Dagblad voor Leiden en Omstreken.
BINNENLAND,
ABONNEMENTSPRIJS
IN LEIDEN EN BUITEN LEIDEN
WAAR AGENTEN GEYESTIGD ZIJN
TER KWARTAAL f2.50
PER WEEK 10.19
FRANCO 'PER POST PER KWARTAAL f2.90
V Volgen of leiden?
„Van Gereformeerde zijde" schrijft men
aan het Handelsblad een artikel waarin ge
wezen wordt op het verschil van levensbe
schouwing, dat ook in Gereformeerde krin
gen openbaar wordt.
De schrijver wijst op schouwburg en
bioscoop die wel officieel worden veroor
deeld, maar die toch vooral in de groote
steden door 6teed6 meerderen worden be
zocht.
En daar in bioscoop en tooneel toch ook
nog wel iets goeds is, meent de schrijver
dat de officieele organen der Gereformeer
den verstandiger zouden doen, hiertegen
over-cm andere houding aan te nemen.
Zooals zij nu 6preken zegt hij, vertegen
woordigen zij niet de meening van allen die
zij rekenen tot de schapen hunner kudde.
Deze gereformeerde schijnt dus van mee
ning te zijn, dat de taak van predikanten en
officieele organen niet is te 1 e i d e n, maar
te volgen en zich to refereeren aan de
meening van de (of een deel der) schapen
yan hunne kudde.
Zeker een eigenaardige opvatting.
Ds. B. Wielenga heeft eens geestig op
gemerkt, dat soms predikanten verketterd
worden omdat zij weigeren te 6preken niet
naar het hart, maar naar den mond
yan Jeruzalem.
Ten opzichte van de pers ontmoet men
yaak dezelfde misvatting.
Ook van de pers wordt door velen ver
dacht dat zij zal volgen en niet leiden.
Wat natuurlijk omtrent de taak van de
pers een zeer verkeerde opvatting is.
Zal de pers voor het leven van ons volk
iets beteekenen, dan moet zij niet vragen
wat hare lezer6 welgevallig kan zijn, maar
dan moet het haar ernstig streven zijn lei
ding te geven, volgons het altijd betrouw
bare kompas van Gods Woord.
Iste JAARGANG. - MAANDAG 6 SEPTEMBER 1920. - No. 133
BUREAU: HOOIGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1278
ADVERTENTIE-PRIJS
PER GEWONE REGEL f0.22>/t
DES ZATERDAGS fü.30
INGEZONDEN RECLAMES DUBBEL TARIEF
KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens
30 woorden 50 cent: Zaterdags 75 cent,
bij vooruitbetaling,
V De briefjes verscheurd.
In een der bladen vonden we een kort
maar veelzeggend bericht uit de mi]n-
streek.
Iemand die bij do uitbetaling der loonen
tegenwoordig was, merkte op dat alle ar
beiders behalve hun salaris een briefje ont
vingen dat zij na het t'e hebben ingezien in
kleine snippertjes verscheurden.
Hij vroeg hieromtrent inlichtingen.
En wift bleek toen?
De mijnarbeiders zijn gewoon veel
drank te gebruiken en na de
loonbetaling is dan hun eerste werk,
hunne drankschulden af te doen. De eerste
gang was dan ook niet naar huis, maar
naar de kroeg, waar onfler muziek en dans
nog menig „gezellig" uurtje werd gesleten.
Men acht het echter niet dienstig dat
moeder de vrouw precies weet welk bedrag
in de kroegen achterblijft en daarom wer
den de briefjes, de loonbriefjes, verscheurd.
Wat hier in de mijnstreek gebeurde zal
ook in andere streken wel voorkomen.
Ook in onze omgeving kan men menig
maal zien hoe arbeiders zich 's Zaterdags
na afloop van het werk naar de kroeg be
geven om een gedeelte van het zuur ver
diende geld in drank om te zetten.
Een bewijs dat verhooging van loonen
en in het algemeen materieele vooruitgang
op zichzelf voor opheffing van het levens
peil en voor verbetering van maatschappe
lijke misstanden nog weinig beteekent.
