DE BAZAR Dagblad voor Leiden en Omstreken. BINNENLAND. ABONNEMENTSPRIJS p IN LEIDEN EN BUITEN LUIDEN WA AH AGENTEN GEVESTIGD ZUS PEE KWARTAAL H* PER WEEK10.1» FRANCO PER POST PER KWARTAAL »&M 2de JAARGANG. - ZATERDAG I OCTOBER 1921 - No. 459 BUREAU: HOOIGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1278 ADVERTENTIE-PRIJS PER GEWONE REGELfOttttt DES ZATERDAGS 1030 INGEZONDEN RECLAMES DUBBEL TAROT KLEINE ADVERTENTIES ran hoogstm» woorden 60 eeat: Zaterdags 75 ceat, S- bij vccnütbet&ttag *5 Dit nummer bestaat uit twee bladen In verband met de viering van het 3-0c- tober-feest zal de „Nieuwe Leidsohe Cou rant" a.s. Maandag niet verschijnen. DE DIRECTIE. De groote tegenstelling. Een eensgezinde meerderheid, zoo als zij die in het. staatkundige leven o.p een andere partij formatie aansturen weaschen, is naar Mr. Marohant 'bij ihet onlangs gebonden orisisdebat terecht betoogde, 'in afzienbareoi tijd niet te verwachten» Eetn combinatie van alle democratische elementen uit alle partijen, is niet wel m© gelijk, omidiat gelukkig in ons land nog wordt ingezien, dat een mensah bij brood alleen niet kan leven, maar d'at er no g be ginselen zijn die ook het sociale en staat kundige leven beheerschen. Wie daaraan nog mo-cht twijfelen1, beluis ter© maar eens wait van de zijde der roode vakorganisaties den leiders van de christe lijke vakbeweging, die toch zeker, ook wel tot de democratische elementen gereken kunnen worden, in het gezicht wordt ge slingerd, ihoe deze mannen worden gehoond en bespot en als minderwaardig en conser vatief, worden uitgekreten. Als twee hetzelfde doen en hetzelfde wil len., dan is dat daarom ook in zaken van stoffelijken aard no:g niet hetzelfde. Er is nu eenmaal bij de democraten van links en rechts een ander uitgangspunt, zij hebben een ander einddoel en daarom is ook een vruchtbare samenwerking vrijwel uitgeslo ten, evenals een samenwerking van de meer behoudende elementen, waaruit al evenmin ©en krachtig bewind te te verwachten. Hieruit volgt evenwel nog niet, dat de tegenwoordige coalitie tussehen de recht- Gche partijen moet en zal worden gehand haafd. Ook aan do rechterzijde is verschil van imoendng ten opzichte van tal van vraag stukken en er zijn ongetwijfeld meerdere „coalitie-ontbindende factoren" aan te wij zen. Daar is om te beginnen de neiging van ©en deel der R.-K. staatspartij om naar links om te buigen eh tot een samenwer king met de S.D.A.P. te komen. Daar is het kerkelijk vraagstuk, waarbij zich nauw aansluit hot processie-verbod en' 't gezant- bij den Paus, over welke zaken de méést uiteenfemoaning»^ wrden verkondigd. Daar is het vraagsxiLl 3-X£ (r2 2/ondagswotgeving. Ook in andere opzichten is er geen vol komen eenstemmigheid. Wij denken aan het- defensie vraagstuk, dat nog kort geledon oen crisis veroorzaakte, aan de so ciale wetgeving, waarbij de een veel verder wil gaan dan de ander voor zijn verant woording durft nemen. Wij doen niet verstandig door deze ver- sohillen weg te doezelen en te doen alsof wij zoo ongeveer over alle belangrijke pun ten gelijk zouden denken. Nuchter en klaar hebben we do .dingen •onder do oogen gezien. Wanneer we dat doen, dan mogen we ©en ding niet vergeten. Het is dit, dat er bij alle verschil van opvatting bij de partijen aan de linkerzijde enkele hoofdpunten zijn waaromtrent men eenstemmig denkt, en dat er bij alle ver schil van gevoelen aan de rechterzijde en kele allesbeheenschende dieper liggende be ginselen zijn, die men gezamenlijk onder-' 6ohrij"ft. Er is nu eenmaal een antithese, een diep gaande