Dagblad voor Leiden en Omstreken. ABONNEMENTSPRIJS - in leiden en buiten leiden tt aar agenten gevestigd zijn ter kiv yrta al r 2.50 rilt week 10.10 j'banco per post per kwartaal 12.90 Iste JAARGANG. - WOENSDAG 14 JULI 1920. - No. 87 BUREAUHOOIGRACHT 35 - LEIDEN. - TELEFOON INT. 1278 ADVERTENTIEPRIJS - ER GEWONE REGEL f 0.221/ DES ZATERDAGS f0.30 'INGEZONDEN RECLAMES DUBBEL TARIEF KLEINE ADVERTENTIES van hoogstens 30 woorden 50 centZaterdags 75 cent, bjj vooruitbetaling. Dit nummer bestaat uit twee bladen Voor vrijheid en recht. Dc nieuwe wet op het Letter Oiv'cr- iwijs is in veilige haven. AAn den jarenlangen en vaak hope lozen strijd, voor rocht en vriihetLd is een einde gekomen. Het schrikkelijk pleit tusschen dwan g en vrijheid heeft lang geduurd maar mi öindJoLi.ik is het toch ten gunste van de vrijheid beslist God heeft, bij ons wat groots verricht. Om dit goed; te verstaan is het noodig den blik aehlerwaarts te richten en in herinnering te brengen de onduldbare dwangpolitiek dioor de liberalen jaren lang gevGilgd- In den aanhang van de vorige eou\y bestond bij <1© toenmalige t rijzinmge' michthebbc-rs, do toeleg den invloed van het geloof voorgoed uit do volks school te bannen. Wanneer iemand in scliool kwam, zoo verklaarde in 1827 de heer Dam van Is- selt. schoolopziener en lid van de Tweede Kamer, dan moest men niet kunnen 7,icn of de onderwijzer een Christen, een 'Jood of een Mohammedaan was. Wie eer. poging waagde om zijn school "een Christelijk tintje le geven we'i'd ,'ervolgd. En wie mei zulk een neutraliteit geen 'genoegen kon nemen en g e h e e 1 op eigen kosten een bijzondere school begeerd© op te richten kreeg daartoe geen vergunning. Dat, mocht niet. Zelfs kostte het in 1840 te Nijmegen i nog do uiterste, moeite vergunning to krijgen voor het oprichten van een Christelijke bewaarschool. f Onder de wet-van 1837 werd-dO loe- stand in zooverre beter, dat die opri'ch' ting van bijzondere scholen niet meer kon worden belet- Maar in ander opzicht werd d-e toe stand "slechter. "Zeker de wet eischto „opleii'dling tot 'Christelijke dc-ugrlen.maar dioor de> re- ge erin g werd ronduit verklaard, dat deze frazc in geen anderen zin mocht worden opgevat, dan dat alle leerstellingen en dogmatische bestandidOelen, alles wat in één wooird tot het begrip des Christen doms behoort, van zijs waarheden, van zijn feiten, van zijn geschiedenis ge tuigt van de gemengde school behoort te worden verwijderd Op de wet van 1857 volgde die van 1873, van Kappeyne van de Coppllo, bekend' eb- d.N scherpe r c s o! 1 u li e." Het doel van Kappevne's optred.cn als minister was, de tegenstand tegen do openbare school voor eens en voor goed te breken. Van hem zijn de berucht geworden woorden: Dan moet de minderiieifd dc voorstanders van de Christelijke school maar pndcr<i'rukt worden, want die school is eb: vlieg, welke de r,ansche zalf bederft en heeft in onze maatschap pij geen recht van bestaan En die miiidcrhaid is onderdrukt! De duivelsche toeleg was. de invloed van het Christendom tegen te gaan. En waar kon diiL beier worden ged'aan 'dein op de school? Kappeijne toonde ziclï een waardig leerling van Rcnan die schreef: -Indien Markus Aurelius. in 'slede van tot leeu wen ert brandstapels de toevlucht le. ne men, zficli op dé lagere school had ge worpen en gezorgd had voor een ratio nalistisch schoolonderwijs, zou hij beter zijn doel hebben bereikt om de wereld Ie bevrijden van het bovennatuurlijk© in het Christendom.'' Met bange vrees waren 'de voorstan ders van het Christelijk onderwijs ver vuld. Van subsidie voo'r hunne scholen was geen sprake. Men dacht er niet aan. Maar \vri werden de cischen voor "den bouw en de Inrichting der lokalen ver hoogd, wel wc-rd het gebruik van kweo- kelingeri zeer beperkt, de opleiding be moeilijkt, en de concurrentie niet de openbare scholen op alle manieren ver zwaard. Zelfs werd de bepaling gemaakt, dat zij d'ie hunne kinderen geen schoolon derwijs deden ontvangen, wat in vele gevallen beteekende: ze niet naar de openbar© school zond niet voor be doeling in aanmerking kon komen. Zóó word de neutrale school aan de natie vastgehecht.. Het kwaad scheen over hot Christelijk onderwijs ten volle besloten. Maar wat de menschen ten kwade "(Jachten werd door God ten goede ge keerd. N Hef waren moeilijke dagen voor de beli|dei's. Maar tocJï ook heerlijke dagen Dagen van gebed en strijd en worste ling- De band aan de beginselen werd meer gevoeld. Ons Christen-volk dat lang had <rc- dommeld, werd met ruwe hand wakker geschud. Het was de nood, "diie leerde bidden en werke-n. Höititge bezieling werd geboren'. Scholen werden gebouwd, ondanks aljemoeilijkheden, en op staatkundig gebied werd d heilige ooriog voor recht en vrijheid begonnen. Slechts enkele jaren na liet afkondigen van de scherpe resolutie word het recht van het bij®ond'er onderwijs in beginsel erkend. En het heeft nog wel-vele jaren ge duurd eer aan het- grievend onrecht voorgoed een einde werd gemaakt, en scholen en onderwijzers op yoet van gelijkheid werden behandeld, maar ook dat. i cd aal is thans niet de wet-De Vis ser bereikt. Wij danken ar onzen God voor, die zoo ongedacht de wapenen zegende en wij brengen hulde aan de mannen, de klei nen en die groeten, die hun tijd', hun goed, en hun leven in dezen strijd heb ben gegeven. Maar tevens roepen we elkaar tos, be waar het pandt het kostbare en zoo nioeiLijk verworven pand, u in de vrije Christelijke scholen toebetrouwd. V Verblijdend. De Christelijk» vakaclie groeit.- Ook in Leiden. Nu weer gewer'd °ns liet bericlit, dat een afdeeling van den Christeliiken Po li li. eb oud werd opgericht, aanvankelijk met 21 leden. Nog wel geen groot, getal, maar toch een b e gi n, waarmede wij hen d'ie zich voor. deze zaak interesseerden van harte gelukwensclien. Het is een verblijdend verschijnsel dat de onafwijsbare noodzakelijkheid van d© Christelijke vakorganisatie steeds meer wordt gevoeld. De z. g. neutrale organisaties worden al meer een willig werktuig in de han den van de ronde agitato ren die zich er in de beruchte Novemberdagen van 1918 op beriepen dat zoo ongeveer de. geheele politiemacht aan -hunne zijde stond. Dat was toen wel een vergissing, zoo- otls er in die diagen wel meer vergissin gen begaan zijn, maar een feit is toch dat vele modern .georganiseerden zich in de eerste plaats lid \an een organisa tie gevoelen en pas in de tweede-plaats ambtenaar of -beambte. Afzonderlijke organisatie, van allen die nog. aan de Christelijke belijdenis vasthouden is daarom noodzakelijk en het verheugd ons, dat dij, ook in het Leid'sche politiecorps gevoeld is. Vooral ook nu het georganiseerd over leg meer toepassing vindt is het noodig cla-t. de Christelijke politiebeambten rich door hun eigen vertrouwensmannen kunnen laten vertegenwoordigen. Wij wenschen de nieuwe afdeeling een lang-en voorspoedig bestaan toe. En moge het haar aan den steun die zij zal blijken noocfig te hebben, niet- ontbreken. V Produceert! Mag mer. de Socialisti'sclïo 'dokters getooven. dat is het middel voor alle kwalen d'ie thans de samenleving be- dlregén: s otci afis tatie. Dat is het eenige afdoende geneesmid del en wie hel anders zegt toont diaar mee noch de -kwaal noch het genees middel te kennen. Als maar eerst 'de kapitalistische maatschappij onderstboven gegooid is en op haar