LEYDSCHE
COURANT.
4 887.
VRIJDAG 27 FEBRUARIJ.
De Courant wordt MaandagWoensdag en
Vrijdag uitgegeven. Die van Maandag komt
uit Zaturdag Avond.
N*.
De Prijs der Courant is 12 in het jaar
de afzonderlijke Hommers worden tegen 10
Centen afgegeven.
BINNENLANDSCHE BERÏGTEN.
LEYDEN, 26 Februarij.
De Leydsche Afdeeling van de Vereeniging Ier bevordering van Fabriek
en Handwerks-Nij verheid in Nederland heeft in hare vergadering van
gistereneene kunstbeschouwing gehad van plaatwerken enz.die de ver
wachting die zij daarvan durfde veronderstellen, verre overtroffen heeft,
waarom zij besloten heeft de bezigtiging meer algemeen open te stellen
en wel tot morgen (Vrijdag) des namiddags ten 3 ure. Zoowel de bij
dragen der leden als inzonderheid de uitgebreide en keurige verzameling
van prachtwerken en kunstplaten, door den Heer van Baak (firma Schreu-
der van Baak), voor deze gelegenheid kosteloos geleverd, zal den bezig-
tigers een genotvol uur kunnen verschaffen. De tentoonstelling is op den Burg.
De Natuurkundige afdeeling van de Kon. Academie van Wetenschap
pen zal op Zaturdag aanst. te Amsterdam eene gewone vergadering honden.
Als sprekers zullen optreden de HII. P. Harting, W. H. de Vriese en
J. A. C. Oudemans.
De Keizer van Rusland heeft aan den Heer F. K. Gersling, te Alphen
aan den Rijn, de zilveren medaille van zijne krooning geschonken, voor een
aan Z. M. bij die gelegenheid opgedragen penneschrift.
Uit Nijmegen wordt gemeld dat Z. M. de Koning aan de Heeren de
Bruyne Hautoir en Comp.voor zooverre het Nederlandsche grondgebied
betreft, vergunning heeft verleend, voor den aanleg van eenen ijzeren spoor
weg van Luik over Tilburg naar Nijmegen.
Ook wordt nog van daar berigt dat de verzakking aan eenige gebouwen
nabij de Waal, reeds vroeger gemeld, bij den lagen waterstand op meer
schrikbarende wijze is toegenomen. Naar men verneemt, heeft het stedelijk
bestuur het dan ook nu noodig geoordeeld, aan de eigenaars der 2 aan de
Kraanpoort belendende huizenwaarvan het eene zich van het nevenstaande
huis, de Toelast genaamd, bijna heeft losgescheurd, aanschrijving te doen,
die huizen te laten afbreken, en zal hetzelfde geschieden met de poort zelve,
het wachthuis en het daaraan grenzende stuk ringmuur.
Eergisteren werd een proeftogt langs den Rijnspoorweg gedaan, die
waarlijk belangrijk mag genoemd worden. Zijn wij wel onderrigt, dan is
Maandag avond ten 7 ure een expres-trein uit Berlijn vertrokkendie den
volgenden morgen omstreeks 10j uur te Rotterdam aankwamen alzoo
den afstand van Berlijn naar Rotterdam in den bijna ongeloofelijk korten
tijd van circa 15j- uur heeft afgelegd. Eene stoomboot, die aan het station
gereed lag, moest dien sneltogt tot Londen vervolgen, en alzoo de kortere
gemeenschap over Holland met Engeland proefondervindelijk bewijzen. Ver
der zij hier opgemerkt, dat de weg van Utrecht naar Rotterdam in 52 mi
nuten is doorloopen. (IV. R. C.)
De stoornis in de gasverlichting te Zierikzee heeft, dank zij den ijver
waarmede de werkzaamheden tot herstel hebben plaats gehad, reeds nu
opgehouden.
De Gemeenteraad van Assen heeft tot eene geldleening van ƒ22,000
ten behoeve van den Beilerslraalweg besloten.
Te Ulzen nabij Coevorden heeft de policic 3 valsche munters gevangen
genomen. Zij muntten dubbele Pruissische daalders en enkele. Een hun
ner, die reeds vroeger van dezelfde misdaad was beschuldigd, had te Nieu-
wersluis van dat geld uitgegeven. Ook de gereedschappen heeft men in
beslag genomen.
Te Vlissingen is op nieuw uit Londen een duikerloestel aangebragt.
Men verwacht ook in den loop dezer week nog eene stoomboot en wil
daarmede nogmaals beproeven het gezonken stoomschip Ravensborg te lig-
ten, alvorens tot het lossen der lading over te gaan. De luiken zijn reeds
geopend en twee kisten met specie gered.
Te Oirschot (Noordbrabant) is eene 12-jarige knaap op het stelen van
een stuk van 50 ets. in eenen winkel betrapt. Dit was reeds de derde
maal dat hij van diefstal overtuigd werd.
Het wets-onlwerp voor het lager onderwijs, waarvan wij in ons vorig
nommcr de strekking hebben opgegeven, is verdeeld in 6 titels en bevat
67 artikelen. De titels betreffen de algemeene bepalingen; het openbaar
onderwijs; het bijzonder onderwijs; de akten van bekwaamheid tot
het geven van onderwijs (verkregen door het afleggen van examen voor 4
commissien, bestaande uit school-opzienersdaartoe eenmaal 'sjaars te ver
eenigen). Het toezigt op het onderwijs (door pi. schoolcommissienschool
opzieners en een inspecteur)en overgangs-bepalingen. Bij het ontwerp
is gevoegd eene memorie van toelichting van den Minister van Binnenl. Za
ken van 26 fol. bladzijden druks.
