Dagblad voor Leiden en Omstreken. ABONNEMENTSPRIJS IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN IPER KWARTAAL 12.50 PER WEEK10.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL I 2.90 Iste JAARGANG. - WOENSDAG 27 OCTOBER 1920. - No. 176 BUREAU: HOOIGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1278 ADVERTENTIE-PRIJS PER GEWONE REGEL 10.22 1/3 DES ZATERDAGS 10.30 INGEZONDEN RECLAMES DUBBEL TARIEF KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 30 woorden 50 cent: Zaterdags 75 cent, - bij vooruitbetaling I Dit nummer bestaat uit twee bladen Van een ernstige ziekten. Onze gemeenten en men name de grootere gemeenten maken een ernstige crisis door. Zij zijn door en door ziek. Telkens weer opnieuw, worden beroemde geneesheeren in consult genomen, maar zonder resultaat. Zij schudden de wijze hoofden, consta- teeren dat de toestand hoogst ernstig is en schrijven een pijnstillend middeltje voor maar een middel dat waarlijk genezing kan brongen heeft men nog niet, gevonden. De meeste doktoren trachten nog eenige ^verbetering in den toestand to brengen door het voorschrijven van verschillende leefre gelen, maar zooals het gewoonlijk gaat. aan deze op zichzelf nuttige wenken wordt weinig aandacht geschonken. Onlangs had do Vereeniging voor de Staathuishoudkunde en de Statistiek weer een drietal bekende mannen bu het ziekbed geroepen, meer speciaal in verband met do leenings-politiek. Niet zonder spanning werd de uitslag van het onderzoek afgewacht, maar ook deze deskundigen hebben het niet verder kunnen brengen dan tot het herhalen van algemeenheden die reeds uit den treure her haald zijn. De heer Mr. F. J. Fabius wil de gemeen ten verplichten tot de vorming van een fonds waarmee zij hun kaspolitiek in het xeébtp p,poor bunnen houden. Niet waardig gezegd. Maar huo zulk n ionds dat ever een groot aantal millioenen de beschikking zal moeten hebben, te vorkrijgen? De heer Mr. P. Drooglever Fortuijn, be toogt dat de gemeenten het uiterste moeten doen, om hun credietwaardigheid te ver- hoogen. Men zou dit advies met het ei van Co» lumbus kunnen vergelijken. Want immers daar wringt, juist de 6choen. Verder wordt, aangegeven, dat de crisistekor ten op den korist mogelijken termjin moeten worden gedelgd, de normale begrootingspo- j. litiek van werkelijk sluitende begrootingen weer moet worden gevolgd, in den loop van het jaar geen uitgaven mogen worden ge daan, waarvoor de dekking niet is aan ge- geven en de kring der uitgaven, waarvooi geleend wordt, moet worden beperkt tot die, welke werkelijk als buitengewoon zijn aan te merken. Het is zoo klaar als de dag. Als deze leefregelen ernstig werden ge volgd zou allicht een niet onbelangrijkt verbetering intreden. Maar de groote meerderheid van de Ra den voelen er niet voor zich aan deze rei gelen te houden. Als derde deskundige was de Amsterdam- eche wethouder Wibauf aangewezen. Deze was van oordeel, dat de gemeente er in slagen moet, de gewone uitgaven te dekken door gewone inkoTnsten, vrijwel uit sluitend bestaand uit belastingen. Door lee- ning mogen slechts zulke uitgaven worde» gedokt, waarvan aannemelijk is, dat zij niet terstond in het loopende jaar uit de belastingen dienen te worden gekweten, doch over een grooter of kleiner aantal ja ren moeten worden verdeeld. Voor aflossing van zulke leeningen moet een tormijn wor den aanvaard, die in overeenstemming in met het karakter van het object, waarvoor geleend wordt. Bij de verdeeling van de aflossingslasten moet op redelijke gronden met de belangen van de ingezetenen van het oogenblik en die der komende jaren, worden gerekend. De gelden ten