Daarvoor is nog iets anders, isméérnoo-
dig.
Daarom is het noodig ook in den maat-
schappelijken strijd steeds meer op de gees
telijke zijde van dit vraagstuk den nadruk
te leggen.
Uit de Pers.
ALLES ANTI.
Het hoofdbestuur van den Economischen
Bond heeft onlangs een advies gepubliceerd'
waarin bet op fusie van alle vrijzinnige par
tijen aandringt.
De vorming van een staatkundig blok
wordt noodig geacht zoowel om de bedriifs-
vrijheid tegenover de meest linksche partijen
als om de geestelijke vrijheid tegenover de
d'ogmatiisoh-godsdienstige richtingen te ver
dedigen.
Naar aanleiding hiervan merkt de „N. Pr.
Gr. Crt." op:
De nieuwe parMj van den heer Treub. de
nauwaaneengesloten \-rijzinnige partij zal an
tisocialistisch zijn. Naar de meening van den
heer Treub moet zij opkomen voor de bedrijfs-
vrijheid, de vrije ontwikkeling der persoonlijk
heid en van1 het bedrijf, al wil men erkennen
dat de sociaal economische vraagstukken ook
voor het staatsleven van groote beteekenis
zijn geworden.
De eenheid der vrijzinnige partijen is noo
dig. om het wegnemen van de bedrijfsvrijheid
te keeren.
Maar in de tweede plaats moet de vereonig-
de partij anticlericaal zijn.
Immers zij zal moeten strijden voor de gees
telijke vrijheid en wat daaronder te verstaan
zij. Wordt aanstonds duidelijk als men ver
neemt dat van dogmatisch godsdienstige zij ie
pogingen) te duchten zijn tot onderdrukking
der geestelijke vrijheid.
Het zou zoo zeer te wenschen zijn dat on
der den druk der geweldige problemen van
den tegenjwoordigen tijd alle nagalmen van
de religieus politieke antithese zouden weg
sterven.
Men hoort hier oude bekende klankem. On
der deze lettten is de vrijzinnige anticlerical e
politiek steeds verdedigd.
'Niet de liberalen randden de geestelijke
vrijheid aan, maar dat dedent zij. die voor hun
beginsel: tegen de revolutie het Evangelie, op
alle gebied van het leven uitkwamen. Groen
was een belager van de geestelijke vrijheid-
Dr. Kuyper was het ook. Wie spreekt van de
ordinantiën Gods. brengt, zooals het heet. d°
geestelijke vrijheid in gevaar.
Het komt ons voor. dat de historie een heel
duidelijk bescheid op deze voorstelling van
zaken heeft gegeven.
Wij weten wat de vrijzinnige geestelijke
vrijheid .'beteekent. Wij hebbent het gezien in
ons land en in Frankrijk.
Het is nu dit oude,anticlericalisme, dar Ja
heer Treub als iets nieuws aanbeveelt. A's
zijn fusie tot stand komt is men weer even
ver als vijitdg jaar geleden. Ja, dit spreekt
nog te meer, omdat de heer Treub gewaagt
van innige godsdienstige overtuiging, voor
al onder de vrouwen, die brengen zal tot d-s
vrijzinnige groote partij en tot het sfrijden
voor de door hem hem verdedigde beginselen
Niet ten onrechte is gezegd, dat wij hier de
oude witte das weer voor den dag zien ge
haald. Voorzeker er is niets nieuws on
der de zon
Dit tweeërlei anti moet echter, ook al
komt de fysie tot stand, de vrijzinnigen
tamelijk machteloos dodn blij vent ten opzichte
van de gtoote problemen van onzen tijd.
Tegen) het socialisme, d. w. z. tegen de re
volutie. Maar aegelijkertijd v de aanvaarding?
van liet hoofdbeginsel der revolutie, n.l. de
weigering rekening te houden met de Godde
lijke openbaring, ja zelfs de weigering om te
erkennen dat er door anderen met de groote
waarheden van het Christelijk geloof ook op
politiek terrein gerekend mag worden.
Strijd - tegen) de revolutie mef verwerping
van het eenige wat de revolutie kan over
winnen.
