LEYDSCHE
COURAN
MAANDAG 14 NOVEMBER.
De Courant wordt MaandagWoensdag en
Vt ij dag uitgegeven. Die van Maandag komt
uit Zat urdag Avond.
De Prijs der Courant is ƒ12 in het jaar
de afzonderlijke Nommers worden tegen 10
Centen afgegeven.
Bij deze Courant behoort een Bijvoegsel.
B1NNENLANDSCHE BERIGTEN.
LEYDEN, 12 November.
De taal- en letterkundige afdeeling van de kon. akademie van weten-
schappen zal overmorgen te Amsterdam eene gewone vergadering houden.
Door Z. M. is bepaald dat, even als ten vorigen jareaan de gehuwde
onderofficieren en verdere manschappen van alle corpsen des legers de gel
den zullen worden uitbetaaldwelke zij op hel kleeding- en reparatiefonds
te goed mogleu hebben, de onderofficieren al wat zij meer dan ƒ10 en de
korporaals en verdere manschappen al wat zij meer dan 5 in gemeld fonds
te goed hebben. Ook is door Z. M. aan de officieren, onderofficieren en
korporaalsbehoorende tot het vaste kader van het koloniaal werfdepot te
Harderwijkverhooging van traclement toegekend aan de officieren
100 'sjaars, en aan de onderofficieren en korporaals 4 cents en 2 cents
per dag.
Sedert den 5d<™ November 11. zijn geen personen, als door de cholera
aangetastopgegeven hersteld 3overleden 1onder behandeling gebleven
2 personen. In het ziekenhuis in de Lakenhal bevindt zich één zieke.
Ilct getal der in het Werkhuis alhier opgenomencn bedroeg gedurende
deze week dagelijks van 101 lot 107 personen.
In onderscheidene plaatsen des lands, zoo als te Amsterdam, Rotter
dam en 's Uage, is de geboortedag van den beroemden Duitschen dichter
Schiller (10 Nov. 1759) op meer of minder pleglige wijze gevierd.
Te Arnhem is gevankelijk binnengebragt een landbouwer uit Barne-
veld, die, door een jagt-opzicncr bekeurd, zijn geweer op hem zou hebben
afgeschoten. Hij moet, naar men zegt, zijne schuld reeds bekend hebben.
Te Zuilichem is Dingsdag 11. een zware misdaad gepleegd. Twee
personen, A. Grand, arbeider en K. v. d. Linden, koopman, beide aldaar
woonachtig bevonden zich in eene herberg in die gemeente- en ge
raakten met elkander in twist. Brand, in woede ontstoken, trok zijn mes
en verwondde daarmede v. d. Linden, zijnde de zoon zijner zuster, zoo
danig, dat hij oogenblikkelijk den geest gaf. De dader is terstond op de
vlugt gegaan, maar heeft zich later te Tiel vrijwillig in arrest begeven.
Hij is vader van een talrijk huisgezin.
Tc Middelburg waren in de vorige week twee arbeiders op een stuk
land, gelegen aan den Noordslraatwegeven buiten deze stad, bezig met
het graven eener sloot, toen zij, op eene aanzienlijke diepte gekomen, het
geraamte vonden van een manspersoon. Met vermoedt dat dit een slagt
offer is van een der vele schermutselingendie tijdens het beleg van 1572
tot 1574 lusschen de Spanjaarden en de Nederlandsche belegeraars aan die
zijde der stad plaats hadden.
Uit Maastricht meldt men het overlijden van mgr. II. J. Oomen, groot
vicaris van het hertogdom Limburg, kamerheer van Z. II. den Paus, en
president van het seminarium van Roermond.
