Volgens de leer «un het Kalvinisme beslaat bet richtsnoer der gelieele
Roomsch-Katbolieke Kerk in niets anders dan afgoderij, aanbidding der hei
ligen. met tal van zinledige en onzinnige ceremoniën, superstitiën en leer
stukken op dwaling gegrond, waarbjj eigengerechtigheid niet weinig geneigd
is bet veroordeelend vonnis uit te spreken. Zoo wroet men bjj deze edele
verbroedering altoos om wille «an hel dierbare bijzondere onderwijs, waarbij
men God leert kennen, zooals wordt voorgewend, terwijl het openbaar
onderwijs Godloochenaars vormt, in elkanders ingewanden, verscheurd men
den band. die maatschappij en huisgezin aan elkander moesi houden, ver
vreemdt men willens en wetens zijn evenmensch van eendracht en verdraag
zaamheid. kweekt men liefdeloosheid eu feilen partijhaat en meent men
daarmede een Gode welgevallig werk te verrichten. Zoo trekt men den
onwetende, niet-denkende en nooit doordenkende, die in zijnen eenvoud zich
den leiband laai omdoen, en zoo vindt men daarin zijne kracht en buigt
men dezulken naar zijuen wil door het aanmatigend woord, of schrijft
hun voor door middel van cene in gal gedoopte p n wat zij moeten betrach
ten om hel alleenzaligmakend onderwijs Ie doen zegevieren. Zoo is men
der wereld afgestorven om bijna uitsluitend voor wereldsche zaken, in de
eerste plaats staatkunde, te leven en ie ijveren met een onheilig vuur.
en in zijnen trotsch en stroeve verwaandheid, te decreteeren dat: die niet j
met ons is, tegen ons is. Zoo zaait men hel zaad van twist, verbittering
en alkeer en haat. dat welig opschiet en waaruit lauwen en iragen en
libeialrn voortkomen, die de overtuiging koesleren, dat in de kerk geen
wetenschap (ook geen staatkundige) thuis behoort maar godsdienst, dat de
"godsdienstlooze" school zich slechts met wetenschap hebbe te bemoeien,
dat met het bijzondere onderwijs volstrekt alleen en hoe heilzaam ook voor
'smenschcn ziel aangeprediktgeen bijzonder groole vorderingen in den
veeleischendeu levensloop te maken zjjn.
De liberalen van Leiden dan, hctzjj voortgesproten uit duizenderlei liefde-
en waarheidkwrekende beweegredenen met of zonder bijoogmerken, hetzjjdan
door opvoeding of door den bloede liberaal, zooals anderen OrthodoxUllramon-
ti.nsch of "verstokt Joodsch" zijn, mogen nu toezien bij hunne zoo gelukkige
kerze van een candidaat voor de tweede kamer der staten-generaal. Ér zal ge-
jjvtrd worden van den eenen kant en er wordt in het verborgene gewerkt om
op den oudin sleur voort te gaan. te behouden wat men eenmaal verkreeg, en
hiermede te tonnen dat men behoudsman is. Dubbele waakzaamheid, verdub
belde werkzaamheid en ijver mogen aan alle kiezers van Leiden en omstre-
ken niet onlbiekcii. Met partij-, grloofs- en onderwijsmannen in den engen
zin, met lauwen en tragen. die de belangen van Leiden uit hel oog ver
liezen, kan niet worden meegegaan. Nogmaals, de kiesvereeniging "Het
algemeen belang" heeft het algemeen belang begrepen, voorgestaan, en was
in het stellen van haren candidaat zeer gelukkig. Voor dien candidaat,
Leidenaar van geboorte, geheel en al met Leiden bekend, een warm voor-
stander van Lridrns belangen, toegerust met een helder hoofd, een wakke
ren geest en. zoo dit noodig mocht geoordeeld worden, eene begaalde en
beschaafde pen voerende, (jvere men, voorkome men iederen valstrik,
brenge hem als lid in de tweede kamer der staten-generaal.
Q. N.
E E X ALGEMEEN BELAN G.
