Dagblad voor Leiden en Omstreken. ALLES „DE BAZAR" ABONNEMENTSPRIJS Ut i-HtuuN Ufl öliilJ&fil LfiLUKS WAAR AGSÖiltiM dfESIlöD 2UH PEÜ kWAitlAAIi IU( PES WEEK IIU* EBA NCO PER POST PER EW ART AAL IASO 2de JAARGANG. - ZATERDAG BO DECEMBER 1921 - No. 509 BUREAU: HOOIGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1278 ADVERTENTIE-PRIJS PEK GEWOKB ESGKLÏQJ3 Ul DES ZATERDAGS |0A INGEZONDEN RECLAMES DUBBEL TAKOT* KLEKKB ADVEBTENTSS na hoofwtim 00 cent: Zaterdafi 75 e«4 66 voantdntaibir *1 Dit nummer bestaat uit twee bladen Sociale wenschen. i In het concepx-program van actie ie ook aandacht geschonken aan het sociale vraagstuk. De anti-revolutionaire partij erkent, dat de Staat ook ten opzichte van het maat schappelijk leven een zaak heeft te vervul len en wel in 't bijzonder in deze dagen yan economische ontreddering. Voor het oud-liberale laat-maar-waaien- systeem, waarbij de Overheid als een Gal- lio 6tond tegenover het maatschappelijk gebeuren, is bij ons geen plaats. De Over heid heeft wel degelijk ook een maat schappelijke taak. Zij heeft en dat is al een zeer voorname functie, het recht te bestellen tot op zekere hoogte en ook het recht te handhaven, het zwakke heeft zij te beschermen en ook mag van haar verwacht worden, dat zij waar noodie leidend en regelend optreedt. Maar wij erkennen tevens, dat de Over heid hier een zeer bescheiden taak heeft te vervullen; dat het niet het streven mag zijn, heel het maatschappelijk leven onder geschikt te maken aan den Staat, maar dat zij, de souvereiniteit in eigen kring eerbiedigend, veeleer geroepen ie hot maat schappelijk leven te sterken en de Over heidshulp overbodig te maken. Daaruit volgt reeds dat bij het opstel len van de sociale paragraaf de soberheid BLoesl worden betracht en dat het aantal onzer wenschen veel geringer is, dan van hen, die alles van den Staat verwachten en wier streven het is het maatschappelijk leven in dat van den Staat te doen opgaan Voor deze soberheid pleit ook nog een andere reden. Het te een kleine en gemakkelijke kunst allerlei mooie beloften te doen. Het papier is geduldig, men kan er op sohrijven wat men wil. en er zijn dan ook partijen, die het in het belooven buitengewoon ver heb ben gebracht. Voor de stembus-prop a ganda kan dit zeer voordeelig zijn. Er zijn nu eenmaal tal van kiezers die zich richten naar het hoogste bod, en die hun stem geven aan d i e partij, die het rijkst is in het beloven. Een ernstige partij die haar veranlwoor- lijkheid gevoelt, zal aan dit spel want. dat ie het toch eigenlijk niet mee doen, maar zal zich voor zij bepaalde wenschen uit en daarmee bepaalde belof ten doet, afvragen of zij wel in staat zal zijn om wat beloofd werd ook te geven. En dan zal zij er in de eerste plaat? mee rekenen, dat een program van actie betrekking heeft op de komende vier-jarige parlementaire periode. Een bepaalde tijd ruimte dus, waarin zooals de ondervinding nu eenmaal leerde betrekkelijk weinig tot stand kan worden gébracht. Maar zij zal ook rekening houden, mot de omstandigheden en in 't bijzonder met den financieelen toestand. hom and die over weinig middelen be schikt, zal althans wanneer hij behoort tot de verstandige menschen zich wel wachten zijne kinderen allerlei heerlijkhe den voor te spiegelen. En als hij het t o c h doet, dan is hij-niet alleen onverstandig .dan bereidt hij niet al leen zijn kinderen een groote teleurstelling maar dan is hij tevens bezig het ver- trouwen t« ondermijnen. Zoo nn staat het ook in de politiek. Het doen van schitterende beloften wier