Wij zien zoo wel. dat de heer Treub geen
origineele.denkbee.lden) verkondigt.
Hij mag menschen vereenigen. De begin
selen zijn de oude, die juist hun onmacht
en hun droeve gevolgen ten volle hebben
doen zien).
OPZET OF TOEVAL.
Dezer dagen had de huldiging plaals van
prof. dr. J. Ritzema Bos van de Landbouw-
hoogeschool te Wageningenl een dier geleer
den. waarop Nederland terecht trotsch mag
zijn. Na door verschillenden gehuldigd te zijn
voerde prof. Ritzema Bos zelf het woord en
zeide aan het-slot zijner rede:
..Spreker heeft de wettenschap niet ver
laagd1 tot hulpmiddel om roem üf winst te
bejagen, maar haar gesteld' in dienst van
tfenj Almachtige. Als spr. iets geweest is
voor de wetenschap en de bodemenltunr. is
dat niet zijn verdienjsfie; de eigenschappen
en talenten daartoe werden hem meege
geven; hij heeft ze slechts gebruikt. Als er
gehuldigd moet worden^ dan „s o 1 i
Deo gloria".
Nu trof het ..de Tijd", dat èn „N. Rotter-
camsche Courant" èn- „Het Vaderland" wel
melding maakten van de verklaring van prof.
Ritzema Bos, dat hij. de talenten, die hem ge
geven waren, had gebruikt doch gecni woord
repten van bovenstaande heerlijke uiting van
groot geloof, van waren godsdienstzin, van
afhankelijkheid van God, zoo openlijk uitge
sproken door dezen man van Jiooge weien
schap.
Moeteif wij hier aan toeval denken? Wij
veronderstellen het.
Waar blijft intusschen, dat de loutere rede-
dienst, gepaard met een geest vaan hoogmoed,
nog steeds rondwaart in de kringen' der vrij
zinnige Wetenschap, en dan kunnen we de
gedachte niet van ons afzetten, dat op
zettelijk achterwege bleef deze nederige erken
ning, dat ooik het hooggeleerde schepsel een
schepsel is en blijft, dat van zijn Schepper af
hankelijk is. aan Dezenj alles te danken heest.
Mocht zulks het geval zijn, dan ware alle
andere beschouwingen daargelaten reeeds
prof. Ritzema Bos onrecht aangèdaan, door
weg te laten eente venklaring, waaraan docr
dezen blijkbaar groote waarde werd gehecht.
STADSNIEUWS.
Zaterdag hield de Vcrceniging van Ar
chivarissen' in Nederland in het Stadhuis al
hier hare vergaderingen. Deze vereeniiging
bestaat uit twee afdeelingem, ééne tot het be
hartigen van de materieele belangen der rijks
archiefambtenareri) en ééne tot behartiging
van die der archiefambbeniaren in dienst van
gemeente, waterschap, veenmol lap of veenpol-
der. die beide afzonderlijk vergaderden en
ieder een bestuur kozen.
Des middags werd de algemeenfe 'vergade
ring gehouden, die gepraesideerd werd door
prof. mr. R. Fruin, algemeen Rijksarchivaris-
De voorzitter, gaf een overzicht van het
afgeloopen jaar. wat op het gebied van liet
Archiefwezen/ tot stand kwam.
S(pr. herinnerde aan, de overbrenging van
de notarieele archieven tot 1842 en de rech
terlijke archieven tot 183S naar de Rijksar
chieven en de daarvoor in aanmerking ke
nterde gemeentearchieven. Het Kon. besluit
van 14 Januari 1920 (Sbl. 33) stelt deze ar
chieven zonder minasterieele machtiging te
vorderen voor het publiek toegankelijk.
De 'overbrenging naar de rijksarchiefdepots
der oude doop-, trouw- en begraafboeken. die
onder de gejneenitebesturen berusten, heeft een
aanvang genomen. Echter heeft het Rijk gee
nerlei gezag over de oude registers van den
burgerlijken stand. De op die wijze in de
Rijksarchiefdepots bijeengebrachte gegeven^
voor den 'burgerlijken stand der inwoners van
ons land v6or l&ll zijn dus uit den aard dei-
zaak onvolledig. Ds. Knipscheer te Zall Bom
mel is echter van plan die kerkelijke registers
te excerpeeren en) die op fiches gebrachte aan
loekeningen over te brengen naar ae Rijks-
depots- De regeering heeft aan dit plan steun
toegezegd.
