1829—1879.
EENE HISTORISCHE STUDIE, LEIDEN BETREFFENDE.
De afgevaardigde Aegidi. door alle partijen mei uitzondering van het cen
trum, de Polen en de oud-conservativen gesteund, stelde de eenvoudige orde
yan den dag voor, welk voorstel aangenomen werd. Alleen dc drie ge
noemde fracties stemden legen.
CAIRO29 Januarij. Het rapport der commissie van enquête naar de
inkomsten van den slaat toout aan de noodzakelijkheid, dat door alle klas
sen van schuldeischeis oflers gebragl moeien worden, en concludeert der
halve tot verlaging der rente. Frankrijk, dat zich eerst tegen deze verla
ging verklaarde, moet thans met dezen maatregel hebben ingestemd.
ST. PETERSBURG, 29 Januarij. De berigten uit Astrakan betredende de
Wolga-provinciënzoowel als particuliere mededeelingenluiden geruststel
lend. De regering heeft krachtige maatregelen van voorzorg genomen.
PARIJS, 29 Januarij. Na eene conferentie lusschen Mac Mahon en Du-
faure zijn de minisiers bijeengekomen. Heden namiddag heeft de minister
raad andermaal eene zitting gehouden. Er loopen geruchten, die veel geloof
vinden, dat Mac Mahon op het punt staat van zijn ontslag te nemen en de
kamers lot een congres zullen worden bijeengeroepen, hetwelk vermoedelijk
Grévy of Dufaure tot president zou kiezen.
1'ARIJS, 29 Januarij. Naar men verzekert, zal Mac Mahon morgen te
Versailles in een ministerraad presideren. Hij volhardt in zijne weigering
om de besluiten betredende de militaire kommandementen te onderteekenen.
Deze staat van zaken zal door middel van eene boodschap of van eene
interpellatie aan de kamer worden blootgelegd. Voor bet geval dat Mac
Mahon alsdan in het besluit der kamer aanleiding vindt om af te treden,
acht men de verkiezing van Grévy waarschijnlijk. Dufaure wil geen candi-
datuur voor het presidentschap aannemen.
PARIJS, 29 Januarij. Het gerucht dat Mac Mahon reeds zou zijn afge
treden is voorbarig. Vermoedelijk zullen de ministers morgen aan de kamer
den staat van zaken blootleggen en dan zou Mac Mahon, wanneer de kamer
de ministeriële voorstellen betreffende de militaire kommandementen goed
keurt, zijn ontslag kunnen nemen. Er beslaat dus geen waarschijnlijkheid
dat de kamers, gelijk men meende, nog vóór Vrijdag in congres zouden
kunnen bijeenkomen.
LONDEN, 30 Januarij. De Daily Telegraph meldt dat de zitting van
het parlement geopend zal worden zonder troonrede. Lord Beaconsfield
in hel hoogerhuis, en sir Staflord Northcote, in het lagerhuis, zullen de
politiek der regering uiteenzetten en ecnige ontwerpen moeten indienen.
PARIJS, 31 Januarij. De Rép. frang. zegt, in een artikel over de crisis,
dat het persoonlijk bewind misschien voor goed begraven wordt op den dag
die thans aanvangt, en zoodra dit gebeuren kan, moet het gebeuren. Vol
gens de Figaro waren de vreemde gezantschappen gisteren officieus onder
ligt geworden van het ontslag van den maarschalk.
PETERSBURG, 30 Januarij. De Agence Russe zegt, dat het vertragen
van de onderleekening van het definitieve vredestractaat thans geen andere
oorzaak heeft dan de ziekte van den Sultan.
PARIJS, 30 Januarij. Mac Mahon heeft heden middag het Elysée verla
ten en zal teil 1 ure te Versailles den ministerraad presideren, waarin hij
den brief, zijn ontslag bevattende, zal overleggen. De kamers kunnen dan
onmiddellijk bijeenkomen. De verkiezing van den heer Grévy is zeker.
PARIJS, 30 Januarij. Het ontslag van Mac Mahon is officiéél aangekon
digd en aan de beurs aangeplakt. De kamers zijn tegen heden avond ten
6 ure bijeengeroepen. De verkiezing van den heer Grévy is zeker.
Van alle ziekten, die dagelijks de sterflijst vermeerderen, is de longtering
zeker de meest algemeene, de meest wanhopende voor dc huisgezinnen.
Tot lieden heeft de wetenschap nog geen zeker middel tot herstel kun
nen vinden, en moest zij haar taak beperken om het lijden der teringzieken
te verlichten en het leven met de grootste zorg eenigen tijd te verlengen.