Uitvoering vele millioenen vraagt, terwijl men weet dat die millioenen niet te vinden zijn, zoodat men er niet aan kan denken, dio beloften te vervullen is kortweg mis dadig. Het moge soms oogenblikkéliik voordeel geven, in de toekomst zal zich die volksbedriegerij wreken en de partij zelf zal er de nadeelige vruchten van plukken. Zij verspeelt haar vertrouwen. Bovendien, het is o n e e r 1 ij lc. Wij moeten ook in de politiek de W a a r h e i d betrachten, o En nn is op dit oogenblik de financi- eele toestand buitengewoon ongunstig, bij kans hopeloos. De waarheid is en het is een harde waarheid als wij letten op de velerlei nooden van dezen tijd dat voor maat regelen, hoe goed ook op zichzélf, die groote uitgaven met zich brengen, de mid delen ontbreken. De S fcaa tsbegro o ting sluit met een reus achtig tekort en er is geen redelijke grond om te verwachten, dat het nog wel weer mee zal vallen. Dat mag bij de beoordeeling van het concept-program niet over het hoofd wor- 'den gezien. De eerste wenscb, die geuit wordt, heeft betrekking op de arbeidsverhou dingen. t Gevraagd wordt: „krachtige bevorde ring eener regeling der arbeidsverhoudin gen ter voorkoming, zoo mogelijk van conflicten in de wereld van den arbeid en tot oplossing van geschillen indien deze desalniettemin ontstaan." Telkens weer doen zich in het leven van den arbeid'min of meer ernstige geschil len voor, een gevolg van het. feit, dat de macht vaak gesteld wordt boven het recht. De verhoudingen zijn sterk gewijzigd den laats ten tijd, maar toch geldt nog maar al te veel in het sociale leven het recht van den sterkste. Er ontstaat s t r ij d. Telkens weer doen zicb maat schappelijke oorlogen voor, oorlogen die meestal eindigen op dezelfde wijze als mi litaire oorlogen, n.l. dat geen deT partijen bevredigd wordt, en dat volstrekt niet al tijd de overwinng is aan de zijde van hen, die voor het. recht strijden. Wij zien dat nu weer in den strijd in de metaalindustrie. Het is geworden een kwestie van macht, van geld. Wie over het meeste uithoudingsvermogen beschikt, zal everwinnaar zijn, al beteekenf die winst dan in de practijk ook misschien verlie3. Maar hoe ook de afloop van zulk een strijd is. vast staat, dat aan beide zijden groote finaneieele schadeposten te boeken vallen. De patroons zien hun bedri"? ge schaad, belangrijke orders zijn misschien verloren gegaan, en behalve de ellende in hun gezinnen, zien de arbeiders bun met veel moeite bijeengebrachte weerstandskae verdwijnen. En daarbij komt dan nog de moreele schade. De goede verstandhouding verdwijnt, het onderling vertrouwen gaat verloren en ook al is formeel de vrede gesloten, dan leeft men toch nog vaak op voet van oor log Het verdient daarom in alle opzichten de voorkeur, dat dergelijke conflicten wor den voorkomen en dat een oplossing wordt, gezocht niet in den weg van g e- w e 1 d. maar in den weg van overleg Daartoe mede te werken is de roeping van de Overheid. Indien mogelijk moeten de arbeidsver houdingen op een dusdanige wijze werden geregeld, dat conflicten worden vermeden, en mochten desondanks zich t.och ern°Hge geschillen voordoen, dan moet een oplos sing worden gezocht, niet door een bitte ren en meedoogenloozen strijd, maar door een uitspraak, die het rechtsgevoel be vredigt. De Staat alleen kan dit niet doen. Het maken van wetten ie hier niet af doende. Maar wel kan de Overheid wat ten deze uit het maatschappéliik leven opkomt lei den en steunen en bevorderen. Uit de Pers. De Landbomv-arbeiderswet, Over dit onderwerp schrijft onze Rot