Dagblad voor Leiden en Omstreken. BUREAU: HOOIGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1278 De vrijheid bedreigd. BINNENLAND. ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN RUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN ER KWARTAAL 12.50 ER WEEK10.10 RANCO PER POST PER KWARTAAL 12.00 Iste JAARGANG. - ZATÉRDAG22 JANUARI 1921 - Ne. 249 ADVERTENTIE-PRIJS PER GEWONE REGEL 1022 DES ZATERDAG8 £0.30 INGEZONDEN RECLAMES DUBBEL TARIft KLEINE ADVERTENTIES ion Loegitcnj 80 woorden 50 cent: Zaterdags 75 ceoL \U bij voonritietaliag -i )it nummer bestaat uit twee bladen Volgens artikel 89 van de nieuwe wet op »t Lager Onderwijs moeten de scholen die oor subsidie in aanmerking 'willen komen inder meer voldoen aan deze voorwaarde, at de onderwijzers worden benoemd n a verleg met den Inspecteur. Van meet af werden hiertegen bezwaren [eopperd. Niet omdat men van meening was dat verleg met de inspectie niet zijn goede zijde ou kunnen hebbon, maar wel omdat de rees bestond dat dit verplichte overleg in ledezeggenschap zou ontaarden, oodat tenslotte niet het schoolbestuur, laar de inspecteur zou benoemen. De Schoolraad was dan ook van ïeening. dat deze bepaling als gevaarlijk oor de vrijheid en zelfstandigheid van on- e scholen, terwijl het nut zeer problematiek ïocst heefcen, behoorde te vervallen. In de Memorie van Antwoord op het foorloopig Verslag van de Tweede Kamer, eerden deze bezwaren echter door den Mi- ister ongegrond genoemd. „Dit overleg zoo schreef de Minister - heeft slechts het karakter van raad- leging. Het laat de bevoegdheid van .iet Schoolbestuur om zelfstandig4e beslis inzake de benoemingen onaange Bij afwijkende meening zal de in- pect-eur in die beslissing hebben te berus- en." Dat klonk tamelijk geruststellend. De besturen moesten overleg plegen maar ;erder zouden ze dan ook geheel vrij zijn, Maar nu komt de uitwerking van deze bepaling. Wij lezen daaromtrent in de Stan- Iaard: „Het K. B. van 31 Deoember 1920 No. 52 komt deze zaak verder regelen en wel op een wijze, die ons onwillekeurig doet leuken aan den, pink van Rehabeam en de |4endenen vau zijn vader Salomo. 't Is of er door de ambtenaren gezegd is: 'de wet heeft u met geeeelen gekastijd, maar het K. B. zal u met schorpioenen kastijden. 'Wat toch is het geval? Volgens dit K. B. Gfcioet bij iedere vacature het schoolbestuur leen volledige lijst van alle sollicitanten leturen aan den inspecteur met alle door hen ingezonden stukken en dan maakt |(de inspecteur daar uiteen drie- jt a 1 op. 0 ja, het bestuur mag dan weer schrijven, fflat het eigenlijk een ander op het oog en dan moet de inspecteur opnieuw verwegen, of hij'de voordracht zal wijri- ;en en ten 6lotte is het bestuur dan nog ij in do benoeming. Wie echter de practijk van het schoolle- 'en goed kent, weet, dat onze besturen en nderwijzers, althans de hoofden, heel graag iet het Rijks-echooltoezicht goede vrienden illen blijven: men-.vergeet wel eens oen an do vele paparassen te zenden; men be- ;aat bij de invulling wel eens een fout en n kan zoo'n inspecteur het je heel lastig :ikcn Dus als het even kan, npet hij zijn zin maar hebben. Als dit K. B. niet gewijzigd wordt, heb ben we binnen een kwarteeuw 70 pet. der onder-wijzere, die door het rijksschooltoe- zicht ons feitelijk zijn opgedrongen." Sb Dit Koninklijk: Besluit zoo geheel in strijd met de Ministerieele toezeggingen zal ongetwijfeld in breede kringen niet alleen hevige teleurstelling, maar "ook ernstige on gerustheid wekken. Op deze wijze wordt de vrijheid van onze scholen aangetast en aan handen en voeten aan het bevriende, het vriendelijke of ook wel vijandige