Ingezonden.
Aan het einde der week.
Nog steeds weerklinkt in onze ooren de
nagalm van. de ontzettende ont
plof f i ng die dn vorige week to Op-
pau geheel onverwacht aan honderde men-
sohenlevcns een eindo maakte.
Be tijd dat we een verlies van duizen-
de levens eenvoudig voor kennisgeving
aannamen, is gelukkig voorbij.
Het menschelijke in den mensch wordt
weer wakker en zoo hebben we dezer da
gen kunnen zien hoe Franschen en
D u i .t s c h e rs over de graven van de
verongelukte arbeiders heen elkaar weer
met meer hartelijkheid dan we sinds ja
ren gewoon waren, do hand reikten.
Er mag dan nog weinig eerbied zijn
voor de levenden over eni weer, men is
dan nu toch weer zoover dat de eerbied
voor de dooden niet geheel ontbreekt.
Gelukkig begint er ook in andere op-
fiohten eenige ontspanning te komen. De
economische sancties zijn
du opgeheven en daarmee is voor vele
Duitschers een groote steen des aanstoots
weggenomen, terwijl het verkeer met het
buitenland weer gemakkelijker is gewor
den}.
TVoor Duitschland is het te hopen,
dat deze opheffing der sancties ook an
dere gunstige gevolgen zal bebbeni. De
marken hebben toch een lage no-leering
bereikt als nooit tevoren; een bewijs dat
mede in verband met de binnenlandscho
oneenagheid het vertrouwen in den Duit-
schen slaat zoo goed als geheel ontbreekt.
De spanning Uisschen Engeland en:
Ierland die de vorige week het hoog
tepunt bereikte, is weer eenigermate ver
minderd. Men) gaat nu althans weer on
derhandelen en het feit dat voor die on
derhandelingen weer een basis aanwezig
wordl geacht is reeds van groote he tee
kenis.
Zoowel voor Engeland als voor Ierland
is het te wenschen'dat eindelijk een]oplossing
van deze zoo netelige kwestie zal worden,
gevonden.
Voor Ierland omdat het groote be
hoefte heeft, aan een' tijdperk van rust en
vrede en ontspanning en voor Enge
land omdat er nog genoeg andere niet
minder netelige zaken overblijven, die de
aandacht van dc regcering gespannen'hou
den.
Wij denken aan do toenemenide onrust
in Britse h-I n d ië waarvan nog nie
mand de gevolgen kan overzien en ook aan
de nieuwe onrust die weer in het m ij n-
b o d r ij f openbaar wordt eni waardoor
het economisohe leven opnieuw in zeer
ernstige mate wordt bedreigd.
Griekendand en Turk ij e
gaan voort met elkaar to bestrijden. Voor
de Grieken, die droomden van, eeni mili
taire wandeling die niets dan roem zou
broeden is deze oorlog een droeve misre
kening geworden, en men is nu reeds eoo-
ver naar het schijnt, dat men een] gele
genheid om op een fatsoenlijke manier van
dit avond tuur af te komen, gaarne zal
aangrijpen,.
De positie van de Turken is daardoor
•weer eenigermate bevestigd. Merkwaardig
is dat. 't Is of geenl macht ter wereld in
staat is de Turken ten onder te brengen en/
de macht van deze Christertmoordenaars
Voorgoed te knot tea
Altijd weet de „zieke man" er nog weer
boventop te komen, en de naijver en on-
eenighcid der christelijke mogendheden
zijn oorzaak, dat de positie van den! Turk
altijd weer stavigèr is dan het schijnt.
Jhr. de Savornin Lohma n, me
de stander en tegenstander van wijlen] Dr.
Kuyper tevens, gaat zich steeds meer uit
het publieke leven terug trekken.
Na zijn heerbaan uit do Kamer heeft hij
nu gisteren ook officieel ontslag genomen
hoofdredacteur van „De Nederlander".
De tijd om een levensbeschrijving van
dezen grooten Nederlander te geven is nog
bief, gekomen; en( wij hopen dat nog menig
jaar deze grijze voorganger, aan wien ons
yolk en in 't bijzonder ons Christenvolk,
fcooveel te danken} heeft, gespaard mag
©lijven.