terdammer: 't Is mode geworden, om Minister Aal- berse thans voor te stellen, als den radi caal voor wien in de bedrijfsvrijheid niets heilig is. Inzonderheid het voor-ontwerp van de Landbouw-arbeiderswet wordt aangehaald als een sprekend voorbeeld van de knel lende reglementeering in welke de Minis ter het bedrijfsleven wil insluiten. Daargelaten nu hoe ten slotte wordt ge dacht over de aannemelijkheid van dit voor-ontwerp, waaromtrent wij eerstdaags ons gevoelen hopen uit een te zetten, moet toch dit fabeltje van den met draconische strengheid optredenden Aalberse uit -de wereld. Hoe toch staat het met die ijzeren regle menteering? De arbeid wordj, niet beperkt voor het bedrijfshoofd. Ook valt zijn gezin buiten' de wet en evenzoo inwonende bloed- en aanverwanten tot en met den derden graad boven 18 jaar. Evenmin is de wet toepasselijk op vrou welijke dienstboden boven 18 jaar ook al verrichten zij andere dan huishoudelijke bezigheden. Bovendien wordt onderscheid gemaakt tusschen inwonende en uitwonende ar beiders. Van de eerste wordt alleen be paald, dat ze recht hebben op een gemid delde nachtrust van negen uur, in den drukken zomertijd korter in den slappen tijd wat langer. Hoofdzakelijk heeft dus de arbeidsbe scherming betrekking op de uitwonende arbeiders. Met betrekking tot deze WDrdt een ge middelde arbeidsdag van negen uur voor gesteld. Om dat gemiddelde te bereiken zal m de eene periode langer, in de an dere korter gewerkt worden. Gewestelijke „commissies van belanghebbenden" stellen vast, voor welke deelen van het jaar in iedere streek de maximum-arbeidsduur geldt. De uren waarop moet worden ge werkt, blijven geheel aan de boeren over gelaten. De uitzonderingsbepalingen hierop ge maakt zijn: lo. Sommige werkzaamheden, nader yast te stellen, zooals vee-voederen enz., mogen buiten den arbeidsduur vallen; 2o. Voor andere werkzaamheden, b.v. op het gebied van KLEEDiS^G en MEOBSLEERING desverkiezend op gemakkelijke betalingswijze* 3263 öreesiraat 161. het weiden van vee, geldt de wet in het geheel niet. 3o. Bovendien is de mogelijkheid van overwerk zonder voorafgaande ver gunning gedurende twee uren per dag toegelaten; de overwerktijd moet later weder worden ingehaald. Het overwerk mag hoogstens 42 dagen per jaar plaats hebben. Van streng ingrijpende regelen is dus geen esprak. Als ooit een soepele wet ge maakt is, dan is het deze. Hoofdpunt der bestrijding zal dan ook nooit kannen zijn, dat voor deze arbeids bescherming het bedrijf in zijn activiteit belemmerd wordt, maar wèl is het d9 vraag of de groote administratieve romp slomp, waarmede deze regeling gepaard gaat, niet een te zwaar offer is voor het nut, dat zij voor den arbeider kan opleve ren. STADSNIEUWS. Nederland en Oranje. Gisteravond werd de aangekondigde vergadering van de Anti-revolutionaire kiesvereeniging „Nederland en Oranje", gehouden in het gebouw „Nathanaël." Hoewel de opkomst nog niet groot kon genoemd worden,, waren toch meerdere le den aanwezig dan de vorige week. De 2e voorzitter, de heer J. Karstens, opende de vergadering met gebed, nadat gezongen was Iealm M De voorzitter la/3 voor Ps. 98 en gaf vervolgens gelegenheid aan den 2en secre taris om de notulen te lezen, welke onver anderd werden vastgesteld. Aan de orde kwam nu de bespreking van candidaten voor het lidmaatschap der Tweede Kamer. Do voorz. gaf een korte toelichting: Woensdag a.s. zal in Den Haag een ver gadering worden gehouden van de Ka- mc-rkic?kring „Leiden", alwaar de wen schen der Kiesverecnigingen, inzeke de cardidaatstelling kunnen worden kenbaar gemaakt. Door het bestuur werd voorgesteld een vijftal candidaten voor te dragen, n.l. de heer^n: No. 1. Rutgers, 2. M o n t ver Lo'-ph 3 Schouten. 