Per Telegraaf.
In twee punten vond hij homogeniteit tusschen den minister de Waal en
Thorbecke, t. w. in de zuchi otn alles wettelijk ie regelen, en in talent
om in raadselachtige en duistere volzinnen zijne gedachten te verbergen.
Verder betoogde spreker dat het een der eerste pligtcn »an den minister
was de drukpersvrijheid in lndië te beteugelen; die drukpers ging voort
haat tegen de Nederl. natie en tegen de vertegenwoordiging in den boezem
der Indische maatschappij aan te kvveeken. Ten slotte gaf spreker een
ongunstige schels van den toestand in lndievolgens Item de vruchten van
een liberaal bestuur. Opstand in Celebes, opstand in Balt, op Menado vrees
voor opstand, in Padang vrees voor verwikkeling, over gansch Java beroe
ring. De heer Nierstrasz gaf te kennen dat hij met het door de vorige
sprekers aangevoerde instemde en constateerde dat meer en meer bleek het
moeijeljjke om de Indische begrooling bij de wet vast te stellen. Tegenover
een toestand, die steeds hagchelijker werd, stond den minister, volgens
hem, slechts te doen, of de conservatieve beginselen te volgen of mede te
werken tot slooping en vernieling. De heer Gefken verklaarde zijne stem
tegen de begrooling te zullen uitbrengen, omdat het eindcijfer te hoog was.
Up verlangen van den minister vau koloniëndie daarna aan het woord
was, werden de beraadslagingen lot den volgenden dag verdaagd.
In de zitting van heden heeft de heer Kransen van de Putte in eene
uitvoerige rede het ongegronde van de beschuldigingen tegen den minister
ingebragt aangetoond. De lieer de Casembroot heeft nog enkele bjjzondere
punten besproken, maar werd telkens door den voorzitter in de rede gevallen.
De minister van koloniën heeft na de pauze in eene breede redevoering
zijne denkbeelden omtrent koloniale politiek ontvouwd. 7.gn programma is:
de weg van bedaarde ontwikkeling met groote zorg voor de financiëu en
eerbiediging der maatschappelijke toestanden; geen geweld van wetten en
geen geweld van willekeurige dwangopleggingherziening van art 56 rege
ringsreglement en aanbieding van wetsontwerpen, alle de strekking heb
bende om voor te bereiden een toestand van vrijheid. Ook moet de wet
gevende magt vaststellen wat lndie aan Nederland direct verschuldigd is.
De heer van Sypesleyn, als ambtenaar-volksvertegenwoordiger door den
minister beantwoord, heeft zich van hel verwijl van gemis van parlemen
tairen zin trachten te zuiveren. De iih. Rochussen en J. K. van Goltsieiu
voerden daarna nog het woord. De laatste wederlegde de rede des ministers.
De prov. staten hebben in de gisteren gehouden zitting de werkzaam
heden ten einde gebragl. Een aantal voorstellen van gedep. staten werden
aangenomen, ook dat om den termijn van de opheffing der ambachten in
ltijnland te verlengen tot 1 Jan. 1871 en de deswege benoemde commissie
diligent te verklaren. De heer Leon heeft zijn vroeger vermeld voorstel in
dien geest gewijzigd dat er andermaal een adres aan den koning zal wor
den aangehoden met verzoek tot verhooging van het cijfer op de staatshe-
grooting voor de traktementen der ambtenaren Ier prov. griffie uiigetrok-
keu, hetzij tot wijziging der prov. wel te dier zake. l)at voorstel is aan
genomen, en daarna de najaars-vergadering gesloten.
HIJUKNLAVUSCHK REItlGTKN.
ENGELA*
LONDEN. 3 November.
De Anglicaansche aartsbisschop die aan het hoofd der lersche staats
kerk staal, heeft openlijk aanmerkingen, en ten deele scherpe aanmerkin
gen, ingebragt tegen de bekende voorstellen der staats-commissie tot veran
dering van de inrigting dier kerk; dat is de eerste verklaring van de zijde
der Anglicaansche kerk daarover.
