ue nure woningfcouv/.
Wat is de oorzaak van den dnrcn wo
ningbouw?
De hooge looncn? De hoogé prijzen van
de materialen?
Ongetwijfeld zijn dit veelbeteekenendc
factoren.
Maar dat hier soms ook nog andere in
vloeden werken, blijkt uit. wat het orgaan
van den Ned. Bond van Baksteenfabrikan
ten schrijft over de Amsterdamsehc wo
ningbouw.
Er wordt daar, zoo heet hen, letterlijk
met geld gesmeten.
Wie dit niet geloovcn wil moet maar
eens een kijkje in de Spaarnda'minerbiuu't
gaan nemen.
Eerst ziet hij dan aan het Spaarndam-
mer Plantsoen een gebouw met een gevel
van gele klinkertjes, versierd door ronde
uitbouwen met roodo-bakken beplakt (die
cr mettertijd wel eens zullen afvallen).
Men wist niet hoe men het metselwerk
maar duur zou maken en metselde daarom
de klinkers in golvende lijnen, vlechtwerk
of uitstekend.
In den achtergevel, die niemand van bui
ten ziet, vond men een gewoon raamkozijn
niet duur genoeg en maakte hier spitsboog-
kozijnen. Wanneer men do met groote na
gels beslagen deur uitkomt stoot men di
rect zijn hoofd tegen een muur te pletter,
puineer men deze niet een halve cirkel
opendraait om voorbij den muur te komen.
'Een weinig verder aan de Oostzaan- en
Hembrugstraten staat een gewrocht (geen
gedrocht, zetter) met hooge vierkante to
rens, ronde "massieve uitbouwen, als van
een oucl kasteel met schietgaten, pardon
met venstertjes, terwijl aan de hoeken ron
de uitbouwen zijn aangebracht, die eenige
meters over en op het dak van een claar
tusschen gelegen gemeenteschool aange
bracht zijn. Hoe dit toegestaan kan wor
den is onbegrijpelijk, daar er nu nooit een
verdieping op deze school gezet kan wor
den. Verderop 6taat een complex, waariu
eenige poortgebouwen op massievo hard-
stcenen zuilen rustend, die zooveel gekost
hebben, dat men er wel twee woonhuizen
voor had kunnen maken. De dakvlakken
zijn in- en uitspringend en de topgevels met-
uit hardsteen gehouwen vogels (natuurlijk
gestyleerd) versierd.
In één woord, het loont de moeite om
hier eens te gaan zien hoe de architecten
hun lust, om wat niedagewesenes te schep
pen, botvieren. En waarom ook niet? Hoe
hooger de bouwsom, hoe hooger hen hono
rarium. Daarom ook de eenvoudigste con
structs zoo ingewikkeld mogelijk ge
maakt. Wordt de begrootingoverschreden.
dan maar eventjes bij de Gemeente aange
klopt en men leest in de bladen: B. en W.
stellen, wegens de stijging der materialen
voor, het bouwcrediet met zooveel ton te
verhoogen.
KERK EN SCHOOL.
De zaak-Netelenbos.
Het weekblad „De Zeeuwsche Leeuw", onder
hoofdredactie van Ü6. J. B. Netelenbos, schrijft:
De Generale Synode der Geref. Kerken heeft
een merkwaardige uitspraak gedaan in de quacs-
tie-Netelenbos.
Ze heeft het eerste deel van zijn bezwaarschrift
al6 juist erkend. D. w. z. erkend, dat al wat tegen
hom van Kerkelijke zijde ondernomen is, van
11 Juli 1917 af tot 9 Juli 1919 toe, twee lange
en bange jaren „onrechtmatig" is geweest. Wat
do hecren, die zoo met Kerkredht schermden op
vergaderingen en in de „Zoeuwscho Kerkbode"
a erd idigden en bezwoeren naar de „Dordtscho
Kerkenorde" te zijn, wat zo tegen de brochure
des heeren Heemskerk in artikel op artikel in
brachten, wat zo deden en spraken, om Ds. Nete
lenbos kerkelijk het leven onmogelijk te maken,
Iwee schorsingen en een suspendeering --r dat
alles heeft de Synode, zelfs in zeer scherpe be
woordingen, afgekeurd. Woorden als „preventie
ve hechtenis" en „quarantaine" waren niet te fel,
om die laakbare handelingen der classis Middel
burg tc hekelen, als in strijd met de beginselen
va u het Gereformeerde kerkrecht.
