BIJVOEGSEL, behoorende tot de Leydsche Courant
van Maandag December éhbHJ'°. Ö50.
Opgave van brieven, welke in de maand October jl. door bet postkan
toor alhier naar het buitenland zijn verzonden, en die niet besteld zijn,
omdat de personenaan wie zij geadresseerd warenop de aangewezen
plaatsen onbekend waren. Geadresseerd aan: L. de Mooy, te Lodi; A. C.
Mug, te Liège; F. H. Olto, te Frankendaal; T. Hooiberg, te Frankfort;
J. Kneppelhout, te Hamburg; B. Kosters, te NeuenkirchenLangelaan, le
NieuwenhuizeuAd. Hoffmann, te N urn bergCh. Lelong, te Parijs; Japi
Hart, idem.
Het getal der in het Werkhuis alhier opgenomenen bedroeg gedurende
deze week dagelijks van 154 lot 168 volwassen personen en 82 lol 95 kindereu. i
De taal- en letterkundige afdceling der kon. akademie van wetenschap- j
pen te Amsterdam zal Maandag aanst, aldaar eene gewone vergadering houden.
Aan de diaconie der herv. gemeente van Charlois en Katendrecht is
door den heer J. van lleyningen, onlangs te Rotterdam overleden, gelega
teerd eene som van ƒ1000.
De Ned. Financier meldt dat de hoogste prijs ad 250 000 0., gevallen
op serie 2172, n°. 54, der Ooslenrijksche loten 1864 a 100 0. is ten deel
gevallen aan een commies te Amsterdam.
Op den 5den December, St. Nicolaasfeestz(jn tusschen de verschil
lende stations van de Hollandsche ijzeren spoorweg maatschappij verzonden
10890 bestellingen.
De gemeenteraad van Rotterdam heeft de voorstellen betreffende de
ontwerp overeenkomst met het rjjk, ter zake van den staats-spoorweg Rot
terdam—Dordrecht, in verband met het plan tot uitbreiding der gemeente
op Feijenoord, met 28 tegen 7 stemmen aangenomen.
Woensdag avond II. heeft er te IJsselstein een hevige brand gewoed,
waardoor zes woningen zjjn in de asch gelegd. De brand was ontstaan
ten huize van een koopman in lompen.
Te Zaandam is de buiicn socieleitde tuin der Nederlanden, benevens
twee daaraan belendende percelen, afgebrand.
Uit Zntphen meldt men het volgende: Bij den jongsten storm is hier
op de volgeude merkwaardige wijze eene dienstmeid aan een bijna wissen
dood ontkomen. De oudste zoon des huizes moest gister ochtend op reis,
en de meid stond e'e'n uur vroeger op dan zij gewoonlijk in dit jaargetijde
doet, ten einde het een en ander voor het ontbijt iu orde le brengen. Zij
was naattweljjks vijf minuten in de keuken geweest, toen de zware hooge
schoorsteen van hel huis voor het geweld van den storm zwichtte, neder-
slorile, een groot gat in het dak boorde cn vervolgens door de zoldering
van het meidenkamertje op het hoofdeinde van het bed te regt kwam
waaruit de meid zoo even was opgestaan.
Uit Andjjk meldt men dat door den hevigen orkaan van Maandag
morgen een bootje, digt bij de zeeglooijingen opgenomen en over den dijk
op een huis geworpen werd, waar hel door het dak op den zolder door
drong, juist op den oogenblikdat een der httisgenooten op sterven lag.
it- Te Zwolle zijn Woensdag II. de officier van justitie, regler-commis-
saris en griffier bij de arrond.-regtbank aldaar, naar Dedemsvaart vertrok
ken, van waar zij zich naar Nieuwleusen begeven hebben, ten einde aldaar
het noodige onderzoek te doen, omtrent eene poging tol brandstichting,
die ten huize van den gemeente-veldwachter is gepleegd. Ware de vrouw
van den veldwachter niet door de brandlucht ontwaakt, dan zoude de mis
daad vreeseljjke gevolgen hebben gehad. Men vermoedt, dat wraakzucht
tegen den veldwachter, die in zijne betrekking niemand ontziet, aanleiding
tot hel misdr(jf heeft gegeven.
Maandag II. is, des morgens ten 7 ure, door den storm eene praam
met hout beladen in de vaart by de brug te Donkerbroek (Friesland) om
geslagen, waarbij een kindje van 18 weken, hetwelk in de kooi lag te sla
penis verdronken. De moeder was radeloos, toen men haar kind uit de
golven te voorschijn haalde.