4. T a i- n a a r; 5. Brants. Uit de vergadering werd door één deT leden, mode als candidaat geroemd de heer T. S. Goslinga. voorzitter van den Raad van Ahbeid te Leiden. De bespreking welke nu volgde, concen treerde zich in hoofdzaak over de rang orde der lijst. Door vele leden werd krachtig aangedrongen op een enndidatum Schouten als no. 1. Vooreer^ om de gevcchfswaarde van dezen candidaat, ;n lei grooren p.'il:eke kamp, welke aanstaande is en mede om ziin bekendheid en populariteit in onze st.adf Van bestuurszijde werd de heer Rut- gors verdedigd. Het ging daarbij van de overweging uil. dat het nog moet wor den gevestigd op de geheel o kieskring, In do Sletenkieékring „Gouda", welke tot de Knmerkring „Leiden" behoort., is de beer Rutgers, door ziju burgemeesterschap van Boskoop overbekend, en bovendien behoort de heer Rutgers tot. do meest vooraan staande Kamerleden. Door enkele leden werd het pleit ge voerd voor de heer Montó verLoren die al lereerst een hoogst bekwaam Kamerlid is, maar bovendien in de provincie Utrecht, door zijn jarenlang zitting hebben voor het oude district Breukelen, een zeer be kende persoonlijkheid is. Ook op andere gronden, werd door deze leden krachtig aangedrongen op de candi- datuur Monté Verloren. Na deze bespreking werd overgaan tot -stemming, nadat te voren besloten was, dat over elke candidaat afzonderlijk zou worden gestemd. De uitslag der stemming was, dat als no. 1 werd gekozen de heer Schouten, no. 2 de heer Rutgers, no. 3 de heer Monté Verloren, -no. 4 de heer Warnaar. Voor tot een keuze voor no. 5 werd overgegaan, kwam de vraag op, of de kiesvereeniging 5 of 6 candidaten zou voordragen. Door het noemen van den heer Goslinga waren er thans 6 namen be kend. Na eenige bespreking werd bij meerder heid van stemmen uitgemaakt, dat slechts 5 candidaten zouden worden aanbevolen De hierop gevolgde stemming had tot uitslag dat als 5e candidaat werd gekozen de heer Brants. Hierna werd overgegaan tot benoeming van elf afgevaardigden naar de Kamer- kringvergadering; waarvoor zich een vol doend aantal leden opgaven. Voor de functie van bestuurslid in de vacature Mizée, werden door het bestuur als candidaten voorgedragen de hoeren: G. Kuyper en J. P. Mulder. Uit de vergadering werden hieraan toe gevoegd de heerenJ. B. H. Groten huis en H. Lambooy Jr. De stemming had tot uitslag dat geko zen werd, de heer G. Kuyoe", wien, daarbij afwezig is van zijne benoeming zal worden kennis gegeven. Als laatste punt der agenda werd door den voorzitter aan de orde gesteld, een verzoek van de A.-R. Prop. Club „Dr. A Kuyper", om van de kiesvereeniging een subsidie te mogen ontvangen, ter tege moetkoming in de noodzakelijke onkosten welke de club maken moet, voor vergade ren en aanschaffing van lectuur en studie materiaal. Het bestuur is van meening dat dit ver zoek. behoorde te worden ingewilligd en de kiesvereeniging toonen kan door een kleine subsidie het werk der club te vaar deeren, te meer waar de club in haar sta tuten de kiesvereeniging het toezicht en medezeggenschap heeft toegekend op haaT handelingen. Het bestuur adviseert, aan de club voor elke cursusvergadering welke belegd wordt, een subsidie te verleene© van f 5.tot een maximum van f 50. per jaar. Dit voorstel wordt met algemee- ne 6temmen aangenomen. De rondvraag bracht geen vermeldens waardige zaken aan de orde, waarna de voorzitter