net tweede deel van Netelenbos' bezwaar-
eohrilt vond echter geen genade in de oogen
clor Synode. Dc schorsing en afzetting van Oct.
en Nov. 1919 achtte zc „wettig en rechtmatig",
wijl in overeenstemming met de Kerkenorde en
op grond van art. 4 en 5 der Ned. Gel. Bel.
geschied.
Wat staat cr nu in die artikelen?
Art. 4 somt de Bijbelboeken op, cu art. 5
zegt, dat die boeken Canoniek zijn en van God
Heeft Netelenbos dit ontkend?
Neon, integendeel, op oeno schriftelijk hein
voorgelegdo vraag daaromtrent heeft hij schrifc-
lijk dit ten stelligste beaamd.
De zaak zit zoo: 't Verschil tusschen de Gen.
Synode en hem spitste zich tenslotte hierin too:
ds. N. weigerde do Schriftopvatting der Synode
te aanvaarden.
Uit dwarsheid?
Neen, maar omdat hij niet kon inzien, dat,
waar Jiij, met de Synode, in de ingeving der
Schrift, naar art. 4 en 5, geloofde, hij nu ook nog
haar theorie over die ingeving moe3t
aanvaarden.
De Synode zei: goed, ge gelooft in de godde^
lijko ingeving, maar vroeg onmiddellijk daarop:
doch h o o? En over dat hoe liepen haar en
zijne meening uiteen.
Doch nu wordt hef do vraag: aangezien do
Ned. Gel. Bol. in art. 4 en 5 wel zegt, dat de
Bijbelboeken, die we hebben Canoniek en van
God zijn, maar niet, hoo zo van God in deze
wereld zijn gekomen, d.i. aangezien deze Belijde
nis zich niet uitspreekt over het karakter
der ingeving, over de verhouding,waarin vorm en
inhoud der Schrift, Gods woord en monschenwoord
tot elkander staan of men dan iemand vera
oordeelen mag, die er wat anders over denkt dan
de meerderheid van hoogleeraren en predikantcu
op eens van ouderlingen gestaffierde Synode?
Do uitlegging der Belijdenis is vrij" zei ons
eens een gereformeerd hoogleeraar.
Maar dan raag zij ook niet aan de banden
worden gelegd ecner meerderheid in onze kerken,
die haar mceninig aan do minderheid wil opleg
geneeuer meerderheid, die zegt: dat ge ge
looft in do Schrift, is niet genoeg; dat ge de
Ned. Gd, BoL aanvaardt als de uitdrukking ook
van uw gelooï, is niet genoeg; ge zult nu boven
dien nog aannemen, wat i k meerderheid, van
de belijdenis denk, miino uitlegging van dc
belijdenis, m ij n e publieke opinie over de be
lijdenis.
RECHTSZAKEN.
KANTONGERECHT TE LEIDEN.
Op de rol slaan 223 zaken, waarvan 199
openbaar.
A. P., hoofd eener slrijkinrichting te
Leiden, staal terecht, lcrzake> hij twee
meisjes arbeid heeft laten verrichten zon
der dat hij de noodige (arbeidslijsten of re
gister^ heeft bijgehouden. Bek!, zegt,, dat
niet hij, doch zijn vrouw hoofd der zaak is.
Eisch 3 geldboete van f6, subs. 4 dagen
voor elke boete.
J. Ch., winkelier in confectie l.e L e i d e n
reeds twee weken geleden terecht staande,
terzake hij een winkelbediende in zijn win
kel heeft, laten iwerken, is wederom niet ver
schenen. Wijl getuige P. Verkerk, winkel
bediende, reeds de vorige maal verklaarde,
dat de winkel -was gesloten en tijdelijk aan
den overkant werd verkocht, vraagt hel
O. M. vrijspraak.
A. v. d. W. te Leiden, is in verzet,,
gekomen tegen het vonnis van den 5d-m
Juni, waarbij hij was veroordeeld tot een
geldboete van f 10 wegens burengerucht.