Bij den dank dat Mr. Lobman zoolang
ln staat werd gesteld zijn gewichtigem ar
beid te vervullen, voegt zich een gevoel
Van weemoed dat deze edelman in den) vol
len zin, die steeds vooraan stond in den
strijd, zich terug gaat trekken.
Minister Aalberse eit nog niet stil
In 't bijzonder twee onderwerpen heb
ben naar deze week bleek, zijn aandacht,
do welelijke winkels 1
van den arbeidstijd in li ,i'
Een paar moeilijke puni. :s-
'ter deed dan ook zeer «verstar. r de
ze onderwerper! eerst de meening te vra
gen van hen die meer in 't bijzonder tot
Uordee'len bevoegd kunnen worden geaoht.
Als nu de betrokkenevan deze be
voegdheid maar een verstandig gebruik
maken. i
De Directeur-Generaal van den Arbeid
antwoordde dezer dagen op een vraag van
het H db 1. of hij dan niet hoorde het ge
schreeuw uit de bedrijfswereld: het ge
schreeuw hoor ik wel, maai; 't maakt op
mij niet den minsten in'druk omdat het
geschroeuw is.
En daarvoor ben ik doof.
Maar naar argumenten wil ik luis
teren.
Al6 er dus bezwaren zijn, laat ze gehoord
worden, maar dan moeten het ook inder
daad bezwaren zijn.
Merkwaardige uitspraken.
De wereld is een groote veestal, die niet zoo
gemakkelijk is te reinigen als de stal van Au-
gias, want terwijl er geveegd wordt, blijven de
oöeen er in, om aldoor verschen mest op te hoe
pen. H. Heine.
„De Heer moge uw opperste raadgever zijn
en gieve u steeds het Eeuwige meer te achten
dan het tijdeijke."
Juliana van Stolberg aan haren zoon
f"1 Prins Willem L
Beschouw toch nooit uw eeuwig aanzijn als
een bijvoegsel tot dit vluchtig leven, maar geheel
uw leven op aarde als een verdwijnend oogeiw
blik in uw eeuwig bestaam Kuyper.
„Wie zou, goede Jezus, aan Uwe barmhartig
heid wanhopen? Ik durf gerust zeggen, dat geen'
andere overtreding zulk een zware zonde is dan
te wanhopen aan U." Augustinus.
Men heeft zoo weinig in zijn gebed te zeggen,
eenvoudig omdat men den lieven langen dag zoo
weinig aan God gedacht heeft. Omdat men ook.
onder zijn bidden zoo weinig verkeer en gemoen-
schap met den Eeuwige heeft. En ook omdat men
eigenlijk zijn diepen nood zoo weinig gevoelt en
de liefde der gemeenschap voor anderen zoo wei
nig laat workem Kuyper.
HET MILLIOEN.
'Qe Verantwoording.
B. to Amsterdam f 5.^-»
Mevrouw W. te N. 21.25
Aarlanderveen 210.
Jhr. Mr. Dr. H. r. A. v. W. te Weahen 100.—»
Goresel 2e storting
Moerdijk
Voorschoten 5e storting
Gameren 2e storting
Bodegraven 3e storting
Breda 4e storting
Eindhoven
W. H. tö A,
29e Verantwoording
Wij verantwoordden als ingekomen uit Sprang
f 113.50. One werd medegedeeld, dat dit be
drag is van de kiesvereeniging te Heusden.
De Penningmeester,
S. BAKKER.
Bureaux: N. Z. Voorburgwal 5860.
Postchéque- en Girodienst no. 32873.
Amsterdam, 29 Sept. 1921.
Nieuwe uitgaven.
Naar wij vernemen zal bij den Uitgever
J. H. Kok te Kampei weldra het licht zien
een belangrijk hoek van Prof. Dr. T. Hoek
stra, getiteld: „Geschiedenis der Grieksche
en Romemsohe Bhiloeophie.