Ook op het gebied der kerkelijke achieven
heerscht een opgewekt leven. Deze zijn aan
de goede zorgen van ds. Lasonder toever-
troirwd en gaan. naar prof. Fruin is 3<ebleV/n,
eene betere toekomst tegemoet.
Daarop bracht de lieer Baart de la Faille
verslag uit namens de financieele commissie,
welke voorsbelt de rekening van de penning-
meesteres onder dankbetuiging goed te keuren
Dit gschiedt onder applaus. De onwangs'.eri
heooeni f 1355, de uitgaven i 9T3. bedragen,
zoodat ar een batig saldo is van f 382.
Besloten wordt de uitgaven van de ontbonden
vereeniging van Gemeente-archivarissen1 voor
rekening van de vereeniging van Archivaris
sen in Nederland te nemen. De afgetreden be
stuursleden. de heeren prof. mr. Fruin, dr.
.Wiersum. dr. Heeringa, mr. dr. Overvoorde en
mej. Visscher worden) met overgroote meer
derheid hetkozen.
De volgende jaarlijksche vergadering zal in
Zutphen gehouden worden.
Tot redacteur van het" Bulletin wordt geko
zen) de heer dr. Lasonder.
Tot vertegenwoordiger van het bestuur in
de af deeling Rijksarchivarissen is benoemd
de heer dr. Heeringa. en in de afdeeling ge
meenteambtenaren) de heeren mr. dr. Over
voorde.
Na afloop van de vergadering brachten de
leden een bezoek aan het Gemeenlundshuis
\am Rijnland.
De vereeniging voor den rechtstoestand
van amlbbenaren heeft, adhaesie verzocht cp
■haar bekend adres aan de Tweede Kamer. Aan
dit verzoek zal niet worden voldaan, omdat
het bestuur het adres niet hééft kunnen be-
sbudeerenj en reeds zeer spoedig de wet in
de Tweede Kamer zal komen.
De afdeeling rijksarchivarissen koos een
voorloopóg bestuur, bestaande uit de heereu
mr. jde Bussy te Utrecht, Feiith in Den Haag
ein mr. Berends in Den Haag. Aan dat bestuur
i£ opgedragen het ontwerpen van een (egle-
ment en het overwegen) van maatregelen in
het materieel belang der rijksarchiSf-ambtena-
Mej. W. S. Russer, alhier, is bij Ko
ninklijk Besluit benoemd tot leerarea aan
do R. H. B. 8., te Heerenveen.
Te Amsterdam slaagden voor het exa
men voor de hoofdacte, onze beide stadge-
nooten, de heeren J. C. en J. J. Eggink.
Door de heeren W. J. Holwerda en J.
A. Stol, respectievelijk Voorzitter en Se
cretaris van den Ned. Federatieven Bond
van Personeel in Openbaren Dienst afd.
Leiden, is, namens genoemde organisatie
tot den Raad dezer gemeente het verzoek
gericht, het loon voor de werklieden in
dienst der Gemeente te verhoogen met f 4
per week;
het salaris der ambtenaren beneden 't be
drag van f 4000,— met f 208.— te verhoo
gen;
deze besluiten terugwerkende kracht te
verleenen tot 1 Jan. 1920 en als voorschot
op dit bedrag zoo spoedig mogelijk een
uitkeering te doen verstrekken van f 150.
In een bijgevoegde memorie van toelich
ting heet het o. m.:
Daar de prijzen der levensbenodigdhe
den nog steeds stijgende zijn, en het zich
laat aanzien, dat deze stijging ook dit jaar
nog niet tot stilstand zal zijn gebracht, dat
er voor het Personeel Uwer Gemeente nog
een groote achterstand was, toen Uwe Raad
haar salaris met een minimum-loon van
f 27,vaststelde, en toen reeds ontoerei
kend was om een gezin van het enigszins
noodige te voorzien, is dit nu in elk opzicht
onvoldoende geworden.