Na verhoor der verbalisanten gischt het
O.M. f 3.boete, subs. 2 dagen.
M. L. v. R. te Leiden, is gedag
vaard terzake hij een valschen naam heeft
opgegeven zij een bekeuring door den veld
wachter Witteman te Voorschoten.
Eisch f 10.subs. 5 dagen.
J. E. L., modiste te L e i d e n, staat
terecht wegens het te laat laten werken van
een meisje. Eeisch f 10.subs. 5 dagen.
J. D., tc Voorschoten, is gedag
vaard wegens te hard varen.
Get. U. uit Oegstgeest weet hiervan niéts
mede te deelen. Hij heeft alleen gezien, dat
bekl. werd aangehouden. Het O.M. vraagt
vrijspraak.
K: v. D. te No o r d w ij kerhou t.
staat terecht wegens het niet plaküen van
rentezegels ingevolge Invaliditeitswet voor
mej. C. J. Duivenvoorde. Getuige zegt, dat
zij ,,zoo maar" bij bekl. is, dal zij derhalve
geen huishoudster is, terwijl z'j voor geen
loon werkt. Uit het, verhoor van bekl. blijkt
werkelijk, dat Rij niet in loondienst is. Het
O.M. vraagt vrijspraak.
J. v. d. A., te Zoeter w oude, slaat
terecht, terzake hij aan eten ambtenaar bij
den Raad van Arbeid de gevraagds inlich
tingen voor dc Invaliditeitswet heeft ge
weigerd. Bekl. zegt., dat. zijn baas hem veel
meer waard is dan de Raad van Arbeid,
want zijn baas geeft hem geld en eten, de
Raad van Arbeid honger en armoe. Hij uit
zich verder in nog scherpere bewoordingen
tegen den R. v. A. en zegt o.m.: dal. liij zelf
wel zijn brood pal verdienen ,dat hij zich
„met een pistool voor 'l hoofd zou schieten
alvorens van den R. v. A. ouderdomspen
sioen te ontvangen".
Als getuigen worden gehoord de heer S.
J. v. Beesd v. Andel, ambtenaar bij den
R. v. A., en J. de Jong en J. v. d. Ve-lden.
werkgevers van bekl. Een hunner gaf bekl.
wekelijks 60 cent voor de zegels, doch deze
zitten nog in zijn portemonnaie, pegt bekl.
Als getuige a décharge wordt in deze zaak
gehoord C. v. d. Hoeven. Deze get. ver
klaart, dat toen bekl. aan v. Teylingen zijn
renteboek je heeft voorgelegd, deze zeide,
dat hij was ontslagen. Om van zulke be
jegeningen ontslagen te zijn, heeft hij zijn
hoekje teruggestuurd.
Het O.M. voert echter aan, dat. bekl. is
gedagvaard wegens het niet geven van de
noodige inlichtingen. Eisch f 6.subs. 6
dagen.
J. G. S. te V o o r sc bote n, slaat
terecht wegens het niet plakken van rente
zegels voor mej. Iloogendam. Bekl. ver
klaart, dat zij niet in loondienst is bij hem.
Slechts nu en dan was zij bij hein werk
zaam. Het O.M. merkt échter op, flat bekl.
een verklaring heeft onderteek end, dal zij
bij hem in loondienst was. Eisch f 29.
subs. 5 dagen.
M. M., huiseigenaar te Leiden, heeft
zónder toestemming van de Hum-commissie
de huur opgeslagen van het perceel St.
Ursulastceg 5. Het O. M. meent, dat «Ie
verhooging van de huur ad. f 0.25 niet groot
is, doch dat bekl. aan 'de Huuivenmissie de
noodige inlichtingen moet verstrekken.
Eisch f 10.subs, 5 dagen.
F. L., idem le Leiden, staat voor
een zelfde overtreding terecht.
Eeisch 2 geldboeten van f 10.subs. 5
dagen.
