Dagblad voor Leiden en Omstreken. ABONNEMENTSPRIJS 3 IN LEIDEN EN BUITEN LEI DEN- WAAR AGENTEN GEVESTIGD ZIJN I: PER KWARTAAL f 2.50 rs PEK WEEK f 0.19 FRANCO PER POST PER KWARTAAL f2.90 1ste JAARGANG. - WOENSDAG 11 AUG. 1920. - No. Ill BUREAUHOOIGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1278 ADVERTENTIE-PRIJS PER GEWONE REGEL f0.22'/a DES ZATERDAGS f0.80 INGEZONDEN RECLAMES DUBBEL TARIEF KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 30 woorden 50 cent: Zaterdags 75 cent, bü vooruitbetaling, Dit nummer bestaat uit twee bladen Middenstand en Coöperatie. In het ten vorige jare gehouden tongres J ran de Vereeniging \an dcii chrislolijken middenstand, werd door Prof. Diepenhorst bovengenoemd onderwerp ingeleid. Een nog altijd actueel onderwerp. Immers, nog steeds worden met name door den middenstand tegen coöperatie al- erlei bezwaren zoowel van principieelen als '»an practischen aard aangevoerd. Ook in het dezer dagen gepubliceerde aarverslag van den Kanier van Koophan- lel te Leiden werd door sommige bedrijven geklaagd over den invloed van de oöperaties. Het is dus volstrekt niet ove.'nodig, dit inderwerp nogeens te. belichten en te on welke gedragslijn de midden- itand tegenover de coöperatieve beweging teeft te volgen. Prof. Diepenhorst, begon met er aan te ierinnereh, dat naar veler oordeel midden- tand en coöperatie twee vijandige instel ingen zijn, dat de handeldrijvende midden- tander van nature geneigd is, de ver- iruikscooperatie te haten. Moet ook de christelijke middenstand IJ ich op dit vijandige standpunt plaateen? [n Deze vraag werd door den prae-adviseur intkennend beantwoord, hoewel hij even- ens afkeurde de argumenten waarmede de 11 «Éperatie als eisch van het christelijk ge- üd is verdedigd. Be verbruikscoöperatie is soms verheer- jkt als een onwaardeerbaar middel tot iryulling van het Christendom. Verbroe dering, menschenmin,christenzin, zouden olgens hare lofredenaars door de coöpera- e worden beyorderd. Zelfs is men zoover ge gaan dat men een irallel heeft getrokken en de eenvoudige ijze waarop de coöperatieve beweging be- jg on, heeft vergeleken met de geboorte van an Heiland. Al6 een voorbeeld van de wij waarop de coöperatie gepropageerd werd ijst Prof. D. op de uitspraak van Hans tiller: In onzichtbare letteren staat boven jTje poort der verbruikscoöperatie het groo- woord geschreven: Komt allen tot mij, j die vermoeid en beladen zijt,zij >ont den onderdrukten en uitgebuite^ een eg, waarop zij door ontwikkeling van unne verstandelijke en zedelijke krachten, >t economische en sociale vrijheid, tot een ooger menschwaardig bestaan kunnen ge- iken. Zulk ene beschouwing is overdreven en achristelijk. „Wordt echter de coöperatie beschouwd sjls een ondernemingsvorm, welke in som- gj ige gevallen kan medewerken tot ver- tering van de materieele positie, dan ,n zij nevens andere hervormingen dank- ar worden aanvaard en wij kunnen niet zien, waarom, op principieele gronden irzet zou moeten worden geboden." En do middenstand dan? Deze wórdt door Prof. Diepenhorst hoog ewaardeerd; van zijn bestaansrecht is hij in volle overtuigd. „Toch dient wel te worden bedacht, dat middenstand, meer bepaaldelijk de tus- H kenhandel niet iets objectiefs is, welks ïstaan door een hoogere wet voor alle tij- en onder alle omstandighe den is voorgeschreven. Het be- "laansrecht van dien tusschenhandel reikt echts zoover als hij diensten ver- B.nf» die hem het bestaan waardig maken, lijft hij ten deze evenwel in gebreke, dan ag zijn verdwijning niet als een econo- isch euvel worden beschouwd. Wanneer dan ook de verbruikscoöperatie een einde mocht" maken