slotte, voor rente en rationeele aflossing noodig, dienen uit de gewone inkomsten der gemeente te wor- Lr zuüen weinig „burgerlijke" Raadsle den zijn. die het met de hier geschetste po litiek niet eens zijn. Alleen maar, de partijgenooten van den heer Wibaul doen in de diverse gemeente raden weinig moeite om deze regelen in practijk te brengen. Evenwicht tusschen inkomsten en uitga» ven wordt niet noodig geacht. De gemeenten gaan toch op de fleseh! De boel moet immers toch kapot! Tegelijkertijd met deze adviezen kwam ons ook nog onder do oogen een beschou wing van Dr. Budding de Voogd. Een geneesheer die voor krasse maatre gelen niet terugdeinst. Hij zou bijv. de gemeenten wier belas tingpercentage een zeker bedrag over schrijdt onder curateele willen stel len. Wij kunnen juist niet zeggen dat dit middel ons bijzonder doeltreffend lijkt. Bij de beoordeeling zal toch altijd met de plaatselijke omstandigheden, de ligging der gemeente, de draagkracht der bevolking enz. rekening moeten worden gehouden En wie zou als curator moeten optreden? Dit middel zou weieens erger kunnen zijn dan de kwaal. Verder geeft deze schrijver aan een an dere samenstelling van de gemeenteraden. Door de wijziging van het kiesrecht zoo meent hij, is het aantal werkelijk deskun dige Raadsleden kleiner geworden, met het gevolg dat de ambtenaren-invloed sterk is toegenomen. Hierin is ongetwijfeld een element van waarheid, al kan niet worden ontkend dat de invloed van de meer deskundige leden toen het lidmaatschap van den Raad meer als een eerebaantje werd beschouwd, ook volstrekt niet zoo groot was als het op een afstand misschien schijnt. Trouwens deze- raadgeving is van wei nig practische beteekenis omdat toch ai» 'n paal boven water staat, dat op de uitvoe ring ven een dergelijk plan niet de minste kans bestaat. Toch kan niet worden ontkend, dat on danks de toenemende democratie de machii van do ambtenaren toeneemt. Eenzelfde verschijnsel als waarop Mr. Troolstra on langs wees, toen hij betoogde, dat do in vloed van het parlement gaandeweg min der wordt. En die ambtenaren-invloed zal nog der wordt. En dib ambtenaren-invloed zal nog grooter worden in dien de Raadsleden uit politieke overwe gingen weigeren in de verschillende Com- missièn zitting te nemen of als zij, zoo als nu weer te Leiden bleek aan de wérk- zaamhoden uit propagandistisch oogpunl» geen deelnemen. Voor onze Kiesvereenigingen ligt hier een breed terrein van arbeid. De handelingen van de Gemeenteraden moeten met de grootste belangstelling wor den gevolgd. En bij de keuze van candidaten moot nie!» alleen worden gelet op welbespraaktheid en populariteit, maar moet ook de vraag wor den overwogen of van de candidaten met grond kan worden verwacht, dat zij de ge meente werkelijk zullen besturen. V Bittere aanklacht. Met de „Oproerige Krabbelaar" in Het Volk zijn wij het hoogst zelden eens. Ditmaal maakt hij echter een opmerking die wij van harte onderschrijven. t Bij een beschouwing over de theosofie zegt hij, zich geenszins te kunnen verheu gen dat zoovele arbeiders zich daarmede be zighouden. „Het is een liefhebtferij uit g e e s t e 1 ij ke honger en armoede aan wan idealen voortgekomen. De arbeider heef gansch andere verkwikking yan noode dar Ooetersche mystiek." Deze opmerkingen zijn volkomen juist. Meu heeft, en met name de S. D. A. P heeft zich hieraan schuldig gemaakt aar ons volle sinds jaren alle geestelijk voedse1 onthouden. In plaats van brood werden steenen ge geven. Alle hoogere idealen werden gedood. Men heeft getracht de lichten des hemels te dooven en den mensch geleerd met gebo gen hoofd, gebalde vuisten en een vloek in het hart zijn weg te gaan. Maar toch de geestelijke honger is* ge bleven. En omdat men het Woord des Levens verworpen heeft zoekt men zijn honger te stillen bij de valsche Oostersche mystiek die geen waren vrede des harten kan ge ven. j Zoo vormt deze opmerking van den „Op- roerigen Krabbelaar" een bittere aanklacht tegen het heillooze streven van de S. D A. P. *.