Dagblad voor Leiden en Omstreken. ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAK AGENTEN GEVESTIGD ZIJN EB KWARTAAL 12.50 EB WEEK10.19 BANCO PER POST PER KWARTAAL 12.90 Iste JAARGANG. - ZATERDAG 19 FEBRUARI 1921 - No. 273 BUREAU: HOOIGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1278 ADVERTENTIE-PRIJS PER GEWONE REGEL 10.22 1)1 DES ZATERDAGS 0.30 INGEZONDEN RECLAMES DUBBEL TARIE1 KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 30 woorden 50 cent: Zaterdags 75 cent, ï- bij vooraitbetaling -• )it nummer bestaat uit twee bladen Loon naar Werken Na de uiteenzetting van wat onder fa- lilieloon of wil men, gezineloon, verstaan ordt, willen we thans, ook mede in ver met het verhandelde op het tweede Jhristelijk Sociaal Congres enkele bezwa- en daartegen aangevoerd, onder de oogon ïn. Een van de voornaamste bezwaren tegen IFfc gozinsloon, vooral ook in Gemeenteraden -iaar voren gebraeht is, dat alleen met de arbeid cn met niets anders reke- Ring mag worden gehouden. Door met het <ït dat iemand gehuwd is ofkinderen Secft te rekenen wordt, zoo voert men aan, et verband tussehen dienstpraestatie en x>n uit het oog verloren. Loon is niets anders dan betalingen oor geleverd werk, en waar nu gelijk werk eleverd wordt, moet, wil men rechtvaardig jn ook gelijke belooning volgen. Doet ten dat niet, dan wordt men onbillijk, han- A elt men tegenover een deel dor arbeiders Cjiet rechtvaardig. Aan deze bedenking is door Prof. Die- N enhorst in zijn „Voorlezingen over de conomie", ook door Dr. Schokking aan- il ehaald, behoorlijk aandacht geschonken daarbij aangetoond, dat dit argument zeer geringe beteekenis heeft. Men echerme aldus Prof. Diepenhorst ich niet al te zeer met 't „loon naar werk" geen bpiaKe van. uat in Let. maa/br ihappelijk verkeer die 6telling tot ongo- iple toepassing komt. Tal van voorbeelden zijn aan te voeren aaruit blijkt dat het besef leeft hoe deze aalstaf als uitsluitend criterium ihoudbaar is. En dan wijst de hoogleeraar op het stel- 1 van periodieke verhoogingen, dat bij i salarisregeling van onderwijzers en tal- jko ambtenaren bestaat en in de loonre geling van zoo goed als alle gemeehtebe- uren is ingevoerd. Ongetwijfeld is de overweging van de ïijgende behoeften bij den voortgang der iren een belangrijk element bij de vast- dezer periodieke vermeerderingen. de instelling van ziektegeld dat wordt )0I tgekeerd, wanneer geen werk verricht ordt, wijst er op, hoe een enkel beroep de stelling: loon naar werk, geen vol lende uitkomst geeft" Deze opmerkingen worden door Dr. «hoicking onderstreept. Het is moeilijk aan te nemen, zegt hij, poifet er een zoo regelmatige en voortduren- verbetering in den geleverden arbeid iu zijn, dat daardoor alleen die periodieke irhoogingen verklaard kunnen worden, een, eer is er aanleiding voor de vraag, men in het stelsel van periodieke ver- loging-en niet te eenzijdig te werk gaat en weinig rekening houdt met men ge iteerden arbeid. pon Naar het ons voorkomt wordt hier de |f tijker op den kop geslagen. jf Wil men loon naar arbeid, dan zou men oeten beginnen" met voor alle ambtenaren «iderwijzers enz. een afzonderlijk contract i maken. De regel is nu zoo, dat iemand die een aal is aangesteld, 'zich al op een buiten- wijze moet misgaan, om niet voor m periodieke verhooging in aanmerking 5t rij zjei N, M Hl j Men doet dan ook goed dat geToep om ijjf >on naar werk niet al 'te ernstig te nemen. et krijgt zelfs een verdacht tintje als men t op de gedragingen van hen die met dit "gument tegen den kindertoeslag ijveren, ander gebied. „De dienstverrichting wij citeeren