Dat inderdaad dit minimum in vergelijk
met andere plaatsen te laag was, moge
blijken, hieruit 't minimum is in de Gemeen
ten: Hilversum van f 32,— met 3 pet. voor
elk kind boven 't derde; Leeuwarden f 31.
Zaandam f 33,30; Schoten f 31,50; IJmui-
denVelzen f 31,95; Watergraafsmeer
f 34,60, enz., dit bedrag ver overtreft en ze
ker niet, omdat de prijzen daar hooger zijn
als hier.
Op 't oogenblik geven ook deze cijfers
geen duidelijk beeld meer, daar 't mogelijk
is, dat nu reeds weer door 't werken der or
ganisaties, in verband met het steeds stij
gen der prijzen, deze minima weer ver
hoogd zijn geworden. Zoo wordt op het
oogenblik in Zaandam voor f 36.in
'Arnhem f 36,(met premievrij pensioen)*
Schoten voor f 38,25, enz., door hun orga
nisatie als minimum-loon naar voren ge
bracht.
Hier blijkt h. i. duidelijk uit, dat hefi
Leidsche Gemeentepersoneel achter is, tea
opzichte van veel kleinere plaatsen, ten:
koste van hun gezin.
Na dan verschillende cijfers te hebben
gegeven, waaruit de nog steeds stijgende
prijzen aan allerlei artikelen blijkt, heet
het:
De verhouding van het loon, ten opzichte
van de stijging der levensbenodigdheden,
van voor een jaar en nu. eeven dan ook
duidelijk blijk, dat hun verzoek bescheiden
is. Zij geeft ook weer, dat er geen sprake
is van en op peil komen der levensomstan
digheden met voor een paar jaren, laat
staan dat er een stijging ten opzichte daar
van is aan te nemen voor het personeel.
Al deze feiten geven hen dan ook alle
redenen, er bij Uwen Raad met klem op aan'
te dringen aan hun verzoek te voldoen.
Blijkens een in dit nummer voorko
mende advertentie, zullen de repetition van
het Gemengd Koor Sursum Gorda, Direc
teur Louis Robert- weder aanvangen op
Woensdag 8 September a. s.
Het koor zal in studie nemen: Le deluge
van Saint Saëns en L'au mil van Pierne.
Zaterdag j.l. werd hier ter stede een
vergadering gehouden van den Bond van
Ambtenaren bij do Waterschappen in Zuid
en Noord-Holland.
De vergadering werd geleid door den
heer C. Dorland, van Beemster.
Er werd mededeeling gedaan van een'
door het bestuur gevoerde correspondentie
met den Bond van Ambtenaren der zeewe-
rende waterschappen in Friesland en den
Bond van waterbouwkundige ambtenaren
in Zeeland, welke correspondentie tot fusie
had moeten leiden. Tot dusver zijn er,
echter nog geen bepaalde resultaten verkre
gen.
Mededeeling werd gedaan van het voor
nemen van het bestuur tot omzetting van
den tegenwoordigen bond in een „Noder-
iandschen Bond van in vasten dienst zijnde
ambtenaren bij waterschappen- en polder
besturen."
Na eenig debat besloot men in beginsol
tot een voorgestelde statutenwijziging,
waardoor ook werklieden tot den Bond
kunnen toetreden, en de eventueele invoe
ring van deze wijziging te laten afhangen
van de resultaten betreffende de pogingen
tot fusie met den Landelijken Bond.
In de middagvergadering werd door den
heer A. J. Mulder, assistent voor de Wa
terbouwkunde aan de Technische Hooge-
school te Delft, een voordracht gehouden
over „De boezem van Rijnland voorheen
en thans."
De Nederlamlsche haringvissclierij.
De Nederlamdsche harifflgvisscherij bevindt
zich in een; hoogst onzekeren toestan 1, tonjge-
volg» van het niet' afnemen van haring door
Duitschland.
Volgens de bepalingen van heb crcdie'ver-
drag zou anderhalf miHioenl gulden van het
levensmiddclen-crediet. gebezigd worden voor
den aankoop van haring hier te lande, mits
het verdrag vóór dgn löen» Juli tot stand
zou zijn gekomen.