aan het bestaan van sommige winkeliertjes, die zonder de geringste warenkennis in gebrekkig inge richte lokalen minderwaardige goederen aan den man zoeken te brengen, clan is hun uitstooting van. maatschappelijk standpunt geen argument tegen de coöperatie. De vrees van velen dat door de verbruiks coöperatie e?n eind zal worden gemaakt aan het bestaan van den zelfstandigen win keliersstand, wordt door Prof D. niet ge deeld. Haar voordeelen zijn mateloos overdre ven; haar groeikracht is buitengewoon overschat. Naarmate de middenstand zich gezonder ontwikkelt, zal hij ook veer krachtiger de concurrentie van de coöpe ratie het hoofd kunnen bieden. Erkend moet worden dat de coöperaties in de crisisjaren veel goeds hóeft gewrocht. Trouw hebben zij soms de overheid terzij de gestaan en een remmende invloed op de prijsverhooging is hier en daar door baai- uitgeoefend. „Hieruit mag echter niet worden afge leid, de voorrang van de coöperatie boven den winkelier in de voorziening van de be-, hoef ten der verbruikers." „Wel verre van te demonstreeren de overbodigheid van den tusschenhan del, heeft de crisistijd getuigenis afgelegd van zijn onmisbaarheid. Onder de loodèn last der drukkende staatscentrali- secring werd scherper dan ooit gevoeld de behoefte aan mannen, staande midden in 't werkelijke leven en in den concurrentiestrijd kennende de begeerten van de verbruikers, hun de beste krachten gevende om op de meest soepele en economische wijze zich aau te passen aan de wenschen van de klan ten. van hun klanten." In het volgend nummer geven wij de conclusion waartoe de prae-adviseur kwam eu die door het congres werden overgeno men. V Geen arbeidsvreugde. Generaal Bramwell Booth, verklaarde na een lange reis door de Engelsehe kolo niën, dat hij zich zeer bezorgd maakte over de arbeidskwest.ie. „Ik heb, zeido hij, bijkans in alle landen opgemerkt iets wat ik niet anders kan noe men danafkeer van werk. Dat is heel wat anders dan de zucht beter betaald te worden voor den geleverden arbeid. Het is een zeer groot gevaar, voorna melijk voor het volgend geslacht, als wij het denkbeeld aankweeken dat in den ar beid geen geluk ligt. Toen ilc in Australië was kwamen ze mij vragen mijn invloed aan te wenden om de v ij f d a a-g s c h e arbeidsweek te verkrij gen, wat, toen ik de kwestie nader bekeek, neerkwam op vier en een halven dag wer ken, dus 35 uur per week. Er is in breede kringen, vergiftigd als ze zult gij arbeiden". De kwestie der uren is slechts een bijzaak, maar de toenemende af keer voor den arbeid is het groote ge vaar. Ik ontdekte dat verleden jaar ook in Scandinavië. Ik weet dat de beste elementen in de ar beiderswereld bereid zijn te staan voor hoo- ge moreele beginselen. Al is de meerderheid der mannen en vrouwen in dit land niet godsdienstig naaronze opvatting, toch hebben zij een moreel karakter, opgevoed als zij zijn onder den invloed van godsdien stige onderwijzers en zien zij met verachting neer op 'h§t bolsjewistisch geschreeuw. Laat ze daar rond voor uitkomen en niet den weg open laten voor de extremisten." Wat generaal Booth hier opmerkt is niet nieuw. Er is in breede kringen, vergiftigd als ze zijn door allerlei valsche theorieën een af keer ran het werk. Men kent niet meer de arbeidsvreugde. Het lied van den arbeid wordt niet meer gezongen. Er is veel meer gemor bij den arbeid on verschillig of hij al of niet brood heeft. Een gevolg van het feit dat de arbeid in het verkeerde licht wordt gezien. Ook van dit vraagstuk goldt: Zij hebben Gods Woord verworpen; wat wijsheid zou den zij hebben? Vruchten van het Onderwijs. Over de vruchten van het onderwijs voerde