Op den spoorweg Neuzen—Gent is in den avond van den 9den dezer
een locomotief, welke van Neuzen naar Selzaete terugkeerde, als gebruikt
wordende b(j den aanvoer van grond en materialen, op een ballastwagen
gereden die men op den weg had laten staan zoo men wil uit onvoorzig-
tigheid. Een arbeider is daarbij deerlijk verminkt en gewond, en verkeert
in gevaarlijken toestand, daar men hem'reeds den volgenden morgen een
arm en been heeft geamputeerd. De locomotief is zwaar beschadigd en de
wagen verbrijzeld.
'sGRAVENHAGK, 12 December.
H. M. de koningin heeft 150 beschikbaar gesteld voor de in 1869
te Utrecht te houden internationale tentoonstelling van voorwerpen voor de
huishouding en het bedrijf van den handwerksman.
In de zitting van de tweede kamer van gisteren zijn de beraadslagin
gen voortgezet over hoofdst. V (binnenl. zaken) der staatsbegrootingbe
paaldelijk over de afd. lager onderwijs. De heer van Kuyk deed uitkomen
dat hij, even als de minister, handhaving der openbare schoof verlangde.
Hij protesteerde tegen het verwijt dat men de openbare school wilde oprui-
men. Hij wilde vrijheid van onderwijs, want de wetgever had niet het
monopolie der staatsschool bedoeld. Het bijzonder onderwijs kon niet con
curreren tegen hel openbare, want de openbare onderwijzer had geen pa
tent, geene kosten en dan nog lage schoolgelden. Spreker wilde aan bil
ly kc bezwaren tegemoet komen door verpligte schoolgeldheffingvergemak
kelijking van het bijzonder onderwijs en mildere bepaling ten opzigte der
examina. Ook de heer de Brauw verklaarde dat hij niets anders verlangde
dan de openbare neutrale school. Geen kerkelijke leerbegrippen op de school
alleen opleiding tot zedelijkheid en deugd. Dit wilde, volgens een liberaal
schrijver, de liberale party ook, maar het verschil bestond daarin dat men
het denkbeeld van eerbied voor ieders godsdienstige begrippen niet had ge
volgd, daarop inbreuk had gemaakt, want in de wet van 1857 was, imetaf-
wijking van die van 1816, gedecreteerd dat de openbare school toegankelijk:*
voor alle kinderen moest zijn en dus de gedwongen gemengde school ittr
gesteld. De aankweekiug van godsdienstzin kon, z. i., niet op de neutlSlè
school worden betrachtof men moest deu een of den ander grieven. Dui
zenden waren van meening dat de opleidinz tot christelijke deugden niet
kon geschieden zonder den wortel, dat die opleiding moest rusten op eer
bied en liefde voor den stichter des Christendoms, dat die opleiding niet
kon rusten op hnmaniteiis-begrippen. Er waren een aantal wijzigingen in
de wel te brengen om aan de beslaande bezwaren te gemoet tc komen. De heer
Cornells kwam in eene uitvoerige rede op tegen de gewoonte, wanneer
men van het onderwijs sprak, tevens de liberale partij verdacht te maken;
het was mode geworden, bij het bespreken van het onderwijs, een aanval
te doen tegen de liberalen. Hij kon de bestaande regeling van hel onder
wijs niet zoo zeer afkeuren, de uitvoering gaf hem daartoe geen reden;
echter sloot hij niet het oog voor de bezwaren die zich hier of daar voordeden,
leder kon zijne eigenaardige bezwaren hebben, maar dan diende men er
naar le streven betreffende die bezwaren tot eenheid le geraken; de mi
nister was dan in staat te weten wat de meerderheid verlangde. Zoo als
reeds vroeger was gezegd het formuleren der bezwaren in eene wels-voor-
dragt was de eeuige practische weg om tot oplossing der quaeslie te geraken.
