BIJVOEGSEL, behoorende tot de Leidseke Courant
van Maandag dd Mei d874V°. ddO.
BINNENLANDSCHE BEBIGTEN.
LEIDEN, 9 Mei.
Heden morgen werd op de begraafplaats aan de Groenesteeg ter aarde
besteld het stoffelijk overschot van dr. Taco Roorda, hoogleeraar bij de rijks
instelling voor onderwijs in de Indische taal-, land- en volkenkunde.
Aan de groeve voerde dr. P. J. Veth. als ambtgenoot van den gestorvene,
het woord. Spreker's woorden getuigden van liefde, bewondering en hoog
achting. Hij herinnerde aan de deugden van den gestorvenen vriend als
mensch en als geleerde; aan al wat hij tijdens zijn vruchtbaar leven ge
wrocht had als middel om den Javaanden bewoner onzer uitgestrekte
koloniën, te Teeren (kennen. Spreker| wees op de stemmen, die beweerden
dat de Javaan door het moederland niet altijd wèl werd behandeld. Om die
beschuldiging te niet te doen, was het streven van Roorda, kennis te ver
spreiden van Java's taal, zeden en gewoonten. Mogt men er eenmaal toe
komen het middel te bereiken op het ingeslagen pad; mogt er sprake zijn
van de hervormingen, thans reeds in die gewesten ingevoerd, de naam
van Roorda, den doode, wiens groeve hier was gedolven, zou daaraan on
afscheidelijk zijn verbonden.
Namens de leerlingen der inrigting voerde daarna het woord de student
Jac' Termeulen. Hij herdacht den geleerden meester, den vriendelijken
leeraar. Hij beschreef de bekommering zijner medediscipelen tijdens de
ziekte van den booggeachten man, zijn helder, degelijk onderwijs. Waar
het lot die leerlingen heen zou voeren aan gene zijde van den Oceaan, de
nagedachtenis van den hoogleeraar Roorda zou blijven voortleven, met dank
baarheid en eerbied wórden onderhouden.
Als oud-leerling en mede-docent voerde de hoogleeraar Meinsma, uit Delft,
het woord. Hij schetste Roorda's rusteloozen ijver, scherpzinnigheidzoowel in
kleine als in groote zaken, zijn vruchtbaar leven voor de wetenschap, ge
tuigen de talrijke, degelijke werken door hem nagelaten.
De heer mr. G. T. H. Henny, schoonzoon van den overledene, dankte de
aanwezigen en in het bijzonder de studenten voor hunne tegenwoordigheid;
wees er op hoe de schoonste eerzuil den gestorvene zou kunnen worden
toegewijd, indien zijne leerlingen het voetspoor, door hem ingeslagen,
volgden. Zijn stalen vlijt, zijn liefde voor Java en zijn bewoners, wenschte
spreker als erfenis op die leerlingen over te dragen. Slechts de kennis der
taal, de zeden en gewoonten dier Javaansche bevolking, waren de regte
middelen om wanklanken, als door Multatuli geschreven, te niet te doen.
In die kennis lag de kiem tot verbetering van het lot van den Javaan.
Daarop was Roorda's streven gerigl; dat zouden zijne leerlingen navolgen,
dat zou zijn naam onafscheidelijk verbinden aan de geschiedenis onzer
kolonie.
Men deelt ons het volgende mede:
Gisteren, in het namiddaguur, had eene treffende bijzonderheid plaats ten
huize van dr. A. H. van der Roon Meseh, emeritus hoogleeraar alhier.
*1. K. II. prins Alexander bragt dien hoogleeraar een bezoek van dank
zegging voor het genoten onderrigt in de natuurkundige wetenschappen.
Rij die gelegenheid bood Z. K. H. den sinds vele maanden kranken hoog
leeraar, uit naam van Zijne Majesteit den koning en met diens groet, een
waarlijk vorstelijk cadeau ter gedachtenis aan, bestaande: in een prachtig
zilver-verguld plateau, waarop een koffijkan, trekpot, melkkan en suiker
vaas van datzelfde metaal, en zulks onder de welwillende betuiging, dat
Zijne Majesteit gaarne in persoon dat geschenk en zijn dank zou hebben
aangebodenzoo Z. M. daarin niet ware verhinderd geweest.