Mr. Groen van Prinsterer in 1848 een pen- nestrijd met den oud-minister Graaf Schim- melpenninck. Deze had in zijn „Rapport en Missive" van de neutrale school geschréven als een stelsel dat sedert een reeks van jaren de beste vruchten heeft gedragen en dat de be wondering en navolging onzer naburen is waardig gekeurd. Naar aanleiding hiervan vatte Groen de pen op om te betoog'en dat de neutrale school geen best e, maar bijzonder slech te vruchten had gedragen. „Do klachten over verregaande onwe tendheid aangaande de eerste beginselen van Christelijk geloof en Bijbelwaarheid zijn, ook bij hen die niet onder dwepers of ul tra-orthodoxen kunnen worden geteld, zoo ernstig en zoo algemeen dat ik u naar het geen overbekend is. verwijs." „Raadpleeg degenen wier dagelijksche ervaring hun den aard en do drijfveeren van menigerlei daad, de begeerlijkheden en het karakter van velerlei personen open baart; wier omgang en ambtsbetrekking hen iu de verborgen schuilhoeken der Maat schappij brengt, rechters die met het getal en do soort der aan het licht gekomene mis drijven bekend zijn, Godsdienstleeraars aan wie dikwerf de toegang niet enkel tot de huisgezinnen, maar tot de harten vergund is, boekhandelaars-, die weten op hoedanig zielevoedsel moet, worden gespeculeerd; zie rond en aanschouw wat in Nederland ge schiedt en geduld wordt, en spoedig zal ook bij U twijfel ontstaan aan do juistheid der verklaring omtrent de onovertrefbaarheid der vruchten die het Vaderland aan den boom van het Sehooiwezen geplukt heeft." De schoolstrijd zooals Mr. Groen van Prinsterer die kende en die nog zoo lange jaren heeft geduurd, behoort nu tot het verleden. De christelijke school kan zich nu in volle vrijheid ontwikkelen. Straks zal de historie ook over deze $chool en hare vruphten oordeelen. Zij er tusschen besturen en ouders en onderwijzers een innige samenwerking op dat de vruchten dezen aibeid mogen prijzen en door en in de school Gods Naam wor- do verheerlijkt, ons volk ten zegen. STADSNIEUWS. De dn onze kringen algemeen bekende Harmoiiieveiyiendgmg ..Polyhymnia''', djve> meermalen zich bij ver schil en tie gelegenhe den verdienstelijk maaikte laatst nog bij de ovenyiniïingssamenkomst in Zomerzorg zal? gaarne het aantal krachten met enkele vermeerderd. In een advertentie in dit nummer roept zij gegadigden op tot het-'bezetten van enkele instrumenten. Wij vestigen gaarne de aandacht onzer le zers op- deze nuttige Christelijke Muziekve:- eeniging. Wij ontvingen het eerste nummer van „Ons Doel". Maandblad -der Leidsche Coöpe ratieve broodbakkerij en verbruiksvereeniging ..Ons Doel" te Leiden. In een inleidend woord zegt de Redactie dat dit blad, hetwelk gratis aan de leien wordt verstrekt, bedoelt een nauwer contac: te bevorderen; het wel en wee der Coöperatie zal er in worden meegedeeld, terwijl ook re gelmatig een prijslijst zal worden opgeno men. Tevens zal men in dit orgaan allerlei be- siuursmeciedeellingen vimdjen omtrent perso neel bestuur, vergaderingen etc.; nuttige wen ken voor de -vrouw des huizes zullen mede n-ieii ont/breken. Politieke of- confessioneel© vraagstuk/kern zullen niet worden behandeld. Waar de Coöperatie strikt, neutraal is en wil blij/en, kan hiervoor geen plaats worden ingeruimd. Behalve dit inleidend woord, bevat dit eerste nummer een' oproep tot bijwoning» eener algemeen© ledenvergadering en een uitgebreide prijslijst der artikelen. Ten slotte wordt het geheel door ad/vericn- licn verlucht. Een kostbare onderneming lijkt ons deze uitgave, die-geheel gratis geschiedt en zoovel aan leden als niet-leden wordt toege-zonden; doch het bestuur .zal zeker wel hebben