Terecht heeft men in de laatste jaren ingezien dal de kuituur der huid
een belangrijk moment is tot behoud der gezondheid. Dat het bovendien
voor velen zeer aangenaam is zich het genot van een frisch bad te verschaf
fen en voor een aantal andere personen het zwemmen een groot genoegen
oplevert, heelt er zeker niet weinig toe bijgedragen om, waar dat mogeljjk
was, bad- en zweminrichtingen, openbare en bizondere, te doen ontstaan-
Ik meen dan ook niet te veel te zeggen, als ik beweer dat zij in eene
groote gemeente niet mogen ontbreken.
Maar zullen zjj aan het doel beantwoorden dan moeten zjj aan de eischen
der hygiëne voldoen en in de allereerste plaats het water waarin gebaad of
gezwommen wordt zuiver zjjn en voldoende ververscht kunnen worden.
Kan aan dien eisch niet voldaan worden dan is het beter geen zwem- en
badinrichting te hebben.
Tot mjin leedwezen nu moet ik er op wijzen dat ter plaatse waar thans
de pariikuliere zwem- en badinrichting te Leiden in den Rhijn gelegen is,
het water niet voldoet en ook niet kan voldoen aan de meestbescheiden
eischen omtrent zuiverheid. Het grootste gedeelte toch van dit water komt
langs het Galgewatcr uit de gemeente Leiden, waar het het meerendeel der
excreta van 40000 inwoners, al het huishondwater en last not least het
afvalwater van de talrijke fabrieken heeft opgenomen, terwjjl de aanvoer
kanalen, welke gedeeltelijk niet door de gemeente gestroomd hebbend water
aanvoeren, nl. de buitensingels toch op vele plaatsen met het binnenwater
communiceeren eu de eene pour la boune bouche, aan de zamenvloeiing,
een groot ziekenhuis en eene kazerne van 400 man, de andere aan de mon
ding eene kavalleriekazerue, onderscheidene woonhuizen en eene inrichting
voor de zeevaart passeert.
Men kan redelijker wijze niet verwachten dat het Galgewater en dc on
middellijke voortzetting er van water bevat, geschikt voor een gezond bad.
liet kan niet anders dan overladen zijn met in ontbinding verkeerende or
ganische stoffen, want daar is meestal nagenoeg geen stroom en al is er
door liet openstaan der sluizen te Katwjjk eenige afvoer, dan toch is er
in de grachten binnen de gemeente genoeg materie voorhanden om het versche
water volkomen te bezwangeren vóór het de gemeente verlaat om door het
Galgewater verder te stroomen. Hel moge dan van tjjd tot tijd bij veel
vuldig spuijen iets minder verontreinigd zjjn, zuiver water, zooals men
billijker wijze kau verlangen voor een gezond, verfrisschend bad, is het
nimmer en zeker niet in den badljjd, wanneer door de warmte de ontbin
ding iu niet geringe mate wordt bevorderd. Nu is wel is waar het zelf-
zuiveringsproces van hrt water, zooafs bekendis, vrij groot, maar de afstand
van de bad- en zweminrichting van hel Galgewater is daartoe ten eenen-
male te gering. Een in dat opzicht afdoend bewijs is dat, zooals mij is
meegedeeld, de visschen in de kaarden der visscherij aan de Leidsche Vaart
welke op veel grooter afstand van de gemeente is gelegen dan de zwem
en badinrichting, bezwijken (zoo zij niet worden weggevoerd) wan
neer bjj het spuijen te Katwjjk het water uit de gemeente langs de
Korte Mare met dal van de buitensingel naar het kanaal aan het Warmon
derhek wordt getrokken. Trouwens hel feit dat roeiriemen van lichte
kleur in het water niet zichtbaar zijn onder de oppervlakte en de helaas
dikwerf hoogst onaangename reuk ook in de onmiddellijke nabijheid der
zwem- en badinrichting - zijn afdoende tot staving mijner mecning, dal
het water iu de zwem- en badinrichting aan den Itijn te Leiden, op lange
na niet voldoet aan de beschetdenste eisch welke voor eene dergelijke in
richting moet worden gesteld.