*Niet aan de verwachtingen voldaan De gemeente Amsterdam die meermalen tevergeefs trachtte een leening te plaatsen zocht dezer dagen plaatsing voor 15 mil- lioen tegen 7 pet. Wat andere gemeenten en instellingen echter gemakkelijk gelukte- bleek hier niet mogelijk. Het resultaat, zoo wordt gemeld, heeft niet aan de verwachtingen voldaan. Behoeft dit te verwonderen? Ziehier wat een onzer bladen omtrent de Amsterdamsche financiecle politiek wist mede te deelen. Voor het jaar 1921 heeft het gemeente bestuur het aangedurfd een begrooting in te dienen, die, ook blijkens het daarovei uitgebracht verelag, grootendeels een fictie is. B. en W. misten blijkbaar den hoogeren moed om voor den dag te komen met de resultaten van hot wanbeheer der laatste jaren. Wat toch is het geval? Door geflatteerde ramingen, waarvan vrijwel vaststaat, dat de uitkomst er ge weldig mee zal spotten, zijn de inkomsten opgedreven. Met het waarschijnlijk tekort over 1920 wordt geen rekening gehouden Voorts werd als inkomst opgenomen een ex- tra-uitkeering van het Rijk groot f 5 mik lioen, waarvan men hoopt, dat ze komen zal. De inkomstenbelasting, die in 1914 f 6,5 millioen opbracht, is voor 1921 opgevoerd tot 36 millioen. Gezwegen wordt eohter van don achterstand bij de belasting-inning, welke bijna 20 millioen bedraagt, een som waarvan misschien niet zoo heel veel te recht zal komen. Om tenslotte de begrooting toch sluitend te krijgen is do uitkeering uit het eloctrisch bedrijf geschat opmeer dan '5 millioen gul den bij een omzet van f 15 millioen, zooda^ de winst op de productiekosten niet minder dan ruim 33 pet. bedraagt. Bij dat alles komt nog, dat de vlottende schuld is geklqmmen van 8 mjllioen gulden in 1913 op 70 millioen in 1920. Bij de uitgaven is echter precies anders om gehandeld; die zijn zoo krap mogelijk geraamd. Was het wonder, dat bij een dergelijk be leid het publiek huiverig werd om in te schrijven op Amsterdamsche gemeentelee ningen?" STADSNIEUWS. Blijkens eene in dit nummer voorko mende advertentie wordt op Donderdag 4 November a. s. in de Stadsgehoorzaal een vergadering gehouden vanwege de veree niging „De Middaghoogte" alhier, waarin als spreker hoopt op te treden Dr. Gerard Brom, met het onderwerp: „Het Roomsch Katholicisme handhaaft den Godsdienst als innerlijk beleven." Er zal gelegenheid tot gedachtenwisseling worden gegeven. Men verwacht een groote opkomst. Hedenmorgen heeft men weder de be- schermingskast voor den wintertijd ge plaatst om de fontein op de Yischmarkt. Gisterenavond ongeveer half zes had bode v. d. Bemt van Katwijk op de Hoogl. Kerkgracht een ongeluk met zijn wagen. Daar deze te zwaar beladen was, kon men hem niet over de brug krijgen. De wagen kantelde en de vracht, zoowel boven op, als in den wagen, viel op de straat. Een hoeveelheid eieren kwam op de straat terecht. Een en ander had veel bekijks. Door de „Chr. Nat. Werkmansbond" afd. Leiden, wordt a. s. Donderdagavond in de Oosterkerk een openbare vergadering gehouden, waarin, als spreker hoopt op te treden Ds. van Bemmel van Hillegom. Wij verwijzen naar de advertentie in dit nummer. t— Door do aid. Leiden van de Ned. Banket- bakkorsveroeniging is besloten, vanaf 30 October a.s. op Zondag geen bostellingen meer uit te voe ren. Voortaan