liUITENLANDSClIE BEMGTEN.
niet bedachtzaamheid het gunstig oogenbiik daartoe wenschten af te wach
ten en alleen wanneer onze pligt jegens liet genootschap en jegens het
lager onderwijs ons daartoe drong, maar dan ook zonder aarzelen, zouden
optreden. Ons adres aan de tweede kamer, nopens het bekende voorstel
de Brauwin der tijd in gereedheid gebragt, bleef in portefeuille wegens
de intrekking van dat voorstel, en ten opzigte van het latere ontwerp
Heemskerk was een dergelijke maatregel beraamd, maar bleef om gelijke
reden onuitgevoerd. Wij hebben ook niet verhaaldaan welke zijde wij ons
in het gegeven geval zouden scharen: hel is die, welke zich tegen de ge
wekte beweging verzet; het is, overeenkomstig de antecedenten des gcuoot-
scliapsovereenkomstig de uitspraak eener gezonde paedagogiekovereenkom
stig de beginselen der christelijke verdraagzaamheid en de welbegrepen
nationale belangen, de zaak der gemengde openbare school, die wij zouden
helpen bepleiten, de ongeschonden handhaving van de hoofdbeginselen der
schoolwet van 1857, die wij zouden verdedigen.
/'De bestaande beweging heeft sedert de voorgaande algemeene vergade
ring zoodanige uitbreiding verkregen, er is in den laatsten tijd zooveel ge
sproken, geschreven en gedaan, dat wij niet nogmaals en thans opzettelijk
de zaak bij deze algemeene vergadering ter spraak bragten. Waar toch het
genootschap zich in zijne herziene wet wederom de taak oplegt om zijne
zorg te wijden aan al de belangen van het lager onderwijs in Nederland,
moet het, naar ons inzien, het grondwettig bestaan van de neutrale open
bare school, die sedert lang wordt ondermijnd en hevig bevochten, helpen
verdedigen als het de grondwettige vrijheid van het bijzonder onderwijs
zal handhaven waar dit wordt aangerand.
//Het hoofdbestuur zelf heeft in den laatsten tijd, ten gevolge der omstan
digheden, allengs zijne gereserveerde houding verlaten; uit den inhoud der
maandbladen is dit voorzeker den leden duidelijk geworden. Het heeft zijne
maatregelen genomen om, in de aangenomen rigting voortgaande, verder
naar gelang van omstandigheden op te treden tot bestrijding der beweging
en tot verdediging van de hoofdbeginselen onzer schoolwet; de wijze en de
gelegenheden van handelen wenscht het echter aan zijne eigen beoordeeling
overgelaten te zien; dat het geschieden zal met bedachtzaamheid en beza
digdheid, daarvoor moge zijn tot dusver in deze zaak gehouden gedrag tot
waarborg strekken.
"Ten einde daarbij echter met vertrouwen en nadruk te kunnen optre
den verlangt het hoofdbestuur van de algemeene vergaderingvolgens be
paalden last van de afdeelingen aan hare afgevaardigden, een votum, waarbij
al of niet worden goedgekeurd: a. de houding door het hoofdbestuur tot
dusver aangenomen en b. de rigting die, blijkens deze medcdecling, het
hoofdbestuur wil volgen."
Over beide punten voerden onderscheidene sprekers het woord. De afge
vaardigde nil Amsterdam verklaarde dat die afdeeling met leedwezen had
gezien dat het hoofdbestuur zijne gereserveerde houding had verlaten en aan
negen personen geen volmagt kon vcrleenen om in zulk eene belangrijke
cn leederc zaak in den naam van honderden te spreken en te handelen. De
afdeelingverklaarde hijwas de gemengde neutrale openbare school van
harte loègedaah, maar zij meende dat bij de aanneming van het voorstel de
eendragt in het genootschap moeijelijk zou kunnen bewaard blijven, want
een deel der leden zou daardoor op indiscrete wijze, zij het ook onwillens,
worden geweerd. Geen man van karakter de kerkelijke rigting toegedaan,
kon dan langer lid blijven. Een aantal leden bestreden het advies van Am
sterdam en gaven, namens de afdeelingen, die zij vertegenwoordigden, hunne
adhaesie aan het voorstel des boofdbestuurs te kennen. De afgevaardigde uit
Baarderadeel en die uit Utrecht hadden in last te weigeren de handelingen
van het hoofdbestuur te onderschrijven. Laatstgenoemde deelde echter mede
dat dit niet zijn persoonlijk gevoelen was. De lieer Heringa, honorair lid,
meende dat het hoofdbestuur wel zou doen het voorstel in te trekken, ten
einde een twistappel, in het genootschap geworpen, te vermijden. Daar er
op dit oogenbiik niets bij de regering betreffende het onderwijs aanhangig
was, zag hij de urgentie van het voorstel niet in.
