Dagblad voor Leiden en Omstreken.
NIEUWE LEID
ABONNEMENTSPRIJS
ra LEIDEN EN BUITEN LEID89
WAAB AGENTEN GEVESTIGD ZiJS
PER KWARTAAL 1Ê-EÖ
PEE WEEK10-1»
SRANCO PES POST PER KWARTAAL IA8S
2de JAARGANG. - WOENSDAG 9 NOVEMBER 1921 - No. 491
BUREAU: HOOiGRAGHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1273
ADVERTENTIE-PRIJS
PER GEWONïï RLÜKL JOSSti;
DES ZATERDAGS 1050
INGEZONDEN RECLAMES DUBBEL TARlhTf
KLEINE ADVERTENTIES vu boog*™
y voonlrn 50 eest: Zaterdag» 75 eeck
bij rciTraitbetaüa» -S
Dit nummer bestaat uit twee bladen
Niets geleerd.
Nadat con politieke massamoord op
groote 6chaal had plaats gehad, waarbij
de Liberale Unie, de Liberale Partij, de
Economische Bond, de Neutrale Partij en
do Middenstandspartij sneuvelden, is in het
begin van dit jaar de Vrijheidsbond opge
richt.
Met, blijde verwachtingen werd de jong
geborene begroet.
Speenhof en Ter Hall zongen hunne feest
liederen en „De Loods'" het orgaan van den
jVor.oinisehen Bond jubelde:
„Aan het onderling geharrewar van in
wezen gelijk gezinden is thans een eind
gemaakt. Een politiek van waarlijk groote
lijnen doet thans haar intrede. Rustig, vol
zelfbewuste kracht, glijdt hetgroote schip
van stapel, geleid door kundige scheeps
officieren, met een zeewaardige bemanning
aan boord cn de vrijheids vlag, welke het
voert, wappert fier over de golven als
eerbiedwekkend, bemoedigend symbool van
een blijde toekomst."
Alleen de keuze van den naam gaf aan
vankelijk nog moeilijkheden.
De naam liberaal of vrijzinnig
lag voor de hand, maar vanwege den „his-
torischen bijsmaak" liet men deze namen
rusten.
Er waren in de liborale familie dingen
gebeurd, die men liever niet noemt, omdat
ze nu juist nicl tot eer van de familie
strékken
De heer Gccrtsema drukte dit zeer juist
uil fre-n hij schreef:
..Wü hehr.i n alle rede nom bescheiden te
zi.iit t;> ie ioonen. dat wij in onze neder!
.cel hebben vergeten en voel hebben ge
leerd om wederom het vertrouwen in het
land te krijgen."
Om dat vertrouwen te herwinnen, word
ccn nieuwen naam gekozen en de jongge
borene „Vrijheidsbond" gedoopt.
Wij dienen er echter wel aan te denken,
dat deze naamsverandering geen innerlijke
verandering beleelcent.
G:sferen hebben wij reeds aangetoond.
<1 at de Vrijheidsbond evenals de vroegere
liberale par'iien op revolutionair standpunt
staat.
Ten overvloede herinneren wij nog aan
een uitspraak van den vader van den Vrij
heidsbond, Mr Trcub, die eenmaal schreef:
..Liberalen van allerlei slag, hebben deze
negatieve eigenschap met elkander gemeen,
dat zij elke politiek verwerpen, welke baar
uitgangspunt neemt in een goddelijke open
baring. die hetzij direct aan de individuen
zelve, hetzij nrtn de kerk waartoe deze be
boeren. ten deel gevallen is."
Dit is in wezen niet anders dan wat wij
gisteren uit ..De Vrijheid" citeerden.
Ook ten opzichte van andere vraagstuk
ken wordt de oude traditie gehandhaafd.
De wijze waarop men tegen Minister Aal-
bersq ageert, wijst er op, dat als we
hier tenminste niet met een verkiezingsma-
qoeuvre te doen hebben, men weer terug
verlangt naar den tijd van het liberale ont-
houdingssysteem, toen het recht van den
sterkste gold en de economische zwakken
zonder beschermer waren.
