afgetreden Ministers van Binnenl. Zaken van 31 Maart aan onderscheidene
Commissarissen des Konings, waarvan de aanhef aldus luidt:
«Over den onlangs door het Ilof van Rome genomen maatregel, tot instel
ling van Bisschoppelijke zetels hier te lande, is een misverstand gerezen en
mij door een uwer ambtgenooten medegedeeld, dat mij noopt, U. II. E. G.
eenige inlichting te geven, ten einde daarvan door U, waar het pas geeft,
zonder van dit mijn schrijven te gewagen, zou kunnen worden gebruik
gemaakt."
(Daarop volgt een kort berigt van het met het Rome onderhandelde en
dan leest men
«Van het juiste tijdstip en van de wijze van invoering hing alles af. Koos
men liet geschikte oogenblik, en voerde men stil, zonder ophef of vertoon,
de nieuwe regeling in, zij kon zonder aanstoot, zonder moeite of verzet, tot
stand komen. Hiertoe kon de voorlichting van het Gouvernement nuttig zijn.
Het kwam er op aan, met wijsheid te werk te gaan, den prikkel van on
verdraagzaamheid niet te wekken, en alle aanleiding te mijden tot vrees
voor iets, hetgeen op zich zelf aan de overige gezindten ten cenemalc onver
schillig moest zijn.
De Pauselijke Stoel echter heeft eerst met den slag gewaarschuwd.
«Het Gouvernement heeft van de voor dit land weinig berekende stukken,
allocutie en breve, niet dan na de uitvaardiging kennis erlangd. Evenmin
is het over de Bisschoppelijke zetels of over de personen geraadpleegd. Zijn
er reeds benoemd? Het weet dit niet.
«Het gelde thans te zorgen, dat bij het in werking komen der kerkelijke
nieuwigheid, de nadeelige indruk, dien de vorm harer invoering kon doen
ontstaan, weder worde uitgewischt. Zoodra de Regering de personen der
Bisschoppen zal kennen, zal zij trachten, voorzigtigheideenvoud en uiterste
gematigdheid aanbevelende, door hen zoo veel mogelijk te doen goed maken,
hetgeen de Curia wclligt bedorven heeft.
«Ik meen te mogen onderstellen, dat dit niet zonder gevolg zal blijven,
en dat het weldra zal blijken, dat de Bisschoppelijke instelling geen den
minsten wezenlijken grond kan geven voor de schrikbeelden, die sommigen
zich daarvan nu schijnen te vormen."
In ons vorig nommer hebben wij in een art. onder Frankrijk met een
woord melding gemaakt van de aanspraakden 23stcn dezer door den beroem
den Protcstantschen Staatsdienaar van wijlen Koning Philips, Guizotin de
jaarlijksche vergadering van het Genootschap tot aanmoediging van het Lager
Onderwijs onder de Fransche Protestanten gehouden. Hij heeft daarin onder
anderen het volgende gezegd:
In den schoot van het Protestantism us in Frankrijk gist het en is cene
grootc beweging aangevangeneene beweging waarvan gewigtigc maar nog
onkenbare gevolgen in het verschiet liggen. En het is niet de Protestantsche
kerk alleen welke ons dat schouwspel aanbiedt. Ook in de Katholieke kerk
hecrscht cene groote beweging. Gij hebt hare kerkvergaderingen weder zien
openen. Verscheiden van hare groote godsdienstige vcrcenigingen herleven en
breiden zich uit. De banden die de vrije werking der Katholijke kerk be
lemmerden, zijn haar meestal afgenomen. Alom openbaart zich in haar
midden eene groote werkzaamheid van godsdienstigeletterkundige en we
tenschappelijke strekkingmet kracht herneemt zij den ijver en de invloed
rijke werkzaamheid van vroeger dagen.
«Terwijl de politieke vrijheid kwijnt en op den achtergrond geraakt, doen
de Christelijke vrijheden zich weder gelden; uit de politieke wereld gebannen,
vinden het vrije leven en de geestelijke beweging in de Christenkerk eene
wijkplaats."
Verder betoogde de Heer Guizot dat die herleving van den godsdienstzin
een gevolg was van den bangen nood van 1848, en het eenige redmiddel
hetwelk Frankrijk uit zijn tegenwoordigen staat van rusteloosheidmoede
loosheid en verdeeldheid duurzaam kon redden.