Dit is intusschen niet geschied.
En van die omstandigheid schijnt Dui.sch-
land gebruik te maken om onze haring niet
ai te nemen.
Ieder, die eenligszins georiënteerd Is om-
•trent de verhoudingen, zegt het H d b 1.*
weet. dat de „Arbeitgemednschaft der groo
te Duitsdie vischimpoitbeurs. die gedurende den
oorlog het nmopolie van den invoer heeft
venkregert en dat. althans voor haring, tot op
FEUILLETON.
Langs donkere wegen.
101)
Lettice vleide zich in de duisternis ge
zellig tegen haar tante aan. Mary voelde
dat. warme kinderhanden zich om haar
hals sloegen. „O lieve Tante Mary, wat
was het een heerlijke middag! en o, ik ben
zoo moe en gelukkig!" En dit zeide Lettice
bijna eiken dag; zij was altijd „zoo moe en
zoo gelukkig" eni de bleeke magere wan
gen werden iets meer gevuld en de blau
we oogen stonden veel vroolijker. Janet
zou haar kind bijna niet herkennen",
schreef zij. Het speet haar, dat zij die op
merking, hoe onschuldig ook, gemaakt
had; Janet vond noodig er een lang, scherp
antwoord op te geven. „Kun>t gij u daarover
verwonderen?" antwoordde de bezorgde
moeder. „Lettice ziet er goed uit, omdat zij
de buitenlucht inademt; voor het eerst van
haar leven leidt zij een natuurlijk bestaan
voor een kind. Voorheen sleepte zij slechts
een ziekelijk 'bestaan voort. „Met al uwe
liefde voor Lettice, kent, ge haar nog niet
zoo goed als ik", (hier keelc Mary twijfel
achtig).
„Zij is Zoo vreeseiijk gevoelig. Ik ge
loof, dat zij daarin veel van mij heeft; en
al deze cezichten en geluiden,
waardoor wij hier omringd zijn, deze arme
en ellendige menschen, waarvoor gij en
Maurice ^zooveel voelt, drukken haar ter
neer. Waarom zijn er zooveel ongelukkige
menschen in de wereld? dat vroeg zij al
tijd; en zelfs het lijden van stomme die
ren, mishandelde paarden en honden,
•scheen haar te drukken.
„Maar al mijne lievelingen zullen hunne
bevrijding aan de dappere zelfopoffering
van Tante Mary te danken hebben. O Ma
ry, Mary! hoeveel zijn wij u niet verschul
digd?" Mary legde den brief bloeend neer
en zuchtte: „Anne Janet! Als het dan eene
opoffering is, waarom stapelt ge dan steeds
de takkenbossen weer op?" dacht zij in
haar smarti en was toen. boos op zichzelve
over haar lichtgeraaktheid; maar In haar
volgenden brief sprak zij zoo min mogelijk
over Lettice. Zij vond de dankbaarheid
van Janet soms zeer zwaar om te dragen.
Maar één ding verblijdde haar; zij vond
eene rijke bron van werk voor haar en
Maurice, en in den namiddag ontdekte zij,
dat haar 'n zwaar gewicht ontnomen was,
en had zij een gevoel, alsof zij vrijer 'kon
ademhalen. Zij had zich n.l. eensklaps on
gerust gemaakt, dat 'de ijVer en werkkracht
van Maurice zouden verroesten iri dit af
gelegen plaatsje. Het dorp lag verspreid
en uitgezonderd enkele hutten bij de kerk
waren do inwoners vrij welgesteld. E-enige
der gemeenteleden1 waren zelfs rijk en
woonden op groote buibens, wervvaarts de
jonge meesteres van Crome geen welwil
lende blikken/ wierp, want zij zou zich
gaarne aan hare rijke buren onttrokken en
zich alleen aan de armen gewijd hebben.
Wat betrof „het Innemen van haar plaats
in het graafschap", zooalis Janet, wenschte,
daarop sprak Mary op haar besliste wijze
een „nooit" uit. Er wareni scholen, eni deze
worden vrij goed' bezocht, maar de onder
wijzeres Avas een vluchtig, slap persoontje.
