het benedengebouw aandat de onderwijzer en de schoolkinderen naauwe-
Iijks lijd hadden, hun leven door eene overhaaste vlugt te redden. In den
tijd van een uur waren de met riet gedekte school, de schoolmeubelen en
de onderwijzerswoningdie met de. school verbonden is, eene prooi der
vlammen geworden. Ook de inboedel van den onderwijzer, benevens ƒ400
aan papieren geldis verloren gegaan.
Uit Scherpenzeel, in Friesland, meldt men, dat daar de meeste turf, die
verleden jaar gemaakt is, nog op hoopeu staat, de veenbazen meenden min
der werkloon te moeten betalen. Dientengevolge hebben vele trekkers het
werk gestaakt, en zij, die voor het vastgestelde loon wel willen werken,
worden door de anderen gedwongen met werken op te houden.
-- rtolamlde vermoedelijke dader van den vóór eenige maanden te Veere
gepleegJen moord en diefstal, is door de reglbank te Middelburg naar het
hol te 's llage verwezen. Roland blijft zjjne schuld ontkennen.
Aan een particulier schrijven uit Kotta Radja, dd. 22 Maart II., ontleenen
wij hel volgende
Door hel in 1880 geleden échec le Samalangan was niet alleen ons prestige
in dat slaatje, maar langs de geheele kust geschokt en ook in Groot-Atjeh
was daardoor hel vertrouwen in onze kracht verminderd. Het meer fana
tiek gedeelte der ulema's ol geestelijken (vele invloedrijke en bezadigde ule-
ma's zijn op onze hand), dal ook le Samalangan zich b(j de verdediging
van Batoe-iiig aan het hoofd had gesteld en steeds tracht op het bestuur
van de hoofden invloed uit te oefenen en ons natuurlijk vijandig is, was
door het behaalde voordeel overmoedig geworden, begon zich overal te doen
gelden en trachtte hooiden en bevolking legen ons op te zetten. Door die
tractie werd geld verzameld voor de rooverbendendie in Groot-Atjeh kwa
men stroopen om aan hunne logteu het karakter trachtten le geven van een
heiligen oorlog.
Vooral langs de Noordkust, waar de meest bevolkte en strijdvaardigste
staatjes zijn, werd haar invloed meer en meer merkbaar; de houding der
hoofden liet daaromtrent geen twijfel over. Het belang van die hoofden
brengt mede de ulema's niet te veel invloed le doen verkrijgen. Toch zijn
zij verpligt deze te ontzien en nu wij voor Batoe-ilig hebben moeten wijken
en het vertrouwen in onze magt en onzen steun verzwakte, moeten de
ulema's meer dan vroeger worden ontzien. De schade, hierdoor aan ons
gezag toegebragt. moest hersteld worden.
Een eerste stap werd in die rigting gedaan door Pedir er loc te brengen
den jeugdigen Utag Bantak, zoon van den vermoorden Toekoe Tjoel Lamring
uit te leveren. De tweede is de straf aan Samalangan toegediend, gevolgd
door hel toegeven van den Radja en zijne komst te Kotta Radja, waarbjj
hij virgillénis heelt gevraagd voor zijne tekortkomingende belofte heeft
gedaan in bet vervolg zich getrouw aan hel contract te zullen houden en
de hem opgelegde boete heeft betaald, zoodat zijn land, na 4% maand ge
sloten te zijn geweest, weder voor den handel is opengesteld. Deze onder
werping van den Radja van Samalangan is geschied niettegenstaande de
meest energische tegenwerking van de geestelijke partij.