Dit werk zal achtereenvolgens verschij
nen in drie deelen. Het eerste deel: „Oude
Philosophic, zal met enkele dagen verkrijg
baar zijn. Het ligt in de bedoeling ep dit
deel, zoodra mogelijk, te laten volgen het
tweede deel ovetr de „Philosophic dei- Mid
deleeuwen, van den nieuweren tijd tot
Kamt" en het derde deel ever de: „Nieuw
ste Philosophie van Kant tot heden".
Met name de or onzo Theolegen en On
derwijzers zullen d(ezej boeken zeker met
groote belangstelling worden ontvangen.
DB NOOD DER ZENDING.
Met ontroering is de tijding door het land
gegaan, dat „de Zending" in grooten fmanciëo-
ien nood verkeert. Ook in Leiden is die droeve
boodschap vernomen.
De Zending In finandeeïen nood, dat wil
niet alleen1 zeggen: geen of zeer weinig geld
voor den toch reeds zoo karig gesalarieerden
Zendeling,
geen geld om den arbeid in de Zendingsschool
voort te zetten,
geen geld voor de zendingsgezinnen, die reeds
enkele jaren, verlangend uitzien om zich in hun
vaderland te mogen gaan opfrissohen,
geen geld ook om bijVy denJ ze ridding R.,
wiens moeder, den dood nabij, smachtend uit-
ziet om haar zoon, na lange afwezigheid, nog
éénmaal aan 't moederhart te mogen drukken,
te laten overkomen,
maar ook: gevaar voor het machtig groote
werk zelf, dat door de Zending in Indië gewrocht
wordt,
gevaar voor 't maatschappelijk zoowel als geea»
fcelijk welzijn van den Indiër en den Europeaan
beide want de Zending is niet alleen „een gees--
telijk belaag, maar tevens de hefboom, die In-
/dië, land en volk, omhoog heft en ook welvaart
verspreidt.
De Regeering in Indié heeft dat reeds Lang
begrepen en steunt 't werk der Zending, zoo
veel dat binnen de grenzen barer bevoegdheid
mogelijk ia.
Cultuurmaatschappijen, stoomvaartmaatachap-»
pijen, fabrikanten hier en in Indië, particulieren
zelfs, die de vrucht van dien arbeid zien, en
begrijpen wat do Zendingsarbeid in Indië ook
op maatsehappelik gebied beteekent, steunden
de laatste jaren herhaaldelijk met sommen van
betoekenis.
Maar de Zending eischt reusachtige sommen,
qal zij haar groot werk behoorlijk vervullen.
Christelijke arbeid mag geen prutswerk wezen
en1 toch waarlijk, de Zendin^sbureaux weten
ook maar al te goed, dat „zuinigkfedd huis
moet houden naar Hollands oude zeden." Dat is in
al dien arbeid, misschien nog veel te veel, te
leoea. Onderge/beekende weet Vel', dat er op
do huishouding der Zending dikwijls schouder
ophalend wordt neergezien of met bedenkelijk ge
zicht al eens gehoofdknikt. Vooral de Zendings
school te 0egstgee6t, laat u door de kamers en
gangen heenleiden en 't zal u opvallen de groote
soberheid, die uit alles spreekt en ge zult met
mij gevoelen-: Hier wordt een groot werk ver
richt. Hier wordt gewerkt-
Natuurlijk mocht „de Zendingsschool" geen
revolutiebouw wezen. Dat is geen geld weg-
smijtem
't Moest gelegenheid bieden om te kunnen uit
breiden op den zolder ziet men nu reeds eeni
ge slaapkamers bijgebouwd en voorts is de groo
te ruimte daar vrijwel geheel in gebruik maar
van overdaad geen sprake!
De zending kost reusachtige sommen en heeft nu
een geweldig tekort.. Voor dat feit staan we!
De tering naar de nering zot.tien, hoor ik hier
en daar zeggen.
Lievo vrienden, ik durft 't u niet na zeggen,
althans niet als ge van den Zendingsarbeid in
krimping vraagt .Verstaat go niet 't woord van
Ptairlus, den grooen Zendingsapostel.,De nood
is mij opgelegd."
Indië roept om arbeiders. De velden zijn wit
om te oogsten.
