fiurgcrlijfic
en hel vieren van Koppermaandag allengskens, en in liet laatst der XVIlde
eeuw bij klokkeslas le Dordrecht werd afgeschaft.
Wat den oorsprong van het feest betreftdeze ligt geheel in het
duister en daaromtrent zijn even zoo veel gissingen als omlreni dien van het
woord Kopper- of Koppelmaandag. Te vergeefs hebben vroegere en latere
oudheidkundigen hunne krachten beproefd om eenig licht in die duisternis
te brengen, en niemand zal van mij verwachten, hetgeen de beroemdste
geleerden niet vermogten. Wij vergenoegen ons dus slechts met de ver
schillende gissingen mede le deelenhet aan onze lezers overlatende daaruit
naar welgevallen te kiezen.
Er zijn er die willen dat bel feest een overblijfsel is uit het heidendom,
en wel van hel geboortefeest van Flora, van hier Fiora-inaandag. Die dit
beweren gronden huil gevoelen op eenige overeenkomst van dil feest met
hel onze en de gewoonte om christelijke feesten met heideusche b icchaiialien
af te wisselen waarvan nog het datiwslaau op Hemelvaartsdag het vogelschie
ten op derden Pinksterdag, de vastenavond voor den grooteu vasten enz over
blijfsels zijn. Anderen oordeelen dal men niel Kopper-, maar Koppel- of Kop
peltjesmaandag moet schrijven, wijl er dan huwelijken gesloten of gekop
peld werdenwaartoe de gewoonte om den eersten Maandag na het leest
van Diie koningen, 111 de Itoomsche kerken, hel tweede kapittel van hel
Evangelie van Johannes, waarin over de bruiloft te Kana in Galilea gehan
deld vvordt, le lezen, aanleiding gaf.
Sommigen willen niet Kopper of Koppel, maar Koper gelezen hebben en
redeneren dus: Oplen Maendagh na Dry Coninghen wordt niet verdient,
geen goud. geen sulver, dan swiert en swaeit men snisebollende van
drauck langs de hitysenom fooikens bedelende, en dan cryeltt men een
slick coper tot gelagli Dit wordt oock verloren Maendagh genaemlwijl op
die daglt geen handwerksaesel by syn werek is, maar coperl ofte coper oploopt
Wederom anderen willen dal Copperen een ottd-Hollandsch woord is. dat
feest vieren beteekenl, en inderdaad zoo wordt het door Kiliaan reeds ver
tolkt. Zij leiden hel af van Coppe, een drinkbeker.
Wij la ten andere hoogst gewaagde en onwaarschijnlijke gissingen daar,
en vermelden slechts nog het gevoelen van Bilderdijk. Volgens Item ('l geen
ook door de rekeningen drr abdij van Itljushurg en vader Cats bevestigd
wordt) was het oudtijds in ons vaderland gebruikelijk zich reus in heljaartelaten
coppen of aderlaten Deze operatie geschiedde bij het baden en werd verrigt
door de barbiers, die daarom ook nog lang Baders heetten waarvan de spreek
wijs in Duitschland: neineu znm Bader schikken," voor niemand een gat in
den kop slaan;" wier winkel daarvan ook in Ditilsclilaud nog xeiiie Badstube"
(d. i. badstoof) genoemd wordt. De vrouwen lieten zich 't zelfde doen door
copslers. die daartoe ook wel badstoven hadden, en den naam droegen van
met eenen koppelaarsters te zijn. Maar, gelijk de oude Almanakken eenige
dagen aanwijzen, waarop de Astrologie verbood bloed te vergieten, waren
dan de badstoven gesloten en de coppers hadden vierdag. Inzonderheid wilde
men niel dat het jaar met bloedstorting beginnen zou, en dan hadden de coppers
en copsters of copperljens op den Maandag na dertiendag of Drie koningen
hun feest, als zijnde die Maandag toen 't begin van het werkjaar. Toen
de Nieuwjaarsdag verzet werd bleef echter hel bijgeloof wegens hel cop
pen op dien Maandag. En dus bleef hij copperljens vierdag of vacanlie;
ook bleven zij dan hun iiienwjaarswensclien doen. En hiervan begonnen dan
ook de Hoven van justitie Ine zittingen, nog in mijnen lijd.