Deze beschouwingen hebben mij er toe geleid, vooreerst om mijne kinde
ren niet naar de inrichting te laten gaan (iets dat, zoo ik wel ben ingelicht,
ook door andere bevoegde beoordeelaars eveneens geschiedt), dewjjl het mjj
voorkomt dat er gevaar is voor de gezondheid in de mogelijkheid dat bjj
het baden of zwemmen iels van dat water door neus of mond wordt opgeno
men. iels dat allicht, vooral door kinderen, geschiedt; maar hel heeft er
mjj bovendien toe geleid uit te zien naar de mogeljjkheid tot verbetering.
Voor de hand ligt natuurljjk de vraag of de oorzaak der verontreiniging
kan worden weggenomen. Deze zou bevestigend moeten worden beantwoord
indien niet de finanliëele zijde van het vraagstuk daarbij als force majeure
haar veto uitsprak. Eene rioleering toch welke zoodanig ingericht is dat
zoowel faecaliën als afvalwater worden geïsoleerd van het Galgewater zal
wel niet in de naaste toekomst worden totstandgebracht. Er blijft dus
slechts over de tweede vraag: is er geen betere ligging te vinden voor de
bad- en zweminrichting. En deze vraag kan evenzeer toesicmmend worden
beantwoord, terwijl daarbij de financiëele zijde geen onoverkomelijk bezwaar
oplevert.
Eene verplaatsing der inrichting is daarbij noodzakelijk, 't zjj naar den
Rijn boven de gemeente, dus in de richting naar Leiderdorp, 't zij naar het
YVarmonderhek. Reide punten zijn op aanzienlijken alsiand; de weg naar
Leiderdorp is oostelijk van de gemeente en dichterbijdoch daar doet zich
hel bezwaar voor dat het hoofdzakeljjk het westeinde is waar zjj wonen
die van eene pariikuliere zwem- en badinrichting gebruik maken, terwijl
de richting naar Warmond in de Leidsche vaart te ver is om deze te voet
Ie bereiken. Toch schijnt mij dit de gesehikste plaats en wel aan het ge
deelte water onmiddellijk vóór de brug van het Warmonderhek, waar de l.eede
in de Leidsche vaart valtdaar toch is hel water zuiver, ook in geval er te Kat
wijk wordt gespuid, want het water dat langs de Leidsche Vaart in de Mare
daarheen wordt getrokken, wordt tegen de westelijke oever gedrongen door
het water dat tegelijker lijd uit de Leede wordt aangevoerd en kan dus het
badwater niet verontreinigen. Als middel tot bereiken der zwemplaats zoude
des zomers een door een paard getrokken schuit, zegge gondel, kunnen
dienen, welke gratis voor de geabontieerden der badinrichting, ook voor
bezoekers van het Warmonderhek, beschikbaar kan zjjn tegen eene geringe
betaling, hetgeen door den kastelein dier uitspanning zou kunnen worden
vergoed, in aanmerking der voordeelen uit de constimtie te verkrjjgen,
lerwjjl het bezoek aldaar zou kunnen worden bevorderd door muziekuitvoe
ringen. Zoo zou het aangename met liet nuttige kunnen worden vereenigd
en Leiden worden verrjjkt met eene bad- en zweminrichting, die niet alleen,
zooals de tegenwoordige, aangenaam gelegen zou zjjn, maar ook het voor
deel opleveren van doelmatig te zjjn.
Eene gondel toch, elk uur van de Marebrug afvarende, kan de passagiers
in 15 minuten naar het Warmonderhek brengen Op die wijze komen zjj
daaraan geheel geschikt om zich terstond te water te begeven't geen thans
niet het geval is, dewijl de beweging tot het doorloopen van den afstand
bij eenigzins hot-ge temperatuur der buitenlucht doet trnnspireeren eu er dus
vooraf rust wordt vereischt ter afkoeling. Dezelfde gondel, «en half uur
later terugkeerende. laat dan lijds genorg tot een bail en maakt eene terug
wandeling langs een zonnig pad in de warmte onnoodig, zoodat de ver-
frisschende werking van het bad niet weder onmiddellijk verloren gaat.
liet komt mij derhalve voor dal, zonder groot bezwaar, in dit algemeen
belang kan worden voorzien en zal liet uiii aangenaam ziju zoo zjj die
mjjne zienswijze iu deze deelen hiervan doen bljjkeu. opdat zoo spoedig
mogeljjk de gewenschie verbetering worde aangebracht en wij ons u.ogeti
verheugen in het genot cener aan de legelen der hygiëne voldoende bad- eu
zweminrichting.