De discussion gesloten zijnde werden de beide vraagpunten gezamenlijk in
stemming gebragt; a. al of niet goedkeuring van de houding door het hoofd
bestuur lot dusver aangenomen; b. al of niet goedkeuring van de rigting,
die het hoofdbestuur blijkens zijn voorstel wil volgen. De uilslag was dat
1217 stemmen aan die vragen hunne adhaesie schonken en 156 stemmen die
afkeurden. Met buitengewoon gejuich werd die uitslag begroet.
De voorzitter nam hierop het woord en was zeer erkentelijk voor het blijk
van adhaesie door de groole meerderheid der vergadering aan de handelin
gen van het hoofdbestuur ook voor het toekomende geschonkenmaar even
zeer was hij dankbaar voor de opmerkingen van de tegenstanders, omdat
daarin het bewijs gelegen was van hunne hooge waardeering des genoot-
schaps cn omdat het bestuur aan die bezwaren de dure vepligting zou ont
kenen om in deze zaak met gematigdheid en waardigheid te handelen.
De voorzitter deelde mede dat in de vergadering tegenwoordig was de
lieer Bohus, rector van de Latynsche school te Pesth, die in zending had het
Pruissisch schoolwezen te onderzoeken en dat deze nu het woord verlangde.
De heer Bohus zeide daarop in het Duitsch ongeveer het volgende: Mijne
Kon. Ilongaarsche regering zendt mij naar den Kijn om daar het Pruissische
schoolwezen te onderzoeken. Daar had ik het geluk uit een dagblad te
vernemen dat te 's Gravenhage eene vergadering van onderwijzers zou wor
den gehouden. Met te meer vreugde spoedde ik mij herwaarts, toen ik ver
nam dat de openbare Hollandsche scholen neutraal zijn, hoedanigemen ook in
mijn land wil oprigten. Hij was overtuigd dat hij van deze vergadering en
van de openbare scholendie hij bezocht had en nog zou bezoekeneen Imo
gen en goeden indruk naar zijn vaderland zou medenemen. Hiermede wenschte
hij de vooruitstrevende onderwijzers van Holland te begroeten, die niet den
mensch naar de godsdienst vragen om onderwijs te verschaffen.
De verder in deze tweede zitting gehouden gcdachtenwisseling liep over
de volgende vragen1°. Welke leermiddelen ontbreken nog op de lagere
school 2". Verdient de maatregel tot beperking van den dagelijkschen school
tijd zooals bijv. in Pruissen plaats heeftook voor onze scholen navolging
of wel afkeuring? 3". Is het wenschelijk het leervak der //zielkunde" van de
lijst der studievakken van den hulponderwijzer te schrappen 4°. Kan men
de leer der evenredigheden bij het reken-onderwijs in de lagere school ont
beren? 5C. Waarom verdient het anthropologisch beginsel der opvoeding:
//wek in den mensch op wat in den mensch is", de voorkeur in de school?
6°. Is het wenschelijk de zinsontleding als uitgangspunt van het taalonder
wijs te beschouwen? 7°. Waarom is het onbillijk de materialistische rigting
van onzen tijd als een gevolg van de kerkelijk neutrale school te beschouwen
Na de sluiting der vergadering vereenigden de leden zich aan eenen vriend-
schappelijken maaltijd.
De weldadigheids-bazar, door ecnige der aanzienlijkste dames der resi
dentie georganiseerd, en gisteren en heden op Zorgvliet aan den Schevening-
schcn weggehouden, is, door schoon weder begunstigd, uitmuntend geslaagd.
Zij werd vereerd met de tegenwoordigheid van 11. M. de koningin, diegeene
gelegenheid laat voorbijgaan, om hare belangstelling te doen blijken in al
wat edel, goed en weldadig is, en in alle tenten aankoopen deed, en opge
luisterd door een overgroot aantal bezoekers, koopers, maar vooral door
eene keurbende van Haagsche schooncn, in de smaakvolste zomertoiletten
i getooid. De Scheveningsche weg bood den aanblik aan van eene onafzien
bare reeks rijtuigen en equipages. Schier niets heeft aan dit feest ontbro
ken om den betooverenden indruk daarvan blijvend te verzekeren. Een zeer
matig entree verleende den toegang tot de lange, statige laan, met hooge
beuken beplant, die leidt tot het centrum van het aristocratisch kermisfeest.