D. A. de H., te Rijnsburg, staat
terecht wegens strooperij. Eisch f 10.—
boete, subs. 10 dagen met verbeurd verkla
ring van het geweer.
L. B. S., landbouwer te Noord-
w ij kerhou t, slaat voor een zelfde
overtreding terecht.
Eisch f20.subs. 10 dagen met ver
beurd verklaring van heltin beslag genomen
geweer.
Gemengd Nieuws
De Arnhemecho recherche,
heeft een zedenschandaal ontdekt waarin vooral
personen uit den gegoeden middenstand betrok
ken zijn. 'Aan den inspecteur der recherche, dch
lieer T. v. d. Wal kwam dezer dagen ter core dat.
in een huis aan een der groote winkelstraten
mannen samenkwamen met niindorjartgo jonge
lieden en zich aan zedenmisdrijf zouden schul
dig maken. Het feit kwam ter kennis van den
inspecteur doordat een 17-jarige jongen, die in
het bedoelde huis door anderen word gebracht,
begreep, welke bedeelingen hier voorzalen en
zich daartoe niet wilde leonen, ruchtbaarheid gaf
aan hetgeen hem overkomen was.
Zoo hoorde ook dó recherche cr van en deze
kon na uitvoerig onderzoek een twaalftal per
sonen arresteeren welke in het zeden f isdrijf be
trokken waren, on mst alln en voüdigc bekente
nis aflegden. Het bleek dat liet bedoelde huis de
plaats was waar connecties werdén aangeknoopt,
terwijl het misdrijf elders in Arnhem werd ge
pleegd.
.Vijf der aangehoudenen, meerderjarige person
nen uit Dtreclif, Don Tïnng en Arnhem zijn Ter
beschikking van de justitie gesteld.
Het postvliegtuig van Londen
naar Amsterdam heeft onder Cadzajul een nood
landing gedaan. De vlieger en de beide passagiers
bleven ongedeerd. De post werd met den trein
vau 9 uur uit Vlissingen naar Amsterdam ver
zonden.
In tegenstelling met een vorig bericht, dat
dc heer Sneevliet op weg naar Japan zou zijn,
vrnemen wij, dat hij sedert Maandag in ons land
vertoefd.
Een jonge vrouw in Gal w a v, d i o
inlichtingen had verstrekt aan eon militaire
rechtbank in verband met'den dood van eén con
st abel, werd bij wijzo vau straf Zaterdagmorgen
door zes gemaskerde mannen, dio haar met revol
vers bedreigden, van haar lang liqar beroofd. Als
oen herhaling van dezen misdaad drongen een
aantal vermomde personen Zaterdagnacht vier
huizen in dezo stad binnen en sleepten meisjes
op straat, zonder haar in 6omnjigo govalY1. ge
legenheid tc geven zich te klecdcn. Buiten werd
haar liet hoofdhaar afgesneden. Hoewel sommigen
der haarroovers een Engclscli accent hadden,
neemt men algemeen aan hier met een wraak-
of strafoefening van Sinn Feiners te doen te heb
ben. - - -
Op d e ïi R ij k s w e g tusschen
Weert en Maarheeze is het 10-jarig zoon
tje van M. Gemert van het gehucht Vrak-
ker, dat een zusje van 11 maanden op de
schouders droeg en achter een boerenwa
gen liep, door dat het voor een achteroprij
dende auto nog den weg wilde oversteken,
door die auto aangereden. De chauffeur,
geheel verbouwereerd, reed nog een eind-
weegs door, toen bemerkt werd, dat het
meisje van 11 maanden geileed ongedeerd
op de treeplank lag.
Het wicht werd in de auto opgenomen,
waarna men terugreed1 naar de plaats des
ongeluks. Den lO-vjarigen jongen was het
hoofd geheel gescalpeerd, terwijl bij nog
enkele ernstige hoofdwonden bekomen
had. I-Iij werd in een passé erende auto
naar liet gasthuis vervoerd, waar hij is
overleden.
Den automobilisten treft geen) schuld,
evenmin den beiden voerlieden die vol
doende uitgeweken waren.
1Wa a r s c hij n lij k door z a a g-
selbroei brandde de stoomwasscherij van
den heer Preller te ügehelen geheel af.