De dagbladen bevatten nadere mededeelingen omtrent de schokken van
aardbeving, die in den nacht van Vrijdag in het westen van Engeland zijn
gevoeld. Blijkens metereologische waarnemingen was het weder geheel ge
lijk aan dat toen in 1863 zulke schokken werden gevoeld; er woei een
zoele windterwijl een tal van bliksemstralen de lucht doorkliefdeo. De
schok werd tusschen 10 en 11 ure gevoeld.
Uit New-York wordt gemeld dat de staatssecretaris Seward zich in
eene openbare rede bepaaldelijk voor de verkiezing van Grant tot president
der Unie heeft verklaard; en dat eene Engelsche kanonneerboot, volgens
tijdingen uil Shanghai, de stad Tschoo-Seh heeft gebombardeerd wegens
eene aan de Britsche vlag aldaar aangedane beleedigmg.
Latere berigten melden dat de generaal Grant tot president en de heer
Schuyler Colfax lot vice-president der Vereenigde Stalen zjjn verkozen. De
republikeinen hebben in bjjna al de noordelijke staten de overwinning be
haald, met eene meerderheidgrooter dan bij de laatste gelegenheid het
geval was. De afgevaardigden der volgende staten hebben hunne stemmen
op generaal Grant uilgebraglPennsylvanië, Ohio, Vermont, westelgk
Virginië, Bode Island, Maine, Massachusetts, Nebrusha en Jowa. Voor
den lieer Seymour hebben gestemd de afgevaardigden van Delaware, Ken
tucky en Maryland. De staten Mississi|ipiTexas en Virginië hebben aan
de verkiezing geen deel genomendaar zij daarvan door eene congres-acte
waren uitgesloten.
FRAN KRIJ K.
PARIJS. 3 November
De redevoering waarmede de gouverneur-generaal van Algerië onlangs
de zitting van den oppersten raad dier kolonie heeft geopendwordt door
den Moniteur medegedeeld. Zij getuigt van verbetering in de gesteldheid
van Algerië, en van hel onvermoeide streven der regering naar opbeuring
der kolonie; maar zij geelt geen vooruilzigt op verandering van het rege
ringsstelsel. Nadrukkelijk wordt de bewering tegengesproken dat de regering
de kolonisatie van Algerië wilde tegenhouden en de inboorlingen van de
Europeanen wilde afzonderen.
SPANJE,
De generaal Dulce zal bij zjjn vertrek naar Cuba gemagtigd worden,
om de gemeentelijke instellingen, zoo als die in het moederland bestaan,
naar Cuba over te planten, het eiland in drie provinciën te verdeelende
vrijheid van drukpers in te voeren, en een aantal onder de vorige regering
tot stand gebragle instellingen, die lot groote klagten aanleiding hebben
gegevenaf te schaffen.
De Gaceta heval een besluit van den minister van marine, waarbjj
aan de matrozen en zeesoldaten, die van 18 tot 29 September jl. in active
dienst zijn geweest, eene vermindering van 2 jaren, en aan de onderofficie
ren onderscheidene belooningen toegekend worden. De officiereu hebben
voor alle gunstbewijzen ter zake van hunne deelneming aan de omwenteling
bedankt.
Een aantal vrouwen uit den fatsoenlijken stand te Madrid, en wel
516, hebben den president-minister maarschalk Serrano bij een adres ver
zocht de slooping of sluiting van katholieke kerkgebouwen, school- en
kloostergestichten te beletten zij beroepen zich daarbij gelijk vroeger de
dames van Sevilla juist op de liberale beginselendie hel voorloopig bewind
verkondigt.