Het is een ieder bekend, dat men den borstljjders aanraadt een warmer
klimaat op te zoeken, om er den winter door te brengen, zoo mogelijk in
de nabijheid van dennenbosschen, waarvan de uitwaseming een weldadigen
invloed op de longen uitoefent.
Ongelukkig kunnen vele zieken zich niet verplaatsen en 't is voorname
lijk tol dezulken dat wij onze woorden richten.
De ondervinding heeft eerst te Brussel en later bijna overal geleerd dat
de teer. die een hartsachtig product is van de dennen, een zeer merkwaar-
digen en gelukkigen invloed heeft op de zieken, die aan tering of bronchitis
lijden. Dit is reeds genoeg om de aandacht der zieken op dit geneesmiddel
te vestigen.
Men moet er dus vooral op letten, dat men in het begin der ziekte dit
geneesmiddel aanwendt.
De geringste verkoudheid kan in eene bronchitis ontaarden, 't Is derhalve
natuurlijk dat men, om het meeste voordeel van dit geneesmiddel ie hebben
zich er van hedieue, zoodra men aanvangt te hoesten.
Deze aanbeveling is daarom zoo nuttig, omdat vele borstlijders geheel on
bewust zijn van hunne krankheid en slechts meenen dat ze een zware ver
koudheid of lichte bronchitis hebbenals de beginselen der tering reeds
werkelijk aanwezig zijn.
De teer wordt gebruikt in den vorm van tecrwater.
Vröegef' deed men wal teer in eene karaf en vulde die met water, die
men tweemaal per dag schudde, gedurende een week. voordat men het
gebruikte.
Men verkreeg dan een weinig werkende oplossing, waarvan de uitwerk
sels zeer verschillend waren en van een zeer scherpen en onaangenamen smaak.
Tegenwoordig vindt men bij de beste apothekers, onder den naam van
Goudron de Guyoteen zeer geconcentreerde teerlikeur, die u in staatstelt
om onmiddelijk op een gegeven oogenblik een zeer helder en arouiatiek
teerwater te bereiden van niet onaangenamen smaak.
Men doet een of twee theelepeltjes van genoemde teerlikeur in een glas
water, en men verkrijgt terstond een teerwater, meer of minder met de
aromatieke bestanddeelen der teer bezwangerd, en van zoo geringen prijs
dat een flacon van twee francs voldoende is om tien a twaalf jiters teerwa
ter te bereiden.
Om deze bereiding juist te bewerkstelligen, heeft men slechts dc wijze
tan bereiding in te zien die bij elke flacon gevoegd is.
Het is met de genoemde teerlikeur Goudron de Guyotdat men met
tien besten uitslag proeven genomen heeft in zeven hospitalen en gasthuizen
te Parijs, alsook te Brussel, Weeuen en Lissabon.
Do heer Guyot heeft tevens kleine kapsules, ter grootte van een gewone
Ril vervaardigd, die onder een enveloppe vari gelatine zuivere Noorwecgsche
teer bevatten.
Deze vorm is bijzonder aan te heveleu voor hen, die een al keer van teer
water hebben of veel op reis moeten zijn.
Twee of drie teerkapsules, genomen op 't oogenbttk dat men gaat cteD,
vervanaen gemakkelijk de teerlikeur. Ieder flacon van twee francs vijftig
centimes bevat zestig kapsules. Dit is voldoende om te bewijzen hoe goed
koop het gebruik is der kapsules de Goudron de (juyot. Vijf tot zeven en
een halve cents daags. AVanueer eene verkoudheid verouderd is, of wanneer
men het effect wil bespoedigen, kan men de teerkapsules gelijktijdig ge-
bruikeu met de teerlikeur, die men dan bij 't eten en naar bed gaan in
neemt. Deze dubbele aanwending ontslaat van het gebruik van afkooksels,
pales en siropen en dikwijls reeds gevoelt men na 'teerste gebruik de ge
zegende werking.
De teerkapsules van Guyot zijn verkrijgbaar in de meeste apotheken.
INGEKONUEIV.
I.
Inleiding.
Eene buitengewone omstandigheid gaf dezer dagen aanleiding, dat de
jaartallen 1829 en 1879 meermalen werden genoemd en het daartusschen
liggend 50-jarig tijdvak besproken en beoordeeld. Personen en omstandig
heden werden vergeleken en de verschillende toestanden deden gevolgelijk
de vraag oprijzen naar vooruitgang of achteruitgang, gunstige of ongunstige
uitkomsten.
En toch bleef die vraag niet vatbaar voor een beslissend antwoord. Leiden
met haar uiterlijk aanzien van 1879 verschilt zeer veel met den toestand
van 1829. Openbare gebouwen en gemeentewerken zijn verbeterd en ver
meerderd. De demping van grachten, reeds voor twee eeuwen aangevan
gen, is op breeder schaal voortgezet. Nieuwe kerk- en schoolgebouwen zijn
verrezen. Het aantal fabrieken is verminderd, maar vervangen door ande
ren van grooteren omvang en van verschillende beslemming. Sierlijke ijzeren
wip- en draaibruggen kwamen in de plaats van gewone houten valbruggen.