Neen, laat mij U wat anders zeggen, 't Is een
bit/tere waarheid: Wij, de' gemeente des Heer en,
wij hebben Indië verzuimd. Wij hebben de Zen
ding slechts do kruimpjes van onze tafels toege
worpen), den goeden niet te nagesproken.
Ik ga nog verder. Ons volk in zijn geheel heeft
Indië verzuimd. We hébben wel eeuwen lang de
vrucht van hot zweet en den arbeid van Indië
binnengehaald, maar den Indiër zelf hebben we
stoffelijk en geestelijk laten hongerlijden..
En die de handen uitstaken, vel barmhartig3
heid en liefde tot dit schoon® land met zijn
volk, dat wegzonk in de ellende en de vreezen
van het heidendom, we hébben hen vrijwel laten
alleen staan! Slechts weinigen uitgezonderd, 't
Is goed, dat de Zending de deuren gesloten houdt
voor een wijle. Een ruwe daad in veler oog, maar
toch een daad, die doel treft.
Er is een schok gegaan door heel ons lieve
Vaderland.
En do oogen gaan open. Allerwege wordt aan
gepakt.
Leiden zal niet achter blijven.
Ik moet me bekorten.
Op verzoek heeft zich oen Comité gevormd,
bestaande uit Ds. Burger, zendingsdirector, Ds.
D. Plooij, L. Bosch, S. C. Meyering, Ds. J. Rie-
mens H. v. Leeuwen en A. J. de Lange.
Het Comité constateert: Er ie tweeërlei nood:
Een oogenblikkelijke, acute en een blijvende,
Chronische
De eerste moet onmiddellijk verholpen worden.
Daarna wordt de chronische nood rustig on-»
der de oogen gezien. Het moet er toekomen, dat
de Zendingscorporaties weten dat ze op oen Bte»
vigen steun rekenen kunnen. Thans zijn de vaste
bijdragen slechts 1/10 van wat jaarlijks noodig
is. De overige 9/10 komen uit giften en schen
kingen. Doch daarover later.
Het Comité heelt, ook anderen raadplegende,
besloten de volgende week Donderdag en, zoo
noodig, Vrijdag eu schaalcodlecte langs d'e huizen
fco houden. Redeneer© nu niemand: „Maar er
wondt Zondag een collecte in de kerken gehou
den." Boet lieve vriend, dat hindert niet. Dat
is nu eenmaal besloten en was niet zoomaar on
gedaan te maken. Het moderajnen van den Ker-
keraad der Hervormde Gemeente alhier is in de
zaak gekend en maakt geen bezwaar. Die Zon
dagmorgen ter kerke gaat of fore zijn gave in de
echaalcoRecte aan de deuren. Die niet kan, die
verhinderd is, die wordt 't do volgende week
door de collecte langs de huizen gemakkelijk ge
maakt. Die Zondag gegeven heeft, al wat hij ge
ven moest zegge den collectant aan zijn deur
eenvoudig: „Reeds gegeven." 16 er wellicht nog
een nalezing, te beter. De collectant ontvangt
de kleinste gave met genoegen, al was 't maar
een beruchte kerkcent.
Maar we mogen er toch wel op rekenen, dat
ieder zijn roeping tegenover Indië en don ook
tegenover den nood der Zending trouw vervullen
zal.
De arbeid der Zending is een Nationaal werk.
Toone nu heel ons volk, dat het dien weet te
waardeeren.
En die met dezen onzen arbeid niet kan sym
pathie eeren, hij zegge vrijmoedig den collectant
neen, lieve vriend!
Nog dit: Zal de voorgenomen arbeid wel ge
lukken, dan hebben we veel hulp noodig. Als
't in één dag gaan zal, kunnen we 't niet met
minder dan 80 mannen en vrouwen of jeugdigen
van jaren (minstens 16 jaren!) doen. Vooral on
ze jonge dames zullen uitstekend werk verrich
ten.
Met 't getal collectanten staat of valt de col
lecte, bedenk dat wel.
Ieder, dio helpen kan en wil, kome vrij.
Scheidsmuren deugen hier niet en deugen ner
gens. Ieder die warm voelen kan voor den nood
van Indië en de Zending, melde zich vrijmoedig
en blijmoedig bij ons Comité aan. We zullen hem
of haar mot liefde en dank ontvangen.
