LEIDSCHE
COURANT.
187».
M°. 257
VRIJDAG 31 OCTOBER
BINNENLANDSCHE RKRIGTEN.
De Couraut verschijnt dagelijks, Zen- en Feestdagen uitgeionderd. De jrrijs der Courant is per vierendeel jaars f 3.franco p.p. f 3.80
mei het Verslag der Handelingen van den Cemeenteraail /'3.3b, franco p. p. f 3.88. liet verslag afzonderlijk is verkrijgbaar voor f 2JK>
'j jaarsbuiten de earpeditiekosten. Afzonderlijke nommers der Courant zijn verkrijgbaar voor 5 Centsfranco p. p, 6 Cents,
He prijs der Advertentiön is van 1—4 regels 1.iedere regel meer 25 cenls.
LEIDEN, 30 October.
In de zitting van den gemeenteraad van heden is ingekomen de mede-
deeling van het overlijden van den onderwijzer D. II. Poelman. De heer
J. Wuyster zegt bij die medcdccling, dat hel onderwijs door 'smans dood
een gevoelig verlies lijdt. Hij toch was een man met warme liefde voor
zjjn vak vervuld; en onder zijne leiding kon geen onverschillige onverschillig
blijven.
Tot onderwijzer 2e kl. aan de school n°. 3 voor minvermogenden werd
benoemd E. Peters, hulponderwijzer te Velp. Voor de stemming deelde de
voorzitter mede dat de eerste op de voordragt geplaatste hulponderwijzer
zijne sollicitatie had ingetrokken, en voorts, op eene door den heer de
Goejegevraagde inlichting, dal al de op de voordragt gcplaatste personen, bij het
afleggen van een examen, uitstekend hadden voldaan. De voordragt tol het
rooijen van een aantal hoornen werd goedgekeurd en op het verzoek van
11. M. D. van Gelder, lot het leggen van een stoep, werd gunstig beschikt.
Aan de orde was verder de gemeente-begrooting voor 1880. De alge-
mccne beschouwingen over die begrooting liepen ditmaal uitsluitend over de
zaak van het onderwijs. De heer Le Poole gaf te kennen dat, ofschoon op
vele hoofdstukken traclemcnts-vcrhoogingcn voorkwamenhij zich thans
daarvoor zou verklarenook voor de verliooging van het iractement van
den commissaris van policie. Wel was de straatschenderij toegenomen,
maar hij wilde daarvoor de policie niet verantwoordelijk stellen. Dat
de uitgaven voor de policie evenwel meer en meer uitgezet werden,
kon zijne goedkeuring niet wegdragen. Als hij zich op het standpunt
van liet onderwijs stelde, dan was het ontmoedigend. Naar mate de
kosten voor het openbaar onderwijs werden uitgezet, moesten die voor
kt hoofdstuk policie verminderen. En dat was niet het geval. In bijzon
derheden loonde hij aan hoezeer de uitgaven voor het openhaar onderwijs
toenamen die thans waren uitgetrokken tot een bedrag van ruim 132,000.
Hij zou er echter niet tegenstemmenwant men stond op het punt van de
invoering ccner nieuwe wet. Hij kon ze dus niet bestrijden, de inkomsten
van de scholen waren echter niet in verhouding tot de uitgaven, llij zou
daarom voornemens zijn later een voorstel te docu, niet om de schoolgelden
te verhoogen, maar om eene commissie te benoemen, zamcngcstcld uit leden
van den raad en van de plaatselijke schoolcommissie, om deze zaak nader
le onderzoeken.
De heer Douner kwam terug op hetgeen hij in de sectiën had gezegd,
liet cjjfervoor het openbaar onderwijs uitgetrokkenloonde nog altijd de
klimmende voorliefde van den raad voor dat onderwijs. Zoover hem bekend
was, was er geen stad waar, in evenredigheid van het zielental, eene zoo
groote uitgave voor het onderwijs werd gedaan. In een tijdvak van zeven
jaren waren de uitgaven daarvoor met 97000 toegenomen. In dien tijd
waren er slechts twee scholen en 700 leerlingen bijgekomenzoodat er zeker
ƒ70,000 moet gevonden worden onder salaris enz. Hij had lof over voor
een raad die het onderwijs bevorderde, maar hij geloofde dal er een ijver
was die geen rekening hield met de beschikbare krachten, een ijver die
het doel voorbij streefde. Er waren hierbij groote belangen op het spel. De
bijzondere scholen waren op één na te niet gedaan door de wanverhouding
die er bestaat tusschen de kosten en het schoolgeld. Daardoor wordt aan
de burgers de gelegenheid ontnomen om de kinderen le zenden naar de school
hunner keuze. Een regt van de ouders, dal verkort wordt, en nog gisteren avond
werd alhier op welsprekende wijze hel regt der consciëntie bepleit. Men
kon zeggen het behoort te huis in de tweede kamer. Maar de raad was
de uitvoerder der wet. Er waren andere plaatsen waar die niet op die
wjjze werd uitgevoerd, b. v. te Utrecht, alwaar nog vele openbare scholen
zijnen te Rotterdam alwaar het getal openbare en bijzondere scholen
gelijk staat. Op die gronden zou hij tegen hoofdstuk Vil der bcgrooling
stemmen. Hij was niet voor den strijd; hij zocht dien niet; hel was van
zijn kant geen godsdienstige bekrompenheid. Men mogt nog zeggen: wij
krijgen later 30 pCl. der kosten terug, maar dan zou men ook weder
twee scholen hebben en een getal secondanten, zoodal men er misschien
nog schade bij zou hebben.
