BUITEL V.M)SCi!!h BKiilGTKM.
vreemd was gebleven, zich onmiddellijk bereid heeft verklaard zoo mo
gelijk tot de invrijheidstelling van Lamb mede te werken, zijnde hjj echter
spoedig ontslagen ten gevolge van schikkingen met zijne crediteurenen
eindelijk dat, hoezeer zoowel ter zake van het vooraf gebeurde te Missin
gen van waar Lamb op verzoek van den Britschen vice-consul naar den
consul te Botterdam was overgebragt (welke laatste hem echter dadelijk
ontsloeg), als ter zake van het niet voldoend policie-toezigt te Botterdam
de betrokken ambtenaren zijn teregt gewezen, nogtans niet is gebleken dat
eenig ambtenaar hier te lande de wederregtelijke wegvoering opzettelijk zou
hebben in de hand gewerkt.
Blijkens het voorloopig verslag van de afdeelingen der tweede kamer
over hoofdst. V (binnenl. zaken) der staatsbcgrooting is in twee afdeelingen
het vraagstuk van den verkiezings-census besproken, ook in verband met
de verklaring in de troonrede en tie ministeriele aanschrijving. Men ver
klaarde zich voor eene ruimere opvatting der zaak, dan waarvan die cir
culaire blijken draagt. De herziening van den census mogt niet van de
afschaffing \an het patentregt afhankelijk gemaakt, niet op den achtergrond
geschoven worden. De heer Heemskerk Az. heeft te dezer zake eene nota
bij het verslag doen voegen, waarin deze stellingen ontwikkeld worden.
1". De aanzienlijke stedelijke gemeenten komen het eerst in aanmerking
voor verlaging van den census met het oog op den plaatselijken toestand.
Eene verlaging van den census voor de verkiezing der staten-generaal en
provinciale staten tot de helft van het tegenwoordig bedrag, zou bepaalde
lijk te Botterdam, 's Gravenhage, Dordrecht en Utrecht billijk zijn. 2°. In
de overige provinciën behoort het minimum van 20 als regel te worden
voorgesteldwaarvan de wetgever alleen om bijzondere plaatselijke omstan
digheden afwijkt. 3". Wordt de census voor de keuze der staten gewijzigd,
dan valt te overwegenwat omtrent het kiesregt voor den gemeenteraad
le beslissen, met het oog op de grondwettige bepalingen. Ten slotte spreekt
de heer Heemskerk Az. de overtuiging uit, dat deze gcwiglige wet met
overleg, maar met vlijt moet worden aangevat, en verzoekt de regering
bescheidenlijk een einde te maken aan de onzekerheid omtrent hare bedoe
ling. door bepaald te verklaren, of zij een voorstel tot herziening wil doen,
onafhankelijk van de afschaffing of wijziging van het patentregt. Is het
antwoord ontkennend, dan is op liet. initiatief der kamer een beroep le
doen. Voor eenige leden was het eindcijfer der begrooting, oppervlakkig
slechts lager dan ten vorigen jare, een wezenlijk bezwaar. Zoo ooit had
de minister zich thans tot het volstrekt onvermijdelijke moeten bepalen,
geen nieuwe subsidien voor openbare werken uittrekkengeen voet geven
aan uitzetting der blijvende uitgaven voor het middelbaar onderwijs, die
toch reeds tc hoog waren opgevoerd. De strijd over het eindcijfer van deze
begrootiiig werd door anderen onvruchtbaar genoemd. Men moet hier iedcren
post op zich zelf beschouwen en toetsen aan vroegere verbindtenissen ot
toezeggingen, aan de wezenlijke behoeften, die telkens op nieuw bij dezen
lak van dienst opkomen.
Wijziging der militiewet werd door sommigen weder verlangd; uit meer
dan e'én oogpunt ook van de geneeskundige wetten. Eene nieuwe wetge
ving op het krankzinnigenwezen werd verlangd en op nieuw de noodza
kelijkheid eener herziening van de artikels 69 en volgende der algemeene
onteigeningswet betoogd. Op eene algemeene wet op den waterstaat werd
op nieuw aangedrongen. Uitbreiding van het beginsel der scheiding tus-
schen 's rijks en provincialen waterstaat achtte men noodig. Op nieuw werd
geklaagd over gebrekkig toezigt op de spoorwegdiensten.