In den Gemeenteraad van Zierikzce is besloten een adres aan Z. M. aan
te bieden ter wering en voorkoming van het losloopen van hondendaar de
plaatselijke maatregelen onvoldoende zijn, als zich voor elke gemeente alleen
tot hare grenzen bepalende.
Bij de Hecren Gebr. van Hasselt te Kampen is cene intcckcning open
gesteld op eene zeer belangrijke onderneming, die voor Noord-Holland, Utrecht,
Gelderland, Overijssel en Drenthe van het grootste belang is, namelijk eene
stoombootvaart direct op Londen, lot overbrenging van passagiers, docli voor
namelijk van landbouw-productenboter, vee enz. Een groot gedeelte der
aandeelen, ad ƒ600, is reeds geplaatst.
De aanbouw en vergrooting der schoolgebouwen in Overijssel neemt be
langrijk toe; verschillende aanvragen zijn ook dit jaar gedaan. De gemeente
Zwollerkcrspelde daaraan grenzende Kamper-Zeedijk, ambt Yollenhove,
Nicuwleuscn en zoo vele anderen, zullen scholen bekomen; de gemeente, de
provincie en het rijk dragen ieder 1/3 der kosten.
Den 26stcn waren op de voorjaars beestenmarkt te Meppel ruim 1000
stuks rundvee aangebragt; de handel was zeer levendig.
De landbouwers en veehouders in de Langstraat zijn ten gevolge van
regens en het stormachlige weder, in de laatste dagen genoodzaakt geworden
hun vee, dat reeds in de weide liep, weder t'huis te halen. De lage landerijen
staan ook geheel onder water, zelfs zag men sommige boeren met vloeiplan
ken loopen.
Uit de punten van beschrijving van het Nederl. Onderwijzersgenootschap
voor de negende algemeene vergadering, welke zal gehouden worden te Zwolle,
den 5 en 6deil Aug. e. k.ontleenen wij de volgende bijzonderheden:
De vergadering zal geopend worden met eene aanspraak van Professor Hof
stede de Groot, Voorzitter.
De werkzaamheden zullen bestaan in liet geven van een algemeen verslag
van den staat van het genootschap, in het doen van verschillende rapporten,
herinneringen en bepalingenbetrekkelijk tot een gedcnktceken voor wijlen
den schoolopziener van Swinderen, bomoeijingen omtrent de opleiding van
onderwijzers, de plaatsing van onderwijzers in het Kaapland, over een pensioen
fonds, enz.
Onderscheidene zeer belangrijke voorstellen zullen in overweging worden
genomen, aangaande het toetreden van donateurs, liet oplossen van bedenkin
gen tegen bet genootschap, het op nieuw openen van discussion over het
voortgezet onderwijs van kinderen der geringe standen na het verlaten der
scholen, over hel gebrek aan ondermeesters, vooral met hel oog op hetgeen
in dit blad daaromtrent is aangemerkt, over het huiselijk onderwijs. Verder
over het vervaardigen van cene schoolkaart der Overzeeschc Nederl. bezittin
gen en verdere hulpmiddelen bij het onderwijs in de aardrijkskunde, over
een meer verbeterd onderwijs in dat vak, over hetgeen er gedaan wordt ter
opwekking, leiding en bevrediging der verbeelding, over de betrekking van
de gewone onderwijzersgezelschappen en de afdeelingen van het genootschap,
over de opvoeding van meisjes van verschillende standen tusschen 12 en 16 jaren.
Van wege de afdeeling Leidschendam zijn de volgende opgaven ingezonden
die onzes inziens, de meeste aandacht verdienen, omdat zij grijpen in het
practische gedeelte van bet onderwijs.
1°. Welke vakken van kennis en wetenschap bchooren tot het lagere onder
wijs en tot de lagere scholen, die door kinderen van 6 tot 12 jaren bezocht
worden, zoowel ten platten lande als in de sleden? Tot welke hoogte kan
men met redelijkheid vorderen, dat de leerlingen het in ieder vak brengen?
Wat valt er ten opzigte van het behouden der verkregen kennis en vaardig
heid als minder noodzakelijk af te snijdenvan hetgeen thans in vele scholen
geleerd en onderwezen wordt? Welke gebreken hebben er in vele scholen
plaats, opzigtens het grijpen van het onderwijs in het werkelijk leven na het
verlaten der school?