puinhoopen de socialistische maatschappij is opgericht, dan, maar ook niet eerder, zal een tijdperk van ge luk en welvaart aanbreken. Maar nu komt een van die leiders der onafhankelijke socialisten in Dutitsch- lancll, die heer Kautsky, vertellen dat de maatschappelijke dokters die «oo spre ken. absoluut niet op de hoogte zijn. Wat wij in de eerste plaats noodt:g hebben, zegt bij, is niet ^ofciaijsatie." maar p r o dl u c t'j e! ,.De vireesclijke oorlog met de waan zinnige vredesvoorwaarden der Entente hoeft liet proiductie-proces ten zeerste gestoord. Het is dringend noodig, clri proces zoo snel mogelijk weer op gang te brongen. Socialistische productie invoeren is maar niet een werk van een paar dagen, dal begrijpt iedereen., d'ie flauw vermoeden van economie heeft. ,,0 n ver w ij 1horstel van die pro ductie beteekent- derhalve vooreerst on verwijld horstel van de-kapitalistische productie. Daaraan kah de sterkste se caHTstische wi'l niets veranderen. Het proletariaat z e J f is er b ij een bloeiende k a p H a 1 is t. i- sc he productie beter aan toe, dan bij s o c i a i j s m e d a t onvoldoende produceer t- Een communisme van deelen en plun dering van de.rijken vermeerdert slechts het horten van de productie en het ge brek aan producten. Socialisme, dat het proletariaat bevrijden zal, moet- meer produeeeren dan hef kapitalisme" Productie, zoo oordeelt hij, is 'ook iioo- 'dt:g om aan den gruwelijken kettinghan- del een einde le maken- ,.Dc bestrijding van den keltinglrin- d,ef. die men lol de taak van een socia listische regeering proclameert., kan' uitsluitend door middel van vermeerde ring van productie met succes worden ondernomes. De kellinghandat is name lijk een gevolg van het gebrek aan pro ducten en treedt, overal aan den clag. waar zulk gebrek heersehf- Het Fransche schrikbewind van 1793 Heeft evenzee* als de bolsjewistische terreur vergeefs getracht er een e:ndc aan te maken. Hun onder-drukikings- maatregelen vermeerderden aijeen de 'bedrijfskosten (omkooping, transport- kosteni en verhoogden daardoor die'prij* zen. Naarmate de productie toeneemt, lioudt de keltinghandel vanzelf o'p-" Wjj hebben niet de illusie dat. de so cialistische predikers, die dit voor hun ne propaganda noodig hebben zich door hun partijgenoot -zullen laten gezeggen Maar het kan toch geen kwaad dat ook deze stemmen uit het socialistische kamp eens worden gehoord. V D8 Katwijksche verordening. Naar wij vernemen kunnen Gedepu teerde Staten zich niet vereenigen met do in de vergadering van den Raad. der gemeente Katwijk, van 8 April j. 1. vast gestelde verordening, houdende lapver bod op ,der> Zaterdagmiddag, den Zon dag, do Christelijke feestdagen, den io» .tingsdag der Militie, de nationale feestr dagen en don Oudejaarsdag en is deze verordening wegens strijd met de wet aan de Koningin ter verniet il ging voorgedragen- Wat den Zaterdag, d'ep lotingsdag, dc nationale feestdagen en den Oudejaars dag betreft, bestaat tegen het lapverbod na" des namiddags 1 uur geen bezwaar. Daarentegen wordt voor Zondagen en algemeen erkende Christelijke feest dagen een topverbod alleen .toelaat baar geacht indien bewezen is, dat de ervaring grond geeft, dat op die dagen drankmisbruik is le vreeezen. Er wordt dUs geen rekening gehouden met hel feit, dat wanneer het tappen op Zaterdagmiddag en -avond verboden wordt en" op Zondag vrijgelaten, dit ten gevolge zal hebben, dat drinkgelagen op Zondag zullen worden verzet. Bovendien wordt Katwijk als bad plaats juist des Zondags be zocht door tal van zoogenaamde dagjes- menschen uit omliggende gemeenten, van wie gewoonlijk een niet gering ge deelte een ruim gebruik van alcohol maakt- Het