PER TELEGRAAF.
In Bffflaswijk wil men met den bedoelden verkoop haast maken, aangezien
het hertogdom na den dood van den 64-jarigen hertog aan Pruissen vervalt
en men de gelden, die de verkoop zal opleverenliever in eigen handen dan
in handen van Pruissen zou zien.
De werkzaamheden aan het gedenkteeken voor koning Frederik Wil
helm III, dat in de Lustgarten geplaatst zal worden, worden ijverig voort
gezet. De kosten van dit gedenkteeken zullen naar raming 205,335 th.
bedragen. In de nabijheid van dat gedenkteeken zal een ander worden
geplaatst ter eere van den minister Slein.
In Posen werd dezer dagen eene der rijkste en levens der oudste adel
lijke familiën zeer gevoelig getroffen door het verlies van eene 22-jarige j
dochter, die spoorloos verdween uit den kring barer bloedverwanten, dewijl j
zij onder de hoede van een 25-jarigen jongman, die in het huis haars vaders
de betrekking van kok vervulde, op den loop was gegaan. Ten einde zeker
te zijn. dat het hun voorloopig niet aan de noodige sloffelijke middelen zou
haperen, hadden zij zich voorzien van eene som van 11700 tl., die tot kort
voor hunne afrcizc in de secretaire van den heer des huizes werd bewaard.
Zoodra men hel geleden verlies bespeurde, werd daarvan aangifte bij de
plaatselijke polieie gedaandie door middel van den telegraaf aan de policie
te Krakau de gelegenheid opende het reizende paar op te sporen en naai
de plaats van het wettig domicilie terug te voeren. De togt had niet lang
geduurd, slechts een viertal dagen, maar toch lang genoeg om te doen uit
komen, dat de gelieven inderdaad eene groote behoefte aan veel geld had
den, want in dien korten tijd hadden zij reeds meer dan 2000 tl. verteerd.
OOSTENRIJK.
Uit Weenen meldt men aan de Augsb. Allg. Zeil.: Van den kant
van den Pauselijken Sloel is aan enkele uitstekende leden van het Episko-
paat vertrouwelijk en met uitvoerige opgave van gronden medegedeeld, dat
hij wel is waar niet kon afzien van het voornemen om het punt der pau
selijke onfeilbaarheid op het concilie in behandeling te brengen, en hoopte
de kerk verrijkt te zien met een leerstukhetwelk een nieuwen waarborg
voor hare eenheid en magt zou opleveren; maar dat het geenszins zijne
bedoeling was ook op kerkelijk gebied eene heerschappij der meerderheid
te vestigen en dat hjj zich dus verpligt zou achten het voorstel be
treffende dit onderwerp in te trekken, zoodra het ernstige tegenspraak mogt
ontmoeten.
Sommige dagbladen geven beriglen uit Grahovo, volgens welke aldaar
aanzienlijke Montenegrijnsche strijdkrachten bijeen trokkenzij beschouwen
den staat van zaken in Dalmatië als zeer bedenkelijk. De Presse beweert
dat na de laatste gevechten tegen de opstandelingen lijken van Montene-
grijnen gevonden zijn, en vindt daarin nieuwen grond om Montenegro van
ondersleuning des opstands te beschuldigen.
PORT SAID, 25 November. De pakketboot Euryanthe, metende 2442
tonnen, en de Alphee, metende 2464 tonnen, zijn door het kanaal van
Suez gekomen. Beide schepen hebben eene zeer gelukkige reis gehad.
BELFORT (dep. Boven-Rijn), 25 November. Het lijk van Kinck, den
vader, is heden alhier door den regter van instructie gevonden.
NEW-YORK, 25 November. Het hooggeregtshof heeft last gegeven tot
schorsing van den heer Gould en zes andere directeuren van den Erie-spoor-
weg, als beschuldigd van wanbestuur. Er zal eene commissie benoemd
worden tot onderzoek van de zaak der spoorweg-maatschappij.
LONDEN, 26 November. De prinses van Wallis is tegen middernacht van
een zoon verlost. Het feestmaal, door den lord-mayor gegevenwerd bijge
woond door den hertog van Cambridge en verscheidene ministers. De koning
der Belgen, de eeregasthield een toespraak, waarin hij o. a. zeide: //Enge
land is Belgiës oude vriend, en de sporen dezer oude vriendschap zijn nog
merkbaar op dezen dag. nu de eenheid van gevoelen op nieuw blijkt."