Voor de adressen zio men do advertentie in
dit blad.
Namens het Comité:
A. J. DE LANGE.
(Buiten verantwoordelijkheid de* °ed.'
Mijnheer de Redacteur.
Nu de zomer ten einde is en do winter voor
de deur staat, komt er weer leven in ons vereemi-
gingsleven. ln alle plaatsen van ons land, wor
den de kden der Anti-Rev. Kiesvereenigingen
ter vergadering opgeroepen, om in verband met
.de binnenkort to houden Deputatenvergadering
zich uit te spreken inzake het Passief Vrouwen
kiesrecht en het benoemen vtan afgevaardigden
naar die vergadering. Ook de Tweede Kamer
verkiezingen worden volgend jaar weder gehou
den, en in verband daarmede worden de voorbe
reidende werkzaamheden met kracht ter hand ge
nomen. Want wat nu en dan in de Kamer en
daar buiten gebeurt, toont aan, dat do komende
verkiezingen reeds haai- schaduwen beginnen
yooruit to worpen.
Het is daarom een verblijdend teeken dat onze
kiesvereenigingen zich nu reeds wapenen om den
etrijd, die te komen staat, te kunnen aanvaarden.
In onzo gemeente, overwegend Antirevolutio--
nair, merkt men niets van dat alles. Men moet
al lezer van de Standaard zijn, en uit belang
stelling nagaan wie er alzoo naar do Deputa
tenvergadering worden afgevaardigd, wil men
als lid dor kiesvereeniging te weten komen, dat
ook onzo kiesvereeniging vertegenwoordigd zal
zijn. Loost men dus de Standaard niet, dan komt
men als lid ook niets te weten. Hot bestuur der
kiesvereeniging heeft gemeend dit maar in een
„onder onsje" te moeten afdoen. Och waarom
ook een ledenvergadering bijeen geroepen, het
geeft maar werk, en dan de menschen komen
misschien toch niet, ze stellen er toch geen be*
lang in, dus waarom dio moeite?
Het bestuur doet hiormedo do naam der Irioe-
vereen. „Recht en Plicht" geen oer aan.
Eerstens onthoudt zij aan haro leden het recht
zich uit te spreken over de voorgestelde resolu
tie van het C. C. inzake het passief Vrouwen-<
kiesrecht, en hot benoemen van afgevaardigden.
Ten tweedo verzuimd zij haar plicht door het
niet bijeen roepen van een ledenvergadering, zoo-
als haar-dit wel door het C. C. zl zijn verzocht,
in verband met de rondgezonden beschrijvings
brief.
Ten derde treedt zij buiten haar rechten, on*
zonder do leden der kiesvereeniging er in te
kennen een beslissing te necnen, en afgevaardig*
den te benoemen'.
Dat do leden niet ter vergadering zouden ko-t
men, en er geen belang in stellen, dient nog1
te worden bewezen.
Het ontheft geenszins hot bestuur van zijn
plicht een vergadering uit te schrijven.
Laat het zijn dat er bij de leden weinig of
geen belangstelling bestaat voor wat er op het t
politiek terrein des levens voorvalt dan mag raert r
toch van het best-uur verwachten, dat het met
verdubbelden ijver pogingen in het werk stelt,
die belangstelling weer op te wekken en niet; zoon
als nu die verflauwing in de hand te werken.
Ten slotte wil ik er nog op wijzen, dat het niet
gaat om de keuze als zoodanig, maar alleen om
de wijze waarop dit is geschied. Van wat te
Gouda voorviel bon ik geen vooretan dor.
U mijnheer de Redacteur beleefd dankend voor
de plaatsruimte, verblijf ik: j
1 Hoogachtend,
Uw dw. dn., *5
J. M. LIMBURG.
Leiderdorp 28 Sept. 1921.
Wij plaatsen dit schrijven in do overtuiging
dat de schrijver begonnen is, met zijne be-*
awaren bij het bestuur in te brengen. Red.
Hooggeachte Redactie.
Naar aanleiding van uw driestar
BRUG OF PONT
in het nummer van Zaterdag 1.1. verzoek ik
vriendelijk ter voorkoming van misverstand, op-,
neming in uw veelgelezen blad van hot navet*
gende.