schooltoezicht overgeleverd al naar hot uitkomt. Bij afwijkende meening zegt, de Minister zal de inspecteur bij de beslissing van het bestuur hebben te berusten. Maar volgens dit Kon. Besluit alleen in zooverre dat hij weer een nieuw drietal for meert waaruit het schoolbestuur dan wel een keus mag doen, terwijl in laatster in stantie nog altijd een beroep op hoogero autoriteiten overblijft. In theorie blijft dus de vrijheid gered Maar m werkelijkheid worden onze scholen van bet laatste greintje vrijheid dat ze nog bezitten beroofd. "Vooral op het platteland. In de groote plaatsen treft men in i de schoolbesturen allicht mannen aan die met wetten en besluiten behoorlijk op de hoog te zijn en die precies weten hoever ze kun nen gaan. Maar op het platteland is dat vaak an ders. Men treft daar menigmaal aan man nen met veel liefde voor hé£ onderwijs uit nemende bestuurders, maar die geep spe ciale studie maakten van allerlei wettelijke bepalingen. Hebben zulke besturen te doen met een inspecteur die met autoriteit weet op te tre den dan raken ze allicht meer dan noodig is onder den indruk, ze kennen niet zoo -precies huniie rechten, weten niet in hoever ze van het schooltoezicht afhankelijk zijn en het resultaat zal zijn dat zij zich, zij het aarzelend, bij de beslissingen van de inspectie zonder meer neerleggen. Nu zullen deze bezwaren minder groot zijn wanneer men te doen heeft met een in specteur die het bijzonder onderwijs een goed hart toedraagt of die zich op een waarlijk liberaal standpunt stelt. Onaangename conflicten zullen dan niet zoo gemakkelijk voorkomen. Maar dit kan ook anders zijn, en in dat geval is de ellende voor onze scholen niet te overzien. Wij vertrouwen dat spoedig heel de Christelijke Schoolwereld in actie zal zijn om dit Kon. Besluit gewijzigd te krijgen. Maar dit schijnt ons niet voldoende. Straks kan er 'n andere Koning opstaan die Jozef niet gekend heeft. Minister De Visser kan worden vervangen door een man, die zich om de vrijheid en-den bloei van onze scholen niet bekommert. En daarom zal de beste oplossing zijn dat krachtige pogingen worden gedaan om deze gevaarlijke clausule uit de wet te verwijde ren. Wij geven het gaarne toe dat overleg met het schooltoezicht, gewenscht kan zijn. Maar naarmate de Christelijke scholen zich meer en beter gaan organisecren naar die mate zal ook de behoefte aan het dooi de wet voorgeschreven overleg verminde ren. De belangen van het onderwijs moeten zoo goed mogelijk werden gewaarborgd. Maar dit kan geschieden zonder dat de vrij heid van onze scholen wordt aangerand. Wij kennen thans reeds onze eigen in specteurs. Deze eigen inspectie kan zoo noo dig worden uitgebreid. En dan zou een oplossing gevonden kun nen worden, door bij benoemingen overleg met het eigen schooltoezicht ge biedend voor te schrijven. V Deserteurs. Het gevaar waarop wij biorboven doel den krijgt temeer beteeken-is wanneer wij rekening houden met de veranderde om standigheden. Onder de vorige bedeeling was er voor de onderwijzers aan de openbare scholen weinig aanleiding om naar een betrekking •bij het bijzonder onderwijs te solliciteeren. Maar dat is nu andera geworden. Overgang naar de Christelijke 6chool brengt thans geen finanoieele schade. In 6ommige gevallen zelf voor d e e-1. De toekomst ie aan het bijzonder- laten wij hopen aan het Christelijk onderwijs en 't behoeft dan ook geen verwondering te wekken wanneer er onderwijzers zijn die met liet verloopen van het getij de bakens verzetten-, en naar de Christelijke school trachten te deserteeren. De Rotterdammer maakte reeds melding van een onderwijzeres aam-een openbare* 6chool, die