Mary vond, dat de kinderen er vervelend
en luisteloos uitzagen, de vreemden op
domsne wijze aanstaarden en ongetwijfeld
bang waren' voor hunne onderwijzers.
„Ik vind Miss Leigh al buitengewoon
slecht berekend voor haar werk", schreef
Mary. „Als ik mij niet vergis lijden de
kinderen onder een tyraniek systeem, au
toch schij/nen zij geen vaste methode te
volgen en staan zij niet onder bepaalde
tucht. De school moet hervormd worden
en het zou mij zeer verbazen) als gij bin
nen een half jaar geen andere onderwij
zeres gevonden hadt." Mary zwierf met
Lettice het dorp door, bracht hier en daar
een bezoek, en eiken dag geraakte zij meer
in verlegenheid en werd zij meer ontmoe
digd. Want wat zou Maurice te dbem vin
den? Al de menschen gingen ter kerke en
knikten en sliepen gedurende de preek. De
vrouwen droegen hunne geladen boe ken in
blauwe zakdoeken gewikkeld, en hadden
soms tevens een ruiker in de hand; er
waren één of twee mannen in boerenkielen
en eene oude vrouw met een vuurrooden
mantel eni een' zwart mutsje. Mary bemerk,
te, dat ziji potd'oof was en «niet lezen kon.
En toch zat zij daar altijd op haar plaats
met het groote .boek in het. blauwe omhul
sel, en maakte eene oudenvetselie buiging
als haar op het kerkhof iemand' van de
voorname lieden voorbij ging. Alles was
landeüijk en lief en het rustige geheel had
ook zijne bekoorlijkheden. Maar hoe kon
Maurice met zijné groote werkkracht zich
bepalen bij deze menschen en die banken
vol veeren en- opschik? Mary vergiste zich
bijna nooit in de beoordeeling van het ka
rakter haars broeders, en zij was dus niet
weinig ontrust, Maar eens op een middag
hadden Lettice en zij ongeveer op een unr
afstands van Crome een dorpje ontdekt,
genaamd Brotherton. Het was een van die
afgelegen plaatsen, die daar toevallig
schijnen1 te zijn gebouwd zonder ecnig doel.
Het geheele dorp bestond uit eene kron
kelende straat, die men bereikte langs
eene morsige laan en omgeploegde velden.
De laan zag er weinig belovend uit; Mary
liet d'us Lattice met Boy om haar te be
waken achter en zette alleen haar onder
zoek voort. Later was zij" blij,dat zij het
kind niet meegenomen had. Op het eerste
gezicht zagen de hutten er gemakkelijk en
schilderachtig uit; maar naderbij be-.
schouvvd werd de indruk minder gunstig.
Sommige vensters waren gebroken en de
muren waren van de nattigheid uitgesla
gen; de tuintjes lagon woest, en slordige
vrouwen eni armoedig gekleede kinderen
kwamen uit de deuren, toen Mary voorbij
ging.
'Er stond geen kerk. daar Brotherton een
onderdeel nas van Grome; zelfs was er
geen lokaal waar samenkomsten gehouden
werden. De eenige poging, die aangewend!
werd om de zielen der bewoners van Bro
therton te red'den geschiedde in een klein
kerkje, waar enkele rondtrekkende predi
kanten eene strenge leer verkondigden, die
velen afstootte en slechts weinigen trok.
Maar zelfs de huurling Josiah Culpepper
was getrouwer aan zijn eigengemaakt ge
loof, dan Mr. Champneys, die mooie pree-
ken schreef in zijne studeerkamer en ze
preekte voor de slapende gemeente, terwijl
hij totaal „die enkele schapen in de woes
tijn "»te Brotherton vergat.
Mary ging eindelijk een winkeltje bin
nen, waar men van alle9 verkocht. Daar
werden kaas en vetkaarsen, knikkers «iji
garen en at zulke dingen meer door een
klein oud vrouwtje met beenen bril en eer
zwart mutsje te koop aangeboden.
(Wordt vervolgd).
