LEYDSCHE
COURANT.
VRIJDAG 19 APRIL.
De Courant wordt MaandagWoensdag en
P rij dag uitgegeven. Die van Maandag komt
uit Zaturdag avond.
De prijs der Courant is ƒ3.per vierendeel
jaars. afzonderlijke nommers zijn legen 10
Cents verkrijgbaar.
Bij deze Courant wordt verzonden IV". 7 [blad 13) der Handelin
gen van den Gemeenteraad.
BIMNE.NLANDSCHE REIUGTEN.
LEYDEN, 18 April.
In de heden gehouden zilliug van den gemeenteraad zijn de beraad-
sla°ingen voorlgezet o*er het voorstel van den lieer Scheltema, tot verhoo-
giug der schoolgelden op de gemeente instellingen voorhooger, middelbaar
en lager onderwijs. De lieer Goudsmit besprak hel voorstel als: ootjjdig,
onwettig, ondoelmatig en verderfelijk. 1°. Ontijdig, omdat het schoolwezen
eerst kort geleden was georganiseerd; naatiwelrjks waren de scholen vol
tooid of men wilde reeds den invloed kennen dien zij op de gemeente-ünan-
eiën zouden hebben. De hoogere burgerschoolin het eerste jaar met 20
leerlingen geopend, lelde nu reeds 90 leerlingen, en hij meende te kunnen
voorspellen dat er in het volgende jaar p. m. 40 zonden bijkomen; binnen 1
of 2 jaren zou die school zich geheel dekken en hel verwijt vervallen dal uit
de gemeentekas werd geput voor de opvoeding der kinderen. De burgerij had
echter niet geklaagd, ieder was tevreden, ja ingenomen met het onderwijs.
Wilde-men verandering dan moest die rusten op feilen en zijn cene verbe
tering. 2°. Onwettig, als in strjjd met de letter en den geest der wet, met
de bedoeling van den ontwerper en met de uitspraken der administratieve
autoriteit. Hieromtrent trad de spreker in eenige beschouwingen over artl.
33 en 36 der wet op het lager onderwijs, en art. 194 der grondwet, met
aanhaling van hetgeen door den heer van Reenen bij de behandeling der
wel was gezegd ea ook eene aanschrijving van gedep. staten. Volgens de
wel was opvoeding een gemeentelast, ter tegemoetkoming waarvan men
eene bijdrage kan vorderen. Indien de zaak voor de gemeente te drukkend
was kon zjj zich om subsidie tol de provincie en het rijk wenden. Indien
de scholen zelve geheel in de kosten moesten voorzien zoh men tot hel
alternatief komen dat of het openbaar onderwjjs slecht werd ingerigt öf hel
openbaar onderwijs zoo duur zou zijn dat het boven het bereik van den bur
german was. Wenschelrjk ware het dat het onderwijs kosteloos kon gege
ven worden, gelijk in Noord-Amerika|dat geeft van het laagste onder
wijs af lol hel akademische toe kosteloos. 3°. Ondoelmatigwant het
getal leerlingen zou afnemen, en de kosten van het onderwjjs dezelfde
bljjven. Er werd nu reeds geklaagd over schoolverzuim en dat zou toene
men indien het schoolgeld voor de hoogste klassen der scholen van de hh.
Japikse en van Wijk werd verhoogd4°. Verderfelijk want al het mogelijke
moesl aangewend worden om de ouders aan te sporen tot het verschaffen
van onderwijs aau hunne kinderen. De spreker besprak voorts nog an
dere punten. Over de motieven sprekende die den heer S. lol het doen
van het voorstel hadden geleidzeide hjj dat die niet van buiten waren
gekomen, want de heer S. was plus populaire que le peuple. Wel
was er agitatie opgewekt, 'l was waar, maar gewoonlijk komt die van
beide kanten en hier was het een heugelijk versclijjnsel dat geen enkel
collegie zich voor hel voorstel had verklaard, maar ook zelfs niet eene
enkele stem. Ook verklaarde de spreker zich legen de meening van den
voorsteller, dal alleen belasting mogl worden geheven voor hetgeen waar
van ieder het genot had; belastingen werden gegeven voor hetgeen van
algemeen belang was. De heer S. had ook geklaagd over de voorkeur die
er gegeven werd aan; het openbaar onderwijs; gaarne zou de spreker ook
het bijzonder onderwjjs willen subsidieeren, mits men zich hield aan art.