bij een betrekking naar het Christelijk onderwijs solliciteerde. Het betrof hier een dame, aangesloten bij den rooden Bond van Nederl. Onderwij zers, de Bond die kort geleden besloot tot aansluiting bij bet socialistische Vakver bond. Nu kan zulk een onderwijzeres een uit stekende leerkracht zijn, die in menig op zicht boven andere sollicitanten uitsteekt. Toch is zij voor de Christelijke school on bruikbaar. Maar het spreekt vanzelf, dat dit te be- oordeelen niet de taak is van den inspecteur Zijn taak is niet te waken voor het Chris telijk karakter van onze scholen, maar al leen dat het onderwijs aan behoorlijke eischen voldoet. Is het nu een verstandig man, dan zal hij, ook al behoort hij niet tot de vrienden van de Chr. School, toch zeker met het karakter van het daar gegeven onderwijs rekening houden. Maar hij behoeft dit niet Ie doen: En zoo bestaat de mogelijkheid dat hij zulk een onbruikbare sollicitante bovenaan op de lijst plaatst en a-1 zijn invloed aan wendt haar benoemd te krijgen. Voorzichtigheid is daarom meer dan ooit noodig. STADSNIEUWS. Nieuwe Chr. Jcngd-organfeatie. De R. O. R. (d. i. Raad ter invordering van de Opvoeding cber Ifcijnwre jeugd) to Leiden is niet alleen bozig, gelijk in dit blad werd bericht, met voorbereidende stappen door een Commissie tot de oprichting van een Informatie-Bureau voor Beroepskeuze, maar heeft ook een Commissie ge vormd voor do tot stand brenging van een nieu we Christelijke Jeugdorganisatie. Er zijn n.l. nog zoo vele jongens van 12—16 j., dl® van Christelijken huize zijn, maar toch tot dus ver niet in een der bestaande Chr. Knapen- of Jongeliedenvercenigingen of soortgelijke organi saties zijn opgenomen. Voor deze heeft de R.O.R. na ernstige ovorwoging geoordeeld een nieuwe- or ganisatie to moeteu scheppen, welke op ©enigs zins anderen leeet gekehoeid zal zijn dan boven genoemde veroenigingen. In deze commissie heb-» ben Yoorloopig zitting genomen de lveeren v. d. Voet (theol. cand.), Cupedo (theol. stud.), Hii- ver en C. J. Veerman, die de bevoegdheid hob- ben, andore personen zich te assumoeren. Het Millioen. D.oof bemiddelign van Ds. G. H. Beeken kamp werd voor het Millioen ontvangen f 1.—. Voorts werden nog twee ingevulde inteekenbiljetten aan ons bureau bezorgd. Een zeldzaam jubileum. Heden herdenkt onze stadgenoot, de heer J. van Leeuwen den dag, dat hii alhier voor zestig jaar in dienst trad bij de firma Mizée in do borstelmakerij. Dit feit is niet onopgemerkt voorbijge gaan. Hedenmorgen om 11 uur werd de jubila ris met zijn echtgenoote per rijtuig van zijn wening afgehaald en ten huize van den patroon feestelijk ontvangen. In den f eestkring binnengeleid, werd hij door den heer Mizée toegesproken, die hem in 't kort gelukwenschte met het voorrecht dat hem ten deel viel. „Een menschenleef- tijd is het u gegeven geweest gezond naar het lichaam en frisch van geest, te arbei den." De jubilaris werd herinnerd aan de uitstekende verstandhouding, die steeds heeft bestaan, hoe hij zelf in lief en leed steeds heeft medegeleefd. Ten slotte werd er op gewezen hoe voor al doze weldaden Gode alleen de eere toekomt. De patroon reikte daarop een enveloppe met inhoud over, terwijl door de kinderen en kleinkinderen bloemen werden aangebo den. De jubilaris was zichtbaar aangedaan en dankte voor de hulde en de blijken van waardeering die hem waren gebracht. In een,feestelijk samenzijn werd verder de dag doorgebracht. Aan verdere belangstelling ontbrak het den jubilaris-'niet Stervend W éenen. De collecte voor den nood te Weenen, Maandagavond bij gelegenheid van het op treden van pfarrer Jaequemar in de Oos- •terkerk gehouden heeft opgebracht f 353.75. Verder werd ong aan giften ontvangen bij Mevr. Böhl f 40.20, bij Ds. Locher f 16,50, bij Ds. Thomas f 1.