Het behoeft geenl betoog, dat ik het met de
strekking van uw schrijven, als u het pleit voert;
voor het behoud der brug, van harte ©ens ben.
Echter als u schrijft: „Dat Leiden niet tot
medewerking bereid was, ligt voor do hand. Een
brug over de ringvaart te Nieuwe-Wetering, hoe
nuttig ook op zichzelf, kan toch moeilijk als een.
gemeentebelang voor Leiden worden aangemerkt"
dan ka.n ik het niet geheel met u oens zijn.
Ik wensch dan onder uwe welwillende aandoe*
te brengen dat in de zestiger jaren dor vorige
eeuw de gemeente Leiden wel degelijk haar
belang zag gediend toen zij door hot gevea van
een voor dien tijd milde subsidie mede mogelijk
maakte dat de rijweg en de brug in Alkemode
werden gelegd.
Nu stem ik gaarne toe, dat na zoo'n lang
tijdsverloop zich veel kan wijzigen.
Wat hier echter dan gewijzigd moet zijn? M.
de R. 't kan aan mijn kortzichtigheid liggen,
maar eenige zakelijke verandering kan ilc
niet zien. 't Moge dan niet rechtstreeks rijn, zij
delings (en ik heb hoop dat u 't mij toestemt)
is wel degelijk voor Leiden van belang dat er
een goede 'verkeersweg blp'jft. tusochen Loddert
en Haarlemmermeer. Meer of minder steun zou
dan ook mijn6 inziens ten volle te verdedigen zijn
geweest.
Anders schrijft- u, staat het met de gemeente
Haarlemmermeer en het i6 ons dan ook onver
klaarbaar dat het bestuur van deze gemeente
niet bereid bleek dit werk finantieel te 6teunen.
M. de R. het moge onverklaarbaar schijnen,
in werkelijkheid is het voor hen die in dezo
zaak zijn ingewijd niet onverklaarbaar.
Hot betrof echter het oude en dure bouwplan
van weker, en dat Haarleonmormieer door daar-»
aan geen steun te verkenen, er toe mede werkte
dat dit plan in de papiermand terecht kwam
is nu van acht ren bezien niet ongelukkig ge
weest. Wij kunnen onze gemoento felicitoeren dat
do loop der zaken alpoo is geweest.
Meent nu echter niet geachte redactie dat
wanneer ons gemeentebestuur. Haarlemmermeer
d plannen voorlegde, zooals ik dio in de laatste
Raadsvergadering heb ontvouwd, dat het dan
oenzelfde antwoord zou ontvangen.
Als ik mij niet vergis ben ilc er zeker van
dat de oplossing door .mij aan do ha»d gedaan
ligt in de lijn waarin ook Haarlemmermeer gaar
ne do zaak zag opgelost, en bovendien 't laat
zich niet indenken dat menschen met oen helder
heid vaar verstand en geest begaafd, als die daar
het roer van gemeente en polder hanteerren dat
die zouden trachten te ontkennen dat ook Haar-»
lemanermoer veel belang bij het behoud eeDor
goede brug heeft.
Neen van die zijde dreigt mijns inziens geert»
gevaar, maar iotö geheel anderen aard is :t wat
misschien oorzaak kan worden dat de brug wordt
weggebroken.
Hierover zal ik nu niet het volle licht ontste
ken. mijn bedoeling is alleen om misverstand te
voorkomen, waar uw stuk licht aanleiding toe
kon geven.
Met hartelijke dank voor genoten plaatsruiitt*
te, heb ik de oor te zijn,
Uw dw. dn.,
J. VERWEIJ.
Rijp-Wetering.
340.—
103.—
120.—
v 180.—
180.—-
43.30
125.—
- 2.50
Totaal f 1629.55
f 519345.115
f 520975.66}
Hongarije na den oorlog.