En uit de uitbundige blijdschap waarmee
hot. „stopwetje" van Minister De Visser
werd ontvangen, blijkt duidelijk dat ook in
dit opzicht de oud-liberale zuurdeesem nog
niet is uitgezuiverd.
Wij moeten mot den Vrijheidsbond, on
danks zijne schoonschijnende leuzen dus
zeer voorzichtig zijn.
Alios wijst er op dat de liberalen niets
bobben vergelen en nils geleerd.
STADSNIEUWS.
Gabriel .\lizcc. f
Niet. znmlcr ontroering zal in den kring
onzer pari ijgcnooten zoowel in Leiden als
in de omgeving, kennis worden genomen
van hef. overlijden van de lieer G. Mizee.
Immers door zijn veeljarigen en veelzij-
digen arbeid in Gods Koninkrijk, had de
overledene een breede kring van vrien
den en bekenden, die zijn arbeid op ve
lerlei gebied wisten te waardeeren.
Do kwaal die hem had aangegrepen en
die hem tenslotte ten grave sleepte, had
den laatsten lijd zijne krachten onder
mijnd. De stoere werker, die naast zijn
particuliere zaken, voor verschillende or
ganisaties, onvermoeid arbeidde en inzon
derheid velerlei administratieven arbeid
verrichtte, zag zich langzamerhand ge
noodzaakt zich terug te trekken.
Een operatieve behandeling, die hij en
kele jaren geleden onderging en die aan-
vankelijk hoop gaf op volledig herstel,
bleek toch geen volledige genezing te heb
ben gebracht.
De hoop dat hij zich nog weer met volle
kracht aan den arbeid voor zijn gezin cn
a oor do publieke zaak zou kunnen wijden,
word niet vervuld. God heeft het anders
gewild.
Hof, is bem nog vergund den onlangs ge-
ïouden Partijdag, zoowel des morgens in
oe iooraaal als dos middags op liet
1j,cj rem. hij Ie wonen en hel. deed
opr«cht genoegon iiif zijn mond
vernemen, dat bel veikoeron dien dag on
der dc broeders cn za-deis, hem zoo bui
tengewoon goed bad gedaan. Hij miste
den laatsten zooveel, wa; r hij zich uit ve
lerlei arbeid moest terugtrekken.
Den 22en September trad een inzinking
in en gisteren, 8 November, is hij door
God van zijn post afgelost om, naar wij
vertrouwen mogen, in te gaan in de rust
die er overblijft voor het volk van God.
De heer Gabriël Mizee werd op 22 Juli
1803 le Leiden geboren. Na het verlaten
van de school werd hij in de zaak van
zijn vader, wijlen de heer Ghr. Mizee. bij
vele ouderen onder ons nog wel bekend,
opgenomen.
llecds vroeg openbaarde zich bij den
jongen Mizee belangstelling voor het \er-
eenigingsleven. Hij werd lid van de Kna
pen vereen iging en later van de Jong.
Vereen.. „Obadja". waarvan hij meerdere
jaren voorzitter was.
Na het verlaten van de Jong. Vereen,
betrad de heer Mizee In-t politieke pad. In
de A.-R. Kiesvereen'ging, destijds nog
zeer bescheiden van omvang, verkreeg hij
al spoedig een belangrijke plaats en werd
hij tot lid van het bestuur gekozen.
In December 1896 werd de heer Mrzce
tot secretaris der Kicsvercen. gekozen.
Deze functie, waarin hij achtereenvolgens
met de heeren G. Mulder, A. E. van Kem
pen, Ds. R. J. W. Rudolph, J. Bosch en Mr.
P. E. Briët, samenwerkte, heeft hij steeds
met voorbeeldigen ijver en groote toewij
ding vervuld.
Voorts was hij gedurende een reeks van
jaren secretaris van de Staten- en de
Kamercentrale.
Ook op kerkelijk gebied heeft de over
ledene zich bewogen. Reeds voor de in
eensmelting van de Geref Kerken was hij
ouderling en daarna scriba van den Ker-
keraad.
In de Geref. Schooivereeniging bekleede
hij eerst de functie van secretaris, tot hij
na het overlijden van den heer van Riet,
van 1901 tot 1913 als penriingsmeester fun-
Voorts was de heer Mizee vanaf 1912 lid
van het bestuur der Kweekschool en had
hij zitting in do Plaatselijke Schoolcom
missie en in het Burgerlijk Armbestuur.
