hi L -
I PER TELEGRAAF.
Eeiie goede inrichting binnen Leiden.
kt diLn allerlei aard, zoodal de veiling nog de gcheele maand duren zal. Hel
ts "«eindcijfer tol dusverre bereikt isveiling, moderne school2 dagen, 810,329 fr.,
or ^Veiling, Fransche school 18Je eeuw en beelden, een dag, 1,020.200 fr., vei-
ling oude Italiaansche school en beelden, 2 dagen, 368.095 fr., tolaal
tdeliül198.624 fr.
I Go'l ITALIË.
eerv0igens het Mém. Dip', zou op de vertoogen der Oostenrijksche regc-
lci:rjn„ iegen de voorgedragen Canones de Ecclesia door den kardinaal Anto-
mni(lnelïi geantwoord zijn, dat de H. Stoel noch de heerschappij der kerk over
""den staat noch de inquisitie herstellen noch inbreuk op eenig regt des staats
maken wil, dat hij met de bedoelde Canones de ware leer der katholieke
aat'kerk wil verkondigen, aan het geweten van een iegelijk overlatend die te
6| "betrachten of in den wind te slaandat in die Canones algenieene regelen
C IW worden uitgesprokenmaar dat de toepassing dier regelen naar de behoeften
'""van ieder land gewijzigd en getemperd kan worden door middel van een
""'concordaat tnsschen de regering des lands en den Paus; dat, voor zooveel
"'oostenrijk betreft, het concordaat van 855 door den II. Stoel stipt zal
S ''worden nageleefd, onverschillig welke besluiten en regelen door het concilie
J[ TOOgten worden vastgesteld.
e!f uit Rome schrijft men aan het Jour», de llritx.Het is niet meer te
II ontveinzen, dat de diplomatic haren invloed op de kerkvergadering meer
zoekt te doen gelden, en dat hare inmenging, welke in de zaken der kerk
slecht te pas komt, van dag tot dag meer dringend wordt. Doch dc 11.
Stoel blijft onwrikbaar bij zijne inzigten, en zal alleen met de bisschoppen
die zaken behandelen, welke de kerk en de burgermaatschappij aangaan
===aIn de vraagstukken rakende de betrekking lusschen de kerk en den slaat
zal de II. Stoel, zonder zijne beginselen te laten varen, behoorlijk acht op
dc verschillende gesteldheid der onderscheiden landen weten te slaan en de
l,ff katholieken in de gelegenheid weten te stellen ieder in zijne mate voor
ffl. bet algenieene welzijn der kerk werkzaam te zijn.
by Het carneval is hier verre van luisterrijk, althans op de straten. Rij een
,rM openbaar gemaskerd bal in eenen van onze schouwburgen beeft dc pulicie
er'. groole ongelukken verhoed; zij heeft er namelijk in de loges van de laatste
jiSlf verdieping bommendie door Italiaansche revolutionairen in de zaal zouden
geworpen worden, ontdekt en weggeruimd.
iket 1° R U I S S E A.
telt DERI.IJN, 7 Maart.
n" in weerwil van dc verklaring van graaf von Bismarck dat Pruissen
h zijnen invloed in den bondsraad zou doen gelden tegen de aanneming van
k bet ontwerp van strafwetboek, nadat dc rijksdag zich voor de afschaffing
van de doodstraf verklaard had, zet die vergadering hare beraadslagingen
over het strafwetboek ijverig voort.
l'ei - Bij besluit des konings is een hoofdofficier lot onderdirecteur-generaal
1(i,„ benoemd van de telegraafdienst, met hel doel, om die dienst geheel en al
onder militair beheer te brengen, zoodra de omstandigheden dit ver
oorloven; voortaan zal geen burgerlijk ambtenaar meer aan het hoofd daar
van worden geplaatst, zoodra de tegenwoordige chef zijne function zal heb-
ltei ben neêrgelegd. De regering is zoozeer doordrongen van hel groole nut,
1 hetwelk zij in oorlogstijd van het telegraafwezen kan verkrijgen, dat zij 1111
iasl reeds begint met de algemeene leiding daarvan te brengen onder een militair
lar ambtenaar.
zï' Volgens berigten uil Munchen was graaf von ltray uit Weencn aldaar
l,t aangekomen, en terstond door den koning ontvangen. Hij had ook reeds
langdurige conferentiën met den vorst von Hohenlohe en de andere ministers
1 1 gehouden; intusschen scheen toen nog geen definitief besluit door den ko-
ning genomen te zijn.