— en bij Dr. Schokking f 29.25. Ook werden nog bij Me vrouw Böhl bezorgd 27 busjes geconden seerde melk en 4 stukken rundervet. Het optreden van den heor Jaequemar, die over de ontvangst te Leiden zeer voldaan was is dus niet zonder resultaat gebleven. De leden van het comité houden zich nog gaarne voor het in ontvangst nemen van giften aanbevolen. Woensdag a. 6. houden de Chr. Be sturenbond en de afd. Leiden van de Chr. Hist. Unie en die van den Chr. Nat. Werk mansbond een gecombineerde vergadering, waarin Ds. Riemens hoopt te spreken over „Het Socialisme en do Waarheid". De vergadering wordt gehouden in het .gebouw „Prediker." Blijkens de in dit nummer voorkomen de advertentie houdt de Chr. Zangvereeni- ging voor Gemengd Koor „Con Amore" in de Stadsgehoorzaal Maandagavond de ge nerale repetitie voor haar uitvoering op Dinsdag a. s. Judas Maccabaiis, Oratorium van G. F. Handel. Vrijdagmiddag werden in tegenwoor digheid van tal van hoogleeraren cm stu denten de twee leeskamers van de Leeska- mervoreeniging van de faculteit der godge leerdheid officieel geopend. In de grootste met bloemstukken getooi de kamer verzamelden zich de belangstel lenden, waarna de tijdelijke voorzitter i-prof. dr. W. B. Kristensen een korte rede hield, waarin hij de geschiedenis van het ontstaan en de beteekems der inrichtingen uiteenzette. Spreker maakte met erkentelijk heid gewag van een belangrijke schenking van boekwerken van wijlen prof. Chante- pie de la Sauseaye. 16 het doel van deze leeskamers vooral om zich in de litteratuur der theologie te oriënteeren, voor do studenten is een kleine verzameling beschikbaar ter voorkoming van verwarring. Overigens geeft de biblio theek ook boeken op de gewone voorwaar den aan de vereeniging te leen, terwijl de bibliotheek zich bereid heeft verklaard de «zorg der verzameling op rich te nemen. Nog deelde spr. mede dat er in de lees kamers ook colleges zullen worden gehou den en dat het streven is om in de toekomst de leeskamers ook des avonds te doen ope nen. Met de leeskamers .aan do goede zorg der hoogleeraren cn studenten aan te beve len en zijn beste wenschen voor haren bloei uit te spreken verklaarde hij dezen voor ge opend. Hierna was er gelegenheid de kamers te bezichtigen. Velen spraken hun bewonde- Aan het Zoeklicht. Leiden, 22 Jan. '21. Zooevon sprric ik een van de comiló- leden van het Miltioenplan. En hoe staan de zaken, vroeg ik. Het antwoord was, zooals ik verwacht had. Waar gewerkt wordtuitstekend. Als voorbeelden werden mij genoemd drie straten, waar volstrekt geen bemiddelden wonen en die nog slechts zéér gedeeltelijk konden worden bewerkt, maar waar toefti reeds voor een bedrag van 250 werd inge*. teekend. De stemm in=g is dus good. Het geld ligt ais 't ware voor het op rapen. Het voor Leiden geraamde bedrag komt dan ook gemakkelijk bijeen, mils all* accuratesse maar toch ook met geest-drift werden bewerkt. Maar aan dal bewerken mag dad ook niets ontbreken. Het geld kan er komen. Het moet er komen. En 't zal er komen, als met de iwodig* aceuratief, maar toch ook met geestdrift woedt gearbeid. OBSERVATOR. ring uit voor de rijke verzamelingen va& theologische litteratuur, welke er reeds een plaats vonden. Het Java-Comité zal a. s. Donderdag in do Oosterkerk een bidstond houden* waarin als voorganger hoopt op te trede» Ds. T. Doevendans van Amsterdam, me* het onderwerp: „De Gideonsbende". Voor de Christel. Geref. Jongelings- vereeniging Spr. 22 6 hoopt a. s. Donder dag 27 Januari in openbare vergadering op te treden Ds. G. Salomons van Buseum* met het onderwerp „De tenten der La- mechs."