Hij heeft verstaan wat het zegt te wer
ken zoo'iang het dag is.
Moge ook van hem gelden het woord:
„En zijne werken volgen met hem".
Prof. J. R. Slotenmaker de Bruine.
Gisteravond trad in de Stadsgehoorzaal
Prof. Slotemaker de Bruine op, met het on
derwerp: „Het goed recht der vakvereeni-
gingen", op uitnoodiging van den Kerke-
raad der Ned. Henr. Kerk alhier.
Er was voor zulk een avond ccn zeer ma
tige belangstelling. De Stadszaal was on
geveer voor de helft gevuld.
Nadat gezongen was P6. 89 7 opende
Ds. Punseliede bijeenkomst met gebed
•en sprak een kort openingswoord.
Spr. heette allen welkom op dezen avond,
door den Leidschen kerkeraad georgani
seerd ter bespreking van sociale belangen.
Er zijn misschien mensehen, die vinden,
dat de Kerk zich op haar (het geestelijk)
terrein moet houden, zeggende: „Zoek eerst
het koninkrijk Gods en zijn gerechtigheid
en alle deze dingen zullen u toegeworpen
worden."
Maar juist omdat dit geschreven staat
moet de kerk zich op het sociaal gebied be
geven, want „het Koninkrijk Gods" omvat
alle terreinen, waar God'6 naam ter eere,
gewerkt kan worden.
Men mag niet de wereld ontvluchten of,
als do middeleeuwsche kerk, haar slechts als
een ladder tot hooger dingen bezigen, maar
zooals Calvijn het zeide: „De wereld is oen
terrein, waaruit God zich lof bereidt". Men
moet daarom ook niet toornen tegen de
z.g. sociale preeken, want alle geestelijke
dingen hebben hun materieelen kant.
Dezen materieelen kant nu zal Prof
Slotemaker hedenavond toelichten.
Na dit door applaus gevolgde openings
woord begon prof. Slotemaker de
Br u i n e zijn rede:
Het was voor spr. oen lastig iets, waar
hij in begin April 1921 in deze zelfde zaal
had gesproken over hetzelfde onderwerp, nu
weer daarover te spreken. Want de omstan
digheden dragen een gansch ander karakter
Spr. was destijds gekomen voor den Be
sturenbond, om de leden te bemoedigen in
den niet. gemakkelijken strijd en hun propa
gandamateriaal, in don gooden zin des
woords, in handen te geven.
Nu dit onderwerp op uitnoodiging van
den kerkeraad wordt besproken is meteen
het karakter iotaal veranderd.
Nu behoeft spr. niet te trachten te bemoe-
digon of te sterken.
Wat dan wel? Spr. zal dit langs oen om
weg trachten te verduidelijken.
Het is een zeer verblijdend teeken, dat
dit onderwerp nu niet wordt, behandeld op
uitnoodiging der arbeiders, maar op ver
zoek van de leiders van een der kerken.
Dit bef eekent, dat er behoefte bestaat het
gemeentelijk leven on de maatschappelijke
vragen in oenig verband te stellen.
Dit is van grooto beteeken is.
Hol botoekont dat er op het maatsehap-
jf-liik ferrein groole behoefte is aan sreosf o-
V 'M cn geestelijke kracht. en het. k
een.der meest. on.roerende kenmerken, dat
sociale vragen geen sociale vragen zijn
maar geestelijke, zedelijke-, beginselvra-
gen, dat iemand op het sociaal gebied niet
recht, kan handelen, zonder geestelijken
steun.
Dan moet ook de Gemeente inzien, dal zc
is de lichtdraagster.
Jasaia profeteerde: En hel zat geschieden
in hel laatste der dagen, dat de berg van
het Huis des' Hoeren zal vastgesteld zijn
op den lop der bergen, on hij zal verheven
worden boven de heuvelen cn lot donzelven
zullen alle. volkeren toevloeien.
Boven de wijde, vlakke wereld zal het
huis des Hoeren I roonen, waar Gods slemme
klinkt, waar Gods glans blinkt cn de vol
keren zullen turen en luisteren en tocstroo-
men lot. Jeruzalem.