Ten opzigte van het onderwijs werd vooreerst het denkbeeld geopperd
lot vereenvoudiging bij het afnemen der eindexamens voor de hoogere bur
gerscholen. In de tweede plaats sprak men ernstige afkeuring uit over de
bevoorregting van hen. die hel eindexamen voor het middelaar onderwijs
hadden afgelegd bij de examina voor leerling-telegrafist. Op nieuw werd
wijders geklaagd over de gestadige uitzetting der blijvende uitgaven voor
het middelbaar onderwijs. Ook de klagt over de te weelderige inrigting
der burgerscholen werd herhaald. In al de afdeelingen waren er leden, die
zich over de houding des ministers, met betrekking tot het lager onder
wijs, ernstig beklaagden. Men had van hem althans eenige toenadering
verwacht tot liendie de bekende bezwaren hadden. Deze leden achtten
het niet staatkundig, dat de minister streng zijn eenmaal genomen stand
punt bleef handhaven. Naarmate men strenger aan een eenmaal opgevatte
meening bleef vasthouden cn zich sterker tegen de vervulling ook van bil
lijke wcnschen verzette, liep men meer gevaar later tegenover klimmende
eischen te slaan en pogingen uil te lokken om het openbaar onderwijs op
den achtergrond le stellen. Dat onderwijs zou dan toch door het vaststel
len eener wet, als door den vorigen minister is voorgedragen, niet wezen
lijk benadeeld worden. Sommige leden wenschten meer bepaald drie ver
anderingen: dat in dezelfde gevallen, als dit bij openbare scholen wordt
toegelaten, hulponderwijzers aan het hoofd van bijzondere scholen konden
worden gesteld; dat het verleenen van subsidien aan bijzondere scholen
mogelijk werd gemaakt, zonder dat de voorwaarden, waarvan het laatste
lid van art. 3 der wet spreekt, behoefden te worden vervuld, en dat op
elke openbare school betaling van gematigd schoolgeld verpligtend werd
gemaakt; anderen meenden dat ook hierdoor niets wezenlijks zou gewonnen
zijn. Voor hen was hel hoofdbezwaar, dat bij het openbaar onderwijs,
zooals dit thans is geregeld of gegeven wordt, niet zoodanige eerbiediging
van ieders godsdienstige begrippen plaats heeft als art. 194 der grondwet
heeft gewild.
Van de zijde der meerderheid prees men het in den minister, dat hij aan
zijne overtuiging omtrent de onderwijs, et getrouw bleef en zich niet door
dm aandrang van betrekkelijk weinigen van het regte spoor liet afbrengen.
Gaf hij aan dien aandrang toe, hij zou ongetwijfeld veel algemeener klag-
ten uitlokken. Tc minder kan eenigzins ingrijpende wijziging der onder
wijswet in aanmerking komennu de uitslag der jongste verkiezingen op
nieuw bewezen heeft, hoezeer de meerderheid der natie aan de openbare
neutrale school gehecht is. Al wilde de regering, zoover de grondwet dit
toelaat, aan geopperde bezwaren toegeven, hel zou de klagten niet doen
ophouden. De uiterste partijen, die het volksonderwijs willen brengen on
der kerkelijk gezag cn daardoor tegen art. 194 der grondwet reageeren,
zijn niet te bevredigen. Sprak men van concurrentie, die hier overigens
niet te pas kwam, dan bleek het in ieder geval, dat het publiek op de
markt van het onderwijs aan het openbaar boven het bijzonder de voor
keur geeft en de vruchten van hel eerste dus niet zoo verderfelijk oordeelt,
als zij het in hel oog van sommigen zijn.
's GBAVENHAüË, 9 November.
Aan den met verlof hier te lande aanwezigen Oost-Indischen ambte
naar J. Spanjaard is, ten gevolge van het door hem aanvaarden van de
betrekking van leeraar aan de gemeente-instelling voor onderwijs in Indische
taal-, land- en volkenkunde te Delft, een eervol ontslag verleend uit 'slands
dienst.
Aan den heer M. de Boer is, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend
als ontvanger der directe belastingen te Dragten.
Aan den heer J. W. Kemna is, op zijn verzoek, eervol ontslag ver
leend als commissaris van policie te Enkhuizen.
In de zitting van de tweede kamer van heden was aan de orde het
wets-ontwerp lot wijziging der comptabiliteitswet voor Ned.-Indië, strek
kende tot vermeerdering van het getal der leden van de rekenkamer. Dit
wets-ontwerp werd verworpen met 37 tegen 31 stemmen. Men beschouwde
de voordragt slechts als een halven maatregel en verlangde eene geheel
nieuwe inrigting der rekenkamer.
Daarna werden de beraadslagingen voortgezet over de Indische begrooting.
