LEID8CI1E COURANT. DINSDAG 3 JULI, BINNENLANDSCHE BERICHTEN. 1883. 1°. Ï54. De Courant verschijnt dagelijks, Zon- en Feestdagen uitgezonderd. De prijs der Courant is per vierendeel jaars f 1.50, franco p. p. f 2. afzonderlijke nommers zijn verkrijgbaar voor 5 cents. De prijs der Advertentiên is van 14 regels f 1.iedere regel meer 25 cents, groote letters berekend naar plaatsruimte. LEIDEN, 2 Juli. De heer J. J. Reyst viel gisteren het voorrecht ten deel den dag te herdenken waarop hij zich vóór vijftig jaren als apotheker hier ter stede vestigde. Velen boden hem bij die gelegenheid hunne gelukwenschen aan met de ontboezeming dat hjj nog lang moge gespaard blijven èn voor zijne be trekkingen èn voor de maatschappij waarin hjj reeds zoolang nuttig werk zaam was. Gisteren had in de Gehoorzaal alhier eene vergadering van den Sociaal- Demokratischen Bond plaats. Tot onderwerp der te houden bespreking was gekozen: «Algemeen Stemrecht". De voorzitter der vergadering wees in zijne openingsrede op het feit, dat het heerschende kiesstelsel algemeen wordt veroordeeld. De anti-revolutio nairen verlangen stemrecht voor alle hoofden van huisgezinnen; de liberalen, ofschoon ook op dit punt zonder program, keuren evenzeer den census af, die de grondwettige bepaling, volgens welke de staten-gencraal het gehcele Nederlandsche volk vertegenwoordigen, tot een leugen maakt. De heer Domela Nieuwenhuis stelde de volkssouvereiniteit voor als het fun dament van het staatsgebouw. Het volk moet volgens dit beginsel in het bezit zijn van den bodem die voedt, van het stemrecht dal beslist, van hel wapen dat verdedigt. De census gaat uit van de onzinnige gedachte dat geld hetzelfde is als capaciteit. Mannen als Buys en Opzoomer hadden dat beginsel sinds lang veroordeeld, maar deinsden voor de consequentie van hunne eigen stelling terug. Van het algemeeu stemrecht verwacht spreker de sociale verbeteringen die langs anderen weg niet te bereiken zijn. llij noemt stemrecht een natuurlijk recht, door iedcren burger bij de geboorte medege bracht. Wij burgers van den Nederlandschen staat leven onder een tot recht gestempeld onrecht; en waar deze mecning wordt verdedigd blijvende tegenstanders eenvoudig weg. Het belang van eiken burger eischl de onver wijlde invoering van algemeen stemrecht, als middel om tot welvaart te ko men. Hel zou een eind maken aan het in dienst houden van een kostbaar leger, dat slechts gebruikt wordt om geweld te plegen legen werkstakende arbeiders. Het zou den werkman in beteren toestand brengen, die thans wordt behandeld als de dieren des velds voor wien men minder hart heeft dan vroeger voor een slaaf, omdat deze ten minste geld kostte. Van de gelegenheid tot discussie werd het eerst gebruik gemaakt door den heer Van der Heyde. Deze vroeg of de heer D. N. het stemrecht ook tot de vrouwen wenschle uit te strekken, en waar hij met betrekking tot den leeftijd de grens wil plaatsen. Het eersie werd later door den lieer D. N. bevestigend beantwoord, het laatste liet hij aan de beslissing des wetgevers over. Vervolgens wees de heer V. d. 11., ofschoon in principe vóór algemeen stemrecht, op de gevaren die uit de invoering op dit oogenblik zouden voortvloeien, gevaren die op vernietiging van onze staatkundige rechten zouden uitloopen. De heer D. N. had wel de mogelijkheid erkend dat aanvankelijk het clericalisme de overhand zou krijgen, maar dat achtte hij. indien de meerderheid des volks werkelijk clericaal is, niets meer dan billijk. De heer V. d. 11. daarentegen wenscht uitbreiding van kiesbevoegdheid langs natuurlijken weg, om zoo tot algemeen stemrecht tc komen zonder schokken; hij kon niet meegaan met hen die het tegenwoordige niet mederekenen en alleen van eene verwijderde toekomst herstel van hel evenwicht verwachten. Nadat nog andere aan het debat hadden deelgenomen, zette de heer D. N. zijn standpunt nader uiteen, zich b= roepende op Frankrijk en Duitschland, waar het algemeen stemrecht veel goeds had lot stand gebracht, waartegen •de heer V. d. II. wees op het gebruik dat ook door de regeeringen werd of wordt gemaakt. De laatste hield vol, dat slechts door verstandelijke en zedelijke ontwikkeling de weg tot het algemeen stemrecht moest worden gebaand. De vergadering werd gesloten met eene opwekking van den voorzitter om in arbeiderskringen op pogingen ter verkrijging van algemeen stemrecht aan te dringen. lieden middag werd de onlangs opgerichte praktische Ambachtsschool geopend, in tegenwoordigheid van den heer burgemeester en de wethouders De Fremery en Bool, den secretaris dezer gemeente en eenige leden van den gemeenteraad, bestuurderen van de vereeniging «Bouwkunst en Vriendschap", «Mathesis Scientiarum Genitrix", de maatschappij tot Nut van 't Algemeen, alsmede door een groot aantal belangstellenden in deze zoo nuttige inrich ting. De voorzitter, prof. J. M. Van Bemmelen, opende deze vergadering met een hartelijk welkom aan allen hier tegenwoordig. Was, zeide