'ei Dc nieuwe verkiezing te Giinzburg is ten voordcele der zoogenaamde
patriottische partij afgeloopen. Die partij heeft daardoor eene meerderheid
van 12 leden in dc kamer verkregen.
MUNCHES, 7 Maart. De Bayer. Landes-Zeit. verneemt dat graaf Bray
thans besloten heeft de portefeuille van buitenlandsche zaken aan te nemen.
De overige ministers blijven in functie.
II FLORENCE, 7 Maart. In de zitting der kamer van volksvertcgenwoor-
a digers hebben de ministers een ontwerp van wet ingediend lot wijziging
der gemeente- en provinciale wetgeving; een ontwerp tot wijziging der tarie-
!l ven voor hel teiegraafwezenalsmede verschillende andere ontwerpen. De
11 heer Sella heeft medegedeeld dat hij zijn financieel overzigl Donderdag raor-
gen zal mededeelen. Er is een interpellatie aangekondigd over de woeker-
1 banken te Napels.
PARIJS7 Maart. De Gas. de France deelt een brief mede van den
heer de Monialenibert van 28 Februarij. waarin hij toelicht, waarom hij zijne
adhaesie heeft geschonken aan den brief van den lieer Gratry, en waarin
hij betuigt dal hij de hh. Dupanloup en Gratry bewondert, omdat zij den
moed hadden zich tegen het Ullramontanisme te kanten.
WEENEN, 7 Maart. De Wiener Zeit. deelt dc besluiten medekrachtens
welke de buitengewone maatregelenin der lijd ten aanzien van Caltaro
genomenworden opgeheven.
LONDEN8 Maart. In het lagerhuis is gisteren avond de lersche landbill
voor de tweede maal gelezen. De heer Iiryan stelde de verwerping van de
hill voor, en deze werd door den heer Fortescue verdedigd. lieden voort- I
zetting der discussie.
MUNCHEN, 8 Maart. De koning heeft gisteren het besluit onderteekend,
waarbij aan prins van Hohenlohe, op zijn verzoek, eervol ontslag wordt
verleend als minister van buitenl. zaken. De prins is tot staatsraad en lot i
capitnlaris der Huisorde van den H. Hubèrlus benoemd.
INtlEZON II E M.
Terwijl er in den tegenwoordigen lijd veel wordt gedaan, om den werk
mansstand te ontwikkelen en te beschaven, en men ieder weldenkend bur
ger der maatschappij meer en meer belang ziet stellen in alles wat er gedaan
wordt om dit doel te bereiken, zoo geloof ik velen mijner stadgenoolen
geenen ondienst te doen, als ik hen bekend ga maken met eene inrichting,
die uit den werkman zeiven voortgekomen is, door den werkman zelf be
stuurd wordt, en die toont geheel in den geest van den lijd te zijn. Ik
hoop, dat velen door mijne woorden mogen opgewekt worden, hunne be
langstelling Ie schenken aan eene inrichting, op wier bezit wij allen trotsch
mogen zijn.
In deze stad vereenigden zich voor weinige jaren eenige werkliedenmet
het doel, zich te ontwikkelen door onderling gezellig verkeer, door het
houden van voordrachtenen het lezen van geschikte tijdschriften. Al
spoedig werd het getal grooter en nu is het reeds geklommen lot een
130-tal. allen vereenigd met bet doel om vooruit te gaan op den goeden
weg. Door die mannen is reeds veel gedaan in hel belang van den werk
man, en toen ik onlangs in de gelegenheid was, met hunne inrichting ken
nis te maken, stond ik verbaasd over alles, wat zij in zulk eenen korten
lijd hadden verricht.
Wekelijks komen zij te samen en hooren dan sleeds het een of ander,
dat hen kan ontwikkelenterwijl tevens de voornaamste tijdschriftenzoo
wel van aangenamen als van wetenschappelijken aard ter lezing liggen; uit
hunne bibliotheekdie geheel uit geschenken beslaat kunnen zij een werk
medenemen naar hunne woning, vervolgens is één hunner twee malen in
de week met eenigen samenom hun onderwijs te geven in een vakdat
voor den werkman bijna onmisbaar is, het teekenen namelijk.
En dan wordt door hen van tijd tot lijd een spreker uitgenoodigdom
in een buitengewone vergadering op te treden niet alleen voor henmaar
ook voor velendie dan gcinlroduceerd worden.