Volgens art. 1 van het ontwerp omvat het lager onderwijs het lezen,
schrjjven, rekenen, de beginselen der Nederl. taal, der geschiedenis, der
aardrijkskunde, der kennis van de natuur, der wiskunde en der vormleer.
De onderwijzers zullen zijn hoofd- en hulp-onderwijzers. In sommige ge
vallen zal de hoofd-onderwijzer worden bijgestaan door een hulp-onderwij
zer of kweekeling. Aan den hoofd-onderwijzer wordt vrije woning, of ver
goeding toegekend, en eene jaarwedde, als ook eene toelage voor den kwee
keling. De jaarwedden zullen zijn ten minste ƒ400 voor den hoofd-, en
ten minste ƒ200 voor den hulp-onderwijzer, en de toelage ten minste 25.
Ten aanzien van het onderwijs in 't algemeen luidt art. 21 als volgt
i) Het schoolonderwijs wordt, onder het aanleeren van gepaste en nuttige
kundigheden, dienstbaar gemaakt aan de ontwikkeling van de verstandelijke
vermogens der kinderen en aan alle christelijke en maatschappelijke deugden.
»De onderwijzer onthoudt zich van iels te leerente doen, of toe te la
ten, 't welk strijdig is met den eerbied, verschuldigd aan de godsdienstige
begrippen van andersdenkenden. Hij prent aan de kinderen dien eerbied in
en wekt hen op tot onderlinge liefde en verdraagzaamheid.
Het geven van onderwijs in de Godsdienst wordt overgelaten aan de
kerkgenootschappen. Hiertoe zijn de schoollocalenbuiten de school-uren,
voor de leerlingen der school beschikbaar.
»Waar de kinderen van het bezoeken der openbare school, uithoofde
van godsdienstige bezwaren der oudersworden teruggehoudenen deze
bezwaren, na een zorgvuldig onderzoek, niet kunnen worden uit den weg
geruimd, wordt, indien hieraan kan worden te gemoet gekomen door het
oprigten eener bijzondere schooltot het opriglen en onderhouden van zoo
danige school, des gevorderd, hulp verleend door middel van een Rijks
subsidie. Het verleenen van zoodanig subsidie geschiedt door de wet."
Art. 2528 handelen over pensioen ten laste van den Staat, in bepaalde
gevallen aan hoofd- en hulp-onderwijzers te verleenen.
Dit ontwerp van wet, dus vangt de Memorie van Toelichting aan, heeft
lot grondslag het ontwerp, hetwelk in de vorige zitting onafgedaan bleef.
Dat ontwerp had voornamelijk onder e'e'n opzigt aanleiding gegeven tot
den wcnsch des Konings, dat, alvorens verder te gaan, overwogen wierd,
of de bezwaren, welke er waren ontstaan, niet konden uit den weg ge
ruimd worden.
Aan die lastgeving is voldaan. Het gewigt en de moeijelijkheid daarvan
zijn bij de bewerking ondervonden. Eene proef om lot bevrediging te ge
raken is nedergelegd in de nieuwe redactie van art. 21.
Voor het overige kon het wets-ontwerp door de tegenwoordige Raadslie
den des Konings aan lloogstdenzelve aanbevolen worden als allezins geschikt
om, behoudens eenige wijzigingen, ook ten gevolge van aanmerkingen door
de Kamer in haar VoorloQpig Verslag, op nieuw tot grondslag van het
nader en gemeenschappelijk overleg te dienen.
Hierdoor wordt het voordeel verkregendat het nader onderzoek zich
aan het vroeger gercedelijk zal aansluiten en spoediger kan afloopen.
Maar ook tevens, dat er een ruim gebruik kon gemaakt worden van den
arbeid, door den voorlaatsten Minister van Binnenl. Zaken, zoo tot herzie
ning van het wets-onlwerp als ter beantwoording van het Voorloopig Ver
slag, in gereedheid gebragt.
Het hoofdpunt der wet is vervat in bovenstaand art. 21, 'twelk in het
vorig ontwerp aldus luidde:
Het onderwijs wordt dienstbaar gemaakt aan de bevordering van zede
lijkheid en godsdienst.
De onderwijzers onthouden zich van iets te onderwijzente doen of toe
te laten, kwetsend voor de godsdienstige begrippen der gezindheid of ge
zindheden waartoe de schoolgaande kinderen behooren.
Het geven van onderwijs in de godsdienst wordt overgelaten aan de kerk
genootschappen. Hiertoe zijn de schoollocalen buiten de schooluren voor de
leerlingen der school beschikbaar."
Hieromtrent nu wordt in de Memorie van Toelichting hoofdzakelijk het
volgende gezegd:
Het onderwerp van dit artikel heeft, van den aanvang af, eenige spanning
doen ontslaan; verklaarbaar door het gewigt der belangen.
Is het van de eene zijde een verblijdend teeken, te ontwaren, hoe hoog
gewigt in het Vaderland gehecht wordt aan hetgeen het volksonderwijs en
de godsdienstige belangen betreft; van den anderen kant is de taak des
wetgevers er des te moeijelijker door. Allen te bevredigen, zal hem niet
te beurt vallenzijn streven echter moet zijn aan zoo velen mogelijk te
voldoen. De voorzigtigheid raadt hem zulks aan; de billijkheid gebiedt het;
want het geldt hier mede de gewetensvrijheid.
De Regering is voor het behoud der gemengde schoolde openbare school
toegankelijk voor de kinderen van alle godsdienstige gezindheden. Zij acht
het verkieslijk in beginsel, dat de toekomstige staatsburgers, te zamen op-
groeijende, ook te zamen in de volksschool onderwezen worden, opdat
hierdoor de band van eenheid en onderling welwillend verkeer reeds vroeg