Een amendement van den heer van Goltsteinom den post ambtenaarsper-
soneel met ƒ25,000 te verminderen, werd verworpen met 44 tegen 26 stem
men. De discussie is aangevangen over een amendement van de hh. van der
Ilucht en Mirandolle, om de betaling der koffij in de Preauger-regentschap-
pen gelijk te maken met die in andere residentiën. Morgen voortzetting.
In de heden gehouden zitting van de provinciale staten heeft de com
missie in zake het reglement tot opheffing der ambachten in Bijnland op
zich genomen een nieuw artikel 5 te ontwerpen. Het rapport daaromtrent
wordt nog in deze najaars-zilting verwacht. De commissie in zake het
reglement van Amstelland is gemagtigd ook in overleg te treden met de
commissie uit Utrecht. Voorts is benoemd eene commissie tot het ontwerpen
van een adres aan den minister van binnenl. zaken en aan de tweede ka
mer, waarbij wordt aangedrongen op verhooging van de bezoldiging van
den griffier en de ambtenaren ter provinciale griffie. De volgende bijeenkomst
is bepaald op den 23"t,'n dezer's morgens ten 11 ure.
Ijnor den hoogen raad is verworpen het beroep van H. Jung tegen
een arrest van het hof van Noordholland, waarhij hij tot gevangeniisstraf
is veroordeeld ter zake van 277 valschhedenbegaan door een ambtenaar in
akten tot zijn post behoorende, en het 125 maal gebruik maken van valsche,
tot den post van een ambtenaar behoorende akten.
Het Chineesche gezantschap heeft gisteren zijne opwachting gemaakt
bij den nuntius en vervolgens zich laten photographeren in het atelier van
den heer Severin. Gisteren middag heeft het aan het diner bij den Bus-
sischen minister deelgenomen.
De examina van onder-officieren dingende naar den rang van 2Jcn
luitenant zijn heden alhier onder presidium van den luit-generaal Engelbregt
aangevangen.
Uit een te dezer stede verspreid programma der feestelijkheden bij de
aanstaande onthulling van het nationaal gcdenkleeken voor 1813 blijkt het
volgende: Woensdag17 November: ten 1 ure plegtige onthulling van het
gedenkteekendoor Z. K. II. prins Frederik der Nederlanden; redevoering
uit te spreketi door prof. van Oosterzee; defileren door het leger, de schutterij,
het corps kon. scherpschutters en de oude krijgsmakkers van hel Zilveren
en Metalen Kruis; volksfeest in de Maliebaan, bestaande in goochelen, gym
nastische oefeningen en koorddansen, afgewisseld door muziek; optogt met
praal- cn triomf-wagens door verschillende corporatiën, het Metalen Kruis,
den typographen-bond en meer andere industriële vereenigingen; des avonds:
grootc illuminatie van het Willemspark, de Zeestraat, Javastraat, Nassaulaan
en Mauritskade, benevens het raadhuis-, muziek in het Willemspark; alge
meene illuminatie; in den koninkl. schouwburg gelegenheids-voorstelling,
bestaande in vNeêrlands roem gedurende 18 eeuwen," voor liet corps kon.
scherpschutters, enz.; in liet opzettelijk voor deze gelegenheid op het Bui
tenhof geplaatste gebouw uitvoering der feest-cantate, voor de genoodigden,
onder leiding van den heer Nieolaï, directeuj der kon. muziekschool, niet
medewerking van den heer Deckers, solist van de liedertafel te 's Ilcrlogen-
bosch. en mevrouw Offermans - van Ilove, beiden uilgenoodigd door Z. K. II.
prins Frederik. en meer andere voorname arlisten.
Donderdag. 18 November: Concert van Dunkler's kapel in bovenbedoeld
gebouw op hel Buitenhof.
Vrijdag, 19 November: In hetzelfde gebouw uitvoering der cantate van
1863 en die van 1869. afgewisseld door feestouvertures.
Zatnrdag, 20 November: Concert onder de leiding van den heer W. Stumpff,
uit Amsterdam, mede op het Buitenhof.
Naar aanleiding van het verlangen, door vele winkeliers en andere
belanghebbenden te kennen gegeven, zal de Sint-Nikolaasavond, wegens den
invallenden Zondag, dit jaar alhier worden gevierd op Maandag, 6 December.
BELG1E.
liet stormachtige weder gedurende de jongste dagen heeft te Antwerpen
vrij wat schade veroorzaakt. Bij hoog getij kwam het water der Schelde
lot op de kaden, voerde een 100-lal petrolenm-vaten en een paar stoomke-
