jaar tot uitvoering zijn ge
komen, en do bekende gewijzigde verhou
ding tusschen Staat en Maatschappijen
hebben geschapen", 'n feit echter is het
dat over het afgeloopen jaar ruim twee
millioen aan gegaranderde rente wordt
uitbetaald, terwijl er ruim f 30 millioen
verlies werd geleden, en dat ook in do toe
komst kapit aal gevers het volle pond, de
gegarandeerde rente, krijgen, terwijl de
arbeidgevers zich offers moeien getroos
ten.
Wij maken de Regeering geen verwijt.
De niouw9 regeling is de onvermijdelijke
consequentie van de overeenkomsten, die
reeds in 1890 met de-spoorwegmaats hap-
pijen werden getroffen, Maar deze gang
van zaken zal bij velen, ook in katholie
ken kring, die, in hot licht der christelijke
beginselen, de huidige economische orga
nisatie der maatschappij niet als do beste
beschouwen en de oorzaak van hot zondi
gen tegen de distrubtieve rechtvaardigheid
vooral zoeken in het ronlestelsol, den in
druk versterken, dat er aan het thans gel
dende regime iets hapert.
Ambtswoningen.
Zooals bekend is, wordt een bedrag van
15 pet. afgetrokken van de bezoldigingen
der ambtenaren die in Rijksgebouwen wo
nen, en van 10 pet. van de wedden der
genen die belast zijn met de zorg voor en
de bewaking van in die gebouwen geves
tigde rijkskantoren. Do regeering schijnti,
naar "hot „Hbld." meldt, van oordeel dat
deze bedragen in vele gevallen te laag
zijn, en heeft daarom een herschatting ge
last van allo zoodanige kantoorgebouwen
en woningen.
Fiscus cn werkverschaffing.
Dr. E. van Weideren Rencers lo IJ»-
brechtnm, schrijft, aan het Hdbl.:
„In hot Z.O. van Friesland, waar veol
arbeiders wonen, die voor don oorlog im
Duilschland werk vonden, heereeht nu
werkloosheid. t
Toen die werkloosheid voor een „a-taï
jaren ook zeer erpstig was, hoeft de Am-
