BU1TEINLAINÜSC11E BEIUUTEN.
vraagstuk wil regelen, een vraagstuk, dat niet alleen diep in de volksge
bruihen ingrijpt, uiaar ook niet de wetenschap in het naauwst verband
slaat. Zijn reeds, zegt de schrijver, van verschillende zijden stemmen tegen
het ontwerp opgegaan, hier wenschen wij op andere wijze tot de ontleding
over te gaan, door namelijk de geschiedenis van het metrieke stelsel te
raadplegen. Is zij op zich zelve reeds belangwekkend genoeg om in het
geheugen te worden teruggeroepen, ook hier kan zij de leermeesteres zijn
die aanwijstop welke grondslagen eene voldoende regeling moet berusten.
De geschiedenis van het metrieke stelsel wordt door den schrijver beknopt,
maar helder uiteengezet. De slotsom is, dat het denkbeeld het stelsel maten
en gewiglen Ie bouwen op grondslagen, die, aan de natuur zelve ontleend,
onverandelijk en voor alle volken der aarde gelijkelijk geldende zijn, als
gevallen moet worden beschouwd. De metre, die in het llölel des Archives
te Parijs bewaard wordt, is niet het veerligmillioensle gedeelte van den
omtrek der aarde, evenmin het kilogram het gewigt van een kubiek dcci
meter zuiver water onder bepaalde omstandigheden van temperatuur en
digtheid. Zij zijn slechts de aangenomen typen voor de grondslagen van
het metrieke stelsel. Voorts bespreekt de schrijver de indeeling van het
stelsel en de benamingen. Dal de zuivere toepassing van het tientallig stel
sel bij de indeeling van alle maten en gewiglen een groot voordeel is bij
de berekeningen, valt niet te betwijfelen, maar de voordeelen dier indeeling
moet men niet overdrijven. Voor metingen en voor hel dagelijksch gebruik,
waar geene zamengeslelde berekeningen noodig zijn, is de twaalldeelige
indeeling te verkiezen. Alle maatslelsels, die voor hel metrieke bestonden
of later zijn ingevoerd, berusten dan ook op die indeeling. Wat de bena
mingen betreftstelt de schrijver in hel licht, dat daarover bij de grond
leggers van het metrieke stelsel een groot verschil van gevoelen heeft be
staan en dat daartegen zoowel van de geleerde wereld als van het volk een
groot verzet heeft plaats gehad. Het volk vond die benamingen voor het
dagelijksehe gebruik ongeschikt, omdat zij te lang zijn en te veel op elkan
der gelijken. Het gevolg was dan ook, dal kort na de invoering van het
metrieke stelsel het gebruik van de oude nevens de nieuwe benamingen
werd loegelalen. In vele landen ging dan ook de invoering van het stelsel
met vele moeijelijkheden gepaard. Het vond echter vrij algemeen zijnen
weg, want de uitbreiding van het internationaal handelsverkeer maakt een
voor alle landen gemeenschappelijk maaistelsel onmisbaar. Of hel metrieke
stelsel voor altijd het ecnige maaistelsel zal blijven, door dit Ie betwijfelen
meent de schrijver niet te ver te gaan. Bij de grootc voordeelen heeft het
ook eene schaduwzijde.
Wat ons vaderland bet relthel stond in de eerste rijen der voorstanders
van het stelsel en is daaraan getrouw gebleven, maar hel stelsel heelt bij
het volk nog niet dien invloed gevonden, welken men van den hoogeti leef
tijd zou verwachten. Eene nieuwe wel kan dus, zegt de schrijver, slechts
ten doel hebben de zaak zoodanig te regelen, dat bij eene zuiveie toepas
sing van het stelsel een gemakkelijk gebruik voor het volksleven gepaard
zij. In hoeverre het ingediend ontwerp aan deze vereischlen beantwoordt
wordt door den schrijver in bijzonderheden nagegaan. De beide eerste arti
kelen van het ontwerp beoogen de zuivere toepassing van het metrieke
stelsel door de Fransche metre en kilogramme tot eenheden te verklaren
en te bepalen, dat de indeeling volgens het tientallige stelsel zal plaats
hebben. Geheel anders is het met art. 3. dat de namen der malen en ge-
wigten hunne verkorte aanduiding en waarde bepaalt. Door voorbeelden
toont de schrijver aan, dat de tabel in strijd is met de wetenschappelijke
voorschriften, maar dat bij goedgunstige uitzondering ook de toepassing der
wetenschap wordt toegelaten. In het geheele tafeltje van art. 3 zoekt men
te vergeefs de zuivere toepassing van het metrieke stelsel. Willekeurig zjjn
verscheidene maten weggelaten, alleen omdat hunne namen niet in den
smaak des ontwerpers vielen. De nadruk wordt in het geheel niet op de
eerste, maar op de laatste gelegd, alsof de hoofdzaak van het metrieke stelsel
daarin bestond. De nieuwe namen zijn slechts overgenomen door de volken
die de Fransche taal als landtaal bezigen. Bij de andere zijn nevens de
Fransche ook volksnamen ingevoerd, juist om het gemakkelijk gebruik van
het stelsel tc bevorderen. Onze weigever schijnt er anders over te denken,
alsof de invoering bestond in het gebruik der bastaardnamen in plaats van
volksnamen. Die bastaardnamen hebben bij hel volksleven geen ingang ge
vonden en zullen dal ook niet verkrijgen, omdat onze volksnamen in vele
opzigleu duidelijker en juister zijn dan de Fransche. Waarom ons volk ge
dwongen die benamingen, en nog wel bij uitsluiting te bezigen? Hoe zal
het volk ooit liet onderscheid leeren tusschen decameter en decimeter,
decaliter en deciliterhet onderscheid in naam is slechts een letter, waarop
geen klemtoon valt, het onderscheid in maal is daarentegen hel honderd
voudig. Geene wet zal ooit ons volk dwingen voor de meest gewone en
gebruikelijke zaken een dergelijk stel bastaardwoorden in plaats van de
duidelijke namen, die wij bezitten, in te voeren. De kleinhandel zal dus
geplaatst worden tusschen het volksgebruik en den weltelijken dwang;
wat hiervan het gevolg zal zijn, is ligt na te gaan. Op nieuw zal de wet
krachteloos blijven, tot vele bekeuringen en processen aanleiding geven en
zoo de invoering van het metrieke stelsel tegenwerken.