De woorden, die Z. K. H. daarbij sprak, vereeren evenzeer zijn hoofd als
zijn hart.
De geachte hoogleeraar poogde, diep getroffen, zijne innige erkentelijk
heid te betuigen; maar wat hij niet onder woorden brengen kon, sprak zijn
handdruk en geroerd gemoed, zoo welsprekend mogetijk, uit.
In de synagoge der Israëlieten werd heden middag een plegtige
dankstond gehouden, naar aanleiding van het heugelijke krooningsfeest
waarvan de dag weldra zal aanbreken. In het kerkgebouw, rijk met bloe
men en planten getooid, waartusschen het waslicht schitterde en allerwege
de oranje en nationale kleuren waren aangebragt, weerklonk weldra een
hooglied aan vorst en vorstenhuis gewijd. De voorganger der gemeente, de
heer M. J. van Wezel, hield eene rede naar aanleiding van hel woord van
Salomo: //O, heer geef mij een wijs hart om mijn land te besturen". Deze
rede getuigde van warme liefde tot vorst en vaderland. Daarna werden
nog eenige plegtige gezangen gezongenwaarvan de indrukwekkende com
positie (Méhul) en de gelukkige uilvoering diepen indruk maakten. Deze
godsdienstoefening werd door personen van alle gezindten bijgewoond.
- Bij de Ned. hervormde gemeente alhier zal morgen avond, in de
Pieters- en Hoogelandsche kerken een dankstond worden gehouden ter gele
genheid van het koningsfeest. In de kerken der Christ, geref. gemeente zal
Dingsdag avond eene dergelijke dankstond plaats hebben; in de kerk aan
de Hooigracht zal alsdan aan het einde der godsdienstoefening eene uitvoe
ring geschieden van vaderlandsche zangen, door het zangergezelschap //Po
lyhymnia", onder begeleiding van het orgel door den heer Joh. J. Eggers.
Wij vernemen dat bij gelegenheid van het koningsfeest door m"n
regenten van de roomsch-catholijke armen alhier aan de zomer- en win-
terbedeclden dier gezindheid eene buitengewone soepuitdeeling zal worden
verstrekt en wel op Dingsdag den I2ïn dezer.
In de gemeente Zoeterwoude zal bij gelegenheid van het koningsfeest,
op Dingsdag aanst.eene uitdeeling van brood en eijeren aan de mingegoe-
den plaats hebben.
Wij vernemen dat door het hoofdbestuur der Leidsche vereeniging lot
bevordering van geregeld schoolbezoek het volgende adres is ingezonden
aan de eerste kamer der staten/generaal:
//Het in de zitting der tweede kamer van de slaten-gencraal van den
5dtn Mei jl. aangenomen wetsvoorstel van den heer mr. S. van Houten om
trent het werken van kinderen in fabrieken, heelt in hooge mate de belang
stelling opgewekt van het hoofdbestuur der Leidsche vereeniging tol bevordering
van geregeld schoolbezoek.
Indien er toch eene vereeniging is die kan beoordeelen welke nadeelige
gevolgen het werken van kinderen in fabrieken of werkplaatsen op te
jeugdigen leeftijd teweegbrengen, dan is het deze.
Hare leden stellen zich ten doel om door persoonlijk bezoek de ouders
uit de geringere volksklasse aan te sporen om hunne kinderen schoolonder
wijs te doen ontvangen. In den regel zijn zij hiertoe niet onwillig; het
groote bezwaar evenwel bestaat daarin dal de kinderen te vroeg de school
verlaten, dan dat zij eenige vruchten van dit onderwijs kunnen plukken.
Reeds op acht- of tienjarigen leeftijd verlaten zij de school om het grootste
gedeelte van den dag te worden opgesloten in fabrieken of werkplaatsen
waar zij met geestdoodenden arbeid zich moeten bezig houden, alleen om
door hunne kleine verdiensten in het onderhoud van het gezin bij te dragen.