overgreofe deel der inwoners dezer [gemeente is godsdienstig en houdt streng vast aan de heilftgibg van den Zondag. I-Iet behoeft dus wel geen beloog, diat, al is het getal overtredingen wegens dronkenschap niet van dien aard, dat beAvozen is, dal. de ervaring .grond geeft, dat. op die dagen drankmisbruik is te vreezen. zooals Gedeputeerde Stalen meen en, dat. vereischt is toch op zijn zachtst »ui(gedrukt, rur.m gebruik van alcohol op Zondag, yc-or de inwoners steeds .grond lot groole ergernis zou zijn. Daarenboven kan wonden gezegd, dat- liet geenszins met liet algemeen rechts begrip der bevolking zal slrooken, in den het tappen op-den Zaterdag- verbo den en op Zondag vrijgelaten wordt. Begrijpen wij het standpunt van Ged. Slaten goed. dan is een lapverbod op Zondag alleen dan toelaatbaar, wanneer misbruik reeds is gemaakt, iets vrat bliikbaar v'oor den Zaterdag niet geldt- Een in ons oog eigenaardig standpunt, gezien ook de practijk in andere pro vinciën. waar dergelijke verordeningen we 1 toelaatbaar worden geacht- Mei belangstelling zien wij de Iionink li.ke beslissing tegemoet. STADSNIEUWS. De op 22 Juni alhier opgerichte af deeling van den Bond van Christelijke Politiebeambten in Nederland, hield i 1 Maandag 12 Juli eene vergadering in het gebouw ..Paalrimoniumri Het. ontwerp Statuten en Reglement werd na bespreking vastgesteld, en een definitief Bestuur gekozen, uiit 7 leden bestaande- De volgende hoeren werd benoemd M. Sepors. ie Voorzitter; Th. Zilverentant, 2e Voarzittgr; B. van der Veen, le Se cretaris; S. Boersma, 2de -Secretaris; G. A. Travailié, le Penningmeester; J. Ber ger, 2e Penningmeester; G. van Es, Al gemeen Adjunct- Besloten werd, nu de vereeniging is geconstitueerd, van hare oprichting of ficieel kennis te geven aan den Burge meester, den Commissaris, en do Raads fracties.: Do vereeniging welke is tot Stand gen /komen uit een actie tegen de zLg. neu trale pol'itievereeniging, telt reeds 2J leden. Gistermorgen werd door een wagen van de electrische tram oo de Stationsweg een. hond overreden. Het dier werd zoodanig ver minkt, dat herstel uitgesloten was, waarom het beest door een agent nic.t een revolver» schot gedood werd. Gistermiddag omstreeks 1 uur had in het Noordeinde een aanrijding plaats tusschen een automobiel en de 16-jarige M H., die op ziin rijwiiel gezeten was. H. noch fiets bekwamen letsel, doch van de auto waren de spatborden beschadiigd- j Op de ZijLsirr.fcl nabij de R.-K begraaf platas alhier, hadden gister eendge jongens de ruit van een kastje der L. R B. stuk ge» slagen, waarna ze trachtten de lijn, die daar in hing, te ontvreemden.,De politie verhinder» de dit evenwel Gisteravond om ongeveer half acht had op de hoek van de Haven en de (Haarlemmer straat een oploop plaats, waarvan de oorzaa'tè was, dat de heer V. van hier, iemand s:aande hield, met het verzoek om geld, dat hij a>an V. schuldig was, te betalen Een en ander deed veel nieuwsgierigen toeloopen. Naar aanleiding van het artikeltje „Onze Strijdkas", ontvingen wij uit Leiden f 5—, uit' Leiderdorp f 2.50. Wie .volspt? M.ej M. Boterhoven de Haan, alhier is bij resolutie van den Minister van. Koloniën ter beschikking gesteld van den Gouverneur» Generaal van Ned-Indië, om daar tc lande te worden benoemd tot adjunct-gouremc-in accountant. De Zendingsdag van de öereformeerdo Kerken der classis Leiden zal Woensdag 21 Juli a.s. gehouden worden op het land goed „Oud-Poelgeest" bij Leiden. Als sprekers hopen op te treden: Ds. Boeyinga van Sasscnheirn. Ds. Buffinga van IJmuiden, Prof. Dr. Los uit Transvaal, Ds. Oosten van Soheveningen en Ds. vaa Vliet van Hazerswoude. De heer J. Moraal, besteller