23 der wet. De spreker hoopte dat het voorstel met eene groote meer
derheid zou worden verworpen. De heer Tieleman kon het gevoelen
van den heer Goudsmit niet deelen. Hjj was overtuigd dal de voorsteller
alleen was geleid door een beginsel van eerljjkhcid en regtvaardigheid.
Hij besprak voorts de wjjze van uitvoering die aan de wel op het onder
wjjs werd gegeven, waarmede de christelijk historische partij zich niet
kon vereenigeu. Als volbloed-voorstander van christeljjk onderwijs, ver
langde hjj meer dan verhooging der schoolgelden, en daar hjj liever
«iets dan iets zeer gebrekkigs had zou hij tegen het voorstel stemmen.
De heer Rutgers, mede de wettigheid van hel voorstel besprekende, toonde
aan dal de voorsteller juist niets meer dan eene tegemoetkoming in de kos
ten van het onderwijs verlangde. De aanzienlijke verbooging der plaatselijke
belastingen in dit jaar was zeer drukkend voor de ingezetenen, zoodat wel
iels lot verligting mogt strekken. Ook deze spreker trad in eenige beschou
wingen over de openbare scholen, waarin volgens de wet tot alle christelijke
deugden moest worden opgeleidmaar de naam van Christus niet mogt worden j
genoemd. De heer Cock releveerde een paar punten, t. w. 1» dal in al de stuk- 1
ken over het voorstel vau den heer S. bet onderwijs eene voortreffelijke zaak
werd genoemd; dat werd door allen erkend, maar er was hier alleen sprake
van de wijze om het te verkrijgen; 2". dat indien men de schoolgelden
verhoogde, men dan een sloopcr van het onderwijs was. Wanneer men
voorstelde het onderwjjs te geven 33 pCt. beneden den kostenden prjjs dan
kon men nog geen slooper genoemd worden. Yoorls kwam spreker nog
tegen enkele beweringen van den heer Goudsmit op. De heer van Heu-
kclom verklaarde zich tegen het voorstelen verdedigde het advies van de
kamer van koophandel tegen hetgeen de heer S. had aangevoerd. De hoo
gere burgerschool kon wel degelijk de menschen leveren die de nijverheid
noodig had. Wat het lager onder- wijs betrof had men hier lang geleerd
op den lof van Cousinntaar men was daar ook op ingeslapen. Hjj achtte
het voorstel eene collossale paradoxe. De heer Kncppelhout van Sterken-
burg verklaarde zich in principe met het voorstel te kunnen vereenigen.
De hh. Krantz en du Rieu verklaarden zich tegen het voorstel. De heer
de Moen hragt lof aan de goede bedoelingen van den voorsteller. Sedert
jaren lid van de commissie van financiën was hij overtuigd geworden dat
de uitvoering der wet op het lager onderwijs voor de gemeentekas be
zwarend was, en hij had zich alleen in het rapport tegen het voorstel ver
klaard in de hoop, die hem was voorgespiegeld, dal weldra door een groot
aantal leerlingen de kosten der scholen zouden gedekt worden. De heer
Buys besprak uitvoerig twee punten: 1°. is de organisatie van het onder
wijs hier al of niet in strijd met de beginselen der staatshuishoudkunde?
en 2". kan het voorstel leiden tot een goed resultaat? De hh. Driessen
van Wensen, Stoffels, van der Hoeven, Hubrecht, de Fremery en Har-
tevell verklaarden zich tegen het ontwerp De laatste zeide o. a. dat als
men hem de vraag deed, of het onderwjjs op de gemeentescholen gege
ven het onderwijs was, hij dit voor zich met ja kon beantwoorden.