De derde stap is hel fiasco, dat de geestelijke partij te l'alesik nabij onze
vestiging te Telok Semoï heeft gemaakt, ten gevolge van de daar toege
paste maatregelen. Die vestiging had plaats in den loop van het vorige
jaar. Telok Semoï is een maritiem strategisch punt en uit een politiek
oogpunt zeer gewigtig. Van daar uil wordt Passei en het oude Soemadra
beheerscht en kan het magtige slaatje Passangan belet worden zich verder
naar de Oostkust uit te breiden. Terwijl wij nu bezig waren met het oprig-
ten onzer versterking en overige etablissementen, vercenigde de hoofdpriester
van Passangan, Tengkoe Awie Getak, eenige lieden, die zich den naam
gaven vail Orang Moslcmim, en nam eene versterkte positie in op den heu
vel Palesik, in het gezigt van hel eiland Semoï, en begon, na ook den Radja
van het eiland aangemaand te hebben om hem, lietzjj openlijk of bedekt, le
steunen in zijn krijg legen de ongeloovigenvan daaruit stroop- en roof-
togten tegen ons te ondernemen. Het succes van die benden was, ten ge
volge van de waakzaamheid der onzen, niet groot, maar de toestand van
het eiland werd onveilig en noodzaakte het kleine garnizoen en de politie-
magt tot het doen van vermoeijende wachtdienst, terwijl er permanent voor
de veiligheid een oorlogschip op de reede moest blijven liggen. Awie Getah
werd openlijk althans door het hoofd van Passangan gedesavoueerd en daar
het terrein, waarop hij post had gevat, onzijdig geestelijk terrein is. zoo
genaamde tenia wagal, zoo konden de naburige hoofden niet genoodzaakt
worden de zich noemende Moslemims le verdrijven. Zulks met de marine
of met de militaire magt te beproeven scheen niet geraden, omdat hel niet
op onzen weg lag het punt, veroverd zijnde, te blijven bezetten. Maatrege
len werden genomen om den kwaadwilligen alle kans te ontnemen om met
succes bij ons le rooven. De Radja van Telok Semoï. die eene echt Aijeh-
sche kat-uit-den-boom-kijkende houding had aangenomen, werd verantwoor
de ijk gesteld voor de bewaking van het andere gedeelte van het eiland.
Hetgeen voorzien was gebeurde. De roovers (waul een anderen naam ver
dienen die benden niet. al nemen zij een nationaal of geestelijk karakter
aan), bij ons niet kunnende halen, beproelden nu hunne kans bij hunne
stamverwanten, de onderhoorigen des Radjas. Deze, hierover gebelgd, stel
den zich tegen lien over en bragt hun zulke verliezen toe, dat zij sedert
geen lust meer hebben gevoeld op liet eiland terug te komen. Awie Getah
en zijne aanhangers hebben volslagen fiasco gemaakt. Hadden wij, zooals
zij dit verlangden, den strijd met hen aangebonden, dan zouden zij eene
zekere bcleekenis en meer aanhang gekregen hebben en welligl den Radja
van Telok Semoï overgehaald hebben openlijk gemeene zaak met hen te
maken, terwijl hij nu tegenover de geestelijke partij gecompromitteerd is
en er belang bij heelt zich bij ons aan le sluiten.
Ook te Groot-Atjeh wordi op die wijze meer en meer veld gewonnen en
beginnen de hoofden meer en meer hunne passive houding tegenover de
tnaraudeurs, waarvan zij door onze waakzaamheid last beginnen te krijgen,
le verlaten. Hel wordt voor dezen hoe langer zoo mocijelijker zich slaande
te houden en de partijgangers, minder dan vroeger door geldheffingen ge
steund. kunnen, nu zjj van alle zijden teruggestooten worden en de kans
om buit te verkrijgen vermindert, hunne benden op den duur niet bjj elkaar
houden. Door enkelen zjjn dan ook al stappen gedaan om zich te onder
werpen. Intusschen zal liet nog geruimen lijd duren en veel moeite en in
spanning kosten om Atjeh te zuiveren van benden, die op roofiogten uit
gaan of ook wel uit vechtlust nu en dan onze transporten en bentings
beschieten. Zoolang er politieke avonturiers en vinnige priesters gevonden
wordendie er geld voor over hebben om zulke benden te verzamelen of te
betalen, zal dit voortduren. Daartegenover staat, dat naarmate er schaarschle
aan geld en buit ontstaat, de liefhebberij vermindert. De eigenlijke bevol
king doet slechts hier en daar nog mede, o. a. die van de kampongs meer
afgelegen en nabij het gebergte gebouwd. Het grooter deel doet dit niet;
het begint reeds mede te werken om van die plaag bevrijd te worden en
hierdoor vallen gaandeweg de roovers in handen van de politie. Door het
betere deel meer en meer aan ons te binden, door waakzaamheid in acht
te nemen, kalm voort te gaan en strenge regtvaardigheid tegenover de be
volking in acht te namen, liever twee roovers le laten loopen dan een
onschuldigen kampongbewoner te derenkomen wij zeker het kwaad te
boven, en dan ook voor goed.
's GRAVENI1AGE, 27 April
Ingevolge hun verzoek zijn eervol uit 's lands dienst ontslagen de Oost-
Indische ambtenaar mr. J. J. A. Scliill, laatstelijk voorzitter van den land
raad te Buitenzorg, thans met verlof hier te lande, en de Oost-Indische
hoofdambtenaar J. 11. Hagen, laatstelijk resident van Kediri, mede thans
met verlof hier te lande.