Het door de Gaceta medegedeelde besluitwaarbij eene geidleening van
500 millioen wordt geopendgaat vergezeld van een verslag omtrent den
staat, waarin het voorloopig bewind bjj zgne optreding de schatkist heeft
gevcnden. Die staat is, volgens dat verslag, jammerlijk en levert het be
wijs dat de verkwisting van 's lands gelden door de vorige regering tot
zulk een uiterste was gedrevendat Spanje op het punt was van te verval
len in een staatsbankroet. Uet tekort in de schatkist wordt door den
minister opgegeven 2,490,644,337 realen te bedragen. De gesteldheid der
schatkist, op zich zelve reeds bedenkelijk wordt nog verergerd door buiten
gewone omstandigheden, die deels hel gevolg van de revolutie en deels het
gevolg van den ongunstigen graanoogst in Spanje waren. Het verlies, het
welk uit die omstandigheden voor de schatkist voortvloeit, wordt door den
minister op zes 5 zeven honderd millioen realen begroot, welk bedrag te
voegen is bij hel tekort, dat hel voorloopig bewind bij zrjne optreding in
de schatkist vond.
PRUIIIEN.
BERLIJN, 3 November.
De evangelische theologische faculteit der hoogeschool te Bonn heeft,
»in mcmoriam solemnem Sytiodi ante ireceutos anuos Vesaliae constitutae",
de theologische doctorale waardigheid verleend aan den geh. justitieraad prof.
Bluhme, rector der universiteit, aan den predikant te Bonn, A. Wolters,
en aan den predikant D. Chantepie de la Saussaye, te Rotterdam. Alledrie
diplomata voeren den datum »die 111 mensis Novembris."
OOSTENRIJK.
De commissie uit den rijksraad, die wettelijk met het toezigt op het
beheer van 's rjjks staatsschuld is belast, heeft haar verslag o»er de eerste
helft dezes jaars, het eerste verslag na de vaststelling der unificatiewet van
20 Junij jl., uilgebragl; en dat verslag is van wege de regering aan het
publiek medegedeeld. Het algemceue overzigt van den slaat der schuld op
30 Junij jl. wgst aan, dat de gevestigde staatsschuld der geheele monarchie,
in Oosienrjjksch geld berekend met inachtneming van de bepalingen der
bovengemelde wel, toen in kapitaal 2.564,122,822 fl en 94 kr. bedroeg,
en dal de rente, daarop van 1 Julij 1868 af jaarlijks te betalen na aftrek
der belasting, een totaal uitmaakt van 102,065 916 fl. 23 kr.; van welk
totaal 57.801,673 fl. 98 kr. in papiergeld, en 44,264,242 11. 24 kr. in baar
geld te betalen zjjn. Bij de bovenstaande totalen wordt verder de vlottende
schuld der in den rijksraad vertegenwoordigde landen der Oostenrijksche
monarchie gevoegd, alsmede drie kleine schuldvorderingen. Deze vijf bestand-
deelen zamentellendc geeft het algemeen overzigt als eindtotaal der Oosten
rijksche staatsschuld op 30 Junij jl. een kapitaal van 2,691,851.750 fl. 23 kr.,
en eene jaarljjksche rente (na aftrek der belasting) van 108,045,950 fl. 68 kr.
OOST'INDIE.
BATAVIA, 27 September.
Tot tweeden stads-geneesheer is benoemd de heer dr. J. A. van Dissel.
Algemeeue goedkeuring zal voorzeker de herstelling in zijne betrekking van
dien heer ondervinden. Daar de regering thans erkent eene fout te hebben
begaan, zal zij ook wel de billijkheid betrachten van het tractement over
den sedert het ontslag verloopen tijd uit te betalen.
Van Bali zjjn berigten ontvangen. De troepen zjjn eerst te Boeleleng
aangekomen en, na achterlating aldaar van den Cycloopmet 300 mariniers
naar Teboenkoes vertrokken. De lauding had ongehinderd plaats en spoe
dig kwamen een 200-tal Balinezen vergidenis vragen, welke verleend werd
onder voorwaarde dat de hoorden van den opstand zouden uitgeleverd wor
den. Men rukte voorts op naar Bandjar, dat zich wederspanmg betoonde.