Uit het voorloopig verslag over het Vde hoofdstuk Binnenlzaken) der
begrooling voor I860 blijkt hetdat men zich in de afdcelingen der tweede
kamer vrij algemeen heeft beklaagd dat de memorie van toelichting niets
bevat wat in staal, stelt om over den gang der zaken bij dit veelomvattend
departement een oordcel te vellen. Men bad gevvenscht dal de minister deze
gelegenheid had te baat genomen om over de werking der wetten op het
lager onderwijs en op het armwezen eenigc nadere mcdedeeling te doenen
zich te verklaren over de voornaamste wcls-voordragten die de kamer van
de werkzaamheid aan dat departement te wachten heeft. Naar veler gevoe
len bleef het eindcijfer dezer begrooting, hoewel eenigzins lager dan in 1859,
in verband met onze iïnantiële krachten veel te hoog. Er vertoonde zich in
■dit hoofdstuk, vooral in de afdeelingen onderwijs en kunsten en wetenschap
pen, de neiging tot hel scheppen van nieuwe betrekkingen, tot verhooging
van kosten en lot vermeerdering van bezoldiging, somtijds alleen verdedigd
■door de formule, dat de verhooging billijk is geoordeeld.
Bij de behandeling der onderdeelen van dit hoofdstuk werd de som van
ƒ8000, uitgetrokken voor het beheer der gestichten Ommerschans en Veen-
huizen, voor zoo ver dit te 's Hage moet worden gevoerd, buitensporig hoog
geacht. Men vroeg of dat beheer niet opgedragen kon worden aan den
referendaris voor de afdeeling Armwezen. Op nieuw werd aangedrongen op
de indiening der wellen op de nationale militie en schutterijen. Vrij alge
meen toonde men zich met de vestiging der rijkscommissie voor statistiek
niet ingenomen. Men verwachtte van de werkzaamheid dier commissie wei- j
nig heil voor de wetenschap en voor den staat. De regering, om de sta- j
tisliek te bevorderenhad niet van boven maar van beneden moeten be
ginnen en moeten zorgen voor de verbetering der statistieke opgaven van
gemeentebesturen enz. De aanvrage van ƒ200,000 voor nieuwe landsgebouwen
.gaf mede tot bedenkingen aanleiding. Men kon niet begrijpen waarom het
stichten van een gebouw voor den hoogen raad thans niet langer schijnt
te mogen worden uitgesteld." Bij de afdeeling onderwijs drongen vele leden
op nieuw aan op de spoedige indiening der wetten op het hooger en op het
middelbaar onderwijs. Omtrent de Belftsche akademie merkt men aan
dat die school slechts dan eene waarlijk nuttige instelling zal worden,
wanneer zij ophoudt eene kweekschool voor Indische ambtenaren te zijn en
zij in eene hoogere inrigting van middelbaar onderwijs, of wil men, in eene
hoogeschool voor de industrie herschapen wordt. Tegen de beweegreden lot
splitsing van den leerstoel voor de vaderlandsche geschiedenis, taal- en let
terkunde aan de Leydschc hoogeschool, liet zich veel inbrengen. Wanneer
het voor den docent eene te zware laak is, het onderwijs in taal- en letter
kunde met dat in de vaderlandsche geschiedenis te vereenigen, waarom geldt
dit dan alleen voor Leyden, niet ook voor de beide andere hoogescholcn?