Niets werd gered. Een zestigtal wasschen
van particulieren gingen mede verloren."
Op de Staats mij n ,,H endr ik"
te Brunssum, geraakte de Poul uit Duilseh-
land onder een losgeraakten wagen. De P.
werd gedood. Zijn medearbeider Eggert
uit Echt werd zwaar gewond.
Gi st e r avond laaf, heeft
een groote brand 'de l'ichtdrukkerij in de
Wagenaarstraat te Middelburg, in de asch
gelegd.
Gistermorgen omstreeks
tien uur, liet op bet Telegraafkantoor le
Amsterdam een aan [al telegrafisten zijn
werkzaamheden op de seinzaal in den
steek, om zich, in vereeniging met collega's,
die vrij van dienst waren op te stellen voor
de directeurskamer en te demonstreeren
voor hun, aan de Regeering gestelde
eischcn tot herziening van, do salarissen,' uit
keering van een extra maand traclement
en verkrijging- van premievrij pensioen.
De lieer Kiveron, directeur van hetfTele-
graafkanloor, wilde, nu op deze wijze werd
gedemonstreerd, den voorzitter van de vak
groep niet tin zijn bureel te woord slaan.
Op den corridor verklaarde dc directeur
dat bij, boewél hij veel voelt voor herzie
ning van de salarissen, inzonderheid voor
de actie tot bjït vei krijgen van een premie-
vrij pensioen, wiel. bereid was, de gevoelens
der (ambtenaren aan hoogere autoriteiten
kenbaar.te maken en die Ie steunen, tenzij
de -ambtenaren onmiddellijk bun dienst
werk ordelijk gingen hervallen, llejgc-eo ge
schiedde.
Men lneldt aan de „Te 1.": I n
een dezer dagen in het Raadhuis te Alk
maar gehouden bijeenkomst, van burge
meesters van gemeenten, gelegen in 't mid
den en Noorden van Noord-Holland, zijn
maatregelen vastgfetetieFd om eventueete
diefstallen met of zonder braak in den
aanstaanden winter door onderlinge sa
menwerking zoo streng mogelijk legen te
gaan. Op deze bijeenkomst waren mede
genoodigd en aanwezig de commissarissen
van politie van Alkmaar, Helder en Hoorn
en de brigadecommandanten der ttijksveld-
wacht van Hoorn en Medemblik.
De „MaasenWaler" deelt me
de, Hat de Rijksluchtschool le Nijmegen
thans 28 verpleegden telt. Met hun verzor
ging zijn belast32 beambten.
T e r w ij 1 de be w oners op het
land werkzaam waren is te Norg de wo
ning, bewoond door G. Veenstra, door het
spelen met lucifers door een 4-jarig kind
in brand geraakt en geheel afgebrand. Me
de kwamen in de vlammen om 50 scha
pen en. 2 varkens, terwijl een belangrijke
som geld is verbrand.
men de klompjes van liet kind zag drijven.
Een confectiefabrikant had
allang op een passend handelsmerk gepeinsd.
Eindelijk had hij eenvoudig een appel gekozen.
Eon van zijn vrienden waagde nü de opmerking:
„Wat heeft nu een appel met confectie la ma
ken?"
..ais dc appel er niet geweest was, waar hadden
„Ach vriendje" zeido de koopman medelijdend,
we dan confectie voor noodig gehad".
(Confectiefabr.)
Land- en Tuinbouw.
Het nut van <lc zweefvlieg voor den
landbouw.