2°. Is de slof der leesboeken, welke in de scholen het meest gebruikt wor
den en die uit de herbaalde herdrukken wel te kennen zijnvan dien aard
dat zij bevredigende uitkomsten geeft, en reeds gegrond heeft? Welke soort
van leesboekenvoor de verschillende klassen der lagere scholenvalt het
meest in smaak of is blijkbaar in smaak gevallen in de eerste helft dezer
eeuw? Zijn er ook sporen van den geest der meest gebruikt wordende lees
boeken, in het maatschappelijke en godsdienstige leven, bij het, naar het
verbeterd stelsel van onderwijs en opvoeding gevormde, tegenwoordig levende
en handelende geslachtte vinden
3°. In de vroegere verslagen, van regeringswege, is de toestand der open
bare scholendoorgaans het gunstigst voorgesteld. De bijzondere scholen
met uitzondering van die veler godshuizen, en van de departementen der
maatschappij lot nut van 't Algemeen, mogten die goedkeuring niet erlangen.
Thans wordenhier en daardie afzonderlijke scholenwat het onderwijs
aangaat hoog geroemd. Zou een onderzoek naar de spoedige verandering in
die zienswijzeniet eenigemisschien bijzondere aandacht verdienen
Ten slotte zal er gesproken kunnen worden over de toekomstige regeling
van het onderwijs, en kunnen er practische mededeelingen gedaan worden,
zoo de tijd het toelaat.
'sGRAVENIIAGE, 27 April.
Z. M. heeft op verzoek eervol ontslag verleend aan Jhr. Mr. L. de Witte
van Citters, als Voorzitter van den Iloogen Raad van Adel.
Z. M. heeft benoemd tot Ontvanger te Koudum den Heer J. J. Gatso-
nides, fhans te Baard; te Tzum, den Heer J. Drabbe, thans te Stavoren en
Hindelopen; te Lopik c. a.den Heer II. J. L. Coencn thans te Beets.
Z. M. de Koning heeft gisteren ten gehoore toegelaten den Heer Dullert,
afgetreden Voorzitter van de nu ontbonden Tweede Kamer der Staten-Generaal.
De Raad van Ministers, die gisteren morgen ten 10 ure een aanvang
had genomen, heeft tot 3 ure in den namiddag geduurd. Des avonds ten 8
ure is de Raad andermaal bijeengekomen. Tot laat in den avond is de Raad
vergaderd gebleven.
Z. Exc. de Minister van Justitie beeft dezer dagen eene circulaire gerigt
aan de Ileeren Procureurs-Generaal bij de onderscheidene Provinciale Geregts-
hovenwaarbij de Minister de aandacht van de hooge regterlijke ambtenaren
daarop vestigtdatdoor het in den laatsten tijd voorgevallenede gemoe
deren in beweging gebragt zijnde, het de pligt is van de justitie en politie,
met de grootste kalmte en onzijdigheideen waakzaam oog te houden en te
zorgen, dat niemand in zijne regtmatige vrijheid worde gekrenkt en dat de
eerbied voor de godsdienst-oefening der verschillende gezindhedenernstig worde
gehandhaafd.
Men wil weten dat de voorloopig met de Ned. Handelmaatschappij ge
sloten nieuwe overeenkomstdievolgens haar laatste artikelop straffe van
nietigheidvóór 1 Junij eerstkomende door de Kamers moest worden be
krachtigd door den Minister van Koloniën is opgezegdzoodat zij' als niet
gesloten zou bchooren beschouwd te worden.
De Collecte, die heden in deze stad gehouden is ten behoeve van de
armen der R. K. gemeente, en waarvoor verschillende Protestantsche Leeraren
de weldadigheid hunner lecken hebben ingeroepen, heeft ongeveer honderd
gulden meer dan gewoonlijk opgebragt.
De President der Luxemburgsche Stendende Heer Ch. Metzis den
24sien overleden.
UTRECHT, 26 April.
Het adresvan de R. Katholijke Oud Bisschoppelijke Klerezy uitgegaan
en geteekend door den Aartsbisschop van Utrecht v. Santenden Bisschop
van Haarlemv. Buulen den Secretaris-Generaal Heykampwaarin de her-