In de stad onzer inwoning, waar een aantal labrieken en werkplaatsen
gevonden worden en waar alzoo ruimschoots de gelegenheid wordt aange
boden aan kinderen om werk te verkrijgenkunnen dan ook de gevolgen
van dit misbruik waargenomen worden. De gewone verschijnselen, zieke
lijke zwakke arbeidersoud voor hun tijdmet een talrijk gezin bezwaard
het gevolg van ondoordachte huwelijken, onkunde en dikwijls verdierlijking
door het misbruik van sterken drank, ziedaar het schouwspel dat iedereen
dagelijks onder de oogen kan krijgen.
Aan de werkgevers is deze toestand zeer goed bekend, zij kunnen even
wel het werken van kinderen in fabrieken niet tegengaan, zoolang geen
algemeene maatregel dit voor alle industrieeien onmogelijk maakt.
Het eenigste middel tegen dit misbruik zijn wettelijke bepalingen, waarbij
de arbeid van kinderen in fabrieken wordt gerereld, gepaard met eene
strenge controle op de naauwkeurige toepassing.
Het beginsel, in het wetsontwerp van den heer van Houten uitgesproken,
verdient daarom met belangstelling te worden overwogen. Aan dit beginsel
geeft het hoofdbestuurook namens de geheele vereeniging, volkomen zijne
adhaesie. Wanneer de werkplaats voor de kinderen gesloten is, vertrouwt
men dat de school beter door hen bezocht zal worden.
Ernstig wendt het hoofdbestuur zich tot UEd. met het verzoek om dit
wetsontwerp met uwe goedkeuring te bekrachtigen."
Het getal der in het Werkhuis alhier opgenomenen bedroeg gedurende
deze week dagelijks van 84 tot 96 volwassen personen en 31 tot 39 kinderen.
In het kiesdistrict Alphen zijn als leden der provinciale staten van
Zuidholland herkozen de hh. K. N. Hengeveld en J. Herrewijn Jz., in het
kiesdistrict Zoetermeer is gekozen de heer mr. J. G. Patijn en moet er eene
herstemming plaats hebben over de hh. mr. P. D. Kley en J. H. C. van der Kun.
Blijkens een berigt van het Nederlandsche consulaat te Elmina van
2 April, zijn de kustplaatsen tusschen Cape Coast en Assynie voorloopig
voor den handel opengesteld, in afwachting der definitive opheffing van de
blokkade.
Den 8eo dezer vertrok het stoomschip Warrior van hier naar Batavia,
en het stoomschip Prins van Oranje van Port-Said naar Nieuwe Diep.
Men verneemt dat in Amerika een effect is aangehouden, dat afkomstig
is van de vermoorde weduwe van der Kouwen.
Volgens De Tijd. hebben de genealogische studiën van den heer Everts,
directeur van het seminarium te Rolduc, aan het licht gebragt, dat Z. M.
de koning in regte lijn afstamt van keizer Karei den Groote. Aanleiding
tot deze studiën moeten gezocht worden in de bijzonderheid, dat niet min
der dan vijf der onmiddellijke voorouders van Z. M. den koning, allen her
togen en hertoginnen van Limburg, in de oude abdij-kerk Van llolduc begra
ven liggen. /-Het werd ons vergund, zegt genoemd blad, een prachtig
album in oogenschouw te nemen, waarin de gansche stamboom, van den
grooten keizer regtstreeks opklimmende tot Z. M. onzen koning, op acht
folio perkamentbladen is voorgesteld, en dat, naar wij vernemen, Z. M.
den 12dtB Mei a. s. ten geschenke zal worden aangeboden.
Tc Rotterdam is eergisteren nacht een stoute diefstal gepleegd. Door
het uitsnijden eener ruit heeft men zich den toegang verschaft tot het ge
bouw, waarin de beide stoombrandspuiten der gemeente zijn geplaatst, en
j van die spuiten heeft men verschillende koperen en ijzeren stukken afgeno
men en ontvreemd. Een dier spuiten is zoozeer beschadigd, dat zij gedu
rende eenige dagen onbruikbaar is.