Wanneer we op een warmen zomerdag
door een schaduwrijke laan of in een bosch
wandelen zien we vaak tusschen het gebla
derte door een -bundel zonnestralen naar
den grond schieten. En bijna altijd ziet men
dan ook een of meer vliegen, die zich mot
buitengewoon snelle vleugelslag en overi
gens onbeweeglijk lichaam op dezelfde
hoogte houden, een zonnebad nemende in
dien bundel lichtstralen. Nadert, men ze,
dan schieten ze plotseling op zij, om een
eindje verder weer onbeweeglijk stand te
houden. Ook in den tuin ziet men ze vaak
boven dc bloemen zweven,
Dit zijn 3e zweefvliegen, waarvan de lar
ven zich voeden met bladluizen. Deze be
lmoren tot de geslachten Syrphps en Meli-
trephus, waaryap samjöïi eéft viertal §oor-
Jen in ons land voorkomen. Zij léggen haar
eieren in de onmiddellijke nabijheid van
haar voedsel, d. i. te midden van een blad-
luiskolonie. De uit die eieren voortkomende
lanen z'ijn vuilbruin, geel- of groenachtig;
ze lijken wel eenigszins op rupsjes. Kop èn
pootén zjet men er echter niet aan; eenigs
zins op de njanier van een slak kruipen ze
over de bladeren, terwijl ze in den blinde
naar. bladluizen rondtasten.
„In dep zo;ior ziet men op met bladlui
zen bezette bljfideren vaak wormpjes zitten,
welke naar. .vorm en beweging veel overeen
komst met bloedzuigers vertoonep. Het zijn
de maden van zweefvliegen. Zc zijn in slaat,
het lichaam lenig en beheqdig naar voren
te strekken, maar ook kunnen ze het zoo
sterk samentrekken, dat het bijna eivormig
wordt. Dit laatste ziet men gebeuren, wan
neer men ze aanraakt. Aan het achterlijf
bezitten zc enkele weeke wratten, waarmee
zij zich vasthouden, terwijl bel grootste,
voorste deel van het lichaam al tastende,
langer en dunner wordende, door de lucht
bewogen wordt. Aan het voorste uiteinde
vertooncn zich alleen twee hoornachtige
haakjes met een hoornachtig plaatje er tus
schen, dat met drie spitse uitsteekseltjes be
zet is. Met'behulp van de haakjes houdt de
made zich vast en het plaatje dient als
vork, waarmede 'ze haar buit oppikt. Zoo
dra ze dit gedaan heeft, beweegt het voor
ste deel van haar lichaam zich als de zuiger
van een pomp naar voren en naar achteren
en zoo wordt het slachtoffer leeggepompt.
Alleen het leego huidje blijft er van over.
Het treft ons, dat deze schijnbaar onge
wapende larve zoo'n geweldige slachting
onder de niets kwaads vermoedende weer-
looze bladluizen aanricht, die vlak naast
het roofdier maar kalmpjes blijven doorzui-
gen, dat zoo pas een 20- of 30-talvan -hare
makkers op zijn best toereikend achtte voor
een van zijn talrijke maaltijden.
Voor het leegzuigen van een luis heeft
dc made niet langer dan één a anderhalve
minuut werk, zoodat ze er in een half uur
een paar dozijn genuttigd heeft. Slechts
weinige weken, nadat het vraatzuchtig
monster hier als ei neergelegd werd, is het
volwassen. Dan zoekt het de onderzijde
van een blad, den top van een dennennaald,
een stengel of een grashalm op, waar het
kort daarna veranderd is in een bruinachtig
groen, peervormig tonnetje, dat met den
binnenkant aan een der genoemde rust
plaatsen is vastgelijmd. Dit tonnetje, dc in
elkaar gekrompen larvenhuid, bevat de
vrije pop, waaruit na enkele dagen het
geslachtelijk insect te voorschijn komt."
Er ontwikkelen zich meerdere generaties
in een jaar. Wanneer de larve over vol
doend voedsel beschikken kunnen, groeien
ze verbazend snel; doch ontbreekt dit, dan
kunnen ze ook langen tid vasten.
De zweefvliegen bezoeken de bloemen,
welker honig gemakkelijk bereikbaar is en
voeden zich daarmee en met het stuifmeel.
Ze brengen dit laatste ook over naar ande
re bloemen en werken dus de kruisbevruch-
ting in dc hand, zoodat ze ook in dit op
zicht nuttig zijn.
VRAGEN en ANTWOORDEN
Vr. Kan men, zonder gebruik te maken
van een Week's toestel tomaten inmaken?