de vergadering sloot en de heer v. Z wieten, daartoe uitgenoodigd, met dankzegging aan den Heere eindigde. In het. „L. Prodikbeurtenblad deelt Ds. Beekenkamp mede, dat een gehouden inzameling van de kerstfeest-viering op „Voordorp" heeft opgebracht f 657.9514. „Voeg daarbij de toezeggingen in nati-ra i als van broodjes, appelen, sinaasappelen en suikergoed en zelfs speelgoed, en ieder zal begrijpen, dat wij behoefte gevoelen, om al onze weldoeners hartelijk dank te zeggen voor al de weldaden, waarmede wij al3 overladen zijn. DeLeidsche ge meente heeft schitterend getoond ook deze kinderen bij ons a.s. Kerstfeest niet te wil len vergeten. Wij nemen daarvan goede nota; 't zal ons zeker aansporen, om blijvend do noo den van ons Kinderhuis na aan het hart der gemeenteleden te leggen. Natuurlijk houden wij hiervan „een ap peltje voor den dorst" ever, d.w.z. hopen wij onze kinderen later ook nog eens van deze rijke buit. te laten profiteeren. Voorlo dg Is onze Kerslfeeitviering be paald op Woensdag 28 December. Daarbij zijn alle belangstellenden welkom. Vrijdag 16 dezer, 's avonds tb 8 uur zal in „Pniël" een wijkavond worden ge houden met tableaux vivants van de Zen dingsterreinen. terwijl mede lichtbeelden vertoond zullen worden. Alle zendings vrienden zijn welkom. Door de Zieken g eldu i tic c e rond e vereeniging „Eendracht zij ons doel" werd op de lodenverga dering besloten f 200 uit to keeren voor do sta kende metaalbewerkers. Wij berinneren nog oven aan de collecte welke a.s. Maandag vanwege het Roode Pruis zal worden gehouden ten bate van* hongerend Rusland. Men leze ook de desbetreffende biljetten welke alom in de stad zijn aangeplakt. Gistermorgen reed oen boer met zijn brik op don Haag weg, toen plotseling, doordat het paard zich wat ver voorover boog, de boomen van den brik op den grond stootten, met hot ge* volg dat do boer over het paard heen op den grond werd geslingerd. Gelukkig bekwam de man geen lotsel. Gisterochtend omstreeks 11 uur bevond zich do 34-jarige H. A. wonende aan het Levens daal alhier met oen paard en wagen nabij do Beestenmarkt, toen hij door onbekende oor zaak bekneld geraakte tusschen de wagon en do muur van een daarstaand huis. De man raakte een oogenblik hot bewustzijn kwijt, waardoor hij op den grond vieL Slochts even bleef hij liggen, herkroeg toon het bewustzijn, stond op, sprong op de bok van den wagen, en reed weg. Met ingang van Maandag zal de melkprijs weer met 1 cent per Liter worden verminderd. BINNENLAND. Vrijheidsbond. Er heeft zich een club van den Vrijheids bond gevormd van de leden der Staten van Zuid-Holland; 13 leden zijn toegetreden, t.w. de heeren dr. T. Beekenkamp, L. P. van den Blink, mr. A. C. Crena de Jongh, mr. J. J. Eeny, A. J. ten Hope, M. van der Hout, mr. Ph. S. de Laat-de Kan- ter, mr. A. A. Moll, A. F. Pelers, Ing. R. A. van Sandick, J. Vlielander, prof. Aan het Zoeklicht. Leiden, 10 Dec. '21. Merkwaardige dingen vertélt de hear Bossenbroek, voorzitter van een Amster- i damsche Woningbouwvereeniging in „Pa>« trimonium". Om aan de huurtoeslagen te ontkomen zegt hij, zouden in de groote steden de stichtingskosten van een woning (in 1914 ongeveer f 2500) niet meer dan f 4000 mo gen zijn. Alleen aan loon vraagt zulk een1 woning echter f 3000 h f 3500. Er worden bij den nieuwbouw loonen betaald van f 80 tot. f 100 per week. Daarbij komt, zegt hij. dat de leveram- ciers en aannemers waaronder er ook zijn die den laatsten tijd groote verliezen leden trachten te halen wat er te halen valt. Waarom ik dat hier meedeel? Om