Hiermede was \t „officieele gedeelte"
'k gebruik als vanzelf een/ vergaderingterm,
ook d'aar vergaten we, dat we eigenlijk
|een kerkdienst bijwoonden ten einde. Er
ivoilglden enkele muziekstukjes, die een in-
tornationalo taal spraken, twee voor
drachten. waarvan we niets snapten, en
één waarvan we de prachtige gebarentaal
een weinig verstonden, terwijl we later
ld© vertaling hoorden! 't Was een versge-
Jdicht voorgedragen door de eenige vrou
welijke deelneemster aan het Congres, eeni
idame, die schitterend voordroeg. Bij haar
Jfcondlen we de welsprekendheid en vrijmoe
fdighoid (*t was heusch geen geëmancipeer
tóe), die ook de Hongaarsche vrouw heeft,
bewonderen, 't Was een gedicht, dat sprak
van het diep-treurige lot van haar vader
land, speciaal van het voornaamste er
aan ontrukte stuk, het bij uitstek Gerefor
meerde Zevenburgen. Daar had ze als
kind «gewoond en had heur vader haar als
(kind van „vaderlandsliefde" gesproken. Zij
verstond dit woord niet. Grooter gewor
den hoorde ze hem weer vol liefde over zijn
vaderland spreken. Ook toen begreep ze
er nitrle van. Toen wanen de Roemenien ge
komen en waren zo gevlucht, ver weg, naar
©oedopest. Veel had ze verleren, maar dit
had ze gewennen: ze wist nu wat vader
landsliefde was.
Nu, nu onze ademtocht beklemd is,
Nu* n-u onze 'harteslag stiil staat,
Nu, nu ons de zonneschijn benomen is;
Nu verstaan we U: Vrijheid, Vaderland!
JDe kerk ging uit. Echter geen onstichte
lijk gedrang als tem onzent menigmaal.
Neen, zeer ordelijk, als op een stil com
mando. Eerst het vrouwengedeeltedie an
de eerste bank aan de een© zijde van het
pad gaan hun bank uit, onmiddellijk ge
volgd door die van de tegenovergestelde
plaatsen. En zoo vervolgens tot de laatste
bank toe. Daarna, op dezelfde manier, de
mannen. In enkele minuten is de kerk
leeg, hoewel er maar één deur is.
Bij den uitgang offerde een ieder zijn
gave. „Het kerkezakje met den langen
steel", dat na WJindekind al zooveren ge-
ergerd heeft, zweefde hier gelukkig niet
boven de bevreesde hoofden. Die gave
was natuurlijk van papier. Want in Hon
garije is nu even als in Weenen
geeit enkel metalen geldstuk in omloop.
Alles in papier tot het 10-filler-stukje toe.
(1 kroon 100 filler nu nog geem cen't)
'k Sprak een buitenlander, die dergelijke
nog waardelooze papiertjes van Oostenrijk
meenam om er zijn kamer mee te versio
nen'. 't Werd een] heele hoogte, al die losse
briefjes op de open schaal. Maar ach, wat
eeri geringe waarde bezaten die vele sier
lijk bewerkte papiertjes I
BuiJfen gekomen zagen we een lieflijk
schouwspel. Alle kerkgangers ha-ddten zich
in een) halven cirkel om de deur opgesteld.
Do predikant sprak, staande an de deur-
-^«ening, enkele woorden tot hen eni gaf
>rpa de yieoraain staande ouderlingen
■de hand, waarna allen zich verwijderden.
Eoht de herder met z'n kudde! Dat was
echter slechts een gebruik van d'ie streek,
gelijk we trouwens dat regelmatig d'e kerk
verlaten ook iin Debreezen. niet zagen
daar li'ep men er integendeel uit., als men
]er lust in kreeg, tenminste tegen 't einde
van den dienst..
Daarna gingen we nog even naar de pas
torie. Daar kwamen ook nog enkolie stiu-
dlenJten, o.a. één die van 't jaar op z'n
doorreis naar de re-od-s genoemde confe
rentie te Glasgow, eenige dagen op Har-
dienbroek, het in Gelderland gelogen
kasteel der N. C. S. V. geweest was. Leuk
was 't met hem over dat bekende gebouw
te kunnen spreken en even* te vertoeven
bij de vriendelijke bewoners ervan. Velen
ven de door ons ontmoete studen)'en wa
ren lid der H^ong.) C.(hrist.) S.(tud.) V.(er.)
daar gewoonlijk „Motliisohe" beweging
'genoemd, naar den) wereldsiecrebaris John
Moth. Meerderen van hen waren ook op de
voor enkele dbgen gehouden) conferentie in
do huurt van Budapest geweest. Zij vroe
gen) ons verbaasd, waarom wij ook daar
niet gekomen wanen, evenals de twee Hol-
ilandscbo afgevaardigden van otize C. S. V.