Maar waatotn weiischen de Boekdrukkers-gezellen dan ook nieuwjaar op
dien dag Zij traden in de plaats der vroegere librariien hadden van ouds
de naauwsté betrekking tot de kop- of badstoven, want daar plachten zij
voor de badende en niet badende lediggangers hun liedjens en romans voor
te lezen en te debileeren, en de badstoof was meer gezocht en in trek naar
mate men er amusante voorlezingen hoorde et: opdeed. Tot dusverre Bil
derdijk. Wij gevoelen ons met geroepen deze, welligt meer vernuftige
dan ware afleiding, te wcêrleggcn, noch de gissing van een vroeger geleerde
dat dit feest allereerst on ter de letterzetters en drukkers zou gevierd zijn;
dat deze altijd de Latijnsehe taal plagten te verstaan, en cooperatores ge
noemd werden, van waar de vierdag van hel gild coöperalores-maandag (la
ter Kopperljesuiaandag) genoemd werd.
Hoe het zij. Kopper- of Koppelmaandag werd van vroege tijden af,
lang voor er printers of boekdrukkers waren, gevierd. Nog heden zijn
het niet overal alleen de boekdrukkers-gezellen die dan feest vieren, doch
reeds in de XV11de eeuw werd deze dag hij uilsluiting de feestdag der
laatsten genoemd en heette hij hier en daar Kosters-dag.
Wij late» het verder aan onze oudheidkundigen en taalgeleerden over,
het, ten aanzien van den oorsprong van ons Kopperfeesttot meerdere zeker
heid te brengen, schoon wij, na zoo vele mislukte pogingen, er schier aan
wanhopen. Wat ons betreft, wij zullen dien dag in cere houden en hem
wel niel zoo als onze vaderen mei onmatige drinkgelagenmaar met nuttige
en aangename bijeenkomsten en, gelijk de oude Rederijkers, met looneel-
voorstelliugeii vieren. Hij zal voor ons een dag van broederlijke (Koppel-
feest) en vrolijke (Kopper of koppefecst) vereeniging blijven en schoon wij
zelfs geen Koper verdienen of verzamelen, zullen wij sleeds Koster's of Coö-
peratores maandag honden, en stemmen in hel lied onzer broeders uit de
X\'lde eeuw, op de wijse: wel lyefken soet enz.
»YVat is er een jolyt in daghen en nachten
«Voor hun die allyt hun dehuoir betrachten,
»Wat is cr een jolyt in 't harte teêr
«Als er vromicheil is in gedaelt neèr.
\y wilt uyei spyliclttrots syn of neck omkeeren
»Als gy ons jolyt soo blyde siet hanlieren.
«Oiise bliscap is nyet een bliscape onreyii
«Maar van een goe consciëntie, dal is certeyncerleyncerteyn.
Een Boekdrukkersgezel.
8 T A B - B E H I C T K SI.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van LEYDEN,
Gezien het adres van Noortveen C°.vernisstokers alhierwaarbij zij ver
toeken een Papiniaanschen pottot het koken en vervaardigen van vcrwslollrn
te mogen doen plaatsen in limine fabriek in de SpijkerhoorsleegWijk VI. N°. 1206;
Gelet op het Koninklijk besluit ran den 31slcn Januarij 1824, rakende vergunnin
gen ter oprigling van sommige Fabrieken en Trafieken;
Doen te wetendat tot het hooren der eigenaars en bewoners van de naasthijge-
legene en belendende panden, ten opzigte der information de Commodo et Incom-
mododoor Burgemeester cn AVethouders zal worden gevaceerd op liet Raadhuis
dezer Gemeente, op Maandag den 18len Januarij aanst., des voormiddags ten 11
ure; zullende de belanghebbenden verpligt zijn, hunne bezwaren tegen dat ver
zoek op dien tijd in te brengen, terwijl, bij verzuim daarvan, zij gehouden
lullen worden zich tegen de inwilliging niet te hebben verzet.