De taak des wetgevers, zegt de schrijver, is eene andere dan hel ver-
pligteud stellen van vreemde benamingen voor de maten en gewigten van
het metrieke stelsel. Hij moet in de eerste plaats deze maten en gewiglen
zelve vaststellen en vervolgens daaraan zoodanige namen geven, dat geen
twijfel omtrent de beleekenis van eiken naam overblijft. Het strafbare
meet niet zijn gelegen in hel gebruik van overoude namen, maar in hel
toekennen van eene verkeerde waarde aan de maat, welke door den naam
wordt uitgedrukt, liet oude stelsel namen, dal aan kortheid, duidelijkheid,
kracht niets Ie wenschen overlaat, in sommige opzigtcn, zooals het woord
//el" voor meter, »pond" voor kilogram, juister'is dan de nieuwe Fransche
benamingen, blijve in gebruik; slechts moet gezorgd worden, dat onder
het eerste geen 69 duim en door het tweede geen 5 ons worde verstaan;
alleen op die wijze zal een algemeen doordringen van het stelsel mogelijk
zijn en voor het volksleven het gewenschle gemak naast de noodige zeker
heid opleveren.
Op het laatst zijner beschouwing geeft de schrijver eene tabel op ter
vervanging van de regeringstabel, die hij meent, dat beter aan het doel
beantwoordt. Al de malen en gewigten van het metrieke stelsel zijn her
steld en behoorlijk ingedeeld. In de eerste kolom worden de maten zelve,
als veelvouden ol onderdeelen van de eenheid, vastgesteld; in de tweede de
volksnamen vermeld; in de derde de Fransche benamingen, zooals zij weer
naar onze taal zijn hervormd. AI deze benamingen zijn toegelaten.
Ten slotte vestigt de schrijver nog de aandacht op de bepaling die in
art. 4 van het ontwerp voorkomt, dat het namelijk strafbaar zou zijn, de
prijsopgaven bij maat of gewigt anders uit de drukken dan in de hoeveel
heden, die in de regeriugstabel worden genoemd, hunne tientallige veel
vouden of onderdeelen; welke bepaling moet strekken om aankondiging
van prijzen bij de 67 of 69 centimeter, vooral bij den manufactuur-handel
in gebruik, tc kunnen straHen. lloc dat strafbaar kan zijn, is hem niet
duidelijk. Wanneer de centimeter als maal is toegelaten, wordt het dan
bij de wet verboden om den regel van drieën toe tc passen en te zeggen
of te schrijven: een centimeter kost zooveel, dus kosten 69 centimeters
zooveel? Door dergelijke bepalingen zal de invoering van het metrieke stelsel
niet bevorderd worden. Slechts door het voor het volksleven gemakkelijk
te maken, duidelijk te omschrijven, zoodat alle dubbelzinnige beteekenissen
verdwijnen, kan dit geschieden. Dwing het volk niet namen te gebruiken,
waarvan de beteekenis ontsnapt, maar kom het tegemoet door aan de van
ouds gebruikelijke benamingen eene scherpe, ondubbelzinnige beteekenis
te geven.
Niet zonder ingenomenheid hebben wij het betoog van den hooggeleerden
schrijver gevolgd; moge het rijpelijk overwogen worden door 's lands ver
tegenwoordiging, die eerstdaags geroepen zal worden om belreflende het
wels-ontwerp een besluit te nemen.
'sGRAVENIIAGE10 September.
Door Z. M. is aan den heer H. B. A. Sassenconsul der Vereenigde
Staten van Venezuela te Brusselverlof verleend tot het aannemen van den
litel van //Officier d'Académie" en het daaraan verbonden onderscheidings-
teeken, hem door den Franschen minister van openbaar onderwijs en schoonc
kunsten verleend.
Bij het wapen der infanterie zijn benoemd: tot kapitein, de 1« luit.