spreker, de inrichting reeds eenigen tijd in werking, gaarne wachtte men met de offi- ciïele opening tol nu, als wanneer men zich kon overtuigen van de levens kracht in het bedrijvig gehoor van hamer en zaag. Na opsomming van de verschillende inrichtingen hier te lande welke reeds zijn voorgegaan, bracht spreker hulde aan de vereeniging «Bouwkunst en Vriendschap", van wie het initiatief tot de oprichting was uitgegaan, voor den krachtigen steun en de hulp in deze verleenddoor hunne rcchlslreeksche zorgen toch was eene som van 3000 bijeengebracht en mocht men zich verheugen in een aantal van 165 leden. In April 11. werd de zaak door het tegenwoordige bestuur overgenomen en ontstond voor hun reeds groote moeielijkheid in het vinden van eene geschikte gelegenheid, daar de pogingen tot slichting van een nieuw gebouw waren misluktdankzij het besluit van Leidens gemeenteraad, werd die quaeslie opgelost en verkregen zij het gebruik van het Caecilia-gasthuis, met eene bijdrage van ƒ1800, benevens een jaarlijksch subsidie van ƒ2500. Ook van de zijde van de Maatschappij tot bevordering van Nijverheid en tot Nut van 't Algemeen viel hun krachtdadige hulp ten deel; door bemiddeling van de laatste schonk het hoofdbestuur van die maatschappij eene som van 1000. Vervolgens werd door spreker behandeld het groote nut dat gelegen was in de ambachtsscholen. De ondervinding had geleerd dat de bij de wet be paalde burger dag- en avondscholen niet gunstig werkten; de behoefte werd allengs meer gevoeld aan scholen met praktisch en theoretisch onderwijs. Werd door sommigen beweerd dat de vorming van den werkman beter kon geschieden in de werkplaats; door anderen daarentegen dat de tegenwoor dige toestand door de veelvuldige aannemingenen van daar de groote haast, die deze vorming in den weg staat. Ook voor de zedelijke opvoeding, de technische en praktische vorming, verdienen zij de grootste aanbeveling, van daar dat zelfs meergegocden niet zullen aarzelen er hunne zonen toe te laten. Wil deze school echter aan het voorgestelde doel beantwoorden dan behoeft zij meerdere financi ele krachten tot uitbreiding voor meerdere vakken, het meubelmaken en schilderen, ook zou dan, in navolging van 's Hage, waar tengevolge de vele bezwaren van ouders die de verdiensten der kinderen niet konden missenwelke bezwaren den bloei van die inrich tingen dikwijls in den weg staat, eenig loon worden uitgekeerd. Gebruik makende van de financiëele krachten waren thans twee werkzalen ingerichteen voor het timmeren en een voor de smederij. Voor hel gereed maken van de eerste werd hulde gebracht aan de hh. Van Lith cn Maas, voor de tweede aan den heer Brevée, 34 leerlingen maakten met vrucht van het onderwijs gebruik; 28 voor het timmeren en 6 voor het smeden; reeds wer den 200 kleinere en grootere werkstukken door hen vervaardigd. Morgen en overmorgen is de inrichting voor het publiek ter bezichtiging opengesteld. Spreker rekende op ieders aansporing, opdat lal van belangstellenden van die gelegenheid zouden gebruik maken. Nadat de voorzitter niet dank herinnerde aan het besluit van Z. K. H. prins Alexander, om hel beschermheerschap van de vereeniging te aanvaarden, met toezending van eene aanzienlijke gift, richtte hij het woord tot den heer burgemeester, wiens innige begeerte het was van den dag zijner op treding als bestuurder van deze stad, dal eene dusdanige school tc Leiden zou worden opgericht, doch het plan moest uitgaan rechtstreeks van de burgerij; spreker hoopte, dat wanneer deze niet zullen achterblijven het ook niet zou ontbreken aan de krachtdadige hulp van het gemeentebestuur. Niet oneigenaardig toch was het dat in de 17e eeuw dit gebouw door hh. burgcmeestcren reeds werd afgestaan tot het geven van praktisch onderwijs en o. m. de groote Boerhaave omringd door honderden studenten de zieken be zocht welke hem voor de studie ter behandeling waren aangewezen. Moes ten zij dit gebouw verlaten op voor hen niet aangename wijze; spreker hoopte, dat deze inrichting dit nimmer zal behoeven te doen dan wanneer zij eenmaal een eigen geitouw konden gaan betrekken. Voorts betuigde spreker dank aan den lieer Schaap, architect, voor de moeite cn zorgen aan de inrichting besteed en herdacht met weemoed den heer Bertrand, door wien onderscheidene voorwerpen ten dienste van de smederij werden afgestaan. Ook bestuurders van het genootschap M. S. G.niet te vegelcn de hh. Van Djjk en Dikshoom betuigde .spreker zijne erkentelijkheid; mochten zich onvermij delijke moeielijkheden voordoen, met wijsheid en overleg, hoopte hij, zouden ze worden overwonnen. Ook den directeur en de twee onderwijzers Ver straten cn Wildenberg beval spreker de bijzondere zorg voor de nieuwe inrichting aan. Onmiddellijk na de uitgesproken rede, waarmede het talrijk auditorium zijne ingenomenheid toonde, nam de lieer burgemeester hel woord en wenschle

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leydse Courant | 1883 | | pagina 1