NDJrof. Diepenhorst, moet volgens hen at loon bepalen. Stijgt het werk in betee- ais, dan zou een evenredige vermeerdo- ig van het looü^daarvan het noodzakelijk ivolg moeten wezen. Verwacht mocht nu worden dat zij, die p dit standpunt staan, geen middel ver- ïimden om tot beter waardeering van den eleverden arbeid te geraken. De tijd alleen 7 aarin de .arbeid verricht wordt, geeft geen maatstaf voor het loon. Alles omt aan op de geaardheid van het werk it tot stand is gebracht. Stukloon moet dan rechtvaardig hee- Laf'1 en men'zou verwachten, dat zij, die met >o groote sympathie zich op het „loon ar werk" beroepen, warm voor het stuk- Ion zouden ijveren." De ervaring heeft echter geleerd dat dit iet het geval is. h Juist in de kringen waar z. g. de band isschen arbeid en loon het'sterkst wordt asigehouden, worden do ongetwijfeld niet iheel ongegronde bezwaren tegen stuk en vaak zeer. sterk overdreven. Nog op een andere inconsequentie van bestrijders van het gezinsloon vestigt irte r°f. Diepenhorst de aandacht. Wanneer do dienstpraestatie en zij alleen mag worden beloond, dan zou daaruit ook moeten volgen dat voor bijzondere dien sten, en voor een meer dan gewone ijver en plichtsbetrachting ook een bijzondere belooning werd toegekend. „Een toejuiching van het premiestelsel, waardoor dergelijke hoogstaande verrich tingen gewaardeerd werden, zou mitsdien alleszins logisch zijn." Ook hier echter ontwaart men wederom een andere houding. Zij, die vooraanstaan in de principieele afkeuring van den kindertoeslag, waren ook in de Kamer de sterkste bestrijders van de loonregeling voor het spoorwegperso neel, welke die premies invoerde." Dit geval staat niet opzichzelf. Wij herinneren ons, hoe in een Gemeen teraad de meest geharnaste strijders tegen den kindertoeslag, weigerden aan den Bur gemeester een crediet teF beschikking te 6tellen om daaruit politie-agenten die daar voor door hunne plichtsbetrachting in aan merking kwamen, een beloening toe te kennen. Toen werd plotseling de eisch: gelijk loon bij gelijke dienstpraestatie losgela ten. Zoo leert*de practijk dat de stelregel dat alleen de dienstverrichting mag worden ge waardeerd niet bruikbaar i6, maar dat ook aindere motieven hier een woordje mogen meespreken. Een andere vraag is of met name bij pu blieke lichameu en in publieke bedrijven niet meer dan tot nu toe met de praestatie van de arbeiders rekening moet worden gehouden. Maar die praestatie alleen als maat staf te nemen en met geen andere omstan digheden rekening to houden, er is nie mand die dat wenscht of ook wel mogelijk acht. Voor wie vasthoudt aan een rechtvaar dig loon, een loon dat het voor het levens onderhoud noodige moet verschaffen, is er dan ook niet het minste bezwaar tegen om bij de loonbepaling met uiterlijk waarneem bare omstandigheden, waarbij simulatie uitgesloten is en van een min of meer wil lekeurige schatting geen sprake kan zijn, rekening te houden. Het behoeft dan ook niet te verwonde ren dat op het Christelijk Sociaal Góngres met algemeene stemmen werd uitgesproken dat (de Overheid) bij de vaststelling van de 1 oenen met de samenstelling van het gezin heeft te rekenen. Enkele bezwaren hiertegen hopen wo nog nader onder de oogen te zien. V Kantoor of School. Wij lezen in „Patrimonium": In de laatste jaren hebben vele jon ge mensehen, aangelokt door vrij hoo- ge salarissen, de kantoorloopbaan ver kozen boven een betrekking bij het on derwijs. Dat zal nu wel uit zijn. Er is reeds groote werkloosheid on der het kantoorpersoneel. En de salarissen dalen. Niet genoeg kan dan ook tot de ouders