nog eene even te laten uitkomen, dat dwaas doet wie allee van de Overheid verwacht. Voor 1922 heeft de Regeering 80 mil- lioen gulden uitgetrokken voor voorschot ten, bijslagen en premies, maar al trekt zij het tienvoudige uit, het zal u i e t bateu, zoolang de woningbouw op deze wijze wordt gesaboteerd. Als het eigenbelang en het groepsbelang in het maatschappe lijk leven den toon blijven aangeven, dan komen wij er niet. Als de Christelijke beginselen niet meer vat krijgen op ons volk, dan ziet het. er hopeloos uit en is er geen Reeeering, die den toestand zal kunnen redden. OBSERVATOR. mr. A. T. Visser van iJzendoorn en A. C. Volker. Voorzitter is prof. mr. A. C. Visser van IJzendoorn; penningmeester, Ir. R. A. van. Sandick; secretaris mr. A. C Crena de Jongh. Belasting bij aceoord. In de gemeente Emmen komen, naar Vaz Diae meldt, de gemeentelijke belastingen ovor 1920 zeer slecht binnen. Er zijn er zelfs, die nog niets over het vorigo jaar betaald hebben. Een aantal gerechtelijke verkoop in gen vonden reeds plaats, maar men komt van dat systeem terug en gaat liever door bemiddeling van den gemeen teveldwachter met de schuldenaars een accoord aan van 70, 60, 50 pCt en lager. Zoo was iemand voor f 500.aangesla gen, maar daar hij kon aantoonon, dat hij maar over f 200 te beschikken had. word met dat bedrag door de* ^.MPr noegen genomen. Levende varkens vuo; De directeur-generaal van den land bouw brengt ter algemeener kennis, dat, volgens mededeeling van den Rijksland- bouwconsulent te Brussel, de Belgische Regeering met ingang van 10 December a.'B. den invoer van varkens uit Nederland heeft verboden. Nootlottige onvoorzichtigheid. Te Vlrssingen is gisteren op de roede gekomen het stoomschip „van der Wijck" van de Kon. Pakketvaartmaatschappij, komende van Rotterdam. Aan boord was bij het schoonmaken van een revolver door een passagier een 55-jarigo dame go- troffen en gedood. Het lijk werd te Ylie- s in gen aan wal gébracht en ter beschik king dor justitie gesteld. Ofschoon aan opzet, niet wordt gedacht, werd do onvoor zichtige passagier voorloopig door de po litie in hechtenis genomen. Hot schip hooft de reis naar Java voortgezet. Wc gaan bezuinigen. i la. verband met de noodzakelijkheid van bezuiniging op de Staatsuitgaven is bij beschikking van den Minister van Oorlog (ter kennis van alle autoriteiten gébracht* dat voor voor de vervulling van betrek- i kingen voor welke men gemeenlijk burger lijke werkkrachten aanneemt, moeten wor- don aangewezen actief dienende beroeps- militairen, die in verband met de aanhan- gige plannen tot reorganisatie van hoti leger, thans kunnen worden geacht over compleet te zijn, omdat voor heft in hum tegenwoordige functie geen volledigo dag- taak meer is te vinden. Mot den moesten^ nadruk wordt de aandacht er op gqveö-^ 1 tigd, dat van vorenstaanden regel slochta f zal kunnen worden afgeweken, wannceiri de autoriteiten afdoende aantoonen, dat] voor de vervulling van vorenbedoelde bur-j gerlijke bediening militairen niet beschik- j baar zijn of niet geschikt worden geaehU I 1 De Zomertijd. Verschenen is het voorloopig verslagN over het wetsvoorstel van do heereni Vele leden hadden tegen dit wetsont* werp overwegend bezwaar. Zij merkteifi op, dat do Memorie van Toelichting weintjw zakelijk en overtuigend is. De hier aan het woord zijnde leden wm ren van oordeel, dat de voorstellers in d$ Memorie van Toelichting blijk geven d« beteekenis van bet vraagstuk niet voldoen

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1921 | | pagina 1