L. 18 9/6—83. D'. G.
PROGKAMMA VAN IHllZIEKUITVOEItlAGEN.
Zomerzorg. Dinsdag 12 Juni, des avonds te zeven uren, door de
Kapel van het Muziekkorps der Grenadiers, onder directie van den heer
J. H. Völlmar 1* Afd.: 1. Hochzeits-Marsch uit de opera "Der Ratten-
fanger von Hameln", Nessier; 2. Ouverture "Gustave lil", Auber-, 3. Fan
taisie uit Offenbachs "La Princesse de Trébizonde", Daurin; 4. "0! schöner
Mai" Walzer, Joh. Strauss; 5. Fantaisie op twee romancen: "Le soleil de
ma Bretagne" en "l'Eclair" van Halévy", Zetsche. 2e Afd. 6. "Concert
Ouverture" in c moll. R. Holl; 7. "Klknge aus Deutschland". Divertissement,
Dunkier; 8. a. "Gebet Verlass uns nicht" (arr. Dunkier). Kiicken; b. Ballet
muziek uit Feramors N*. 1 "Rajadèrenlünz" (arr. Vüllmar), Rubinstein;
9. Fantaisie uit Mozarts opera "Don Juan", Dunkier; 10. «Sorgenlrei" Polka,
Budik.
TER MARKT TE LEIDEN AANGEVOERD.
9 Juni.
krkochte
hoeveelheid
prijzen.
hectol. I
i
Oude Tarwe
Mindere soort
Nieuwe Tarwe
Oude Rogge
Nieuwe Rogge
Gerst (zomer)
Chevalier-gerst
Zware Haver
Lichte
Duivenboonen
I'aardenboonen
Boter (l«w qnaliteit val)
l'i 1 i 10710 kilog.
(1"« per kil.)
(2d'
Turl haardbr. 1"' soort
(grauwe)
Lange zwarte
8
10
6
9
6
7
duhb. heel.
0
15000
Laagste
Hoogste
f 9-
10.-
a
8
8.50
6 59
7.-
550
6.
5
5 50
6
6.50
4.25
4 75
3.—
3.50
8.—
8.50
7.-
7.50
58.-
64. -
52
56.—
1.45
1.60
1.30
1.40
0
0
0
0
0.24
0.27
DELFT. 2 Juni.
Heden waren de prijzen der Kaas ƒ21 a 27.— de 100 kilo. Verkocht
109 stapels, wegende 32058 Kg.
ZWOLLE, 8 Juni. Granen. Tarwe ƒ9 a ƒ9.25; rogge ƒ6.75 k/7; boekweit
f 6.50 k 7.25; gerst 6 k ƒ6.50; paardeboonen 7 k f 7.50; aardappelen
ƒ2.50 k 4; alle6 per HL. Boter. Aanvoer 675/8, 125/16 vaten en 950/2
KG. stukgoed. Totale aanvoer 304">0/2 KG. Middenmarkt 1.05 per KG- Han
delswaarde 1 15986.25. Notitie van baden; per KG. ƒ0.90 k ƒ1.20, per 20 KG.
ot vat prima kwal. ƒ27 k ƒ28; afwijkende soort ƒ24 k ƒ26; tweede soort 20
k 22 Eierea: /2.50 k ƒ3.50 per 100 stuks.
Vee. Aanvoer ruim 1300 stuks. Handel vlug tot sterk dalende markt. Notitie:
vet vee als vorige week. Neurende en verseh gek koeien ƒ140 k /2J5; dito schot
ten en vaarzen ƒ120 k ƒ215; guste koeien ƒ125 k ƒ200; dito vaarzen /lOOt
ƒ190; naj. kalv. koeien ƒ160 k ƒ210; ossen voor den bak ƒ100 k ƒ168; jarigi
stieren 95 k 175; vaarspinken ƒ115 k ƒ155; tokkalveren 50 kƒ65; nuchter!
dito 6 k ƒ12; lammeren 6 k ƒ13.
Te Leiden ter Boekdrukkerij van GEBROEDERS MURÉ, voorheen J. C, Dbabbi