De straatverlichting met olielantaarnen is vervangen door eene uitgebreide
en betere gasverlichting, en de stadswaterpompen door een duinwater
leiding. De vestwallen, die aan een veel vroegeren toestand herinnerden,
zijn veranderd tot openbare wandeling en prijken thans met uitgebreide
fabrieken en academische instellingen. Open pleinen en erven zjjn bebouwd
en aanzienlijke woningen verrezenalleen het Ruïneplein nog voor korten
tijd gebruikt tot exercitie-plein van het garnizoen, is nog zonder bepaalde
bestemming. Voor de openbare reinheid, gezondheid en veiligheid wordt
veel meer ten koste gelegd dan vroeger ofschoon in de slerfteverhouding
lot het cijfer der bevolking geene verandering is gekomen, die van veel
beteekenis is.
Wat het beheer en bestuur der huishouding van de gemeente betreft, de
vorm is zeer veranderd. Nog moge de schoorsteen der stads-secretarie
prijken met het vrouwenbeeld, dat met een slot op den mond tot geheim
houding vermaant, openbaarheid in de behandeling der gemeentezaken is
in de laatste 30 jaren het hoofdkarakter der Overheid geworden en de pu
blieke zaak mag en moet thans in het openbaar worden besproken en be
handeld. Het gezag der Regeering mag daarmede geleden hebben, het open
haar belang is er door gebaat, nu door de uitbreiding van het stemrecht
de invloed der burgerij op de keuze van de magistraat is toegenomen.
Geljjk in de meeste maatschappelijke zaken, legt ook bij het wikken en
wegen der openbare belangen het meeste gewicht in de schaal en kan tot
een redelijken maatstaf van vergelijking en heoordeeling dienen de last,
die op de burgerij wordt gelegd, om te voorzien in de middelen tot dek
king der plaatselijke uitgaven. Maar ook die uitgaven, waar en zooveel ze
in de verloopen 50 jaren zijn gestegen of gedaaldkunnen strekken tot
waardeering der verschillende toestanden. De plaatselijke begrootingen zjjn
te beschouwen als de hoofdkenbron van het karakter der vervlogen 50
jaren, maar die kenbron ontbreekt over de eerste jaren en wel van 1829—
1848: toen heerschte geheimhouding, later openbaarheid.
Reeds vóór de invoering der gemeentewet intusschen werd binnen Leiden
het beginsel der openbaarheid gehuldigd, dat later kwam tot zijn volle
recht. Het koninklijk besluit van 16 Mei 1847, n». 3. bepaalde dat de
"plaatselijke besturen voortaan dadelijk, nadat de begrootingen van onl-
"vangst en uitgave voor hunne steden en gemeenten door gedeputeerde
"Staten zijn gearresteerd, die begrootingen openbaar zullen maken door
"dezelvegedurende eenen bekwamen tijdop de plaatselijke secretariën ter
«visie te leggen; terwijl het aan dat bestuur vrijstaat, door middel der dag
bladen or op zoodanige andere wjjze als zij vermcenen mogten te behoo
r/ren, aan de begrootingen daarenboven nog meerder openbaarheid te geven."
Door den invloed van het raadslid prof. Thorbecke en de welwillendheid
van het raadslid J. A. de Fremery werd de gedetailleerde staat der toege
stane ontvangsten en uitgaven voor het jaar 1848, eenigermate overeenko
mende met de memorie van toelichting der later openbaar gemaakte plaat
selijke begrootingen in druk uitgegeven zoodal het mogelijk is den toestand
der plaatselijke geldmiddelen van 1848 met die van 1879 te vergelijken.
Die vergelijking kan door geschiedkundige herinneringen, niet aan het ste
delijk archief ontleend, worden toegelicht, daarbij tot leiddraad nemende
de begrooting van 1879, naar de verschillende hoofdstukken der inkomsten
en uitgaven, waardoor eene zoo volledige historische studie verkregen wordt
die uit het verleden naar het heden ook eene niet onbelangrijke en nutte-
looze vingerwijzing voor de toekomst bezit.
"Geheimhouding kweekt wantrouwen en geeft aan ontevredenheid of be-
//weging de gevaarlijkste wapens tegen het bestuur in handen. Openbaar-
beid was steeds de schrik aller slechte, de steun aller goede regeringen."
Zie Handleiding lot de kennis der plaatselijke begrootingen, door A Mon-
tagne Iz. Leiden, D. J. Convée, 1848.