De Gemeente jAin het nieuwe verbond
moet staan in dc wereld.
En nu voelt go, hoe mooi het Chr. leven
dan wordt, aardsch. maar met een diep
geestelijk perspeciief, dan worden we ah
gemeente gebracht in een sfeer van frisch-
heid, waar niet getwist, wordt over onbelee-
kende nietigheden.
Dan behoeven we niet bang te zijn, dat
we den ons voorgeschreven plicht niet. ge
hoorzaam zijn geweest, dat op de vele maat
schappelijke vragen door ons geen ant
woord is. gegeven.
Spr. heeft, het nu in het midden der Ge
meente over de Chr. vakbeweging, cn zal
haar moeten verdedigen tegen veel bezwa
ren cn misverstanden.
Hoe staan we als Gemeente daartegen
over? Deze vraag kan in tweeën worden
gesplitst.
„Hoe staat do Gemeente tegenover de
Vakbeweging?" en
„Hoe staat zij tegenover de Chr. Vak
beweging?"
Want het is zonderling, maar sommigen
voelen wel voor Vakbeweging, maar uict
voor Chr. en omgekeerd.
Een arbeidersorganisatie, wat is dat?
Log deze vraag voor aan monschon, die
nooit lust- gehad hebben haar te bestudoc-
ren, en ze zullen zeggen, zoo iets van op
roer en eigenzinnigheid cn halen wat jo
halen kunt en „revolufeïe", cn aangezien een
Christenmensch daar niet aan mee mag
doen, ben ik er tegen.
Spr. wilde, dat hij overdreef, maar het is
een droevige realiteit. Staken is luiheid,
contractbreuk, alles waar sociaal voor staat
beteekemt stoffelijk, voor brood, centen,
kortom materialisme, en daartegen ver
klaart men zich dan als Christen.
Wanneer deze en diergelijke elemen.en
zich in de Chr. Arb. beweging bevonden
zou 6pr. geen kans zien dit onderwerp
voor een kerkeraad te behandelen.
Wat is de vakorganisatie dan wel?
Ze is een verschijnsel der 19e eeuw, ont
staan door de groot-industrie. Vroeger let
te men alleen op landbouwtoestanden en
kléin-industrie, maar met de groot-industrie
kwamen de groote schare geschoolde ar
beiders.
Hoe kan nu 't verband worden gelegd
tusschen werknemer en -gever? Vroeger
praatten ze eenvbudig met. elkaar.
Maar tegenwoordig gaat dit niet. meer, en
dus worden de voorwaarden van één kant
vastgelegd en daar komt spreker als Chris
ten tegen op. De mensch mag niet beslis
sen hoe 't zal zijn met den mensch.
Wij leven in een zeer gowichtigen tijd
Zooals het jaar 1789 slaat vermeld
in de geschiedenisboeken, zoo zal over jaren
het jaar 1918 vermeld staan. Beiden omdat
er toen iets nieuws kwam.
Do groote scharen arbeiders, die in '18
vair den oorlog terug kwamen, wilden ge
kend avorden als mensch. Dat wil ook de
arbeidersbeweging, en wie dat niet kan in
zien is reactionair.
Zullen we ook slagen een middel te vin
den om tot een overeenkomst te komen,
waarbij de arbeider zelfstandig optreedt?
Daarvoor is de organisatie noodig, die
met den patroon kan onderhandelen.
Er zijn menschen die hiervan niets willen
weten. Gewoonlijk zij, die als ze de sociale
wetgeving hooren noemen een koudo rilling
over den rug voelen gaan.
Misschien hebben ze daar gelijk in.
Niet als ze zeggen: Laat do boel maar
Teilen en zeilen, zooals ze is, want daar is
onze wereld niet. op ingericht. Maar wan
neer ze er een hekel aan hebben, dat die
mensehen in den Haag hier het werk moe
ten regelen, wel dan moeten ze zich oreani-
seeren om zelf met den patroon to kunnen
overleggen, en dan moeten Christen meu-
schen die zich met elkaar verstaan een eigen
organisatie bouwen, die zoo groot in aaa-
tal is, Mat er mee gerekend wordt..