Bij gelegenheid van eene verkenning had er een gevecht plaats, waarbij de
vijand een gevoelig verlies leed en een der in verzet zijnde hoofden in han-
deu der onzen is gevallen. Aan onze zijde zjjn gesneuveld de Is" luit. der
infanterie J. C. B. Stegman en 14 Europeanen en 3 Europeanen en 1 in-
landsche fuselier zjjn gekwetst.
BERLIJN, 4 November. De koning heeft den landdag geopend. Z. M.
zeide in de openingsrede o. a. het volgende: Het budget voor liet volgende
jaar zal u onmiddellijk worden overgelegd. Ten gevolge van de zamenwer-
king van verschillende ongunstige omstandigheden is het noodzakelijk ge
weest, om tol algeheele dekking der uitgaven ten behoeve van den slaat,
ofschoon zjj zooveel doenlijk zjjn ingekrompen, buitengewone middelen te
bezigen. Ik hoop ten stelligste, dat de voorstellen lol vermeerdering der
ontvangsten van den hond als noodzakelijk erkend en niet weder verwor
pen zullen worden. Wanneer men in het vervolg, naar verhouding der
omstandighedenverwachten mag, dat door de vermeerdering van den han
del en het verkeer, en den gunstigen invloed daardoor uitgeoefend, eene
verhooging der staatsontvangsteu zal ontstaan, dan sluit zich hierbij ook de
hoop aan, dat binnen kort ook de middelen zullen voorhanden zijn om het
evenwigt tusschen de geregelde siaats-inkomsien en uitgaven te herstellen
en dal hel mogelijk zal wezen otn voor de behoeften van den staat milder
te zorgen, dan thans mogelijk geweest is. Met hel oog op deze omstandig
heden zult gij geene zwarigheid maken om de voorstellen mijner regering
tot dekking der behoeften voor het volgende jaar goed te keuren.
MADRID, 4 November. Er is een besluit uitgevaardigd, krachtens het
welk de voorraad granen, die zich in de provincie Leon bevindt, onder de
arme werklieden zal worden verdeeld.
NRW-YORK, 4 November. De Herald bevat een correspondentie uit
Havanna, meldende dat de opstand in het oosten van Cuba toeneemt. De
opstandelingen lellen reeds 6000 man.
LONDEN 5 November. Tegen 11 dezer is in London Tavern een ver
gadering belegd van houders van alle soorten van buiienl. effecten, met het
doel een raad van beheer te vormen lol vertegenwoordiging en bescherming
van de gemeeuschappelgke belangenen tevens om aan de buitenlandsche
regeringen het brengen van veranderingen in aangegane verpligtingeu moei-
jeltjk te maken. Rothschild is uitgenoodigd het voorzitterschap van dezen
raad te aanvaarden.
INGEZONDEN.
Ik zie uit het verslag van de zitting van den gemeenteraad van 22 Oct. jl.
dat de heer H. Gevers zich tot den raad gewend heeft met beklag over
eene vergunning door burg. en wetb. gegeven tot oprigting van een maga
zijn van brandstoffen. De raad ging lot de orde van den dag over. Onge
twijfeld teregt, omdat de zaak niet tot zijne bevoegdheid behoorde. Art. 11
toch van hel kon. besluit van 31 Januarij 1824 (Stbl. n°. 19) wgst den
weg aan, in een geval als dit te volgen; eene bepaling, waarop de lieer de
Fremery dan ook doelde, hoewel slechts ter loops en zonder er op te druk
ken. Volgens die bepaling staat hier een beroep op hoogere autoriteit open.
Hij, die bezwaar heeft legen eene vergunning als waarvan hier sprake is,
kan zich lol de hoogere administrative autoriteit (gedep. staten), des noods
tot den koning wenden. Nu iemand als de adressant die bepaling over het
hoofd zag, schjjnt hel van belang de aandacht van hen wie het nu of later
mogt aangaan daarop te vestigen, vooral in een tjjdwaarin de particulier
van de zijde van handel en industrie met zooveel gevaren bedreigd wordt.