MUNCHEN, 24 November. De uitslag van de verkiezingen in 22 distric
ten is bekend; 32 liberalen en 30 ultramontanen zijn gekozen.
CAIRO25 November. Prins en prinses Hendrik der Nederlanden zijn
naar Opper-Egyple vertrokken.
INGEZONDEN.
STATIS T IE K.
IV.
Welk nut geeft, nu die vergelijking van cijfers over verschillende jaren,
ten aanzien van geboorte, sterfte, enz. Dat mag wel ten slotte gevraagd
en aangetoond worden door leder, die de statistiek als wetenschap of kunst
beoefent, onderwijst of er zich mêe bezig houdt.
In achttien jaren is de bevolking 9 pCt. toegenomen; van het mannelijk
geslacht 13 pCt. van het vrouwelijk C pCt.van waar het verschil? In de
vermeerdering van het garnizoen hoofdzakelijk.
Het aantal geboorten bleef ongeveer in -dezelfde verhouding; dat der
onechte evenzoo, gelijk dat der huwelijken. Maar 't verdient opmerking,
dat minder huwelijken gesloten werden door jongmans heneden de 21 jaren,
maar verreweg de meeste op den leeftijd van 21 tot 35 jaren; waarbij van
41 huwelijken kinderen gewettigd werden.
De sterfte nam percentsgewijze af. van ongeveer 3 tot 2% pCt, niette
genstaande verschillende regeringsmaatregelen tot bevordering der volksge
zondheid in die 18 jaren werden ingevoerd en weder afgeschaft. Keuring
op bijna alle voorwerpen van eerste levensbehoeften, als brood, meel, grut
terswaren kruidenierswarenmelk vleeschspekvischaardappelenhad
plaats door beëedigde en bezoldigde deskundigen, maar in de laatste jaren
niet, om hulde te brengen aan het beginsel, dat ieder verpligt is daarvoor
zelf te waken of te zorgen. En dat is wel een beginsel, dat meer alere-
mcen als deugdelijk erkend, als pliglmatig gehuldigd, als proefhoudend
aanbevelenswaard, in alle opzichten verdient te worden toegepast. I>$ uit
breiding van de staatszorg of van de bemoeijing der overheid schijnt tot
nog toe de gewenschte en verwachte vruchten niet te dragen. Onthouding
van hetgeen der gezondheid schadelijk, inachtneming van hetgeen haar be
vorderlijk kan zijn, ligt onder ieders bereik, staat in ieders macht, hangt
af van ieders wil en kost veel minder dan de middelen tot verbetering der
volksgezondheid, die door de overheid worden beraamd en aangewend. De
sterftelijsten leerendat de dood heersclit onder alle rangen en standen en
de sterfte niet ongunstiger is onder de bewoners onzer achtergrachten en
achterstegen, die vaak van hunne geboorte af ontberingen leden van hetgeen
in hoogere standen als onmisbare levensvoorwaarde wordt beschouwd. Uit.
de statistiek is het moeijelijk, soms gevaarlijk zelfs, het verband op te
sporen tusschen oorzaak en gevolg, maar de ervaring leert, dat niet zelden
het versland stil staat en het oordeel zwijgt bij de aanschouwing van levens
toestanden in verhouding tot billijke eischen der gezondheidsleer: gezonde
t en krachtige ligchamen en heldere geesten, waar veel wordt ontbeerd en
alles wordt gemist, wat strookt met de wetenschap voor de volksge
zondheid.
Bij de invoering van de gemeentewet in 1851 bestond de gemeenteraad
uit 25 van de vroedste en gegoedste ingezetenenals
3 van tusschen de 35 en 40 jaren.
11// 40 50
9 50 60
2 62 a 64 jaren oud.
Daarvan leven nu nog, na verloop van 18 jaren. 1 die 73, 1 die 67,
1 die 66, 1 die 65, 1 die 64, 1 die 63, I die 54, en 1 die 53 jaar oud is.
Zou een beter rioolstelsel of een drinkwaterleiding een betere toekomst
waarborgen
Een vergelijking der slerftetafelen van Leiden met die van andere steden
zal kunnen aanvullen het weinige, dat door ons werd opgemerkt en geen
ongunstigen toestand betreft.