zal het publiek op Zaterdag voor 12 uur zijno bestellingen moeten doen, welke dan denzelfden dag worden uitgevoerd. Wij juichen dit besluit van harte toe, en voe gen er de wensch aan dat het ook spoedig moge komen tot algeheele sluiting van de winkels der banketbakkers op Zondag. BINNENLAND. Kunstmcstcommissie. De Minister van Landbouw brengt ter algemeen© kennis, dat do liquidatie van het voormalig rijkskantoor voor kunstmest stoffen (kunstmestcommissie) op 1 Novem ber a. s. geëindigd zal zijn, en dat briefwis seling betreffende kunstmeststoffen na dien datum dient te worden gericht aan de di rectie van den Landbouw, 2e afdeeling. De dood van den Griekschen Koning. Aan den Nederlandschen gezant te Athe ne is telegrafisch opgedragen de deelne ming der Nederlandsche Regeereing aan de Regeering van Griekenland te betuigen we gens het overlijden van den koning van Griekenland. De Minister van Buitenlandsche Zaken, Jhr. Mr. Dr. van Karnebeek, legde gister middag 'n bezoek van rouwbeklag af ten huize van den Griekschen gezant bij het Nederlandsche Hof, den heer Kapsambélis. Pensioenwetten gemeente-ambtenaren. Bij de invoering van deze wetten op 1 October 1913 hebben vele gemeenteambte naren verklaard, dat zij niet deelgerechtigd wenschten te zijn in "het pensioenfonds voor weduwen en weezon, omdat de pensioenpre mies voor hen te bezwarend waren. Nu ech ter vele gemeentebesturen in den laatsten tijd besloten de pensioenstorting geheel voor rekening van de gemeente te nemen, hebben vele ambtenaren berouw over hun eenmaal afgelegde verklaring. Naar de Nieuwe Crt. verneemt, heeft de Minister van Financiën aan een hunner te kennen gegeven, dat bij de herziening van de burgerlijke pensioenwetten voor hen de gelegenheid zal worden opengesteld nog pensioengerechtigd te worden. Aan het Zoeklicht. Leiden, 27 October 1920. Peccavi! De vorige week schreef ik dat behalve in Sassenheim in onze kringen nergens eenig teeken van leven viel te ontdekken. Dat was niet juist. Uit Katwijk werd mij gemeld dat de anti revolutionaire propagandaclub reeds de vo rige Dinsdag haar eerste maandelijkscho bijeenkomst had gehouden. Het spijt me dat ik zonder het te willen een verkeerde voorstelling heb gegeven. En het spijt me vooral dat onze vrienden in Katwijk niet even de moeite hebben ge daan van hunne vergadering een verslag naar ons blad op te zenden. Dat moest toch, dunkt me, niet voorko men. Sassenheim en Katwijk zijn dus in actie. Wanneer volgen de andere plaatsen? OBSERVATOR. Staking van den luchtpostdienst. De Kon. Ned. Luchtvaart Mij. meldt dat aan 't eind van deze maand de geheele vliegdienst, dus ook de lijn Amsterdam Hamburg, zal worden gestaakt. In den loop van den winter zullen de resultaten worden nagegaan, nieuw materiel aange schaft en de noodige onderhandelingen wor den gevoerd, waarna in Maart of April van 1921 een aanvang zal worden gemaakt met den eigenlijken, onafgebroken vliegdienst. Musea-bezoek. Het aantal bezoekers der Rijksmusea en Monumentenzorg, gedurende het derda kwartaal 1920, bedroeg: Rijksmeseum te Amsterdam 80.006, Kon. Kabinet van Schilderijen te 's-Gravenhage 35,309, Mu seum Meermannno-Westreenianum te Den Haag 86, Kon. Penningkabinet te 's-Gra venhage 73, Museum H. W. Mesdag te '6-Gravenhage 2673, Gevangenpoort te 's-Gravenhage 24,752, Museum „Huis Lam bert van Meerten" te Delft 2975, Rijkemu seum van Oudheden te Leiden 4955, Rijks- Ethnografisch Museum te Leiden 1300, His torische zaal van het Prinsenhof te Delft, 6748, Muideralöt 11,079, Ruine van Brede- rode 9059, Monument te Heiligerlee 6299. Electrische kas-verwarming. Men heeft in het Westland