gezegd worden: kiest niet een kantoor-loopbaan voor uw jongens en meisjes, maar laat ze, indien zij daar voor aanleg hebben, liever opleiden voor het onderwijs. Na eenigen tijd zal men de nieuwe salaris-regeling der onderwijzers nog méér waardeeren dan thans reeds g'e- schiedt. Deze opmerkingen schijnen ons volkomen juist. Gedurende de jongste „salarisactie" is van de zijde der onderwijzers wel beweerd dat in particuliere betrekkingen veel meer kan worden verdiend, maar dat i6 een be wering die in zijn algemeenheid onjuist is. Wol is het omgekeerde waar. En in de toekomst zullen al6 niet alle voorteekenen bedriegen de onderwijzers bij hen die in particuliere betrekkingen arbei den een zeer belangrijken voorsprong heb ben. Wanneer dus alleen financieele overwe gingen den doorslag geven, kunnen onze ouders hunne jongens en meisjes met een1 gerust hart aan de Kweekscholen af staan. Voor Christel ij ke ouders, voor hen die het Christelijk onderwijs van harte lief hebben, gelden hierbij natuurlijk ook nog andere motieven, waarop wij thans niet na der de aandacht behoeven te vestigen. STADSNIEUWS. „Siixsum Corda". Vrijdagavond gaf genoemd gemengd koor in de Stadsgehoorzaal zijn jaarlijk- 6che groote uitvoering. Reeds voor 8 uup was de zaal geheel vol. Evenals vorige kee- ron werd ook nu moderne muziek uitge voerd, ditmaal twee groote Fransche koor werken, van nog levende componisten, n.l. „Le Deluge" van C. Saint-Saëns en „L'an Mil" van G. Piemé. Eerst werd uitgevoerd „Le Deluge", de zondvloed, een muzikale bewerking van het Bijbelsch verhaaL Al dadelijk legde het OTkest beslag ep het publiek door het statige prélude. En wanneer de tenor-solo de verdorvenheid der menschen bezingt, 6peelt het orkest herhaal delijk het thema van het prélude. Indruk wekkend klinkt het. koorgezang: j'extermi- nerai cette race ik zal dit geslacht uit roeien. Steeds dreigender, somberder. Her haaldelijk keert dit motief terug, het wach tende oordeel aankondigend. Het tweede deel is de muzikale uitbeel ding van den' zondvloed. De door het orkestj gespoelde toonladders doen ons de^ golven hooren aankomen. Eerst zacht; dan, woes ter en sneller rollen de wateren, ze 6tijgen! Het koor imiteert het angstgeroep der men schen. Het geheel is één ziedende zee van wanhoop en haat, overweldigend gelijk de wateren zelf. 1 Het derde deel vangt aan met een zacht choraal, een scherp contrast vormend met 't voorgaande. De rust keert weder. De we reld wordt weder droog en Noach zag de herboren aarde zich opheffen in stroomen van licht. Het slotkoor bestaat uit een machtige fuga, waaraan én het koor én het solo kwartet deel nemen. Te zamen één machti ge jubel. Na do pauze volgt: „L'an Mil". Dit. stuk mag wel het glanspunt van den avond hee- ten. Het beeldt uit den gemoedstoestand der menigte, die het vergaan der wereld ver wacht. Een st.uk vol contrasten! We hoo ren den 6trijd tusschon het goede en het slechte, tussehen geloof en ongeloof. Het eerste deel geeft weer het devote kerkgezang der sidderende schare. Klagelijk klinkt het: Miserere mei ontferm U mijner. Droef sterft een driewerf „ach" weg. Het tweode deel is de schildering van het „Zotten- en Ezelsfeest". Men lacht, gilt, spot met het vrome „Miserere mei". Ko misch is het telkens terugkeerend i-a ge roep van den ezeli De menigte zingt spot tend in twaalfde-eeuwsehe melodie een lof lied op den ezel. In schrille dissonanten weerklinkt telkens het gelach. Het slotstuk is ëFh' gewijd „Te Deum laudanum". De gebeden der vromen vermochten meer dan 't hoongelach der spotters. Een nieuwe dageraad gloort. Nu zingen