In de zitting van de tweede kamer van heden werd de heer van der
Hoop van Slochteren beëedigd. Eene interpellatie van den heer Rombach
werd op een nader te bepalen dag toegestaan, evenals eene interpellatie van
den heer Tak, over de plannen van den minister van waterstaat tot ver
legging van de uitmonding van de Maas. De discussie over hel conversie-
rapport is aangevangen. De heer van der Hoeven keurde, in overeenstem
ming met de meerderheid der commissie, de circulaire van den gouverneur-
generaal van 5 Augustus 1880 af, als eene politieke fout. die hersteld moet
worden door eene nieuwe verordening, waarbij algemeene regelen voor de
conversie worden gesteld. De heer van Nispen daarentegen verdedigde die
circulaire, als strekkende om pressie lol de conversie tegen te gaan. Morgen
voortzetting.
Het geregtshof heeft heden Passchier, den persoon, na wiens gevan
genneming de onveiligheid in de woningen gedurende het afceloopen najaar
plotseling ophield, schuldig verklaard aan het plegen van de reeks inbraken
in huizen van de bekende nieuwe wijken dezer stad en hem deswege ver
oordeeld tot 12 jaren tuchthuisstraf. De omstandigheid dal de diefstallen
bij nacht zouden gepleegd zijn. werd niet bewezen geoordeeld, weshalve
besch. in zoover werd vrijgesproken.
De trouweloosheid van loonbedienden jegens hunne meesters is in den
laatslen tijd hier Ier slede het onderwerp van menige geregtehjke vervol
ging. Enkele dagen geleden nog bad een bediende in eene korte spanne
tijds ruim 200 van de 300, hem door zijn patroon ter inwisseling toever
trouwd, zoek gemaakt.
Heden verscheen voor de arrondissemenls-regtbank een loopknechi, in
dienst van den droogist van P., beklaagd van eene som van /80, welke
hij voor zijn patroon op een mandaat bij den betaalmeester hal ontvangen
niet te hebben verantwoord, doch ten eisen bate verleerd. Na de ont
vangst van het bedrag was de trouwelooze bediende zells niet imcr naar
zijne dienst teruggekeerd. Op den dag van de onregtmaiige loeëigening der
ƒ80, noodigde de loopjongen een 22-Jarigen buurtbewoner, volgens opgau
koopman doch eigenlijk sjouw er, op ecu uitgaansdag. Deze nam die vrien
delijke en onverwachte invitatie terstond aan en vertrok, gekleed in zijn
werkmanspak met een boezeroen, met zijn gastheer naar Rotterdam, welke
stad zij van uit Delft per rjjtuig bereikten, op welken toet de beklaagde
zjjnen buurman 27 uil de goedgevulde beurs in bewaring gaf. Ter-
wjjl de gast verklaarde dit geld aan zijn vriend te hebben teruggegeven
beweerde de beklaagde, dat hij daarvan niets had teruggezien. Mei
eene opmerkelijke onnoozelheid hield de genoodigde vriend vol, niet
hebben kunnen bevroeden, dat hij door middel van gestolen geld een aan
genamen dag had doorgebragt, ook nadat hij door het O. M. opmerkzaam
gemaakt was op de gevaarlijke rol die hij gespeeld had, zoo zells, dat w
aan gedacht was hem als medepligtige te vervolgen. Voor den trouweloozm
bediende, die geen reden hoegenaamd tot verontschuldiging van zijne daad
opgaf, eischte de subsl.-off.ter zake van misbruik van vertrouwen, rent
celstraf van 3 maanden.
Jl. Maandag bood de gezant van Z. M. den keizer aller Russen dm
hoofden en zaakgelastigden der vreemde gezantschappen alhier wederom e«
diner aan. Zaturdag a. s. geeft de vertegenwoordiger van den Czaar hel,al
laatste van de serie diplomatieke gastmaaltijden, waartoe in de laaislt
maanden de leden der verschillende legatiëu en hooge autoriteiten wart)
genoodigd.
Eergisteren avond is door de politie alhier aangehouden en aan il'
militaire autoriteit overgeleverd een korporaal van de veld artillerie, in gat
nizoen le Leiden, die sedert ruim 16 dagen zich had opgelioudeu met een'
slecht befaamde, van haar man gescheiden vrouw, met wie hij in een huit
in de Bagijnestraat werd aangetroffen.
BU1 TENLANUSCHE BEK I GTEN.
^lied
fii
ib
fa
or
EVGE1.A B.
LONDEN. 26 April.
In het lagerhuis heeft de heer Redmond de tweede lezing voorgestel!
van de gewijzigde Iersclie landwet. De heer Gladstone verklaarde, dal kj "k
ka
hit
te
tl
uri
lort
brie