gere kend voor men den toren ging bouwen. Van de Stedelijke fabrieken van gas en electniciteit onitvingen wij een fraai uitgevoerd reclameboekje over den Nilfisk stofzuiger, fa brikaat van Pisker en Nielsen, Copenhagen- De .stofzuiger is uitgestald in de Toonka- mer van de stedelijke fabrieken van gas en electricifeit. Hooigracht 1416; zoowel daar als op verzoek thuis,'wordt hij gratis gede monstreerd'. De lucht in kamers is vol ontelbare stof deeltjes. Kijk slechts, aldus de brochure, naar de zonnestralen dis een venster binnendrin gen gij ziet niet de stralen, maar het stof. Dit stof is- schadelijk voor de ge zondheid. Wanneer wij de „Nilfisk" leeren kermen, zal niemand meer dat stof willen inademen dan strikt noodzaJcelijk is. Het is een droevig onderwerp na te gaan, hoeveel menschen' jaarlijks tengevolge van tuberculose en andere longziekten sterven. Soms beteekent slofafitemen niets anders dan het stof van de eene naar het andere einde van de kamer verplaatsen, terwijl ae ramen; gesloten blijven. Wij died'en zoo nog veel beter het stof te laten liggen waar net is. Het wegzuigen van stof door den „Nilfisk"- stoizuiger, wordt daardoor bereikt, dat voor durend een lucht verdunning tot stand wo-dt .gebracht, welke de buitenlucht weer tracht ,aan te rallen. De buitenlucht wordt toegela ten door een slang, waarvan het vrije uit einde over het stoffige voorwerp heenbewogen wordt. Doordat nu de lucht tusschen de slang- openinj? en het -voorwerp heendringt worden- alle losse, stofdeeltjes meegezogen. Di; stof wordt in ©en stalen bak, stofkamer, opgevan gen, waarin dan de lucht door een filter ge zuiverd wordt en weer geheel stofvrij in de kamer komt- De bak met stof kan dan later buiten die kamer geledigd worden. Het gebruik van dezen stofzuiger, die met een gewoon stopcontact kan worden aange sloten, is zeer eenvoudig in gebruik. Het ligt voor de hand dat de stofzuiger dus in elke afgesloten ruimte op zijn- plaats is. M)en kan alles wat denkbaar is met een .'Nil'fd sicsltofvTÏj make y Zijwo~r den'gbbr nikt v oo r 't poetsen yart paarden,, 't reinigen van, auto's stofvrij houden van werkplaatsen, magazijnen kanipóreni en openbare localiteitem, van ma chines. tramwagens, bibliotheken enz. De huisvrouw gebruikt hem bij 't reinigen van gordijnen, bedden en "meubelen. Een ieder die wat voor dezen stofzuiger voelt, raden wij aan even bij Hooigracht 14 16 aan te loopen, waar de noodige inlich tingen worden verstrekt en men den stotz ti ger gratis kan zien werken, -De heer J. L'. van Meteren alhier slaagde •e Amsterdam voor het examen Hooidacte- D© heer N. G. C- Spijker alhier slaagde e 's-Gravenhage voor het examen Handtee- kenen L- O. De Christelijke Zangvereen/igdng „Ex Animo" heeft bij Koninklijk besluit van 20 Juli 1920. no. 6b. de koninklijke goedkeuring Brandstoffen-Commissie District Leiden. De Directeur van het Brandstoffen^ bureau maakt bekend, dat degenen^ die voor hef komende stookseizoerr wenschen in aanmerking te komen voor een rantsoen toor kamerbewoners studeer-en werkkamers. groote gezinnen hwmimii ouden van dagen (boven is rou een aanvraagformulier daartoe kun nen bekomen bij het Brandstoffen- bureau of een der Sub-Commissies. De Directeur van het Brandstoffenbureau 'kramer. Leiden, 11 Augustus 1920. Aan het Zoeklicht. Leiden, 11 Augustus 1920.