zij het Te Deum. Eerst zacht, 6teeds sterker wordt hun loflied, om te eindigen met een aan biddend: Adoro te devote ik aanbid U. Deze uitvoering is een waar 6ucces ge weest, voer directeur, koor, orkest en so listen. Wat weet de heer Robert te bezielen door zijn eminente leiding. Hoe gemakkelijk worden onder zijn hand de moeilijkste passages! Hoo juist is zijn muzikale opvatting, Geen wouuer ua., ue dank van zijn koor hem ten deel viel in den vorm van een fraai bloemstuk. Het koor heeft zich uitmuntend van zijn taak gekweten. De inzetten waren prompt. Vooral in L'an Mil" vielen de a capella ge zongen gedeelten te roemen, alsmede de crescendo's en diminuendo's. Mej. Mia Peltenburg, sopraan heeft een verrukkelijke 6tem en zingt met veel cole riet en uitbeelding. Mevrouw LubertiVan Bergen, alt, ver tolkte op uitnemende wijze haar partij. Haar stemgeluid bad in het duet en het kwartet wel iets sterker kunnen zijn. Beide dames hadden een fraai bouquet in ontvangst te nemen. De heer Jac. van Kempen, tenor, heeft voel 6cheons gegeven en de heer Joh. Ne- lissen (Baryton), die de eenige solist was in- „L'an Mil", beschikt over een volle, die pe stem, en een knappe techniek. Het Residentie-orkest handhaafde schit terend zijn ouden roem. Het spel was be schaafd en correct en vertolkte uitmuntend de gewichtige rollen, die in een Fransch koorwerk aan bet orkest worden toege dacht. De geestdriftige applaussen bewezen, hoezeer men de uitvoering dezer koorwer^ ken weet te waardeeren. Onze voormalige stadgenoot de heer J. Verhoog slaagde gisteren voor het Rijks- examen als 2de stuurman bij de groote zeevaart. Door het Centraal Stembureau is he den gekozen verklaard tot lid van den .Ge meenteraad in de vacature De la Rie, voortdurend door het bedanken van den heer Oostveen, de heer A. Eikerbout, typo graaf. De Directie van 't Rijksmuseum van Oudheden bericht aan belanghebbenden dat het in hare bedoeling ligt, bij voldoende be langstelling Archaeologischo cursussen en lezingen te houden, gevolgd door rondgan gen-door het Museum. Op het programma voor 1921 komen voor lezingen en cursussen van Dr. J. Hol- werda, Dr. P. A. A. Boeser, Dr. Jean Ca- part, Prof. Dr.-Jan Veth, en Prof. Dr. F. Koepp. De rondgangen door het Museum zullen worden geleid, door Sèr. boeser, Mej. "Brants en de heer A. E. Remouchamps. De toegang tot deze lezingen en cursus sen is kosteloos. Aanmelding voor 1 Maart a. s. Insehrijvingsbiljetten zijn verkrijgbaar bij den portier van het Museum, Rapen burg 28. Geslaagd voor het examen Nuttige Handwerken de dames C. C. Caspari en M. Boetmer alhier. Naar wij vernemen is de heer Mans- vold, hoofdinspecteur bij de recherche al hier met ingang van 1 April in gelijke be trekking benoemd te 's Hertogenbosch. Op 4 Maart a. s. zal het 40 jaar zijn geleden dat Dr. H. J. M. Boonacker, al hier tot arts werd bevorderd. BlHNtNLANU. Het Koninklijk rijtuig. Donderdagmiddag reden de Koningin en de Prins in een brik. De Prins mende. Ter hoogte van Minister Van Karnebeek's ambtswoning wilde de brik de Heulstraat in, naar het paleis. Een groote vrachtwa gen, hoewel niet met dezelfde bestemming, wilde ook dezelfde straat in. En dat ging natuurlijk niet, want het Koninklijk rij tuig moost voor gaan, maar de vrachtwa gen zat al in de bocht. De schimmels sto ven door, de vrachtwagen sukkelde verder. Elk oogenblik kon de smak gebeuren. Een man, die achter op don vrachtwagen zat, keek ten minste met een verbouwereerd ge zicht naar de aanstormende witte paarden. Maar toen greep een van de lakeien in, Hij ging in het bakje staan en gebaarde met