Nu mag men zee gen, dat het meer op
den innerljiken geest aankomt, en dat de
qualitoit de quantlteit moet overtreffen,
maar wanneer de Chr. organisatie uit twee
man en een halfwas bestaat, dan wordt e-r
geen rekening mee gehouden. Ook de
quantileit moet medewerken.
Nu do tweede vraag:
„Hoe denkt de Gemeente, over de Chr.
Vakbeweging?"
Sommigen zeggen, dat in geen geval.
Want wat Christelijk is geestelijk en arbei
dersbeweging ie stoffelijk, en dat hoort niet
biï elkaar. Ge weet hoe Calvijn hierover
oordeelde, Ds.Punselie zeide het in zijn ope
ningswoord, en nis we maar wal meer ge
reformeerd waren, dan zou de Christelijke
Vakbeweging blreien.
Men mag geen heiding maken tuss-hen
binnenkamer en werkplaats, tusschen kerk
cn maatschappij, tusschen Hemel en aarde
Voor Chr. S': hooi, voor Zending, voor
Kerk wordt wel gevoeld, maar niet voor
C!>r. Arbeidersbeweging.
AUe deze dingen hebben hun materieelen
cn hun geestelijken kant en als dat met de
arbeidersbeweging nic-t zoo was, zou spr.
hier niet op het podium slaan.
Anderen zeggen, dat hun ziele-leven in
de organisatie verdord.
Maar denken zij dan. dat anderen daar
geen last van hebben? Men moest een? ken
nen den ziele-tcesland der arbcidersleiders
om over hun worsteling tc kunnen oor-
dec-len.
Ten slotte wordt, nog beweerd, dat dc
Chr. organisatie precies hetzelfde is als de
anderen, ze zijn alleen niet opgeverfd.
Voor zoo iets heeft spr. geen Avoorden
KcAdet. ge alle moeilijkheden in de organi
satie, dan zoudt ge beseffen hoe indigne
het is om te zeggen: het i? ..één pot nat"
Men moet- weten hoe lastig het is, om als
men gdms wel do macht en niet het recht
heeft, zich te kunnen bcheerechen. zooals
David, toen Saul sliep in de spelonk.
Daarvoor zijn twee deelcn van Gods
Geest noodig.
Alles roept. nu. in het maatschappelijk
leven om Geestelijk licht en Geestelijk©
kracht, zelfs in de socialistische pers komt
zulks lot uiting.
Laat. dat dan komen vanuit de Gerac-ente.
Geef antwoord op de sociale vragen.
Laat het licht schijnen vanuit Gods huis
op den berg in do vlakke wereld.
En vele volken zullen henengaan e» zeg
gen: ..Komt laat öne opgaan tot den berg
des Hoeren, want. uit Sion zal de wet uit
gaan en des Heeren woord uit. Jerusalem
Nadat, over deze met gespannen aandacht
beluisterde rede enkele vragen waren ge
steld en beantwoord, sloot De. Riemens de
vergadering met dankgebed.
.J. V. o}) Gerei. Grojsdsl. „Obadja".
In „Patrimonium" bad gisterenavond te
8 uur de laatste propaganda-vergadering
plaats der J. V. „Obadja'.
In tegenstelling met de beide voorgaan
de openbaro vergaderingen, was dezo
sleelit bezocht.
De voorzitter, do heer N. R u d o 1 p h,
opende de vergadering met het doen zin
gen van Ps. G8:i en gebed, waarna hij
voorlas Pred. 12, en vervolgens een woord
Aan welkom sprak tot ae aanwezigen, in
't bijzonder tot tie beide sprekers, en het
„strijkje", bestaando uit do lieercn Plu,
Wolf en Kriek.
Aan deze heeren was nu eerst gelegen
heid om een muziekstukje uit te voeren,
't welk met een dankbaar applaus werd
beloond.
De heer A. Warn a a r, van Sassen-
lieim, die daarna het woord verkreeg, had
als onderwerp gekozen: ,.Onze jongelingen
en de toekomst".