Die gunstige uitkomst levert ook de vermeerdering van het aantal kies
gerechtigden naar den census, die dezelfde gebleven is. Het cijfer der be
lastingschuldigen, die tot uitoefening van het kiesrecht in aanmerking kun
nen komen, nam toe, voor de gemeenteraadsverkiezingen met 7 pCt.en
daaruit blijkt, dat er ook meer werden aangeslagen in 's rijks directe be-
lastigen, dat doorgaans een gunstig teeken is en een bewijs, dat de last
niet drukt.
De plaatselijke last op de ingezetenen van Leiden gelegd, is in de 18 jaren
verligt en verplaatst.
De verligting blijkt uit de vergelijking van hetgeen in 1851 en in 1867
werd opgebragt.
1851. 1867.
opcenten rijks directe belasting 6,568.56 71,517.81
hoofdelijke omslag36,472.685 104,550.035
bondenbelasting2,303.50
accijsen193,162.205
tezamen j 236,203.45 17b.371.945
Derhalve is de last verligt met ongeveer ƒ58000; maar ook voor een deel
verplaatst, omdat in de plaatselijke accijnsen ook zeer velen moesten bijdra
gen die binnen Leiden als vreemdelingen of bezoekers vertoefden of verblijf
hielden voor het verbruik van belaste voorwerpen; terwijl nu ook bovendien
nog een groot deel der bevolking bij de afschaffing der plaatselijke accijnsen
bevoordeeld wordt, die niet worden aangeslagen iu den hoofdelijken omslag.
De last is derhalve in haar zwaarte of in haar omvang ligter geworden;
maar de druk is verplaatst en 't komt er slechts op aan, of die veplaatsing
werd een gelijkmatigcn druk en billijk verdeelden last, waarbij evenredig
heid van last en kracht in hel oog werd gehouden. In hoever dat nu waar
is, mag door iedereen worden onderzocht en vrijmoedig beoordeeld, die be
lastingschuldig is, behalve door gemeenteambtenaren, al zijn ze belasting
schuldigen. want dat strookt nu meer met de hedendaagsche begrippen van
vrijheid en openbaarheid, binnen Leiden zeer verschillend van die 18. 12,
4 jaren geleden geldend waren.
De plaatselijke uitgaven zijn sedert 1851 toegenomen, maar toch niet in
ongunstigen zin. Schuld heelt Leiden niet, integendeel nog al een beduidend
rentebedrag van eigen bezittingen en, wat aanmerkelijk is, een overwinst
van de gasfabriek, waardoor, voor de helft van hetgeen vroeger betaald
werd, de algemeene straatverlichting op een uitstekende wijs geschiedt, ter
wijl de ingezetenen of fabrieken niet meer voor eigen gebruik betalen dan
in andere gemeenten wordt berekend.
Leiden heeft tot nog toe zonder geldleening of verkoop van bezittingen
de openbare gebouwen, bruggen enz. in hel vcrloopen 18-jarig tijdvak groo-
lelijks vernieuwd en gerestaureerd. Voor het armwezen wordt gaandeweg
de gemeentekas bijna geheel ontlast, maar voor het openbaar onderwijs zijn
en worden aanzienlijke uitgaven gedaan, die ook door den hoofdelijken
omslag moeten worden gedekt, omdat de openbare scholen, behalve voor
armen en minvermogenden, niet uit de ingevorderde schoolgelden kunnen
worden onderhouden. Maar ook dat algemeen plaatselijk belang is voor een
gemeenteambtenaar eeii noli me langere. M.
OPGAVE VAN BRIEVEN,
welke in de maand Julij door het postkantoor te Leiden naar het buiten-
land zijn verzonden en die niet besteld zijn, omdat de personen, aan wien
zij geadresseerd waren, op de aangewezen plaatsen onbekend waren.
Geadresseerd aan: J. B. Francois, te Brussel; de Vree, te Emmerich; van
Dornberg Heiden, te Ilagen; A. E. Simon Thomas, te Slubenberg, M. Kolil-
stedt. te Wescl11. van Limburg Stirum, North Wallis, P. A. van Lmnmel,
1 te Batavia.