hevige bevelende armzwaaien tegen don man op de vrachtkar.Hoe deze zoo gauw do boodschap naar den rammelenden bok overbracht is een raadsel, maar een feit is, dat de vrachtkar een geweldige bocht naar den anderen kant nam en met paard en al recht op minister van Karnebeek's stoep koers zette. Om het moeilijker te maken kwam lijn A op haar beurt op den vracht wagen af. Maar de bestuurder remde elec- trisch en met zand, zoodat de rookwolken onder de wielen opsloegen en het op de plek des voorkomen onheils naar asphalt rook. De reizigers in de tram, die door den schok met de koppen tegen elkaar sloegen, heb ben geen van allen gemerkt-, dat het rem men voor den vrachtwagen indirect het Koninklijk rijtuig gold. Of de bestuurder den voorgeschreven strammen militairen groet midden tussehen al deze schokkende bedrijven nog heeft kunnen waarnemen, -betwijfelt het „Vaderland", waaraan wij het bovenstaande ontloenen. De uitlevering van den ex-keizer. In het Lagerhuis heeft, blijkens een draad loos N. T. A.-bericht, Lloyd George giste ren verklaard, dat de uitlevering van den ex-keizer door Nederland noch door Enge land, noch door Frankrijk het risico waard werd geacht van een vijandelijke actie te gen Nederland. Nederland en de H. Stoel. „De Tijd" meldt, dat jhr. Van Nispen tot Sevenaer is teruggekomen op zijn be sluit. om ontslag te vragen als gezant bij den H. Stoel. Opheffing brandstoffendistributie. Door de Rijkskolendistributie is aan de brandstoffencommiseies medegedeeld, dat in verband met den ruimen voorraad brand 6toffen in den vrijen handel en de lage prij zen die daarbij worden bedongen, de werk zaamheden der brandstoffencommissies met 1 Maart a. s. kunnen worden beëindigd. De brandstoffendistributie houdt dus nog één maand vroeger op dan aanvankelijk in de bedoeling lag. De Kaas-uitvoer. Naar uit Gouda gemeld wordt, zou het in het voornemen van den Minister van Land bouw liggen om, in plaats van 15 Maart, reeds op 1 Maart e.k. algeheel© dispensatie van het kaasuitvoerverbod te verleenen. Landontginniiig in Drente. Naar aanleiding van de crcdietverschaf- fing van Rijkswege van drie ton Lol stich ting van boerderijen op woesten grond in de grootte van 8 bij 12 H.A., heeft de pro vincie Drente 45 aanvragen ingezonden. Een achterlijke gemeente. Volgens de gemeentewet art. 203 behoort de gerucentebegrooting, jaarlijks, vier maan dn vóór den aanvang van het jaar, waar voor zij moet dienen, door B. en \V. den Raad worden aangeboden. Alkmaar maakt daarop een uitzondering, want zij is thans, bijna 6 maanden na dien lijd, nog niet be handeld. Het centraal rapport is ongeveer een-maand geleden B. en W. aangeboden. In 1920 werd de begrooting behandeld op 4 en 5 Maart en bedriegen de teekencn niet, dan kan voor 1921 de behandeling tege moet worden gezien tegjen half oT laatst van Maart. Daling van <ie eierprijzen. De grootere aanvoeren op onze binnen- Aan het Zoeklicht. Leiden, 19 Februari 1921. In een oud boekje van Groen van Prin- sterer, waarin hij wij6t op den ernstigen staatkundigen toestand in Europa las ik o. m. „Ook van de Natiën geldt: „Aan wien veel gegeven is, van dien zal veel wordea geëischt." „Neen de ergste volksramp is het niet, wanneer, onder de strenge tuchtroe van den vreemdeling, door de verdrukking zelve, een nationale herrijzenis voorbereid wordt. D i t is bet ergste (en moge door Goda ontferming, Nederland er voor behoed wor den!), wanneer een Natie die in de wereld geschiedenis, een toonbeeld der zegeningen Gods op de belijdenis van het Evangelie geweest is, door eigen ontzenuwing ver bastert; wanneer ze, in