aan hei postkantoor te -Leiderdorp, herdacht giste ren onder zeer veel blijken van belangstel ling den dag waarop hij voor 40 jaar is in dienst getreden. Dat men ook in dezen tijd de ijver en plicht van een goed beambte op prijs weet te stellen bleek uit de vele stoffelijke blijken, die hem zoowel van de zijde zijner superieuren en collega's als uit de gemeenteen werden overhandigd. BINNENLAND. Voorkoming van Invaliditeit. In verband met de bevoegdheid welke de Raden van Arbeid volgens de wet bezitten oni maatregelen te treffen ter voorkoming van in validiteit," zal, op initiatief van den Raad van Arbeid te Deventer, voor de oostelijke distric ten een commissie worcten gevormd voor het ontwerpen van preventieve maatregelen, eit die in bepaalde gevallen (begin van tubercu lose. 'breukaanleg e d.g.) zal onderzoeken cf er termen bestaan om in te grijpen en zoo ja, .hoe di-t op de -meest doeltreffende wijze Kan geschieden. t Nederland rail België. Volgens de „Eioile Beige" heeft de Eran- schc oud-minister Barthon verklaard dat. na een langdurig onderzoek, van de kwestie der herziening van de Öelgisch-H«llandsciic ver dragen. de Fransche commissie voor buiten» landsche aangelegenheden zich ten gunste van -België uitgesproken heeft. FEUILLETON. Langs donkere wegen. 5ö) „Wacht ewen op mij, ik zal dadelijk terug zijn", was al wat zij zeide; en bijna voordat hij opgehouden had naar hare voetstappen 'te luisteren stond zij weer naast hem, een weinig buiten adem, terwijl zij met beven de vingers hare lange handschoenen vast knoopte. „Zult ge niet bang zijn, als ik een poosje wegblijf?" vroeg hij bezorgd, terwijl zij snel door de laan liepen; „en gij moet mij één ding -belóoven dat ge niet in de aan grenzende kamer zult gaan waarlijk dAt moet ge (mij belooven"; en zijne stem nam dten lichten toon van gezag aan, dien zij onwillekeurig was beginnen te gehoorza men. „Ik denk, dat ik u dat wel kan belooven", antwoordde zij zacht; „ik heb nog nooit een lijk gezien, en ik geloof niet, dat ik den drempel over zou durven gaan. Met Mary is -het anders zij is ouder en lfeeft meer ondervinding; zij is reeds bij vele sterfbedden geweest oude mannen en .vrouwen en kleine kinderen; is het niet vï)ï?m<i? En toch is zij nog maar een mteisje!" „O. Mary is eene uitzondering; ik 'heb nooit zóó iemand ontmoet. Van kind af is zij behulpzaam en zelfstandig geweest; en dam heeft zij eene goed opleiding ge had zij is geheel eene diacones, behalve in naam." „Ja, zij is zeer goed", antwoordde DolHe zuchtend; en toen zwegen zij, toidat zij hunne bestemming bereikt hadden. Als Grey soms aan de wijsheid van zijn plan getwijfeld had, deed liij het na ver loop van weinige oogenblikken niet meer. 'Dien dag zou DolHe eene geheel nieusve zijde van haar karakter vertoonen. Toen zij liet ellendig zolderkamertje zag en de gebogen, ineengedoken gestalte bij de kachel, scheen er eene verandering over haar te komen, en uit hare oogen straalde eefi vrouwelijk medelijden. „Ik ben gekomen, om u gezelschap te houden, Walter", zeide zij vriendelijk, als ware de arme man vóór haar een welbe kende en geliefde neef geweest. Zij sloeg geen acht op den starenden blik, waarme de hij haar aanzag. Hoewel daartoe niet -uitgenoocügd, deed zij hoed en mantel af, en. nam toen tot Grey's verbazing een kin derkousje uit een taschje en begon te breien. „Laten we u niet ophouden; gij hebt het nog druk", zeide zij met een vluchtig knikje tot Mr. Lyndhurst. „Ik zal met Walter pra- 'ten en hem afleiding geven, totdat gij te rugkomt." Ën Grey had geen voorwendsel meer om langer te blijven. Had- Doilie die gesmoorde zegenbede maar eens kunnen hooren, die in het