Naar men met zekerheid verneemt zal voor de aanstaande feesten te
Amsterdam het garnizoen aldaar worden versterkt met een detachement van
150 man van het 3e reg. infanterie uit Bergen-op-Zoom, een detaehement
van het 6e reg. infanterie van gelijke sterkte uit Breda en een detachement
van het 4e reg. infanterie uit Haarlem van ruim 50 man. Die troepen zullen
na afloop de feesten naar hunne garnizoenen terugkeeren.
Ten opzigte van de Amsterdamsche beurs is, met wijziging van vroegere
besluiten, het volgende vastgesteld. Maandag 11 Mei. Effecten zonder offi
ciële notering. Granen, zaden, of olie (volgens besluit van de meeste koop
lieden en makelaars) geen notering. Dingsdag 12 Mei. Gesloten koopmans
beurs. Woensdag 13 Mei. Effecten met officiële notering. Granen, zaden
of olie zonder notering,
Te Amsterdam geeft de werktuigkundige G. Sardemann, in de St.
Luciënsteeg, een konings-borstbeeld te aanschouwen met beweegbare oogen.
liet beeld is in een lauwerkrans gevat, gedekt door de koninklijke kroon
en omstuwd door bloemslingers, alles doorschijnend verlicht: terwijl een
verborgen schijf, die door hetzelfde raderwerk in beweging wordt gebragt,
bij afwisseling een rooden, witten, blaauwen en oranjc-gloed afwerpt.
Te Amsterdam zijn door de kiesvereenigingen Grondwet en Burgerpligt
vergaderingen gehouden, waarin is beraadslaagd over het vroeger vermelde
schetsprogramma voor de liberale partij, ontworpen door de hh. J. W.
Tijdeman c. s. In de vergadering van Grondwet nam men met 14 tegen 10
stemmen de wenschelijkheid aan van zamenwerking, tnsschcn de liberale
kiesvereenigingen in Amsterdam op een programma. Met 12 tegen 10 stem-
men beantwoordde men ontkennend de vraag, of men daartoe tot grond
slag zon nemen dit ontwerp-programma. Het bestuur kreeg in het algemeen
volmagt een programma te ontwerpen, waarvan evenwel dit programma
niet tot basis kan worden genomen. In de vergadering van Burgerpligt
S werd eene motie aangenomen strekkende om het programma te stellen in
handen van het bestuur, ten einde daarover een zaakrijk praeadvies te ge
ven, vooral inet betrekking tot de vraag, in hoever het strookt met de be
ginselen van het reglement.
De officier van justitie te Hoorn heeft berigt, dat in het arrondisse
ment aldaar in de maand April jl. zijn in beslag genomen: te Nieuwendam
een valsch 25-centstuk met de beeldtenis van koning Willem II en het jaar
tal 1848; te llpendam een valschc gulden, als voren; te Hoorn een valsche
gulden met hel beeld van koning Willem III en het jaartal 1866; in de
Beemster een valsche halve gulden, als voren en het jaartal 1063; te Edarti
een valsch 25-centstuk met de beeldtenis van koning Willem II en het jaar
tal 1848, en te Hoorn een valsch 25-centstuk als voren en het jaartal 1849.
Men meldt uit Leeuwarden: De heeren commissaris des konings, F.
de Boer en D. D. Breuning, leden der gedeputeerde staten, en de griffier dér
staten zullen zich in de volgende week naar Amsterdam begeven omnamens
de provinciale staten van dit gewestaan Z. M. den koning een adres van
hulde aan te bieden.
Naar men verneemt is door voogden van het St. Anlhony-gaslhuis alhier
besloten om ter gelegenheid van de feestviering op den 12d,B dezer aan de
8 bedeelden in deze gemeente eene kleine versnapering te bezorgen. Aan de
onderscheidene armbesturen moet daartoe reeds eene niet onaanzienlijke som
ter hand gesteld zijn.