Wij hebben steeds de eigenaardigheid,
aldus spr., om vooruit tc blikken. Vooral
kenmerkt dit den jongeling; zijn leeftijd,
zijn levcnsomslanighedun werken er toe
mede, om hem steeds 'e doen vooruitzien,
in de toekomst. De jongeling gaat zich
vormen zijn levensidealen, hij gaat ge
voelen zijn verantwoordelijkheid, hij
tracht te komen tot een maatschappelij
ke positie; do vrouw kemt in het spel. hij
gaat ernstiger nadenken over zijn plich
ten. tegenover huisgezin c-n slaat, kerk en
maatschappij.
Maar, willen wij goed vooruitzien, clan
moeten wij eerst het heden begrijpen.
Toekomstplannen, welke gemaakt worden,
zonder dat men rekening houdt met lie
den en verleden, zijn geheel zonder goe
den grond. Dit zegt ook Paul Kruger, in
zijn laatsten brief:,, Want wie zich een
toekomst scheppen wil, mag het verledene
niet uit het oog verliezen. Daarom: zoekt
in het verledene al het goede en schooue
dat daarin le ontdekken valt, vormt daar
naar uw ideaal en beproeft voor de toe
komst dat ideaal to verwezenlijken
Wij moeten terugblikken in de geschie
denis en opmerken wclko zegeningen God
ons volk heeft gegeven..
Gaan wo na den loop A-an het Christen
dom, dat in Azië is opgekomen. Niet voor
namelijk naar Zuiden of Oosten heeft het
zich gewend, maar Westelijk. In Azië -en
Afrika bleef liet nog langen tijd duister
nis; in Europa werd het licht, en ook Ne
derland heeft liet Christendom aangeno
men.
Wel is in do Middeleouwen ook hier het
licht verduisterd door de kerk van Rome,
maar daarna is vooral in ons land geko
men de herstelling van de zuivere predi
king van Gods woord eb het is eigenaar
dig, dat de groole reformator Calvijn. niet
in zijn geboorteland, Frankrijk, noch in
Zwitserland, waar hij leefde en werkte,
maar in Nederland den. meesten invloed
heeft gehad.
In den I8cn g?' het begin van den i9en
eeuAA', is oen inzinking van het Calvinisme
gekomen, maar geenszms is hel. verdwe
nen; in den 19en eeuw heeft het terrci i
herwonnen. De Réveil is gekomen. Holland
is weer geworden ren vuurhaard van
CjMv. loon en GaJv. actie.
Doch daar is gevaar, dal wij tc gemak
kelijk over deze din.j=n denken. Het is
tegenwoordig geen moeite meer om Gere
formeerd le zijn. Maar waardeeren wij dat
wel ton volle? Zouden wij bereid zijn, don
<maad Ie drogen, die onze vaderen gedra
gen hebben? Wij spreken OA*er den strijd
voor nel onderwijs, wij zijn trolsch op on
ze mooie scholen, maar lnten wij ook God
'danken voor mannen als Groen van Prin-
steror on Dr. Kuyper. Kerk en school zijn
wel (le voornaamste terreinen waar het
Calv. zijn invloed doet gelden, maar géén
terrein mag onaangeroerd blijven.
Daarvoor is noodig een kennen van onze
beginselen.
Salan is aliijd bëzig Cods werk te ver
nielen, cn krijgsoverste tij uitnemendheid
tracht 'hij nu eens met deze, dan weer mol
die lactiek de overwinning le bevechten.
Spr. waarschuwt voor do valsch-religi-
eusc slroemingen, voer awr.lingcn als de
leer van Tagoro e.d. Salrn tracht ons van
ons voetstuk le trekxen. Wij moeten vast -
slaan als „zonen van 't edel voorgeslacht
Wij moeten den strijd niet te licht ac';:-
ten; wij dienen ons goed te wapenen
dat kunnen wij, door de Geref. J. V.
den Bond van Geref. J. Vereen., welke
ding geeft door leiddraden en Jongel.ht
Enkelen achten zicli Le ontwikkeld vo. r
zoo'n ..gewone" J. V. Indien zij werkeli. k
ontwikkeld genoeg .zijn. dan nog hebben
zij verplichtingen jegens anderen; daar
om behooren ook zij hun steun aan de J.