hart van haar minnaar opsteeg, toen hij het vertrek verliet! En nogmaals zwoer hij haar nóg als zijne vrouw, te zullen winnen. Het was eeene vreemde gewaarwording voor Dollie, maar zij gedroeg zich dapper; haar tegenwoordigheid scheen den armen man te kalmeeren, en na verloop van eeni- gen tijd viel hij in slaap. Hij sluimerde on rustig en ontwaakte telkens verschrikt; dan sprak zij hem opgeruimd toe, deed wat op het vuur of neuriede zelfs een liedje, hoewel hare stem misschien niet zoo helder was als gewoonlijk. Om twaalf uur verscheen er een aanlok kend maal uit een naburig restaurant, want Grey had nie; vergeten, dat Dollie eene gezonde eetlust had; maar het kostte haar heel wat moeite Walter te bewegen zelfs een weinig voedsel te nemen. Een ontzettende angst scheen zich van hem meester te hebben gemaakt; zijne handen beefden zóó, dat zij de soep aan zijn mond moest brengen. Toen zij het kopje neerzet te-keek hij haar aan met een bijna kind- sclie uitdrukking in de oogen. .Hoort ge dat? Daar hebt ge het weer: „Walter, Walter". Zij wil, dat ik ddar kom; en hij poogde werkelijk op te staan, maar kon niet van zwakte en greep dus haar arm, terwijl zij naast hem stond. Dollie's lippen verbleekten een weinig, maar zij besloot niet lafhartig te zijn. „Stil, gij he'bt geslapen en gedroomd, iWalter; niemand roept. Zal ik wat voor u zingen?" en zij begon een eenvoudig wijsje te neuriën, en zweeg toen half verschrikt, doordat een heesch snikken haar oor trof. „Wat is er?" vroeg zij op medelijdenden loon, want hij bedekte het gelaat met zijne bevende handen. Het duurde geruimen tijd, voordat zij het uit hem kreeg. Die woorden, die wijs het laatst had hij ze gehoord aan de knieën zijner moeder; door het schuldig verleden heen scheen de herinnering van eene onschuldige jeugd. „Ik was een kleine jongen juist zoo oud als Belle en zij zong Zondags 's avonds voor mij", steunde hij. „Ik her inner mij haar fïuweelen japon, de dia manten aan haar vinger en hoe zij mijne krullen placht te kussen. Ik herinner mij, dat ik krullen had; en Belle eveneens arme Mally was er trotsch op maar Belle is gestorven, en Mally ligt ginds, en zij" (\\ant zijne lippen konden het heilig woord „moeder" niet uitspreken) „en zij sterft, terwijl ik maar het overige kan niet verhaald worden; het trof Dollie's oor als een kreet van eene ziel, die in de hel roept. Zou Dollie hem~na die vreeselijke woorden verlaten? Zou zij, zijn beschenrp- engel, hem in deze ure van smart en .angst verlaten?. Neen! want terwijl hij steunde en zijn gelaat in de handen verborgen hield, ruste haar klein, blank handje op zijn arm, en sprak eene zachte meisjes stem 'bevend deze woorden, die van toe passing zijn op alle zondaren: „lk zal op staan en tot mijn Vader gaan." Wat vertelde zij hem toch met eene doon tranen verstikte stem? Welk eene alouds geschiedenis van een verloren zoon in een vergelegen land van een ellendigen huurling, die van afval leefde van een uitgehongerden ellendigen man, die naac het vaderhuis terugkeerde, dat hij verlaten had? Nog op verren afstand kwam men hem tegemoet en werd hij verwelkomd! Ja, hi| had het vroeger ook wel gehoord het 1 kleed, de schoenen cn den ring hij her innerde het' zich nu; zij noemden het ds g-lijkenis van den verloren zoon. O! mpar die was niet zóó diep gezonken als hij. Maar wat zeide zij daar. ^,üeze gelijkenis slaat op u, -Walter; gij moet ook tot uw Vader gaan. Maar eerst tot uw moeder; gij moet haar om vergiffenis vragen; zij zal u die niet weigeren; zijt gij niet haar zoon?H - I v CWordt vervolgd) At'

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Nieuwe Leidsche Courant | 1920 | | pagina 1