Burgemeester en AVethouders voornoemd,
Uetden, 14 Januarij 1864. D. TiEBOEI, S1EGENBEEK, Burgemeester.
v. Ptrt'TKAMM ER Secretaris.
BURGEMEESTER en WETHOUDERS van LEYDEN,
Gezien art. 10, 2de aKn.>der Verordening van 2 Mei/6 Julij 1861 (Gem.-
blad n\ 9) en art. 8, 2de fllin.der Verordening van 11 Mei/6 Julij 1861
Gem.-blad n". 12);
Doen le weten, dat tot liet laten inschrijven van nieuwe leerlingen, voor
de openbare scholen voor meer uitgebreid lager onderwijs, gelegenheid ge
geven wordt:
voor die der ls,e klasse, voor jongens, aan hel schoolgebouw op de Anlmarkt
voor die der lstc klasse, voor meisjes, aan het schoolgebouw op de Breéstraat
voor die der 2de klasse, voor jongens, aan het schoolgebouw in de Pieters
kerkstraat;
voor die der 2de klasse, yoor meisjes, aan het schoolgebouw op de Breêstraat;
en wel van den 4dc™ lot en met den 16den Januarij e. k.dagelijks (de Zon
dag uitgezonderd), des voormiddags van half negen lot negen ure, en op
Woensdag en Zalurdag, daarenboven, van twaalf tol twee lire des namiddags.
En zal hiervan afkondiging geschieden door plaatsing in de Leydsche Courant.
Burgemeester en Wethouders voornoemd,
D. T1EBOEL S1EGENBEEK, Burgemeester.
Leyden, 31 December 1863. v. PUTTKAMMER, Secretaris.
Van tot en met 13 «fanuarij 1661.
BEAr ALLEN: J. van der Reydengeb. van BerkelD. J. C Roozendaal
geb. BrittnmelkampZ. L. 11 van den Berg geb. Heller, I). C. M. van den
Berg, geb. van der Waals, I). J.Sinjou. D. C. Frankhuizen geb. Te Wa
ter. Z F. F. Rauw eoliofT, geb. TobiasZ. J. Henseiigeb. RobbersZ.
J. M. Keyzer, geb. Neutehoom, Z C. W. M J. Blok, geb PrtilevitzZ.
JRuiten heek .geb Mtloo, D. M. Warnersgeb. van den DopZ. H Brus
geb. Joosten, Z C Gieze, geb. Meijer, Z. Christiaansegeb Schou
ten D. M. van Bietnen geb. MieremetD. M. de Haas, geb Sampion Z.
P. M. Develinggeb van ZijpZ. A. van Haarlem geb. »au Pui ten D. A.
Trapgeb. Larrew ijnZ. 91. Vermoutgeb. RegeerZ. H. Marly isgeb. A'las-
vcld I). M. Plat teelgeb. Simons, D W J. M. Josscveigeb. van Oerle
D. M. Momberg geb. Luksenbtirg D C. KleinZ.
GEHUWD: H. Arisser,jm. en J. C. II. Brouwer, jd.
OVERLEDEN: E. F. L. Wuillemingeb. Boulet52 j.J. Aniba geb. de
Cler84 j. J. van der Weyde. 56 j J. J. CornelisseZ.ruim 3 j G. Se-
creve geb. Coppy73 j. J. F Sanders Z.1 j. en bijna 11 m. C. F. Vos
D ,5j en ruim 3 m. F. C. A. T. d'Harvant Bigot de Villandrybijna 20j.