Anfew. Zeer zeker. U ontdoet de tomaten
van de groene kelkjes, wascht ze en zet ze
dan in een flesch of pot in gekookt, maar
afgekoeld water, waarin per liter 10 gram
zout. is opgelosl. Ze moeten goed onder
staan. Als u cr dan een weinig slaolie op
gien eu het geheel met perkament papier af
sluit, zult u de tomaten heel goed kunnen
bewaren.
Vr. Ik heb altijd last dat het zout voch
tig wordt, wat lastig is en eenigszins on
smakelijk. Is daaraan wat le doen?
Antw. Een afdoend middel heet te zijn,
onder in het zoutvaatje enkele rijstkorrels
te leggen. Neemt u eens de proef en meldt
ons later eens het resultaat. Misschien zijn
er onder do lezeressen die een ander en be
ter middel weten. In dat geval houden wij
ons aanbevolen.
Omtrent enkele bij ons ingekomen vra
gen worden nog nadere inlichtingen inge
wonnen.
Roemvolle bladzijden uit Leidens
historie.
3 October II. D. L.XXIV.
III.
Leiden was verblijd over het opgebroken
heleg. 3-«k
De Spanjaarden waren heenen do
zorgen van het beleg verdwenen. Geregeld
konden nu weer de noodige levensmiddelen
worden aangevoerd, zoodat. ook het voed
sel raadsel was opgelost.
Niet geducht werd aan het bijvullen van
de zeer geslonken voorraden levensmidde
len, noch veel minder werd de Spanjaard
terug verwacht.
Eu toch geschiedde dit laatste.
Op 26 Mei 1574 kwam dc tijding in de
stad: De Spanjaarden..., de Spanjaarden
komen terug!!
Ontzettend was de ontsteltenis onder de
burgerij. Zij begrepen reeds wat er nu tc
komen stond: Overgave... of Hongers
nood.
In de stad, die destijds 14.000 ingezete
nen telde was slechts een voedselvoorraad
van honderd en tien last koren. Einde Au
gustus waren er nog maar 386 runderen en
76 paarden.
Dc soldaten waren grooteudeels uit de
stad toen de tweede belegering aanving.
Slechts 86 vrijwilligers onder bevel van
Mr. Andries Allertsz maakten de heele be
zetting uit.
Dit laatste is echter meer in het voor
deel van Leiden geweest daar nu de schut
terij kon opfrc'den en er veel voedsel, dat
anders door de soldaten zoude zijn gebruik L
nu ten voordeele bleef van de ingezetenen.
Niettemin stond het er al aanstonds
slecht vóór met het eten.
Met een troepenmacht van 7 a 8000 man
was Francisco de Valdez in vaartuigen van
Amsterdam door den Amstel, en de Drèchf,
over de Haarlemmermeer naar Leiderdorp
"gekomen.
De Lignes, stadvoogd van Haarlem trok
langs de duinen over Noordwijk naar Val»
kenbürg.
De Spaansche troepen verspreidden zich
sngl oyer de verschillende dorpen.
Do (roepen werden later nog versterkt,
terwijl alle schansen die den weg naar Lei
den versperden, ingenomen werden.
De onvoltooide schans te Valkenburg,
die aan de Goudsche sluis, als die le Alphen
gingen aan de vijandelijke troepen over.
Een kwaad ding voor Leiden was het,
dat de Spaansrhc bevelhebber geheel op de
hoogte gebracht was van den toestand die
er in de stad heerschte. Hij wist hoe groot
de lcvensmiddelenvoorraad was en hij be
sloot daarom de stad zoo nauw mogelijk
in te sluiten, opdat van geen enkele zijde
meer voedsel lot de stad zoude kunnen ge
bracht worden.
Een 62 schansen lagen om de stad. 40
.daarvan waren afkomstig van het eerste
beleg, en waren door de Leidenaars niet
geslecht.
In het Spaansche leger waren vele Hol
landers en Leidenaars die den Spanjaard
gunstig waren gezind en al hun best de
den, dat Leiden maar werd overgegewr.
Men noemde hen „glippers".
Zij poogden door brieven aan hun fa
milie en kennissen den geest der burgers in
de stad te bewerken en die ten gunste Van
een overgave tc verkrijgen.
