LKYDSCHE
WOENSDAG 24 MAART.
De Courant wordt Maandag, IFoensdag en
Vrijdag uitgegeven. Die van Maandag komt
uit Zaturdag avond.
De prijs der Courant is f 3.per vierendeel
jaars. Afzonderlijke nommers zijn tegen 10
Cents verkrijgbaar.
BIN N E N L A N DSC H E BK BIG T E N
LEYDEN, 23 Maart.
Bij kon. besluit van 19 dezer is aan den hoogleeraar 11. P. A. Dozy
alhier vergunning verleend tot het aannemen en dragen der versierselen
van officier der orde van de Kroon van Italiëwaartoe hij door den koning
van Italië is benoemd.
Naar wij vernemen hebben burgemeester en wethouders gisteren hunne
opwachting gemaakt bij den heer P. F. W. de Timmerman, op zijn ver
zoek door Z. M. den koning eervol ontslagen als luit.-kolonel commandant
der dienstd. schutterij alhier, om hem dank te betuigen voor de vele en
gewigtige diensten in genoemde betrekking aan de gemeente bewezen, als
mede bij den heer J. Scheltcma, door Z. M. benoemd tot majoor-comman
dant dier schutterijom hem met die benoeming geluk te wenschen en hem
de belangen der gemeente in die betrekking aan te bevelen. Beide heeren
toonden zich ten hoogste erkentelijk en gevoelig voor de blijken van sym
pathie hun geschonken.
Zaturdag 11. overleed alhier in 74-jarigen ouderdom de heer S. van der
Paauw, vroeger stad-architect. In die betrekking, eene reeks van jaren
door hem vervuld, deed hij zich kennen als een man begaafd met degelijke
kennis en veelzijdige bekwaamheid. Niet het minst heeft luj zich verdienste
lijk gemaakt hij de oprigting der stedelijke gasfabriek, waarvan de vestiging
aan zijne leiding was toevertrouwd en waartoe hij zich veel inspanning ge
troostte, ten einde zich op de hoogte te stellen van dezen toen ook voor
hem meerendeels nieuwen tak van nijverheid. Hoewel hij daarbij vele
moeijelijkheden had te overwinnen, zag hij het werk met cenen gunstigen
uitslag bekroond en later zijne verdiensten te dien opzigte erkentelijk ge
huldigd. Ook het genootschap Mathesis Scientiarum Genitrix alhier zal zich
dankbaar herinneren hetgeen hij vroeger tot opbouwing van die instelling
mogt verrigten.
lieden tegen den middag ontstond er een vrij hevige brand in het
achterste gedeelte van hel hotel de Zon van den heer L. M. F. Smits, op
de Breedestraat. De brandweer was spoedig op de plaats van het onheil
tegenwoordig en het mogt haar gelukken den brand in betrekkelijk korten
tijd meester te worden. Het aangetaste vertrek is nagenoeg uitgebrand.
Bij de heden namiddag aan Wijkerbrug, onder Voorburg, gehouden
herverpachting van de heffing en invordering van het jaag- en schouwgeld
langs den Vliet, van Leyden, aan den Hofweg, naar den Leydschendam,
voor 5 jaren, zijn 7 billetten ingeleverd. Er is ingeschreven voor ƒ3150,
ƒ2552, ƒ2525, ƒ2010, ƒ2000, ƒ1800 en ƒ1200 per jaar. De hoosste in
schrijving, daarna in opbod gesteld zijnde, werd gebragt op ƒ3260, dooi
den heer C. Vreeburg, te Leyden, aan wien de pacht is toegekend.
Betreflende het bij den gemeenteraad aanhangige verzoek Lot afstand
van een gedeelte der Ruïne enz., tot stichting van een gebouw, is dezer
dagen het volgende adres van adhaesie bij dien raad ingediend:
«De ondergeteekende ingezetenen dezer gemeente wenschen u hunne leven
dige belangstelling te betuigenin het onlangs hij den raad ingediend adres
van prof. J. A. Boogaard c. s.waarbij wordt verzocht het regt van opstal
op een gedeelte oer lluïne. alsmede borgtogt voor de jaarlijksehe aflossing
van het kapitaal, benoodigd tot een daarop te stichten gebouw.
Naar het gevoelen der ondergeleekenden is zulk een gebouw, ingcrigt op
de schaal en bestemd tot zoodanige doeleinden als door de adressanten bij
hun verzoek is ontwikkeld, voor deze gemeente eene bepaalde behoefte, liet
gemis van een groot voor het publiek bestemd gebouw, zoo ingei-igt dat
het zelfs voor eene talrijke menigte behoorlijke ruimte aanbiedt, wordt
meer en meer voelbaar, omdat de ondervinding telkens leert dat, door dit
gemis, Leyden achterstaat bij verscheiden minder aanzienlijke gemeenten.