G. GrilRopn Z.4 m. M. CramaD.2 j en 6 m. J. H Privé, geb. van der
Weyde54 j. M. J. Slewe, D.2 j en 3 m. H. BrandtZ.bijna 7 m.
K. Zwart, geb. Godefroi 84 j. J. F W. Bichei, D., 2 m. S. Neute
boom D.6 d. D ChristiaanseD 6 d. C E. J Persoon D.1 j. W.
Linschooien, 56 j. P. Schrijver. geb. Verbtirg, 66 j. C. C. SpaansZ
ruiin 6 j. M. van Kampen, geb Koet, 52 j. M. Kaueman get) van der Eek
93 j. H. Sampimon 69 j. D. C. E SmagtelD.1 j. J. C. Loep, Z.3 m.
De regtsgeleerde Faculteit aan de Hoogeschool le Leiden heeft geen der
beide bij baar ingekomen antwoorden op de prijsvraag de aere JUalacitano
etc. den gouden ecrepeiuiing waardig gekeurd, maar besloten, den schrijver
«an liet stuk geleekend met liet motto «Est quodam prodire lenus" enz.
eenc zilveren medaille aan le bieden. Hij wordt mitsdien bij deze uilgenoo-
digdom zich vóór den 21sle" Januarij ek. bekend te maken bij den onder-
geteekende, Decanus der Faculteit.
Leiden, 14 January 1864. S. VISSERING.
ADVERTEATIEIV.
Getrouwd: HENDRIK VISSER JWz.,
benoemd O. I. Ambtenaar 2e kl.
Leiden, 13 Januarij 1864. met
JEANNETTE CAROLINA HELENA BROUWER.
Bevallen van een Zoon CORNELIA van BEEK, geliefde F.chtgcnoote van
Letden, 13 Januarij 1864. 91. P. MEERBURG IICzn.
De Ondcrgeleekende betuigl zijnen dank ook namens zijne Eebtgenuote
voor de deelneming bij bare bevalling ondervonden.
H. P. 1 van WENSEN.
Voor de menigvuldige blijken van belangstelling en deelneming, onder
vonden tijdeus bel overlijden van mijne geliefde Ecblgenootc, betuig ik bij
deze, ook namens mijne Kinderen, Behuwd-Kinderen en Zuster, myneu
bartelijken dank.
Leyden, 12 Januarij 1864. W. F. van HARTROP, Sen1".
Voor de vele bewijzen van deelneming, ondervonden bij de ziekte en liet
overlijden van mijnen waarden Echtgenoot, betuig ik, ook namens niynen
zoon, langs dezen weg, mijnen bartelijken dank.
Leiden, 14 Januarij 1864. Wed. J. E. SCHÖNBKRG, Koet.
De Kinderen van CHR1ST1AAN VRIJBLOED en JACOBA GROEN'E-
WEGEN, die dezer dagen de 50 jarige Echtvereeniging hunner Ouders
mogten vieren en daarbij mogten gedenken aan bel voorregl bunnen A'adcr
le beurt gevallendal hij gedurende 67 jaren in de Leydsche Lakenfabriek
alhier mogt werkzaam zijn, gevoelen zich gedrongen opentlijk hunnen dank
le betuigen aan den Directeur van genoemde fabriek, den Heer C. J. van
der KAAY, niel alleen voor de deelneming in liunue vreugde, maar ook
voor het feest door hem Zondag II. aan hunne Ouders, aan hen en aan de
Werklieden der fabriek, op eene zoo onbekrompeue wijze ve schaft. De
bewijzen van hartelijke deelneming, van dien Heer oude'vonden, zullen
nooit uit hun gelleugen gewischt worden. Zij nemen ook deze gelegenheid
waar om aan de werklieden der fabriek die mede zoo veel hebben toege-
bragt om de feestvreugde te verhoogen, cn daartoe geene moeite ontzien
hebben, hunne erkentelijkheid le betuigen.