De heer Scheltema, hel laatst het woord voerende, wederlegde de voor
naamste der tegen zijn voorstel aangevoerde argumentenvoor zoo verre het
vergevorderde uur zulks toeliet.
Tot stemming overgaande werd het voorstel met 17 tegen 4 stemmen ver
worpen. Voor stemden de hh. Rutgers, Cock, Kneppelhout van Sterken-
burg en Scheltema. Afwezig waren de hh. van Kaathoven, Hoog, Tollens
en ten Sande.
De behandeling der overige aan de orde gestelde onderwerpen is bepaald
op Zaturdag aansl. ten 1 ure.
Gisteren werd de jaarljjksche algemeene vergadering van aandeelhou
ders in de Leydsche brand-assurantie-maatschappjj in het gebouw der maat
schappij tot Nul van 't Algemeen gehouden, en legden commissarissen de
voorloopig door hen vastgestelde balans, loopeude van 1 April tot uil®
December 1866, over. Bfi inzage der boeken en bescheiden, bleek dat
die met veel juistheid en duidelijkheid werden gehoudende balans werd
met eenparige stemmen goedgekeurd. Wij verheugen ons, dat deze, hoewel
nog jeugdige, maatschappij door de naauwgezette zorg van hh. commissa
rissen en den ijver van den directeur in uitbreiding toeneemt, en wenschen dat
het vertrouwen van velen deze maatschappij meer en meer zal steunen en
bestendigen.
Wij vernemen met genoegen dat de Vereeniging Nqt en Genoegen
alhier hare uilnoodiging tol het inzenden van voorwerpen, door onderge
schikte werklieden vervaardigd, naar de werkmans-tentoonstelling te Am
sterdam, met eenen gunstigen uilslag bekroond ziet) Er hebben zich 32 in
zenders aangemeld. Thans meent de Vereeniging aan velen geene ondienst
te doen door die voorwerpenmet de opzending waarvan zij zich belast
heeft, alhier voor een paar dagen en wel op Maandag en Dingsdag aanst.
van 12 tot 4 ure, in hunne lokalen in de Schoolsteeg, tegen een zeer ge
ringen entrée-prjjster bezigtiging te stellen van allen die de belangen der
vereeniging ter harte nemen en willen bevorderen. Uit de opbrengst wil
men de kosten van emballage en opzending vinden en in geval er meer
mogt ontvangen worden dan daartoe noodig is, zal het batig saldo als
premie onder de inzenders worden verdeeld.
De commissaris des konings heeft geregeld het afleveren van de bij de
nationale militie in te lijven manschappen; te Leyden zal die aflevering
plaats hebben in de Lakenhal op Maandag 13 Mei.
Gedurende de week van 31 Maart tot 6 April zjjn in het arrondisse
ment Leyden door den vee-typhus aangetast 87 runderen en gestorven 24;
in de week van 24 tot 30 Maart bedroeg het aantal aangetaste runde
ren 127 en in de week van 17 tol 23 Maart 165. Behalve te Noord wijk,
Woubrugge en Nieuwkoop vertoonde de ziekte zich ook weder Ie Noord-
wijkerhout, Warmond en Leyderdorp. Daarentegen bleven Nieuwveen en
Bodegraven verschoond. Ten zuiden van den Rijn zijn, even als in de voor
afgegane week, alleen te Soeterwoude en Voorschoten gevallen voorgekomen.
Het cijfer der aangetasten daalde echter in die beide gemeenten van 70 tot 9.
Bij de jaarlijksche benoeming tot leden van het historisch genootschap
le Utrecht zjjn benoemd: tol honorair lid de heer Franz von Lölier, te