_ Vermenging gedistilleerd. Met 1 Maart, a.s. zal de vermenging van gedistilleerd tot brandspiritus weder plaats hebben door dooraan voor iederen hectoliter zuiveren alcohol dien het gedistilleerd bij 15 gr. C. bevat, twee en een halven liter houtgeest, een halven liter petroleumdist.il- laat, ^benevens vijf centiliter eene-r klcur- stoloplossing 1oe te voegen. Particuliere \Voiiingl>ouw. Naar „Ons Eigendom" verneemt, moet alles gereed zijn om zoodra mogetijk te be ginnen met den boirw van 600 woningen, onder 't genot van dc Rijks premie. Vrouwenkiesrecht. De antirev. kiesvereeniging in Westdon- geradeel (Fr.) heeft een motie aangenomen* waarin de wenschelijkheid wordt uitgespro ken, dat nog voor de e. k. Kamerverkiezin gen de kieswet zoo worde gewijzigd, dat de gehuwde vrouw haar wettige man kan machtigen, voor haar de stem uit te bren gen. Uitvoer van cierea. De Minister van Landbouw heeft beslotea met ingang van heden tot nader aankondi ging dispensatie te verkenen van hel ver bod tot uitvoer van eieren, eicrgeel en eier- wit, in verschen en gedroogden toestond, zoomede producten daa-rvan. De kaas-export. De Ned. Ver. van Kaashandelaren U Gouda heeft, als voorstandster vau^ vast stelling van een scherpe grens yoor "duid©- FEUILLETON. Langs den afgrond. 9) Over het algemeen had hij zieh in den laatsten tijd niet onverdeeld gelukkig ge voeld. Dikwijls was het hem alsof hij alleen op de wereld stond. Hij had een goed tehuis, en hij kreeg van alles wat hij behoefde, en toch was het hem of er iets aan haperde. De knaap had behoefte aan sympathie, en die werd hem niet geschonken,. Het werd hem hoe langer hoe duidelijker, dat zijne moeder zich alleen om David bekommerde.' Boven dien werd DaviLbij den dag zelfzuchtiger, en zonder dat zij het zich bewust was, volgde zijne moeder in alles den wil van naar jongsten zoon. „Kwam vader toch maar terug", dat was <k> wenech, die gedurig in zijn hart op kwam, maar dien hij nooit uitsprak. Zijne „moeder noemde zelden den naam van zijn .vader, noch tegen David, noch tegen hem, ©n zij had hen nooit aangemoedigd om over den afwezigen man te spreken. Tot voor korten tijd had Paul de zaken genomen zoo als zij waren, ja, toen hij nogeen kleiné jongtu had hij er zieh zelfs me nigmaal in verheugd, dat zijn vader zoo ver van hen afwoonde. Zijne moeder had hem zulke vreeselijke schilderingen gedaan van de straffen, die zijn deel geweest zouden zijn, indien zijn vader hem in hare plaats had moeten-kastijden, dat hij het .als een geluk was gaan beschouwen, dat de Oceaan hen scheidde. Maar dat gevoel was nu ge heel en al verdwenen. De tijd, dat hij bang was om gestraft te worden, lag achter hem. Hij had den leeftijd bereikt waarop hij be hoefte gevoelde aan een' vriend en raads man, en uit die behoefte ontsproot het ver langen naar de terugkomst van zijn vader. Uit het weinige wat hij van zijne moeder te weten kon komen, bestond er niet de min ste kans, dat deze gebeurtenis spoedig zou plaats grijpen; maar op dezen Zaterdagmid dag wekte die dunne streeprook aan den ge zichteinder een ander verlangen bij hem op. Indien zijn vader niet tot hem terugkeerde, waarom zon hij dan niet naar zijn vader gaan? Er zou dan tevens een eind komen aan de kleine ergernissen, die hemdage lijks kwelden; hij zou Jack en Abigial TresiHian vergeten, en niet meer denken-aan de vernedering, die zij hem hadden aange daan; hij zou nieuwe vrienden naar zijn eigen 6inaak kiezen, en wie weet of hij daar ginds geen fortuin zou maken. £ijn verlangen werd met ieder oogenblik sterker, en begon