togonstelling, tussehen do Christe lijke en de moderne staatkunde. Deze antithese zal blijven bestaan, zoo lang de partijen, steunende op de beginse len der Fransche Revolutie, in onze poli tiek optreden. Toen Dr. Kuyper nog leefde, beweerden de liberalen en socialisten, dat bij de anti these had uitgevonden, daarna werd beweerd en zelfs meermalen beweerd, d'at do antithese dood was. Goon van beide was waar. Do antithese ontstond niet door Dr. Kuyper, doch reeds lang voor diens optreden als staatsman, was met de doorwerking der revolutionaire beginselen de tegenstelling met de Christe lijke wereldbeschouwing op politiek terrein ontstaan en Dr. Kuyper heeft slechts op die antithese, die er reeds was, 6cherper dan anderen de aandacht gevestigd. De antithese is allerminst dood, zij be staat nog, en doet nog eiken dag haar in- ■yloed gevoelen. Het gaat hierbij om de vraag, wie zal re- :geeren, de mensch of God. En dan komen' de vrijzinnige en de socia listische partijen hierin overeen, dat zij God uit het publieke, uit het staatkundige» leven uitschakelen. De een gaat hierin verder, dan de an- jder. Bij sommige partijen komt de bittere haat tegen God'en zijn dienst elk oogen blik te voorschijn, terwijl de Vrijheidsbond officieel verklaarde do waarde van den Godsdienst to willen erkennen. Ook zijn er onder hen die tot de verschil lende lintosohe partijen behooren, ongetwij feld personen, die met den godsdienst ernst maken, 'die hoewel overigens van Christe lijke belijdenis van wat zij noemen ver menging van' godsdienst en politiek niet willen weten. Van groote b'eteekente is daarom de vraag wat men onder godsdienst verslaat. Is het een religieus gevoel, een soort eer bied voor een hooger Wezen, dat hij den een dezen en bij den ander weereen an deren vorm aanneemt? Maar immers wij weten beter. De ware godsdienst, een dienen van God naar Zijn Woord, heeft een universeel ka rakter. Zij eischt en erkent de opperhoog heid Gods, over heel het leven, geen en kel terrein uitgezonderd. Niet alleen het persoonlijk leven, maar alle levensverhou ding moet worden gesteld "onder do tucht van Gods Woord en wet. Eni hier gaan nu de verschillende par tijen' uiteen. Der Vrijheidsbond wil de boteekenis van religie erkennen trouwens men moet wel ziende blind en hoorende doof zijn om zelfs een poging te doen om de beteekomis daar van to ontkennen maar voor een buigen voor don aïmachtigen Schepper voor een vragen naar zijn vul en een onderwerpen aan zijn wet, wil hij niet weten. Niet de openbaring Gods, maar de men- schelijko rede is de lijn waarlangs, de Vrij heidsbond zich ♦wenscht te bewegen. En bij alle verschil van gevoelen waar toe die menschelijke rede brengt, zijn alle links staande partijen, hierin volkomen eenstemmig. Vrijzinnig-demo oraJton, en so cialisten en communisten niet uitgezon derd. En tegenover die negatie van do linker zijde ©taat, zooals de heer Sohokkimg het onlangs in de Tweede Kamer zeer voor zichtig uitdrukte aan de rechterzijde de gemeenschappelijke belijdenis dat er geen regeering is dan om Gods wil, terwijl er •ook met betrekking tot do groote levens vragen; een gemeenscliapp|clij'ke erkenning is van de wet Gods, al is er in de uitleg ging en' de toepassing daarvan wel ver schil Hiermede is de vraag of straks na - de verkiezingen uit de rechtsche partijen, stel dat zij gezamenlijk de meerderheid hebben, weer oen Kabinet moet worden gevormd, "'paSbii'kïmen °°k ïan practtedhen aard aan de orde. Maar in 't algemeen kan toch wel dit worden, gezegd, dat in de gegeven omstan