Ga hen absoluut onbekend met Hol-
lan'dsche toestanden] dan eens duidelijk
maken, waarom ge van die ongetwijfelde
voortreffelijke N. C. S. V. gcenj Md zijtl
Misschien wordt het hun wel langzamer
hand duidelijk, daar Prof. Sehestyen
r zonals één dier afgevaardigden me kla
gend vertelde zijn studenten afraadt, lid
cfer H. C. S. V. te worden en dat waar
schijnlijk niet ten onrechte. Al blijve Hon
garije voor sommige IloMandsche metho
den bewaard!
W)e nemen afscheid! van dien innemend-
den predikant, groeten de studenten, velen
met een „tot weerzienjs" in Uw of in
ons vaderland sommigen komen ho
pelijk aan de Vrije Studeeren en ver
trekken. De snelvoetige paarden! van „den
(goeden Hongaarschen Oom" brengen) on©
vlug naar ons logies.
It
AVe zijn nog steeds aan het Plattenmcer,
nu echter te Balaton>-Bogér, een andere
badplaats aan dat meer, op eenigeni af
stand van Siófok gelegen. Hier woondten
we 's Zondagsavonds een) godsdienstigebij-
eenkomst bij. Te Balaton-Boglér is n.l.
(evenmin als te Siófok) nog een) Gerefor-
1 meerde Kerk. Maar hier worden pogingen
aangewend om tot kerkinstitueering te ko
men. In samenwerking met het hoofd der
„filiaal-gemeente" te B.-B. spande vooral
de heer Kulas Emil eveneens e«n afge-
'stuurde theoloog van de Budapester Geref.
Hoogeschool zich in deze instóturèring
.voor te bereiden en) te bespoedigen. De er
\oor noodige gelden kreeg hij o.a. do.»r een
groote verloting. Twee schilderijen, waien
de prijzen die men voor de loten) a 20 kro
nen kon „trekken". Een niet bepaald Geref.
manier om de financieele zijde van een
Geref. Kerk te verzorgen! Maar eveimiu
leek ons specifiek Gevofonn-terd de wijze
waarop hij die kerk geestelijk traclucc op
te bouwen'. Als mede-bouwlieden^ hart hij
verschillende musici verzocht.""" Enkelen
van hen/ hadden een meer dan nationale
beteekenis, waren althans in meerdere
huntenlandsche steden (o.a. in Den Haag)
opgetreden. En tooh zouden dezo mannen
medewerken aan de instiuteering van een:
Geref. Kerk? Ja zeker, want we zijn liicr
in Hongarije, waar de kerk werkelijk nog
een vo 1 k s kerk is, d.w.z. alle rangen en
standen zijn er in vertegenwoordigd en dan
niet als hoqge uitzondering, gelijk in onzen
Geref. Kerken, of in naam Hervormd,
maar practisch nergens aan geloov<»nJd,
gelijk niet zelden in de Hervormde Kerk.
In Hongarije omvat de Geref. Kerk nog
„heel het volk" in diert zin, dat vele rijken
er vele armen „ontmoeten". Zagen we al
niet, dat een kunstsohilder voor dominee
studeerde, dat meerdere predikanten van
adel zijn? Zelfs de Rijksbestuurder (niet
ten Volle, maar toch ongeveer de koning)
admiraal Hoi'thy is oen trouw lid der
Geref. Kerk, evenals do Minister-Preriderit
en versohillende andere Ministers. Bij na
der inzicht lag er dus niets bevreemdends
in, dat deze min of meer beroemde man
nen) zich voor dit doel gaven. Wol echter
in de wijze, waarop eij dit deden.
A. SCH.
(Wordt vervolgd).