- Wat leven wij toch in een rijk gezegend land. Zeker er is veel dat tot ernst stemt en de strijd om het bestaan is ongetwijfeld voor velen ver van gemakkelijk. Maar wat zijn er toch ook vele zegcum» gen. Daaraan dacht ik toen ik kennis nara van het uittreksel uit het Verslag van de Kamer van Koophandel en Fabrieken al hier. Het trof mij dat van tal van bedrijven gezegd werd, dat ze* bevredigende resulta ten opleverden. De indiistrieele en handeldrijvende raid- denstand heeft blijkens dit verslag ge heel niet te klagen, maar wel te danken. En in de arbeiderswereld is het niet an ders. Ongetwijfeld, het is niet alles licht cn zonneschijn, maar oen feit is toch, dat de arbeidersstand .werd opgevoerd de laatste jaren. En dat ondanks den gruwelijken oorlog. Wat hebben wij toch veel reden om te danken.! En wat zijn we vaak ondankbaar. OBSERVATOR.^" op hare statuten verkregen en is als rechts^ persoon enkenid. De heer H. A. Kroeders alhier slaagd'6 te Nijmefcien voor het examen, Hooidacte. De heeren J. M. van Rooyen en Ob- bink alhier slaagden te 's-Gravenhago voor het examen Fransch L. O. BINNENLAND, Onze Pers. Te Maassluis is j.l. Zaterdag het eerste nummer verschenen van een nieuw a. r. weekblad: De Maassluizer, orgaan van de Anti-Rev. Kiesvereeniging „Vreest God, eert den Koning" aldaar. Het blad 6taat onder hoofdredacto van Ds. G. W. Akker huis, pred. bij de Gcref. Kerk te Maasluis en wordt: uitgegeven door J. van Deventer te 's-Gravenzande. De Amstcrdamschc tram gaat langzamerhand in de verkeerde rich ting rijden. Door de verhoogde tarieven, vooral een gevolg van de verhoogde loonen is het aan tal passagiers dalende. - FEUILLETON. angs donkere wegen. 9 \Vrut, herinnerde zij het zich goedl en. TT cli wat zag het er vreemd uit na deze UJ| nge afwezigheid! Daar waren de fliklce- nde gaslichtjes, de slagerswinkels; het Jr :oop, koop" van de ongeduldige kooplui; open stalletjes, de ruwe, duwende me nigte; de verwrongen gelaatstrekken van an-nen en vrouwen-, eene menigte kinde- n met bleeke gezichtjes, die "beproefden fder de dunne doekjes eeaie schuilplaats vinden tegen den snerpenden wind 'hitechapel in gala verlicht met zijm jadeem van gt.s verlicht met zijm idë, middeleeuvvsche stad met gras be^ oeid en in diepen slaap verzonken, en in kasteel, waaraan treurige heiinnerin- >n verbonden' zijn. „O, Mary, waarom ziet het er vanayorid 'e)oveel erger uit?" steunde Janet; maar ™et meisje antwoordde ndet. Zij hield hare inden in den schoot gevouwen, en hare 'uine oogen hadden eene droomerige uit- 'ukkiixg. „Vaarwel, gulden droomenl" Mien het klokkenspel het haar ook eens e„ 'egeroepen had; dat was nu het leven, dat tear wachtte! .Weldra bereikte zij Lime Street. Mary hield zich wat terug en liet Janet eerst binnengaan. Het was zeer donker in de gang, maar zij kon hoor en hoe hartelijk Maurice fceide: „Welkom, lieveling, voor dat hij1 haar in zijne uitgestrekte armen ontving. „God zij gedankt, dat ik u beiden terug heb," zeide hij, terwijl hij ieder een hand toestak en henVzaclit naai* binnen voerde. Welk eene begroeting ontving tanlte Mary toen; zij waren er allen Let- tice en Hatty, Rosie en May en zelfs kleine Bee. Janet .nam haar lieveling terstond op en bedekte haar met kussen. Wat was zij schoon, zooals zij daar stond met het kind in de armen en een zachten glim lach om de lippen! Lettice had bedeesd haar hoed afgenomen. De slanke gëstalte kiwam op zijn voordeeligst uit in het glad de zwarte gewaad; enkele zwarte haren zaten verward, en.haar gelaat stond leven dig. Hoe veranderde en verzachtte het, toen zij opkeek en hare oogen die van haar echt genoot, ontmoetten! Zij bloosde, als een jong meisje; zoo zag zij er juist uit, toen hij haar voor het eerst zag, en toen zijn eerlijk hart geheel mar haar was uitge gaan. „Janet, wat ziet ge er goed uit! Ik heb" u nooit schooner gezien," sprak hij; maar •zijne Stem zeide oneindig meer, en Janet bloosde weer. „Ik ben zoo blij dat ik u en de