Is het wonder, dat eene vereeniging, die zooveel goeds verricht, geacht
wordt en geëerd? Is het wonder, dat zij op de tentoonstelling, die ver
leden jaar Ie Amsterdam gehouden werd, bekroond is geworden oin hare
inrichting? Maar er is nog meer. De Leidsche werklieden, die zich zoo
vereenigd hadden, zaten niet stil, steeds waren zij er op bedacht nog meer
te doen voor zich zeiven en voor elkander. Herhaalde malen was er een
in hun midden die door ziekte buiten staat was, iets te verdienen. Hier
door werden zij tot nadenken gebracht, en beproefden daarin verbetering
te brengen, en dit gelukte hun volkomen er werd een ondersteuningsfonds
opgericht, om in zulk een geval door eene geldelijke toelage eenigzins te
gemoet te komen aan het gemis der verdienste van hunnen zieken broeder.
Een CO-tal leveren thans hunne bijdragen tot dit doel, en zie daar, wat
voor mij de kroon zet op al hun werk.
Of is er iets te bedenken, schooner en edeler, dan dal mannen zich als
broeders te santen verbinden, om met vereenigde krachten verbetering te
brengen in liet lot van hemdie, door ziekte geteisterdop zijn leger ligt
uitgestrekt? Voorzeker neen! En is er iets, dat aanspraak kan maken op
de hulp en ondersleuning van de meer bevoorrechten onder ons, dan stellig
is het die instelling van die vereeniging.
En gij, die niet zoo ruim bedeeld zijt met tijdelijke goederen, maar die
toch ook werklieden in uwen dienst hebt, ook gij kunt helpen, om het lol
van den werkman te verbeteren. Wek hen, die van u afhankelijk zijn, op,
deel te nemen aan eene inrichting, die reeds zoo goed getoond heeft, geheel
in den geest te zijnen die dit hoe langer hoe meer zal looiicnnaarmate
zij over meer krachten te beschikken heeft, wek hen daartoe op, zoowel in
hun als in uw belang. Of, kan het u onverschillig zijn, of gij mensclien
in uwen dienst hebt, die volstrekt niet ontwikkeld zijn, met wie gij niets
kunt doen, dan hel alledaagsche werk? of mannen, die Iconen dal zij iets
meer weten, dan dal, waarmede zij zich iederen dag moeten bezig houden?
en die u begrijpen, als gij over iels anders spreekt, dan over datgene,
waarvoor gij ze gehuurd hebt? Neen! wilt gij uw werklieden ontwikkeld
zien, spreek dan met lien over dal, wat in hun belang is, en overtuig hen,
dat zij afstand moeten doen van alle lauwheid en onverschilligheid, dat zij
zich begeven moeten daarheenwaar hun geest zich kan beschaven.
En gij. werklieden binnen onze grijze veste! Ontwaakt, eer hel te laat
is, en gij zult inzien, dat gij dwaas gehandeld hebt, met alles aan anderen
over te laten, en zelf niets te doen. Denkt niet, dat gij er met een wei-
nigje kennis wel komen zult, maar bedenkt steeds, dal zij, die u over
treffen in kennis, u wel langzaam, maar daardoor te zekerder naar den
achtergrond schuiven. Zorgt daarom, dat gij ten minste blijft, wie gij zijt;
sluit u aan bij hen, wier lust. het is, zich te veredelen en te ontwikkelen.
Ik heb u bekend gemaakt met eene vereeniging, waar nog wel niet alles,
maar toch reeds veel te vinden is, wat dienstig is voor den ondergeschikten
werkman. Haren naam kent gij allen. Nut m Genoegen, welnu, sluit u
daarbij aan, toont ten minste, dat hel u ernst is met de verbetering van
uwen toestand; nog maar al te zeer is er onder u koelheid en onverschil
ligheid te bespeuren, en dat moet gij laten varen, zal het u goed gaan.
Reeds een 130-tal mannen hebben zich vereenigd, om voor zich zeiven
krachtig werkzaam te zijn. en al is dit getal groot op zich zelf. toch is
het nog onbeduidend in vergelijking van de velen, die daar hunne plaats
mosten hebbenNeen als alle werklieden in deze stad begrepenwat hun
wezenlijk tot nut verstrekt, dan zou die vereeniging geen 130, maar tien
maal 130 tellen, en misschien nog meer; en dan. kon zij oneindig meer
doen dan zij nu reeds deed.
Werklieden binnen Leiden! Het is een vriend, die tot u gesproken heeft,
hij hoopt, dat hij velen onder u tot andere gedachten zal gebracht hebben,
en dat gij vooral zult medewerken om eene vereeniging te doen toenemen
in bloei en welvaart, die een der grootste en schoonste sieraden is, waarop
onze stad zich kan beroemen.
Leides, Maart 1870. Een vriend van den werkman.