Voor groote tentoonstellingen, hetzij van schilderijen, van bloemen en plan
ten of van nijverheid enz., is in de gemeente geen enkel geschikt lokaal.
Om dezelfde reden kunnen andere groote vergaderingen en bijeenkomsten,
zooals congressenhier niet gehouden wordenterwijl de mogelijkheid om
groote muziekale uitvoeringen te doen plaats hebben, geheel afhangt van
de gezindheid van een kerkelijk bestuur om daarvoor al of niet eene kerk
beschikbaar te stellen.
Wij beschouwen dit niet enkel vernederend voor eene zoo aanzienlijke
gemeente als deze, maar als een positief nadeel voor haar en hare burgers,
omdat zij daardoor de profijten missen die andere gemeenten genietenwelke
door het aanbieden der gelegenheid tot kunstgenot, of ter bevordering van
wetenschappelijke en industriële belangen, een talrijk publiek uit den om
trek en zelfs uit verder afgelegen streken tot zich trekken. Wat Haarlem
en Arnhem, wat zelfs Delft met succes, ten minste ten profijte der ingeze
tenen, gedaan heeft, zou Leyden evenzeer doen kunnen, wanneer het slechts
een voor deze doeleinden ingcrigt gebouw Rad. Leyden heeft door zijne
positie, te midden van verschillende aanzienlijke gemeenten, al de kansen
van een druk bezoek ook door een niet-Leydseh publiek voor zich, en dat
dit publiek volkomen bereid is te komen zoodra men het slechts de gele
genheid aanbiedt om iels buitengewoons te zien en te hooren, is gebleken,
bij elke gelegenheid dat in Leyden iets bijzonders te zien of te hooren was.
Wij geloovcn niet dat iemand in ernst zal durven beweren, dal wetenschap
pelijke congressen en tentoonstellingen van kunst of nijverheidwanneer
zij zijn wat zij behooren te wezen, minder bezoekers zullen lokken dan
academiefeesten en muziekuitvoeringen, die daarenboven slechts enkele da
gen duren.
Uil dit oogpunt van publiek belang vooral, om het voordeel dat de ge
meente en ook inzonderheid de neringdoende burgerijer van mag verwach
ten, wanneer Leyden een aantrekkingspunt voor een groot deel der provincie
gemaakt wordt, meenen wij er ernstig op te mogen en te moeten aandrin
gen, dat de raad deze gelegenheid om aan dit algemeen verlangen te vol
doen. niet ongebruikt late voorbij gaan. Waarom het voor het Leydsch
publiek, ook om vele andere redenen, wenschelijk is dat deze iurigting tot
stand kome, behoeven wij na hetgeen daarover reeds door de adressanten
is aangevoerd, niet te beloogen. Dat, indien in onze stad iets groots cn
doeltreffends zal tot stand komen, alle krachten en middelen zooveel moge
lijk in ée'ne hand moeten zamengevat worden, vindt bij hen die met haar
openbaar leven bekend zijn geene tegenspraak meer. Doch deze overwegin
gen laten wij thans daar. Het doel der onderneming is niet aan een zeker
gedeelte der burgerij eene betere gelegenheid tot het bijwonen van verma
kelijkheden te schenken (want dit beschouwen wij als slechts eene bijzaak
en een finantiëlen steun voor dc onderneming)maar om aan Leydenten
algemecnen nutte, eene voor verschillende doeleinden geschikte gelegenheid
te verschaffen, welke haar thans ontbreekt.
Niet om ons bijzonder genoegen te verhoogen, maar in het publiek be
lang der gemeente en bat-er ingezetenen verzoeken wij dus uwe medewerking
om dit doel te bereiken. Wat de adressanten van de gemeente vragen is.
onzes inziens, veel minder dan wat zij op zich nemen aan de gemeente te
verschaffen. Dc eventuele kosten, die, trouwens, voor een groot deel weder
door deze ingezetenen zouden gedragen worden welke zich voor het tot
stand komen dezer onderneming interesseren, zonden slechts tijdelijk wezen
cn wegen niet op tegen de blijvende voordeelen welke er voor de burgerij
uit zouden voortvloeijen. En dat deze volkomen bereid is de risico der ge
meentelijke borgstelling te wagen, omdat zij zelfs aan eene lijdelijke tege
moetkoming aan deze onderneming de voorkeur geeft boven hel doen mis
lukken van een zoo gewenscht plan, zal u blijken uit deze adhaesie, welke
van onze groote belangstelling getuigt, en naar wij hopen voor li eene
beweegreden te meer zijn zal om uwe medewerking aan het doen tot stand
komen er van te verleenen."