reeds eenigszins den vorm van een plan aan te nemen. Hij begon zich ■zelf af te vragen wat zulk eene reis wel •zou kosten, hoe zijn vader over zijn voorstel zou denken, en wat zijne moeder en David //ouden zeggen als zij er van hoordon. Ein delijk sprong hij op, en liep langs de klip pen naar -beneden om zoo op het strand te •komen, maar hij was zoo geheel vervuld met zijne gedachten, dat hij ter nauwernood lette op den weg dien hij .insloeg. Ware dit niet het geval geweest, dan had hij zeker reeds in de verte de bevallige gedaante van Abigail Tresillian herkend, die -niet ver van daar over de klippen kwam aanloopen. Zij was met opzet dien kant uitgegaan, daar zij met Paul wilde spreken. Jack had haar gezegd, dat hij dien jongen op zijn plaats had gezet, en hem had,geleerd, waar hij in het vervolg staan moest. Deze mede», deeling had Abigail veel verdriet gedaan. Zij kende Paul's natuur, en begreep hoe gegriefd hij zich zou voelen. Daarom zooht zij de eerste gelogetfhekl, do beste, om de ruwheid yan haren broeder door hare vriendelijkheid goed te maken. Zij was te jong en te eenvoudig om over het al of niet gepaste vau hare handelwijze na te denken. Zij en Paul hadden elkaar hun loven lang gekend, zij hadden te zamen gespeeld en ge- I kibbeid, het xas daarom de natuurlijkste zaak van de wereld, dat zij hem naliep over de duinen om een zwerftocht met hem te doen over de klippen langs de glinsterende zee. Honderd keerhad zij dit gedaan, en zij wilde bet.mi weer doen. Zij dadïanTlangs Rosevaïlien zien voor bij kojnen, hoewol hij haar niet bemerkt had. De* droeve uitdrukking van. zijn go- laat was haar niét ontgaan, en zij begreep waaraan zij die moest toeschrijven. Zij had hem meer dan eens geroepen, toen zij hem tus6t-hen de heuvels zag ver dwijnen, maar daar de wind landwaarts woei, bereikte hare stem hem niet. Toen zij'den rand der klippon bereikte, wps Paul op een rotsblok geklommen, dat Hij het lage getij geheel boven was geko men. „Eindelijk heb ik hem gevonden," dacht rij. „Ik zal hem nu eens plegen, dat hij zoo alleen staat te druilen." Maar Paul 'druilde niet-. Geheel vervuld met zijn nieuwe plannen was hij (hans m de vroolijkste stemming. Benige schreden van hem af zong de zee haar lied, on de golven die in* het zonlicht glinsterden, waren hem_ nog nooit'zoo schoon voorgekomen. „Wat zal liet heerlijk zijn," dacht hij bij rich zelf, ,,-om over dezen grooten, schoo- non Oceaan weg te zeden naar apdcre lan den. En wai riH vader verwonderd zijn ate hij mij ziet. Ik ben benieuwd of ik hom veel zal veranderd vinden." Het volgende oogenbljk zag hij eena schaduw langs hét rotsblok glijden en om ziende ontmoette hij den lachenden blili van Abigail Tresillian. „Eindelijk heb ik u dan toch gevonden/* zeide zij met een ondeugend "lachje. „Gij schijnt wel gesteld op het gezelschap vaal Paul Vivian." j „Dat ben ik ook," antwoordde hij en» stig. „Ik kan'het er me© doen, wanneer 4 geen beter krijgen kan." „Gij zult u nu.een poosje met het mijn* moeten vergenoegen," zeide rij plagend.^ „Dat is heeh vriendelijk-van u, Mies Tres sillien, maai'ik geloof niet, dat uw bro^ der mijn gezelschap vooV h zou kiezen." „Noem mij toch geen Miss TreriUmn ol dc zeg Mr. VwiaB, on l»at u alken staan.* P-aul lachte e*eo. „Ku .«nog- mooie», em êorpMjmmerman Mr. Vïvian W-noomon^j Bij deze woorden roapte btj een steentje of| en Vingerde twt in zee. Abigail bewaarde oonige oegeuWikkiÉ het stilzwijgen. Eindelijk'begon ze: „Wwt-jrtjtovn a#eeg rij weder. ..Neen, ik weet niets", antwoordde nj lachend. „Wat iè het?' (Wordt veraelgd)*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1921 | | pagina 1