digheden, nu we meer dan ooit noodig héb ben een r e g e e r i n g, d.w.z. een Kabinet, dat gedragen wordt door een groote ge meenschappelijke gedachte, 'een samengaan van dè rechtsche partijen, zij hot dan op welomschreven voorwaarden, veol aantrek kelijks heeft. In do dagen die komen1, zal dit onder werp als vanzelf telkens weer aan de orde komen'. Welnu laten wij dan bij onze beschou wingen in het oog houden, dat. oen andere pairtijgroepeering dan de tegenwoordige groote bezwaren mot-zich brengt, terwijl er voor een blijvend samengaan van de rechtsche groepen zeer goede argumenten zijn aan to voeren. De vraag wat hieruit voor ons_ als Antirevolutionairen volgt, zien wij in een afzonderlijk artikel, nader onder de oogen. V Lohman. Een groote figuur heeft deze week of ficieel afscheid genomen van het journa listieke leven. Jhr. Mr. A. F. de Savornin Lohman, die sinds 1894 als hoofdredacteur van „De Nederlander" fungeerde, heeft thans in verband met zijn hoogen leeftijd' Mr. Lobman is 84 jaar als zoodanig afscheid genomen. En dat afscheid beteekent voor de jour nalistieke wereld, een) verlies, dat niet an ders dan pijnlijk kan worden gevoeld, ook door hen, die niet behooren tot zijn aller naaste geestverwanten. Mr. Loihman heeft door zijn onvermoei- den strijd voor het recht, grooten invloed uitgeoefend' op Nederlands' staatkundige leven. In de eerste plaats in het parlement, hij was een parlementaire figuur van de eer ste güoote, maar ook door zijn persarbeid. Een vergelijking van Mr. Lobman met Dr. Kuyper zou in alle opzichten mank gaan. Lohman was anders als spreker, als schrijver; liij was niet de volksleider als Kuyper, niet een partijleider als deze, maar wat hij wel was, zij 't dan weer anders, lei der der geesten». Lohman was anders. Een man met een eigen individualiteit. Een karakt.er, geen meelooper, maar iemand die zijn eigen weg ging, zij het dan ook, dat hij niet op zelf gekozen paden begeerde te wandelen. Trouwens in dit opzicht is ook het leven van Mr. Lohman merkwaardig. De magistratuur had de liefde van zijn hart; veel meer dan de staatkundige strijd, ei* toch heeft hij, toen het „recht" be dreigd Werd. en de „Vrijheid"' in liet ge- drank kwam, den strijd niet geschuwd, maar heeft hij den kamp voor vrijheid en recht" tot het einde gestreden. En van zijn arbeid' aan „De Neder lander1" vertelde de heer Lohman op zijn tachtigsten verjaardag: „De Nederlander"- is niet mijn kind; zij is geboren zonder mijn voorken nis eni zonder dat ik er iets van wist, maar zij Was nog jong, ongeveer één jaar oud, toen ik door een sameriloop van omstan digheden in den tijd van een uur van plaats was veranderd en ontloken als Hoofdredacteur van „De Nederlan- d e r". Dat was in 1894. En sinds dien tijd heeft de heer Lobman met een volharding eni ecu ijver die me nige jongere 'beschaamd kan maken, zijn moeizamen journalistieken arbeid verricht Thans heeft hij zich teruggetrokken. Gaarne brengen w.ij in dlit oogenlblik een) eere-saluut aan dezen grooten voor ganger. Moge hij nog eenigenl tijd door God wor den gespaard om te genieten van een rus- tigen levensavond. voor weinig geld ©n des ge- wenscht op gemakkelijke be talingsvoorwaarden koopt U in 51 BREESTRAAT 161. STADSNIEUWS. L. C. G. V. „Spes". Gisteravond half 8 hield de Leidsohe Cbr. GymniasojaBiic kleine Staidszaal haar, lang verbeide, vergadering, ter herdenking van haar 4-ja- rig bestaan. De opkomst was boven verwachting.. Het gezellige zaaltje was overvol. Deze avond heeft onze groote verwach tingen niet teleurgesteld. Reeds