Dit adres was van ongeveer 200 handteekeningen voorzien.
Aan den Helder heeft Vrijdag morgen een matroos, door minnenijd
gedreven, een pistool gelost op zijne beminde, zonder haar evenwel te tref
fen. liij is in verzekerde btwaring genomen.
Uil Roermond meldt men dat de huisvrouw van Schuinan aan de
vreesselijke wonde, haar in het onderlijf toegebragt, is overleden. Omtrent
het tegenwoordig verblijf van den misdadiger verkeert men nog in het onzekere.
-Het wets-outwerp tot regeling van het hooger onderwijs rust op de
volgende beginselen
Regeling van het gymnasiaal en universitair onderwijs. Eerbiediging der
volkomen vrijheid van het bijzonder hooger onderwijs. Overbrenging der
propaedeutische studiën naar de gymnasia. Deze verdeeld in progymnasia
met vierjarigen cursus, waar slechts de hoofdvakken worden onderwe
zen, als kweekscholen voor algemeene beschaving, en in gymnasia met
zesjarigen cursus, waar al de vakken worden onderwezen vereischt tot
voorbereiding voor universitaire studiën. Verpligting voor het rijk tol het
oprigten van tien gymnasia en vier progymnasia. De inrigting van athe-
naea cn andere instellingen van hooger onderwijs geheel overgelaten aan
de gemeenten, door welke deze scholen reeds zijn of mogten worden inge-
rigt. Behoud van drie hoogescholen met opheffing der faculteiten. Bij
elke hoogeschool onderwijs in al de vakken, waarover de examina loopen,
behalve dat alleen aan eene der hoogescholen onderwijs wordt gegeven in
de vakken, vereischt voor de examina in de Oostersclie letterkunde, onder
welke vakken tevens die zijn, welke thans op het zoogenaamd Indisch in
stituut te Leyden geleerd worden, en daarmede opheffing van dit instituut.
Vrijheid van studie, geene verpligte collegiën, geen bepaling omtrent den
duur der studie aan de hoogeschool; examina voor alle vakken; in den
regel elke cursus halfjarig. Jaarlijksehe uitschrijving van tien prijsvragen
om beurten aaii elke hoogeschool. Beooi-deeling door den senaat op prae-
advies van leden van dit ligchaam; belooning bestaande in gouden eerepen
ningen. Achttien studiebeurzen van 400 verleend, ter ondersteuning van
onvermogende verdienstelijke studenten. Jaarlijks ƒ3000 beschikbaar ge
steld voor wetenschappelijke reizen door uitstekende jongeliedenop aanbe
veling van den senaat der hoogeschool. Mededeeling van het daartoe strek-
j kend koninklijk besluit in de Staatscourant. Als onderwijzers aan de
hoogescholen alleen werkzaam hoogleerarenprivaat-docenten en lectoren.
Geen buitengewone hoogleeraren meer. Aan de hoogleeraren toegekend
eene jaarwedde van rijkswege, minimum ƒ4000, maximum ƒ6000. Geene
bijdragen van de studerenden tot vermeerdering van de jaarwedden. Re-
ij noeming van eiken hoogleeraar tot het onderwijzen van bepaalde vak-
Ijl ken, die in de aanstelling worden uitgedrukt. Vrijheid aan de lioog-
leeraren om ook andere vakken te doceren en om onderling enkele vak-
li ken te ruilen, mits onder hoogere goedkeuring. Onvereenigbaarheid
van het hoogleraarschap met winstgevende ambten zonder toestemming
van den koning. Facultatief emeritaat aan de hoogleeraren op 65-jari-
gen, verpligt emeritaat op 70-jarigen ouderdom. Ieder, die de voor
het volgen der lessen verschuldigde gelden betaald heeft, wordt dooi
den rector-magnificus ingeschreven en heeft alsdan vrijen toegang tot
de lessen aan de hoogeschool. De collegiegelden afgeschaft; jaarlijksehe
j betaling van ƒ150 aan het rijk. Door hen. die slechts enkele lessen wen-
Sf schen te volgeneen matige som aan het rijk te betalen. Geene verdere
betaling hoegenaamd door de studerenden, behalve de vrijwillige honoraria
|j aan de privaat-docenten cn de kosten der diplomata na afgelegd examen.
|- Behoud der collegiën van curatoren met periodieke aftreding zonder ter-
l stond herkiesbaar te zijn. Behoud van senaat, rector en assessoren.