Daar waren een twintigtal tenten opgerigt, met bloemen en vlaggen van
allerlei kleuren keurig versierd, en in iedere tent, waarin voorwerpen van
smaak, weelde of huisselijk gebruik op elegante wijze waren uitgestald,
bood eene bevallige, minzame adellijke koopvrouw met groote vrijmoedig
heid en voorkomendheid hare waren, altijd van eerste hoedanigheid, aan.
Het was een schoon feest voor alle beschaafde kringen der hofstad, eene
vereerende handeling van weldadigheid voor de jonkvrouwen, die zich in
heusche koopvrouwen hadden herschapen, welke natuurlijk voor alle ook
hare aangename en gezellige, maar voor vele, als vooral de twee directrices
der tombola, hare zeer vermoeijende zijde had: het was, in één woord,
eene gelukkige gedachte, op de onbekrompensteordelijkste, gezelligste,
meest populaire wijze uitgevoerd.
Gisteren avond laat is uit een sloot achter een der huizen in de lluy-
gensstraat het lijk van een 17-jarig meisje opgehaald. Zij had woorden ge
had met twee mevrouwenwaar zij dienstbaar was. Of dit haar tot wan
hoop had gebragt, of welke andere oorzaak ook, het meisje ging in plaats
van zichna de deur gegrendeld te hebbenter ruste te begevennaar den
tuin; ontkleedde *zich daar, hing hare kleederen stuk voor stuk aan liet
hek, dat de sloot omringde, en sprong toen in het water.
ESTfiEIiAND.
LONDEN 29 Julij.
Nu de lersche kerkwet tot stand is gekomen cn door de koningin
is bekrachtigd, heeft de centrale associatie tot verdediging van de protes-
tantsche kerk eene circulaire gezonden aan alle geestelijken en lecken. die
als afgevaardigden de jongste kerk-conferentie hebben bijgewoond; in welk
schrijven zij verzocht worden om er bij den aartsbisschop van Armagh,
primaat van Ierlanden bij den aartsbisschop van Dublin op aan te dringen
de conferentie nogmaals zanten te roepenten einde plannen te beramen
omtrent de inrigting van het, met het jaar 1871, van den staat los te ma
ken kerkgenootschap.
Ten gevolge van de volmagt, door het lagerhuis met 123 tegen 7stem
men verleend tot het aankoopen der particuliere telegraaflijnen voor twintig
maal de jaarlijksche opbrengst dier lijnen, zullen de kosten voor het ver
zenden van enkelvoudige berigten aanvankelijk tot op 1 sh. per stuk ver
minderd worden. Weldra zal evenwel de prijs op 6 stuivers vastgesteld
worden, onverschillig hoe groot de afstand binnenslands zij.
Ilet plan bestaat om het Brilsche kanaal-eskader tegen het eind van
Augustus naar Gibraltar te zenden en het aldaar met het Britsche eskader
van de Middellandsche zee tot eenen oefeningstogt te vereenigen; ter ver
mijding van moeijelijkheden tusschen de bevelhebbers dier twee eskaders,
welke van denzclfden rang zijn, zou die togt onder het bevel van.de twee
hoogste leden der admiraliteit plaats hebben.
De Great Eastern is weder te Sheerness teruggekeerd. Men wil thans
den Anglo-Indiaanschen telegraafkabel, die van Aden naar Bombay zal ge
legd worden en reeds voor een groot gedeelte door de maatschappij voor
het vervaardigen en onderhouden van telegraaf-materieel is voltooid, aan
boord van dat vaartuig inschepen.
--- Het wedei is voor de te veld slaande tarwe gedurende de jongstverloo-
pen week allergunstigst geweest. Monsters rijp graan uit de omstreken van
Londen zijn vertoond geworden en gebleken van eene zeer goede hoedanig
heid te zijn. Andere monstersuit Essex afkomstigbleken slecht, te zijn.
Te Kelderminster, in Worcester, heeft eene in dronkenschap verkee-
rende vrouw haar kind voor eene hoeveelheid jenever, ter waarde van 4
pence, aan een bedelaar verkocht.
Volgens berigten uit Jokohama hebben de troepen van den Mikado de
stad Hakodadi op de opstandelingen hernomen. De Cayomari, een stoom
schip van de Japansche regering, is geheel verongelukt, waarbij ook eenige
Europeanen zijn verdronken.
FRANKRIJK.
PARIJS, 29 Julij.
La Presse zegt dat de heer de Chasseloup Laubat, de minister, die in
den staatsraad voorzit en wien het ontwerpen van hel senaatsbesluit voor-