bij den aanvang was de stemming er. „Spes" heeft ons een goeden kijk op haar wezen', karakter en praastaties geschonken. Nadat do vergadering met het zingen van Ps. 17 3a en 4b geopend was, be steeg de praeses, de hoer C. Beekenka-mp het podium tot het uitspreken van zijn openingsrede. Spr. begon zijn rede met een' citaat uit Florence Barclay's bekende werk „The Wheels of Time" ©n schetste met weinige woorden de veelgelezen aangrijpende kleine scène, van het kleine meisje .en de witte roos. „Geef de witte roos uwer sympathie voor het te laat is," zoo besluit de schrijf ster deze schets, en deze woorden vormden de quintessence van- den speech van den praeses. Witte rezen vragen onze Chr. Gymna siasten van allen. Allereerst van de Leid- sche predikanten, die immers ook gymnasi asten geweest zijn, van de donateurs, want „Spas" kan niet alleen door het verhevene, het classieke -bestaan, van de oudere, en ook van de niet-leden, van de- eerste-klasse gymnasiasten. Men voélt zich in den be ginne zoo eenzaam en vreemd op 't Gym, dat weet spr. bij ondervinding, maar hij vond iiD „Spes" vrienden en intimiteit, en heeft van zijn lid worden nooit berouw ge had. Spr. wil niet suggereeren. Spontane, enthousiaste leden' heeft „Spes" noodig. Gij allen: Give us the white rose while we ask you." Dan zal „Spes" opbloeien als 'n roos,in blinkend-blanke schoonheid en in zwellende melodie zal het klinken: „Vivat, croscat floreat Nostra L. C. G. V .„Spos". Na deze, door luid applaus gevolgde rode, 'kreeg de heer Jac. Overduyn gelegen heid, -tot het houden van zijn referaat over „Maart, het symbool van don -al-strijd". Hoewel we jong zijn, aldus spr. komt er nu een ingrijpende verandering in ons leven. We vragen ons 'af, of we werkelijk bewust leven en hoe het komt dat we zoo dikwijls in doffe stompheid te staren staan. Zoo, voeren we strijd in ons gemoed, zoo is het ook met Maart. Die maand is de zomer, die geweest is, die uit haar grijze wolkenmassa's de aarde met hagel stee- nigt. Toch is het een maand met karakter, /hoewel misschien geen aangenaam karak ter. Maar nooit is er een Maait geweest, of hij werd, hoe doriker-dreigend ook, opge volgd door den lachend-wannen zomer. Maar daaraan' gaat een zware strijd voor af. Zoo is Maart het symbool van den al- strijd. Aan het eind van zijn Maartsch leven, merkt. Paulus op: „Voorts is mij weg gelegd de kroon des eeuwigen levens". Al doet do afgrond van ellende de la-eet van het individueel© egoisme weerklinken, Hij zal overwinnen, die de zonde ophief. Zelfs Julianus Apostate moest het uitroepen:. Gij hebt overwonnen!" Na deze diep doordachte, uitmuntend ge- styleerde rede, die in een klein bestek eoh- tei* moeilijk te weergeven is, word een mu ziekstukje door de 'hoeren Smink, Kooien en Wolf uitgevoerd en nadat een allergees tigste klassieke klucht „Philemon en Bau cis" 'onder groote hilariteit was opgevoerd, werd er eenige ©ogenblikken gepauseerd. Na de pauze werd door leden en oud leden van „Spes" een stemmingstukje op ge voeld, dat door enkele leden zelf was ge schreven. Nadat nu een jury, bestaande uit do hoe ren Heringa, Gijsman en Ds. Punselie, bij monde van dezen laatste aan mej. Rieriks en mej. Pl-ooy, de eerste en tweede prijs had toegekend, werd na een kort slotwoord van den heer De Wit deze uitmuntend ge- Evangelisatie. Naar men ons meldt, hoopt do vereeniging op Geref. Grondslag „Onéeiimis", alhier welke ver- ©aniging ten doel heeft, opleiding tot den Evan- geliesatiearbeid, op "Vrijdag 21 October a.s. een bijeonjiie-re b|j-eienkomet te