in onderzoek een plan om kas-verwarming aan te bren gen door electriciteit. Een gevoelige wind- motor wekt den stroom op en laadt bij vol doende windkracht een batterij voor perio den van windstilte. Als waarborg tegen langdurige windstilte, is een apparaat aan gebracht dat bij nood den geslonken voor raad kan aanvullen. De in de kassen geleide stroom wordt omgezet in warmte door het plaatsen van weerstanden. Voor den tuinbouw'is het plan van groot belang, omdat de stroom, door windkracht opgewekt, zeer goedkoop is. Het nieuwe militarisme. Z. M. koning Oudegeest heeft weer eej» machtsdroom gehad. Aan een Zwitschers journalist moet hij verklaard hebben, dat, indien de meeste landen tegen het voorjaar do op de Arbei dersconferentie te Washington genomen besluiten niet zouden ratificeer en do zaak door middel van een algemeene staking van internationaal karakter zou moeten worden bespoedigd. De werklieden-organi saties eischen onvoorwaardelijk het uitvoe ren der besluiten en indien de wetgeving mocht tekort schieten, zou men de alge meene staking aanwenden als het eenige middel om de hervormingen af te dwingen. t-fc.UlLLL.TON Langs donkere wegen. 144) HOOFDSTUK XLIV. [Bertie -was in1 de Enga-dine, toen hij den (brief van Maurice ontving. Hij zat aan de jtable d'hote toen de bediende met vele ver ontschuldigingen de blauwe enveloppe maast hem neerlegde. „Mijnheer, rk. vraag excuus, hij Is opge houden verkeerd geadresseerd hij 'h- eft dagen lang rondgezworven de schuld' lag niet bij ons", en zoo ging hert imet voel omhaal van woorden voort. Bertie verbrak zenuwachtig het zegel. Waarom zou Mr. St. John hem schrijven? dacht hij; toen werd hij ernstig en bleef het eten onaangeroerd- op zijn bord liggen. Typhus, vier der kinderen gestorven, en Mary had hen opgepast goede hemel! imet gevaar van haar eigen1 leven. Bertie schoof zijn stoel achteruit en stond van ta fel op, terwijl hij een verontschuldiging mompelde togen zijn buurvrouw, die een treurig gezicht zette bij het verdwijnen van haar schoonen buurman. Intusschen schreed de jonge man mot haastige stappen -langs het -groepje bedien, den. Er moest iets achter zitten, er was iets fiiieurd. Hij moest de toevlucht nemen tot zijn eigen kamer en daar rustig lezen. Er was e'en ba-Icon -aan zijn kamer, daar ging hij zitten om den langen brief van Maurice te lezen. Hij was een man en wat er ook ge beurd was, hij zou liet als een man dragen. Zoo sprak hij- bij zichzelf; maar zijn ver brande wangen werden bleek en zijn han den beefd-cn als die van een meisje. Was Mary, zijn eigen Mary gestorven? Dan zou het leven voor hem geen waarde meer hebben en zou hij nooit naar Engeland terugkeeren. Hij zou naar Melanesié gaan en daar in het Zendingswerk helpen; of, als hij daarvoor niet goed genoeg was, zou hij zich aan eenig ander werk geven, dat moeilijk en gevaarlijk was iets, dat in ieder geval opwond-, maar hem tevens ver hinderde veel na te denken. Maar Ralph verder onderwijzen nooit. De jongen hield van' hem en- het speelt hem dps; maar dat zou hij toch nooit -kunnen. O! wat deed den jongen man plotseling opspringen, alsof 'hem een schot getroffen had, en waarom begon hij -met snelle, on regelmatige schreden het balcon op en neer te loop en? -Toen hij1 het voorde derde maal deed stond! hij eensklaps vlak -tegenover Ralph. De jongen lcwam naar hem toe en raakte zijn arm aan'. „Ik hoop toch, dlatge -geen slechte tijding ontvangen heb, Mr. Lyndhurst? Papa vreesde er voor en zond mij tot u. Gij ziet er niet naar uit, of het slecht nieuws was", zeicle zijn -leerling twijfelachtig. „Noen-, neen, mijn jongen, het is goed nieuws. Tenminste