C KMA NiM-CH A T RI
VOLKS-BOHANS
DE LOTELING VAK 1813. - WATERLOO.
Christelijke School voor Fabrieksmeisjes.
OP STRAAT!
a i) v tu j: I-, s 'i i a.
R E R S F E E 8 T VI E It I N 6,
Bij Abonnementper Deel f 1.00. Buiten Abonnement f 1.20.
LECTUUR VOOR OUD KA" JONG,
PARIJS, 16 December. De berigten be Ir effende de ovcrslroomingcn, voor
namelijk in het stroomgebied der Loire, zijn.bedroevend. Het spoorweg
verkeer met Nantes is afgebroken. De Fransche bank heeft bekend gemaakt,
dat zij niet in staat is de wissels, welke in de overstroomde plaatsen be
taalbaar zijn, op de vervaldag te presenteren, en dus de belanghebbenden
verzocht ze op dien tijd te betalen.
HERLIJN, 16 December. De keizer heeft gisteren namiddag een langdurig
onderhoud gehad met den rijkskanselier prins von Bismarck.
ar g e z ar is e ar.
Treedt Boerhaave in zijn gasthuis? Nooit!
Hij moest het eens proberen!
Ja, leelijk, zoo hij 't wagen dorst,
Zou hij de pot verteren.
Wat deed de vent er? Sluipt hij 'r in,
Dan krijgt hij op zijn falie;
Zoo hij pleizier heeft, gluur hij vrij
Al hunkrend door de tralie.
De commissie ter oprichting van een standbeeld voor Boerhaave hoop ik,
dat er zich niet over ergeren zal. dal mijne overtuiging mij dringt tot de
platte verklaring, dal zij, wat de plants van het beeld betrelt, een estheti-
schen flater begaan heeft. Ik zou niet reppen van de burgerlui's aardighe
den, die er over verkocht worden en waar doorgaans moeijelijk aan te
ontkomen valt, indien zij niet nog al eens, zoo als ook weder hier, bij
naauwkeurig doordenken, op een even onbewust als ingeschapen schoon
heidsgevoel rustten. Het standbeeld namelijk van een groot man behoort
eene den man waardige plaats in te nemen, het midden van een plein, van
een zamenloop van hooldslraten te beheerschcn. Uok door de onmiddellijke
nabijheid van den vereeuwigden geest liefst aanverwante monumentale ge
bouwen wordt zijne gedachtenis gehuldigd. Geenszins althans behoort het beeld
te prijken in de buurt eener reeks van kofTijhuizen - dorst ik kroegen
zeggen! en heel morsig omloeid en omblaat, dubbelzinnige toejuichingen
des nageslachls.
Een standbeeld staat het voegelijkst op eene plaats, waar het volk zich ophoudt,
een square, eene markt, eene openbare wandelplaats of een tuin; het minst
gaarne aan den kant des strooms van gedurig voorbijtrekkende reizigers.
Ook pleegt de plaats van ieder standbeeld zich te richten naar het openbare
karakter van den man, dien het voorstelt. Met de gedachte van Boerhaave
verbindt ieder die van een ziekbed, eer dan van een spoortrein. Den vorst,
den krijgsheldden staatsmanvoege het woelige marktveldden geestelijke
de schaduw der hooge linden om hel bedehuis; den geleerde, den man der
wetenschap voegt zeker bovenal de eerwaardige afzondering, zinnebeeld van
die des stillen boekvertreks.
De plaats van Boerhaaves beeld was daarom, dacht mij, ontwijfelbaar
aangewezen bij zijne zieken en behoorde, als de beschermengel van het oord
en een troostrijk voorteeken, te verrijzen voor het nieuwe nosocomium, in
den tuinmidden in het bloemperkvlak tegenover den hoofdingang.
Boerhaave diende de lijders Ie ontvangen en in te halen hun in stoffelijken
zin, gelijk de grootc Meester in geestelijken, toe te roepenkomt herwaarts
tot mij, allen die vermoeid en belast zijt, en ik zal u rust geven.
Maar, zegt men mogelijk, zou het beeld dan niet hel gelaal naar den
gevel van het ziekenhuis, waarmede gij het in verband w ilt brengen, moeten
kceren de herstelden gelukwenschendzijn zegepraal genietend - Wat zou
hel de overledenen moeten zeggen? Bovendien gaat in dat geval de uilwer
king van het geheel verloren. Mag het gezicht van een standbeeld van
achter al dragelijk zijn, mooi, indrukwekkend is het nooit, hoe dikwijls
bclagchelnk! Als tot de oprichting besloten wordt, bedenkt eene commissie
dan altijd wel waar het staan zalhetgeen hare eerste zorg moest wezen De
beeldhouwer bekreunt zich, naar het schijnt, even weinig om de bestemming
of wordt niet geraadpleegd. De ouden, zoodra de beelden tegen een tempel
wand of in eene nis moesten komenverwaarloosden bewerking en compo
sitie der achterzijde. Wij nemen het zoo naauw niet. In weerwil van
afstand en schaduw, vindt het beeld wel ergens eene loevlugt. Die cr om
treurt, is een knieser.