ondankbaarheid van haar afval, een nationalen zielemoord pleegt, en, eer ze het doodvonnis onder gaat, het levensregt verbeurt." Heeft deze uitspraak ook voor onzon tijd nog niet wat te zeggen? OBSERVATOR. landsche eiermarkten eenerzijds en de groo te laling op de Engelsche markt, waar de prijs van 35 op 30 shilling per 120 terugliep, anderzijds, hebben in ons land een belang rijke prijsdaling der eieren veroorzaakt. Naar het „Weekblad voor den handel in Ivruidenierswaren"meldt zijn de exporteurs te.ngevolgo dezer daling er niet zonder kleerscheuren afgekomen, temeer waar het getal der de vorige week naar Londen ge- exporteerde eieren veilig op drie millioen te schatten is. Boskoopsehc producten. Nu de gelegenheid tot exporteeren zeaergo ring, zoo al niet onmogelijk is, hebben eeni ge Boskoopsche kweekers het voornemen opgevat in het eigen land meerdere belang stelling te wekken voor de Boskoopsche producten. Het ligt nu in de bedoeling.in de Iwe-ede helft van April in Gouda een bloemtenloonstelling te organiseeren, waar aan door tal van Boskoopsche kweekers zal worden deelgenomen. De Woningwetten. De Eerste Kamer heeft in haar Vrijdag gehouden zitting de woningwetten (maat regelen tegen het onbewoond laten van wo ningen, wijziging der Huurcommissiewet, aanvulling van de Woningwet) z. h. s. aan genomen. Do premie-bouw. In de gister gehouden zitting van da Eerste Kamer deelde de Minister van Ar beid ter rectificatie van de gisteren gege ven cijfers mede, dat aan premies ter aan moediging van den particulieren woning bouw in Januari j.l. werd uitgekeerd een bedrag van ƒ988.362, vertegenwoordigend 597 woningen en over Februari tot nu too 1J232.152 voor 634 woningen. Per dag ko men gemiddeld 100 aanvragen bij het De partement in. BUITENLAND. Lloyd Georgo over Duitschland. In de gisteren gehouden zitting van het Lagerhuis, heeft Lloyd George, in ant woord op verschillende vragen, eenige mo dedeelingon gedaan met betrekking tot de a. s. conferentie, welke te Londen met Duitsche afgevaardigden zal gehouden worden. Allereerst zei hij, dat hij zijn belofte, te Bristol gedaan, waar hij n. 1.- verklaard had, dat hij de zakken van de Duitschers zou onderzoeken, zou getrouw blijven en Duitschland zou laten betalen tot de uiter ste grens van zijn vermogen. De spreker, die hem om inlichtingen had gevraagd, had, zoo zeide Lloyd George, geen flauw begrip, van wat er gedaan ia, om de uitvoering van de clausules van het vredesverdrag te vorkrijgen. Een groote hoeveelheid grondstoffen, 6chepen en steen kolen was reeds geleverd. De Duitschera schatten de waarde van dat alles ten tijde vam de levering op meer dan 20.000 mil lioen mark. Wij beweren, dat het minder is. Een commissie van onderzoek zal allee nog eens nagaan, doch zelfs naar onze eigen berekening bedragen de Duitsche le veringen verschillende honderden millioe- non ponden sterling. De practi&che moeilijkheid werd oveneena niet begrepen. Gij kunt in Duitschland al les incasseeren, doch wat moet er geincas- seord worden? Gij kunt papieren marken incasseeren, bankbiljetten, die in het land gangbaar zijn. Maar wie wil nu papieren marken hebben? Gij kunt heele scheepsla dingen bankpapier hierheenbrengen en nog genoodzaakt zijn om te zeggen, dat er frrr,n Omdat dat papier" hier niet geapprecieerd is. 230 Marken waren noodig om 1 pond sterling te geven. Er wordt ook nog gezegd, dat wij alleen met Duitschlajid zaken zouden doen, om zoodoende aan onze schadeloosstelling t« komen. Doch ook dat was geen practisch

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1921 | | pagina 1