kinde ren zie," zeide zij eenvoudig en drong zidh dichter tegen hen aan; „maar gij ziet er sleoht uit, Maurice vooral niet beter dan oen ik u verliet," en haar gelaat betrok eensklaps. „Wel natuurlijk," antwoordde hij op luch- tgen toon, „ik verlangde naar mijne vrouw. Kinderen vertel uwe moeder eens, hoezeer wij haar gemist hebben, en hoe wij naar haar en Tante Mary verlangd hebben. Wel, Mary" en hij stak haar de hand toe, en keek haar vriendelijk glim lachend aan „dus is de rijke vrouw van Bee teruggekomen!" „Ja Maurice, ik ben teruggekomen;" en zij zag hem met hare rustige oogen aan; en 'toen trok zij Mary maar zich toe, wenkte de anderen, die verlegen op eenigen af stand stonden, naderbij te komen en bad voor elk een vriendelijk woord. Lettice, steek de kaars eens aan voor 'tante Mary en breng haar naar haar ka mer," viel hare moeder in. Misschien wil de zij gaarne met haar man alleen zijn misschien ook zag zij, dat het gelaat#van Mary bleek was, en vreesde zij, dat Mau rice het op zou merken. Toen' zij dit ge zegd had, stond Mary eensklaps op en volgde het kind. Boven in huis was haar een groot'e voorkamer afgestaan; het vertrek zag er wel wat kaal uit, met drie hooge. smalle vensters en een klein ijzeren ledikant. De muren waren bruin behangen en vol rui me leasten; deze waren voorzien van de •meest verschillenide voorwerpen, die Mary voor haar werk in de gemeente noodig had stapels boeken in nette blauwe om slagen, afgedankt goed, dat nog netjes versteld was, om weggegeven te worden, stukken uit couranten geknipt, een groote medicijnkist, gemaakt speelgoed enz. De groote ronde tafel lag ook vol een stapel traktaatjes, die uitgedeeld moesten wor den, lag naast, een veel gebruikt hoekje van Thomas a Ivempis, het werkmandje, een» inktkoker, een opschrijfboek deze kamer noemde Mary haar werkplaats of .haar hospitaal, want hier hadden de kin deren on -zij soms wonderlijke genezingen gedaan. Hoeveel speelgoed hadden zij niet netjes hersteld! Poppen met gebroken armen en be enen waren hier van nieuwe ledematen voorzien; wassen hoofden, die hun haar verloren hadden, geleken nog heel wat, als ze nieuwe pruiken gekregen hadden. On der in de grootste kast "lag nog een menig te zieke en gewonde poppen op de vaar dige heelkunst van^ tante Mary te wach ten.' Als hare volwassen patiënten Mary's verrichtingen niet op prijs 'hadden gestel i dan zouden zij in ieder geval toegejuicht zijn geworden door eiken kleinën krulle- bol „als hun geliefkoosde vrienden en speelgoedhersteller". Mary was meermalen getroffen gewor den door den treurigen verwaarloosden toestand der kinderen. Sommigen hadden letterlijk niets om mee te spelen; Ó6n klein kind had een oude schoenzool, die zij als wagentje gebruikte; een ander had een gebroken bloempot opgeraapt ed ver maakte zich nu met de scherven, roepen de: „Mooi, mooi!' Kon er dan niets voor deze arme onschuldige schepsels gedaan worden? Waar dikwijls broodsgebrek was kon men geen speelgoed koopen; maar "Mary bedacht een ander plan zij lbo* raamde een strooptocht in de kinderka mers barer vrienden; zij vroeg aan gegoe de ingezetenen voor hetzelfde doel en kwam met een massa gebroken en afge dankt speelgoed thuis. Toen begonnen deze wonderbare namiddagen, die „de Zaterda gen in het hospitaal" genoemd werden. IDan werd de ronde tafel opgeruimd en de hoofdverpleegster en hare assistenten haal den hare patiënten voor den dag, en ope reerden ze naar hartelust. Zonderlinge ar ken van Noach, waaruit dieren kwamen rollen, zooals man, nog nooit gezien had om nooit op «arde ziet.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1920 | | pagina 1