De lieer van der Linden was het in hel algemeen met den heer Cornelis
eens, men moest formuleren wat men verlangde. Die spreker trad voorts
in eene wederlegging van enkele punten door vorige sprekers behandeld,
zoo als dat de staal geen regt had onderwijs te gevende slaat mogt
scholen oprigtenmaar niet dwingen die te bezoeken; men inoel deelnemen
in de kosten voor scholen, waarvan men geen gebruik maakt, enz. De heer
van Nispen bleef de gemengde school beschouwen als een kwaad, ntaar een
noodzakelijk kwaad, maar dan toch moest zij zijn geheel neutraal en aan
het bijzonder onderwijs gelegenheid geven zich te ontwikkelen. Meermalen
had hij doen uitkomen dat het woord «christelijke deugden" in de wet was
gebragt om het volk zand in de oogen te werpen. De heer Borrel voerde
als hoofdgrief tegen het onderwijs aan belemmering van het bijzonder on
derwijs, noodig tegen het staats-monopolie. De heer van der Does de Wil-
lebots kwam op tegen eene vroeger door den heer Jonckbloet gehouden
rede en ontwikkelde voorts zijne bezwaren tegen het onderwijs, t. w. dat
de bijzondere scholen niet met de openbare konden concurreren en dat de
vrijheid van onderwijs een ijdele klank was geworden.
In eene des avonds gehouden zitting hebben nog de hh. Kalf, van Blom,
Godcfroi, van Foreest, Moens, de Bosch Kemper, Jonckhloet en de minis-
ter van binnenl. zaken het woord gevoerd, de meesten ter beantwoording
van hetgeen tegen hunne vroegere redevoeringen was in het midden gebragt.
De minister verklaarde o. a. dat de regering vasthoudt aan hel denkbeeld
om geene wijzigiug le brengen in de wet; zij zal dan ook geene wijziging
voorstellen. Zij zal afwachten of en wat van andere zijden zal worden
voorgedragen, maar in afwachting daarvan, zal zy voor eeue eerlijke toe
passing der wet zorgen. Mogt nu liet gevolg daarvan zijn dat hem het
vertrouwen werd ontzegd, dan hoopte hij dal de ondervinding zou leeren
dat zijn oordeel ongegrond was. Daarna zijn de algemeene beraadslagingen
over hel lager onderwijs gesloten.
In de zitting van heden kwamen de artikelen van de afd. onderwys in
behandeling.
Arlt. 110 120 werden zonder discussie goedgekeurd.
Bij art. 121 beval de heer van Zinnicq Bergmaun bij den onvoldoenden toe
stand van het voorbereidend hooger onderwijs meer regtstreeks loezigt aan.
De minister van binnenl. zaken was het met den spreker niet eens en kon
dus aan zijn verlangen niet voldoen.
Artt. 122 en 123 wero'en onveranderd goedgekeurd.
liet amendement door den heer Gefken op art. 124 voorgesteld om de
daarbij uitgetrokken post van 9000 met ƒ3000 te verminderen, ten einde
het aantal inspecteurs bij hel middelbaar onderwijs op 2 terug te brengen
werd met 50 tegen 11 stemmen verworpen zoomede, nadat de artt. 125—127
waren goedgekeurd het amendement door hetzelfde lid op art. 128 voorgesteld
strekkende otn de daarbij uitgetrokken som van 490,000 (kosten van de
rijks hoogere burgerscholen) met 20000 te verminderen. Die verwerping
geschiedde met 40 tegen 27 stemmen.
Bij art. 129 werd besproken het noodzakelijke der oprigting van eene
rijkslandbouwschool. Het art. werd aangenomen met 47 tegen 17 stemmen.
Het amendement van den heer Gefken om art. 130, subsidign voor inrig-
tingen van middelbaar onderwijs ƒ130,000 met ƒ10000 (Linnaeus Amster
dam) te verminderen, werd met 50 tegen 16 stemmen verworpen.
Artt. 131 140 werden zonder discussie goedgekeurd.
Art. 140 (subsidie aan gemeenten voor het lager onderwijs 50500)
stelde de heer de Brauw een amendement voor om dezen post met ƒ10000
te verminderen, en gaf aan dit amendement het karakter van een votum
van wantrouwen in dezen minister. Het werd verworpen met 46 tegen
22 stemmen.
BUlTENLAVnSCHE BERIGTEN.
ENGELAN D.
LONDEN, 10 December.
Het parlement is heden geopend. De koningin zal de openingsrede
eerst in de volgende week houden.
Graaf Spencer is tot onderkoning van Ierland benoemd.
De koningin heeft 100 geschonken ten behoeve van de noodlijden
den door de overslrooming in Zwitserland.
Uit New-York wordt gemeld dat de senaat by het ontvangen van de
boodschap van den president geweigerd heeft dat stuk te doen voorlezen en
zich onmiddellijk heeft verdaagd.
Door den president is in zijne boodschap ook eene wyziging der constiq