voor zoover het mij be treft", want Bertie herinnerde zich eens klaps hert verlies dei' kinderen-. „Hoor eens Ralph, waar is uw vader? Ik moet hem spreken. Ik zal u moeten verlaten en naar Engeland terugkeeren", en toem het gelaat van den jongen betrok, voegde hij er vrien delijk bij: „Gij zult er u aan moeten- ge wennen mij te missen, want mijn toekom stig geluk is er mede gemoeid." Sir Charles was zeer verstandig en goed hartig; daar hij veel van Bertie hield' be trok zijn gelaat een weinig, toen hij het verhaal van den jongen man hoorde. „Ik zie, dat Ralph u zal verliezen.. De jongen zal het zich in het begin wel erg aantrek ken, maar wij mogen niet zelfzuchtig zijn en u in den weg staan, en gij zijt den laat sten tijd zeer droefgeestig gestemd geweest. Lady -Emily heeft zich bepaa-ld- ongerust over u gemaakt. Ga nu uw koffer pakken en spreek er nog eens met Ralph over. Als wij de volgende maand in Engel and komen, moeten wij zien wat er gedaan moet wor den." Toen' 'klopte hij Bertie op dien schou der, als ware h'ij zijn zoon geweest, en begaf zich daarna tot zijn vrouw. En Bertie pakte zlj-n koffer, en floot en praatte vroolijk met Ralph, die mert treu- rigen blik naar de toebereidselen stond le kijken, en Lady Emily kwam binnen en sprak eenige moederlijke wooi den--tot hem; en- toen hij alleen was schreef hij een kort, zakelijk briefje aan Maurice: „Uw brief heeft bijina een- week vertra ging gehad'" (zeid'e hij) „maar ik pakte mijn koffer binmien t'wee uur na ontvangst,- en zal terstond naar Engeland vertrekken. Ik hoop dan en' dan bij u aan de pastorie te zijn." Daarna volgden eenige woorden van deelneming in het geleden verlies: „Ik zal nu uw brief niet beantwoorden, want ik vind, dat zich dat gemakkelijker laat bespreken-; maar zeg veel liefs aan Mary. Zoolang ik mij herinneren -kan heeft zij mijne liefde bezeten." En dit laatste gedeelte deed Mary ver klaren, dat de brief van Bertie volmaakt was. Maurice bracht hem haar -dadelijk, want zij was terstond naar het Park terug gegaan, om nog wat met Dollie samen te zijn. Het huwelijk van Dollie was bepaald tegen October, en- Grey kwam over eenige dagen een k-ort bezoekje brengen en zou dan zijn verloofde en haar moeder mee ne men naar Londen. Het huisje moest gemeu bileerd, cn het bruidstoilet besteld worden-; in het kort, Grey kon het niet -langer zon- •d-eV lien stellen. En daar Dc-iUie nu geheel voldaan- w-as over de toekomst van Mary, gaf zij toe, maar eiselité alleen, dat Grey zou blijven om zijn bloeder geluk te wen»- schen. „Laat eens zien. Ik deftk. dat wil hem morgenavond kunnen verwachten", merkte Maurice aan, -terwijl hij zijn vilten hoed als -gewoonlijk tusschen zijn handen rond draaide, en naar het gelukkige gelaat zij ner zuster keek. „Ja, en Grey zal hier zijn; en o, Maurice, hoe vervelend! gij hebt juist dan bepaald, dat Mr. Langley zou komen voor hel tes tament"; want de oude zaakwaarnemer van Mrs. Reid was plotseling gestorven en zijn opvolger, Mr. Langley, was nu in druk, ke briefwisseling met Maurice. „Maar, Mary, waar denkt ge aan?" ant woordde haar broeder. „Natuurlijk schikte ik hert zoo, dat het bezoek van Mr. Langley; zou samenvallen me-6 de komst van Bertie. Ik denk wel, dat gij cn Bertie het den eer. sten avond te druk zult hebben, om uw aandacht aan zaken'te schenken, maar dieft volgenden morgen moeten alle liuistgenoo* •ten bij elkander komenen de ongehooraft me erfgeoiame moet afstand doen van haast rechten, en haar vonnis aanhooren, en dan zal het aanhangsel worden voorgelezen;" (Wordt vervolgd)»

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1920 | | pagina 1