houden, alwaar onder meer, één der leden van de Com missie voor Stadsevangelisatie een onderwerp uit. het practïsch Evangelisatiewerk zal leveren. Optocht. Naar wij vernamen zullen de vereenigingen welke hedenavond eene serenade gaan brengen aan de 3 Octobervereeniging den volgenden weg nemen Papengracht, Langebrug, Rapenburg (O.Z.), Steieni&chuur, Boo^ewoerd!, Wlatersteeg, Hooi gracht, Pelikaanstraat, Haarlemmerstraat, Prin- sossehkado, Kort Rapenburg, Breestraat, naar de Gehoorzaal, alwaar de stoet binnen ontbon den zal worden. Vertrek van de Papengraoht to half negen. Het bestuur van V. V. V. zou het op prijs stel len, indien de ingezetenen door het meevoeren van lampions zouden willen meewerken tot het geven van een feestelijk karakter aan den stoet. Het beleg en ontzet van Leiden zal a.s. Maandag in de verschillende kerken worden' her dacht. ïn ÜJ Z?Pl7 (Paterskerk) treedt daarbij als voorganger op Ds. Punsem., 'n Gref. Kerk Da. Thomas; in de Chr. Geref. Kerk 's morgens Ds. Jansen en 's avonds Ds. G. Salo mons van Bussum; in de Geref. Gemeente, Ds. W. dien Hengst. h Gisteren hebben wij onder „Zendings- nvond" molding gemaakt van het zeer mooie vioolspel van den hoer van Leeuwen. Dit moest- zijn do heer W. Fontein Jr. Op initiatief van den heer G. J. A. Ruys voorzitter van de- Federatie van Diaconieën van de Ned. Herv. Gemeente vergaderden*Woensdag 28 Sept. in het Diaconiehuis der Herv. Gemeente te Leiden do afgevaardigden van de bij de Fede ratie aangesloten Diaconieën binnen de classis Leiden. Van de 9 aangesloten Diaconieën waren 6 ver tegenwoordigd, terwijl nog 2 andere Diaconieën mede hunne belangstelling voor deze vergadering toonden. Na opening der vergadering leidde do voor zitter der Federatie het doel der samenkomst in om n.l. te komen tot de oprichting van do afdee- ling Leiden der Federatie, waarbij alle diaco nieën der classis Leiden zich spoedi| naar spreker hoepte zullen aansluiten. Voorloopig werden Leiden, Leiderdorp, Oegst- geest en Bodegraven aangewezen om een 5-tal bestuursleden te geven, wier taak het allereerst zal zijn de niet aangesloten diaconieën te be wegen ook toe te trden, zoowl tot de Federatie als tot do afdeeling Leiden. Reeds nu volgde op de stichting der afdeoling ben geanimeerde bespreking over eenige prakti sche vragen, uit do armverzorging. Met verzoekt en er de aandacht op te vestigen -dat de mededeeling in ons blad van gisterenavond omtrent de broodvoor ziening op 3 October, betrekking heeft op het bakken' "van brood voor de buitenge meenten. Door den minister is slechts vergunning verleenfd voor nachtarbeid van Vrijdag op Zaterdag, onder uitdrukkelijk verbod dat op Maandag 3 Oct. geen opgewarmd of verse h brood in de ge- gemeente gebakken of ver kocht mag worden. - Bij de Leidsche Spaarbank is in de maand September ingelegd 263.839.83 en terugbetaald ƒ183.913.71, terwijl 119 nieu- Aan het Zoeklicht. Leiden, 1 Oct. '21. Niet steeds is de liefde bestenldig van" duur. Dat ondervindt ook de Vrijheidsbond. 't Was anders zoo'n schitterend huwe-< lijksfeest. Zelden zal een politieke bruiloft met meer geestdrift zijn gevierd wat niet be hoeft te verwonderen als men bedenkt dat Henri ter Hall en Speenlhoff als ceremo niemeesters fungeerden. De bruil'ofstgastenl waren echter nau- welijk thuis of 't was al misère en nu is het al zoover, dat mem van echtschei ding begint te spreken. Prof. Heeres had er al dadelijk een zwaar hoofd in en voorspelde al direct dat 't een ongelukkig huwelijk zou worden. En hij krijgt gelijk naar 't schijnt. Te Leiden