Men moest dus wel lot de onderstelling komen van zekere voorliefde voor
den lieer de Vries, wicn men de bewerking van het door hem ondernomen
woordenboek gemakkelijker heeft willen maken. De voltooijing van dat
woordenboek moge in het belang der wetenschap gewenscht zijn, het wordt
niet ten behoeve der hoogeschool bewerkt en heeft eigenlijk met het univer
sitair onderwijs niets gemeen. In elk geval had menhet optreden van
een afzonderlijk hoogleeraar voor de vaderlandsche geschiedenis te Leyden
noodzakelijk rekenende, kunnen beginnen met daar een buitengewoon hoog
leeraar in dat vak aan te stellen. Men vroeg of het denkbeeld van deze
schikking van curatoren der hoogeschool was uitgegaan. Andere leden verklaar
den zich geenszins zoo ongunstig over dit voorstelevenmin als over de ver
meerdering van het aantal adjutören voor de Oostersche letteren en prosec
toren bij de anatomie. Naar hun inzien moesten de belangen der wetenschap
niet op te karige wijze worden behartigd. De hooglecraar de Vries scheen
te meer aanspraak te hebben om van een deel zijner taak ontheven te wor
denomdat zijn verlangen loffelijke drijfveren heeft en de voldoening daar
aan hem Ivct verlies van een deel zijner tegenwoordige inkomsten berokkenen
zou. Men heeft ook gevraagd of de nieuwe sterrewacht te Leyden, vooral
wat de hechtheid en vastheid van het gebouw betreft, aan de verwachting
I beantwoordt. Ten opzigte van het lager onderwijs werd geklaagd over de
wijze van het afnemen der examina: 1°. Van de hulponderwijzers werd,
naar men beweerde, meer gevorderd dan de wet voorschrijft, die alleen
van beginselen der onderscheidene leervakken spreekt; 2». degenen, die in
twee vreemde talen geëxamineerd wenschen te worden, werden daartoe
door de commissie niet te gelijker tijd toegelaten, maar na het examen in
de eene taal te hebben afgelegd, tot wezenlijke benadeeling hunner belan
gen, voor de andere tot een volgend jaar uitgesteld; 3°. van de vrouwen,
die alleen in de geschiktheid lot het geven van onderrigt in handwerken
geëxamineerd wenschlen te worden, werd een examen in de voornaamste
S vakken van het lager onderwijs gevorderd, hetgeen dan toch bij de wet
niet wordt geëischt. Omtrent liet armwezen werd in eene afdeeling gewe
zen op de bekende bezwaren der nieuwe armenwet en de wensch geuit
dal men op het verkeerde beginsel mogt terugkomen, volgens 't welk van
de geboorteplaats het domicilie van onderstand afhangt.
's GRAVENHAGE 12 November.
Men verneemt dat Z. M. de ridderorde van de Eikenkroon geschonken
heeft aan den heer E. de Latour, kunstschilder te Brussel.
Tot ontvanger der directe belastingen te Woudsend is benoemd de lieer
J. W. D. van Hemert, thans ontvanger te Ballum, en tol burgemeester te
Sniildc de heer W. van Riesen, met eervol ontslag als burgemeester te Eelde.
Door Z. M. is benoemd tol officier van gezondheid 2ÓC kl. voor de
dienst der Nederl. bezittingen ter Kuste van Guinea de heer C. F. Luckc,
doctor in de genees-, heel- en verloskunde, thansslads-genceshcer te Zutphen.
Z. M. de koning der Belgen heeft de hh. mr. W. R. baron van Tuyll van
Serooskerkengrootmeester van 'skonings huis, dienstdoende bij 11. M. de
koningin-weduwe; II. W. baron van Aylva van Pallandt van Waardenburg
Icn Necrijnen, opper-kamerheeren A. F. J. F. J. baron van Omphal, op-
per-intendant der koninklijke paleizen, benoemd tot groot-officieren der
Leopolds orde, en tot officier dier orde jhr. C. 11. F. du Monceaudienst
doende adjudant van Z. M. den koning der Nederlanden.
I De minister van oorlog zal op Dingsdag aanst. geen gehoor verleenen.
I» Omtrent de ziekte van prins Alexander wordt er uit Stutgart gemeld,
dal er eene aanmerkelijke verbetering in den toestand van Z. K. II. is ge
komen.
Tweede Hamer der Staten-Geaeraal.
Zitting van Vrijdag 11 November.
Aan de orde was de voortzetting der beraadslagingen over liet vvets-onl-
werp betrekkelijk de spoorwegen, lie hh. van DiggelenThorbceke eu