De heer de Goeje besprak enkele hooldpunicndoor de vorige sprekers
aangevoerd: 1" het verwijt dat de inaglige concurrentie de bijzondere scholen
had doen verdwijnen. Die dat meende, raadpleegde de geschiedenis niet.
Men moest opklimmen tot 1849; toen werd de concurrentie geopend, door
de verleende vrijheid tot het opriglen van scholen. Toen kwamen er scholen
te veel. In 1857 werd de wet ingevoerd en eerst in 1861 werd hier ter
stede het openbaar onderwjjs geregeld; men had zich dus niet overhaast. De
schoolgelden werden geregeld naar hetgeen in dien tijd hier ter stede gewoonlijk
werd betaald. 2°. Dat men de kosten te hoog opvoerde en dat er le veel weelde
hcerscht. Uil de geschiedenis van den bouw der scholen toonde hjj aan dat die
slechts langzamerhand en wanneer de nood er toe drong, waren opgerigt. Bjj
hel bezoeken der scholen kon men zien dat men overal spaarzaam te werk
ging. Alleen het noodige was er te vinden. 3". De behoeften voor de school.
Spreker deed hieromtrent verschillende opgaven, waarvan het resultaat
was dat de scholen voor on- en minvermogenden 63655, de scholen
2' kl. 23259 en de le kl. 4313 kostten. Die cijfers gaven geen regt
om te zeggenzooals in de sectiën was gezegdde gegoeden werden
hevoorregt. De grootste uitgaven werden gedaan voor on- en minver
mogenden. Voor ieder leerling betaalde de gemeente 25 en er waren er
2600. Voor de scholen 2' kl. betaalde de gemeente 37 maar zou men
daarin verandering willen brengen? Zou, als de gemeente het niet deed.
anderen zich die belangen aantrekken? Juist wordt het meeste betaald
door de gegoede burgerij, die er het minst van profiteert. Zoo zij er
ontevreden over was, had zij regt de voorstanders van ons tegenwoordig
lager onderwjjs uit den raad te werpen. Er bestaat echter geen ontevre
denheid. Eene zoodanige beschuldiging getuigde van laakbare ligtzinnigheid.
De heer van der Lith achtte een goed bijzonder onderwijs eene weldaad.
Er waren, volgens den heer Donner, nog 2200 kinderen die daarvan gebruik
maakten, maar daartoe moeten verecnigingen bijpassen; dit was natuurlijk,
want ook de anderen moeten betalen voor hunne kinderen. De wet spreekt
van eene tegemoetkoming in de kosten en de gemeente doet niet anders
dan hetgeen haar door de wet wordt voorgeschreven. Hjj had achting voor
conscientie-bezwaren, maar niet voor hen die om pCt. minder hoofdeljj-
ken omslag het onderwjjs wilden dooden. Zou men mogen aannemen, dat
de draagkracht der gemeente sinds 1848 niet is toegenomen? Werd het
openbaar onderwjjs een slag toegebragt dan zou de stad veel van hare be
volking verliezen. Den heer Donner herinnerde spreker dat juist te Rotter
dam, blijkens de gehouden beraadslagingen in den raad, de toestand als
onvoldoende is aangeduid.
Op het gesprokene werd nog door de bh. Donner en Le Poole gerepli
ceerd om nader hunne meening te verduidelijken.
Daarna werd overgegaan lot de behandeling van de verschillende posten
der uilgavenwaarmede men gevorderd is tot hoofdstuk 9. Heden avond
wordt de behandeling voortgezet.
Rij de behandeling van n°. 100, rente-garantie voor de duinwaterleiding
deelde de lieer de Laat de Kanter mede dat dezer dagen, na een naauw-
kcurig onderzoek van de directie, gebleken was dat die garantie van
f 22500 met ƒ4500 kon verminderd worden.
De zevende Nederlandsche Protcstanlendagdie, door de Woensdag
avond in de Pieterskerk gehouden godsdienstoefening, hare wjjdiug ontving,
hield gisteren avond in de groote stads-zaal eene openbare zamenkomst.
Eene groote schare belangstellenden, zoowel dames als heeren uit verschil
lende maatschappelijke standen, had zich reeds tjjdig in hel locaal verza
meld, waar ook welJra de talrijke afgevaardigden, uit alle oorden des
lands, de voor hen bestemde zitplaatsen innamen. Op den platform had
het bestuur, met prof. Buys als eere-voorzitter en den Zwilserschen afge
vaardigde dr. Wizart in zjjn midden, plaats genomen. Te half acht opende
de ecrc-voorzitler deze zamenkomst met eene rede, zooals men van dien
spreker verwachten mogt, en die, waar zij niet in haar geheel kan opge
nomen worden, zóó weinig voor stuksgewijze mededceling vatbaar is, dat
uit den rijken overvloed van diepzinnige gedachten, enkelen, builen ver
band met het geheel, moeijelijk kunnen worden genoten. De reden
voor zijn optreden moest gezocht worden in het ook voor hem aan
trekkelijk beginsel van den Bond, dat den strijd over en voor het pro
testantisme niet binnen de grenztn der kerk bepaalde, maar daarbuiten
ook hulptroepen zocht te werven, die de groote beginselen van hel protes
tantisme zijn toegedaan, en welke ook hunne godsdienstige overtuiging
zij in leven eu bedrijf daarvoor willen ijveren.
Zelden werd zeker in eene rede klajrder uiteengezet hoe de waarachtig
prolcstanlsche beginselen ook die van den slaat moeten zijn, en het ge-