is, naar ik vernam, de stich ting van eeni nieuwe liberale kiesvereeni- ging in voorbereiding eni vermoedelijk zal deze beweging wel niet op zichzelf staan. Wé krijgen dus nog een partijtje -tus sehen den Vrijheidsbond en den Vrijz. De- mocratiscben Bond in. Ik heb weleems geboord, dat men aard appelen niet al to veel over -moet storten, daar er anders teveel verloren gaan. Als 't zoo ook maar niet gaat met de liberale kiezers. Vandaag worden ze in den Unie-libera len zak gestort, morgen in die van oen Econ Bond, een paar dagen later ligge.n ze op den grooten hoop van den Vrijhendsbond, en nu wordt weef een deel fti een ander soort zak verwerkt. Als 't' eind van 't lied maar niet is, dat er wel bonden zijn, maar geen kiezers, wel liberale 'huizien, maar geen bewoners. OBSERVATOR. P.S. van ,,'Sammi en Didi", die mij reeds eerder een bijdrage deden toebomen ont ving ik gisteren opnieuw een doosje met 100 halve centen voor *t millioem, waarvoor m'n hartelijken dank. Voor meerdere zendingen van dien aard! houd ik mij gaarne aanbevolen. we inleggers zijn ingeschreven en 7iboek- jes geheel werden «uitbetaald. Het tegoed der 15.772 inleggers bedroeg einde Sep tember 4.378.111.58. Bij den; Raad van Arbeid alhier zijn •benoemd als Agent (es) voor de Vrijwilli ge Ouderdomsverzekering de dames E. A. Brüne A. M. de Nie, W. Wtol géboren Vo gelaar en M. A. M. Franckem te Leiden en de heer II. J. Siebrecht te Voorscholen eni J. van Schie te Katwijk a. d'. Rijn. De zitting van den penning-meester van -het „Millioenpjan" wordt ditmaal op Zaterdag 8 October gehouden. Met ingang van 1 dezer is aan dr. Th. J. F. MaitaSJ', op -zijn verzoek, eervol ontslag verifcC^j 'a^8. assistent voor de scheikunde aan de Rijksumv^r^- alhier en voor hot tijdvak van 1 October tot en met 31 December 1921 is -als zoodanig be noemd de heer L. Seekles, alhier. Voor het tijdvak van 1 October 1921 tot en met 31 Aug. 1922- is benoemd tot assis tent voor de scheikunde technologie aan de Techn. Hoogoschool te Delft, de heer N. J. Perquin. alhier. Ter aanvulling van het verslag van de Donderdag goh ouden verga dering der A.-R.Kiesvereeniging melden wij nog, dat de resolutie, van hot Centraal Comité meit 58 tegen 21 stemmen werd aangenomen. —„.Do firma C. de Bink en Zn., van wier schitterende collectie kantoorartikelen wij bij de opening van haar Magazijn op de Breestraat 122, reeds gewag maakten, 'gaf gistermiddag om 6 uur oen demoitf- strajtio met haar „Nigiallo" cepiecrma.chi- ne en haar dicteormaehine, een demonstra tie, die op don 3 Oct.-dag betrekking had en bijzon-dor aardig gevonden was. Van do „Nigiallo" maohine kreeg de be zoeker een 3 Oct.-lied, waarop oen toeke- nin-g, geschreven schrift en getypt schrift, alles dooi* de zelfde copioermachino afge drukt, wat eqri zeldzaamheid mag heeten. Vervolgens -bracht de dicteormaehine het 3 Oct. lied, dot door een van de employe's in den hoorn gezongen was, zoor duidelijk on geaccentueerd ten gehoore. De invoering der Tabakswet Naar het „Hbld." verneemt, za-1 de go- heele Tabakswet vrij zeker niet vóór l Jan. 1922 in werking treden. Het is zelfa waarschijnlijk, dat de datum nog verder zal wordetn verschoven. Ook bestaat e>r veel kans, dat op dé wet alvorens deze in werking treedt, nog een aantal ingrijpende wijzigingen aan de Staten-Generaal zullen worden voor ge» steld. Art. 90 van de bedoelde wet luidt: ,,'De artikelen 5357 dezer wet treden in! werking met den dag volgende op dien van -haar afkondiging.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1921 | | pagina 1