V. le geven.
Na nog een korte, opwekking eindigt
spr. met het 3o en Se couplet van het
Bondslied.
De voorz. bedankte den heer Warnaar,
en gaf gelegenheid aan het „strijkje" on?
nog iels ten gehoore te brengen, waaraan
door het drietal heeren op verdienstelijke
wijze werd gevolg gcgc-ven.
Na het zingen van Ps 89:8, werd ccd
kwartier gepauzeerd.
Toen de vergadering heropend was.
trad do heer F. G. van Hoeken op met
hel onderwerp: „Dc Liefde".
Zeg: „liefde", Aldus spr., en uw hoor
der fantaseert twee gelieven, wandelend
op stillo wegen, in (zocals de traditie dat
schijnt le willen) het zoveren maanlicht.
Zeg: „liefdo", en uw hoorder denkt aan
verlovingsfeesten, met roode rozen, en
witte geurende oeringen.
Zeg: „liefde", en rnen denkt, aan die
.ontroerenrlo ure, dat twee menschen voor
Gods aangezicht zich to zamen vereenigen.
Liefde doet altijd denkon, aan liefdo tus
schen man en vrouw. Liefde is er in ver
schillende vormen, mar.'' in de liefde tus
schen man en vrouw culmineert dc Ciard-
sche liefde.
Spr. gaat na, wat Gods woord ons zegt
van de liefdek-
Hei, verhaal \ran den Hof van Edon is
oud, en toch, het is nieuw, het is voor allo
volken en voor alle tijden.
Het doel van dea menschelijken ar
beid is, de schepping te begrijpen, te be-
lieerschen, en God daarin te eeren.
Ieder mensch heeft een cultuuraard.
Spr. gaat verder na de schepping van de
vrouw. Dc mensch, allen zijnde, ziet dat
het dier niet alleen i".. De mensch gevoelt
verlangen naar een huipe tegenover hem,
verlangen naar een samenzijn, verlangen
om lief te hebben en te worden bemind.
En ook Godzelf, werkt op dat verlan
gen, dat" géén zonde is, en spreekt: „Het
is niet goed dat de mensch alleen zij". En
God gaf Adam een vrouw, en zij hadden
elkaar lief.
-In dit verhaal van Eden liggen vele
trekken, die ieder rnenscli doorleeft. Als
do kinderjaren voorbij zijn en het gevoel
van zelfstandigheid over den jongeling
komt, gevoelt hij ook zijn cuÜuurtaak.
Alle waarachtige cultuur ontslaat in be
wondering voor de schoonheid der schep
ping. De 2c trek is: het verlangen naar
liefde. Dat hebben gévooJd wereldverover
aars cn hooggeplaaUfer., maar ook laag
geplaatsten en proletariërs.
Het verlangen naar liefde is door God
in den mensch geschapen; 't is een gavo
Gods God wist hoe moeilijk voor den
mensch de levenstaak is. cn omdat God
barmhartig is, schiep hij niet slechts één
wezen, maar „man en vrouw schiep hij ze"
Daar is nog een oorzaak, dat God het
verlangen naar liefdo r'en mensch gaf:
God had gezegd: weert vruchtbaar en ver
menigvuldigt u en v»rvuU de aarde.
Daar zijn misschien nog vele oorzaken
te noemen. Eén wil spr nog aangeven. Tn
de liefde ligt een symbool van dc liefde
van Christus tot Zijn kerk.
Een symbool, meer dar. een vergelijking
„En God bracht ze («le vrouw) lot Adam".
We zien liier, dat Godzelf liet verlangen
naar liefde vervult on o k nu nog brengt
God man en vrouw tot elkander, wel an
ders dan in Eden, go moei nu zelf beslis
sen, en er zijn zooveh omstandigheden
(naar ge meent), daarom moet ook in de-
zon hel gebod een ruin:»' plaats innemen.
Een definitie van „liefde", kan spr. niet
geven. Men moot ze ei varen; begrijpen
kunt-ge ze niet, dan'z.m liet geen v.
der meer zijn, dat God gaf.
Spr. lean wel iels Wi ucfdn 71
i? zichzelf geven, zitóizelf opofferen. HTj
dringt er op aan, ook hierin kracht