Th. VV. J. Buys, van het wapen, gedetacheerd bij het Nederl. Indisch leger;
tot leD luit., de 2e luitt. J. Aitton en J. Stroeve, van het wapen, mede ge
detacheerd bij gemeld leger: bij het 3e reg.tot leo luit., de 2e luit. H.
A. V. Giesberger, van hel 8e reg.; bij hel 4e reg., tot kapitein 2e kl., de
le luit.-adjudant J. M. II. van der Koog, van het 6e reg.; bij hel 5e reg.,
tot kapitein 2' kl.de le luit. G. II. Ier Beek, van het reg. grenadiers en
jagers; bij het 7' reg.. lot le° luit., de 2e luit. tl J. F. van Overveldt,
van hel corps. Voorts is de 2e luit. E. K. Blokzijl, van het 5e reg. in
fanterie, voor den tpd van drie jaren gedetacheerd bij de landmagt in
West-Indië.
Bij het personeel van de geneeskundige dienst der landmagt is be
noemd tot paardenarts 3e kl.de kweekeling (rijksveearls) C. G. A. A. Rouyer.
De luit. ter zee le kl. J. M. Bervoels, uit 0. I. teruggekeerd, is op
non-activiteit gesteld.
De telegraphist 35 kl. bij den rijkstelegraaf 11. van Eerden wordt uit
's rijks dienst ontslagen.
Door den minister van koloniën is de heer J. W. G. Meerstadtgeëxa
mineerd veearts, tijdelijk gesteld ter beschikking van den gouverneur-gene
raal van Nederl. Indië, om gedurende den lijd van een jaar te worden
werkzar-m gesteld bij de burgerlijke veeartsenijdienst daar le lande.
Men verneemt, dal de kapitein ter zee jh'. A. C. van Ilaeflcn eerlang
zal aftreden als chef van de afdeeling materiëel bij het departement van
marine, ten einde het bevel over een onzer oorlogbodems te voeren.
's Iionings antwoord op het adres van gelukwensching van de eerste
kamer der slaten-generaal, ter gelegenheid van de bevalling van Hare
Majesteit de koningin van eene prinses, luidde:
//Mijne Hceren!
De deelneming, die de eerste kamer der slaten-generaal mij en Hare
Majesteit de koningin, mijne beminde gemalin, beloont in deze voor mij en
mijn huis heugelijke gebeurtenis, stel ik op hoogen prijs, en ik verzoek u.
mijne heeren, aan de eerste kamer der slaten-generaal mijnen dank over te
brengen voor haar adres van gelukwensching".
Z. M. de koning zal morgen, des nam. ten 5 ure, in een bijzonder ge
hoor de rappelbrieven in ontvangst nemen van Z. Exc. Siuzo Jitshii Aoki,
buitengewoon gezant en gevolmagtigd minister van het Japansche rijk hier
te lande. Naar men verneemt zal 's ministers opvolger eerlang zijn post
aanvaarden, zijnde hij voornemens gedurende den winter zijne standplaats
hier ter stede le vestigen.
De minister van den vorst van Rnmenië, die heden zijne geloofsbrieven
aan Z. M. den koning ter hand stelde, werd van het hótel den Ouden Doe
len door Zr. M'. kamerheer-ceremoniemeester is een gala-rijtuig naar het pa
leis geleid en van daar met hetzelfde ceremonieel teruggevoerd. Bij gele
genheid dezer audiëntie heeft de heer Mitileano, namens zijn souvereinaan
den koning de gelukwenschen aangeboden met de bevalling van II. M. de
koningin.
Z K. H. prins Frederik heeft zich heden ochtend ten 8Wj ure naar
Neuwied begeven.
Zondag a. s. zal een pleiziertrein loopen van Brussel naar den Haag,
welke omstreeks 12 ure ter plaatse van bestemming verwacht wordt. Deze
billetten geven den Brusselaars gelegenheid om 5 dagen in de residentie of
elders le vertoeven.
I
BELGIË
Malmonide, de kassier der bank te Charleroi, die met eene aanzien
lijke geldswaarde verdwenen was, is le Magny sur Moselle in Frankrijk
aangehouden. Hij had nog 4000 fr. en eenige wissels bij zich. Hij zal aan
de Belgische regering uitgeleverd worden.
Een verschrikkelijke brand is te Leval-Trahegnies, nabij Charleroi, uit
gebarsten. Twee aangrenzende woningen zijn eene prooi der vlammen ge
worden. De twee kinderen van den eigenaar van een dier huizen, het eene
4 en het andere 5 jaren oud, zrjn in den brand omgekomen. Men heeft hunne
lijken geheel verkoold op den zolder gevonden.
ENGEI/ANO.
LONDEN, 9 September.
De dagbladen bevatten het volgend //communiqué": De koningin trekt
zich de berigten omtrent de jongste spoorweg-ongelukken ernstig aan en is
mét hare regering in overleg getreden omtrent de tc nemen maatregelen
om nog strenger dan tegenwoordig het geval is zorg
leven van de spoorweg-reizigers en de beambten".
le dragen voor het