Op 28 Mei schreven twee uitgeweken
Leidsehe burgers, Jan Adriaansz. de "Wilde
en Ewout Arent Gerritsz, aan de Burge
meesters eu de Vroedschap, de Hoofden der
Schutterij en dc Gilden vanuit Haarlem
brieven die door hun listiglijk in opstelling
verdeeldheid in dc stad hadden kunnen Ter
weeg brengen.
Een zekere Gerrit van Hoogstraten
•schreef op den 29sten Mei twee brieven uit
Leiderdorp, waarvan een aan de stad Lei
den en den anderen aan Gerrit Jansz. do
Man, diens neef.
Door Leiden's stadsbestuur is op dezen
brief geantwoord. Valdez ontving een kun
stig toegemaakten en met het stadszegel ver
zegelden brief waarin in een cirkel de vol
gende latijnsche spreuk geschreven stond:
„fistula dulce canit, volucrem dum det i-
pit auceps".
Door Hooft is deze spreuk aldus -ver
taald:
..De vooglaar, op bedriegen uit, Den vo
gel lokt met zoete fluit.
Nog vele meerdere brieven werden in de
stad gezonden. Gelukkig hadden ze geen
uitwerking. Men wist, reeds wat ..goede
Spaansche beloften" beleekenden.
Het bevel van de bezetting der stad werd
op 29 Mei 1574 opgedragen, aan Jonkheer
Johan van der Does, Heer van Noordwijk,
die zich op een zoo uitnemende wijze van
'zijn opdracht heeft gekweten en waardoor
zijn naam ook met „gouden letters" in deze
geschiedenis wordt vermeld.
Jan v. d. Does had, met de schutterij en
de bezetting tc zamen 2500 man onder zijn
bevel.
Inmiddels had ook het stadsbestuur aan
den Prins van Oranje onverwijld kennis ge
geven van het-tweede beleg.
De Prins antwoordde, dat de regeering
van Leider, zich zoude op hoogte stellen
van den voorraad levcnsniiddernen, en die al-
zoo zoude ui! deelen, dat hij voor drie maan
den zouden strekken. De Prins zou pogin
gen willen aanwenden om de stad te ver
lossen, en van voedsel tc voorzien.
Echter moest aan den Prins worden be
richt, dat de stad nic-t voor drie maanden
voedsel had; tevens werd medegedeeld, dat
zij hoopten, het tegen de aanvallen van
den vijand te kunnen uithouden.
De Prins trof terstond zijn maatregelen
om de stad te ontzetten en gaf op 1 Juli
1574 last, dat alle sluizen in Delfland zou
den worden opengezet, opdat de landerijen
onder water zouden staan, zoodat de vijand
door het water verdreven zoude worden.
Zooals bekend is kwam het water niet,
omdat het een droogen zomer was en ook
de wind niet medewerkte.
Op den 5den Juli brachten de Spanjaar
den op een onmcnschelijke manier een Leid-
schen jongen van 16 jaar om, die onder
het vaandel van den lieer van Noordwijk
diende eii om zijn dapperheid „het Leeuw
tje" genoemd werd.
Hij had zich iu het gras verscholen, ver
builen clc stad.
Door de Spanjaarden overvallen, gaf hij
zich over en werd door hen gevangen ge
nomen.
Op een laffe wijze gingen zij nu te werk,
bemerkeij.de dat hij een jeugdige Oranje
klant was, met geuzenbloed.
Zij sneden hem neus en ooren af en hin
gen hem vervolgens aan een teen aan een
boom op.
I. weerwil van zijn pijnen klom hij nu
langs zijn been naar boven, denkendo, dat
hij zich misschien aldus zou kunnen bevrij
den. Maar cle harde Spanjaarden lostten de
geweren op den knaap, waardoor hij spoe
dig het leven liet.
Van tijd tot tijcl hadden de Leidenaars
voeling met. den vijand. Zij zorgden dat
de Spanjaarden niet te dicht bij de stad hun
schansen maakten. Soms werd dan eon
uitval gedaan, die in de meeste gevallen
doel trof. Tot groote gevechten kwam het
echter niet.
De grootste strijd, zooals wij nader zul
len zien, was die binnen Lciden*6 mureni
tegen den honger. -- j