Welke plaats werd nu dat van Boerhaave loebeschikt? Zeker wel de
ongelukkigste, die te verzinnen was, de vernederendste, waarop gedachte
loosheid schipbreuk kon lijden. Wezenlijk, of het er om gedaan was! Had
men het op cenige onverschillige plaats gezetvoor 's Gravestcin of op de
Haven, Leidens inwoners hadden de keuze zonderling kunnen vinden, maar
waar staat het onbegrijpelijkerwijze nu? Niet binnen het terrein van het
Nosocomium, alwaar ieder zou gemeend hebben, dat zijn reglmatig gebied
was en waar het behoorde te staan, neen! maar op straat, hoewel er ge
schreven staaldat die gezond zijn den medicijnmeester niet van noode heb
benmaar die ziek zijn; gebannen'buiten den trek van het gebouwer bij
cr naast, er tegen, aan de deur, vooral er niet in. De plaats, die het
beeld nu inneemtis de grootste onbillijkheid der schim van den vorst der
geneeshecren aangedaan. Builen zijn eigen huis geweerdDe god buiten
zijn tempelliet beeft iels van eene beleediging een hoon. Die plaats is
een epigramaltijd een vergrijp tegen het gezond verstand.
1 Boerhaave staat nu, als het ware door de boeren, voor wie'hij beleefd
den weg ruimdetegen den muur gedrongenwiens hoogte het beeld ver
plet deszelfs afmetingen verkleintdeszelfs uitwerking vernietigten in plaats
van omringd door erkentelijke convalescenten, die zich tegen zijn voetstuk
in het zonnetje zitten te verkneukelen belaagd en aangevochten door bal
dadige straatjongens en oneerbiedig door gehaaste spoorwegreizigers aan
gekeken.
6 December 1872. J. E.
Heden beviel door Gods goedheid van een welgeschapen Soon 11. C. DEE,
geliefde Echtgenoote van
Leiden, 17 December 1872. A. VERHOOG Jz.
0]) den 2deo November jl. overleed te Paramaribo, in bijna 82 jarigen
ouderdom, onze geliefde Moeder en Behnwd-moeder Mevrouw SOPHIA PER-
C1VAL, Weduwe den Hoog-Edel Gestrengen Heer H. SCHORRENBERG.
J. M. J. BRUTEL DE LA RIVIERE.
M. E. BRUTEL DE LA RIVIERE, ScuonnENBEim.
Wed. S. 's GRAEUWEN, van Rhijn.
Eenige en algemeene kennisgeving.
Aan al onze familie-betrekkingen, vrienden en bekenden, zoo van binnen
als van buiten deze stad, zeggen wij bij deze hartelijken dank voor de vele
jbewijzen van deelneming in het smartelijk verliesdoor het overlijden van
tnize geliefde moeder en behuwdmoeder ondervonden.
J. VAN DER KAAY.
II. J. VAN DER KAAY.
M. VAN DER KAAY.
op DONDERDAG 19 December, des avonds ten 8 uur,
Toegang vrij.
in de
SprekerDs.
ZAAL Noordeinde.
S. II. J. DE W OLFF.
In VEERTIEN DEELEN, successivelijk verschijnende, zal deze Serie kompleet zijn.
REEDS IS UITGEGEVEN:
De werken van ERCKMANNCHATRIAN belmoren in ieder huisgezin gekend te worden. In alle beschaafde landen der wereld beslaan
vertalingen van deze even geestige als boeiende verhalen, die bij duizenden en tienduizenden, in alle mogelijke vormen, verspreid worden. Alleen
in ons land werd nog eene volledige uitgaaf gemist, die de (lndergeteekende, steunende op de medewerking zijner landgenootenondernomen heeft.
ERCKMANN—CHATRIAN geelt eene
want de grootmoeder en de kleinzoon zullen evenveel genoegen hebben met Josef Bertha als met Vader Gulden; zij zullen kunnen spreken over den
Slag bij Leipzig en over dien bij Walerloo; over de Vrijwilligers van '92, over de Invasie van 184over de Blokkade van Phalsbitrg, over Dr. Matheus,
over Vriend Frits, enz enz.
De vertaling is aan zeer bekwame handen toevertrouwd, zelfs zóó, dat men meent een oorspronkelijk HoIIandsch werk te lezen.
Bestellingen worden aangenomen bij alle Boekhandelaren en bij den Uitgever
Schiedam, 1872. II. A. SS. 5i@EE ANTI'S.
