BIJVOEGSEL tot de Leydsche Courant van 9 December J85J.
In welke verhouding staat te Legden het gébruik van Sterken Dra
tot dat van eene der eerste ILevenskekoeften
Mededeeling uit het antwoord hierop gegeven den 15 December I. I, in de Openbare
Vergadering van de Leydsche Afdeeling der JVederlandsche Vereeniging
tot Afschaffing van Sterken Drank).
l)e plaatsen, waar gedistilleerd verkocht werd, de logei
men ten en sociëteiten er onder begrepen, beliepen in het
jaar 1845 een getal van 300,
295,
267,
247,
229,
222,
228.
Van het jaar 45 tot 50 zijn dus de plaatsen tot verkoop
een vierde verminderd en sedert dien tijd zoo wat op het
zelfde getal gebleven. Dat het verbruik nog iets meer dan
die gelegenheid er toe is afgenomen, kan blijken uit de
opbrengst van den stads impost op bet. gedistilleerd.
In 1840 bedroeg zij ƒ63,429.
1846
1847
1848
1849
1850
1851
1841
60,464 dus bij de f 3,000
minder.
1842
55,144 dus ruim 5,300
1843
53,712 1,400
1844
49,557 4,150
1845
48,152 1,400
1846
47,301 850
1847
40,604 bij de 7,000
1848
40,861 ruim 260
meer.
1849
42,563 1,700
1850
44,687 2,100
welligt mede ten gevolge der maskerade.
1851 bedraagt zij vermoedelijk, omdat December op
een 4,000 geschat wordt, 42,201 d. i. weer bij de
f 2,500 minder.
Ofschoon door die cijfers in 't algemeen eene gunstige
verandering wordt aangewezen, zoo is die uitkomst evenwel
niet wat zij vertoont. Het vertrek van een aanmerkelijk
gedeelte des garnizoens en de pénible tijdsomstandigheden
hebben grooten invloed op de vermindering uitgeoefend. De
sterkste vermindering heeft plaats gehad in 1847 en 1848
toen de noodkreet des hongers zich hooren liet, en bedroeg
omtrent een derde. Van dien tijd af is de opbrengst wel
vermeerderd: maar heeft toch niet weer de vroegere hoogte
bereikt. Er is evenwel nog iets anders, waarop wij bij de
beoordeeling van die statistiek te letten hebben. De 100
opcenten, welke buiten en behalve de ryA.y-accijnsvoor
de stad geheven worden, en nog altijd de som van 40,000
te boven gingen, verplaatsen een goed deel van de consump
tie naar de omliggende gemeenten in de onmiddellijke na
bijheid der stad. Even buiten de poorten vallen namelijk
de 100 opcenten weg, en wordt de sterke drank veel goed-
kooper verkocht. Terwijl nu het gebruik in de stad vermin
dert, neemt het buiten niet slechts toe, maar om zoo veel
meer toe, als er voor hetzelfde geld grootere hoeveelheid
sterke drank te verkrijgen is. Men begeve zich slechts
Zaturdag, Zondag en Maandag 's avonds even buiten de
Zijle- en de Mare-poortenen buiten de Rijnsburger vooral
links het singel opom zich hiervan te overtuigen en eenig-
zins na te gaanwat er door hendie in de stad te huis
behooren, nog jaarlijks buiten haar aan drank verdaan wordt.
Buiten onze poorten digt bij de stad zijn 39 tapperijen,
d. i. een vijfde van het aantal dat binnen onze muren ge
vonden wordt, als men de logementen en sociëteiten er
buiten rekent. Die buiten-consumtie bedraagt minstens een
vijfde van lietgeen in de stad verbruikt wordt. Ik vergeet
hierbij niet, dat ook vreemden b. v. op marktdagen en bij
andere gelegenheden tot het verbruik in de stad bijdragen
en wil niet de ^e/dswaarde, maar eenvoudig de hoeveelheid
in aanmerking nemen, ofschoon naar het oordeel van be
voegden, die ik raadpleegde, ook de geldswaarde wel op
1/5 gesteld zou kunnen worden. De grondslag,-waarop de
berekeningen en herleidingenwaarmede ik u wil bezig
houden, rusten zullen, is dus eerder te klein, dan te ruim
genomen. Daar het mij om waarheid te doen is, moet geen
schijn van overdrijving aan deze mededeelingen kleven.
De stedelijke accijns van 't gedistilleerd heeft, 1849, 1850
en 1851 doorééngerekend, jaarlijks een f 43,150 beloopen.
Die impost veronderstelt eene jaarlijksche consumptie in de
stad van ruim 399,536 kannen van 90 procent sterkte,
want van die sterkte wordt het gedistilleerd door elkander
gebruikt. Wordt nu hierbij 1/5 gevoegd voor hetgeen dooi
de onzen buiten de poorten verbruikt wordt, dan is tegen
woordig de geheele consumptie in het jaar voor Leyden
minstens op een 479,443 kannen te stellen; d. i. over de
geheele bevolking van 35,864 zielen geslagen en 5 zielen
het gezin gerekend op 67 kannen of 84 gewone llesschen
d. i. nagenoeg 1 en 3/4 anker voor ieder huisgezin in de
stad Voor die hoeveelheid drank worden nu vereischt
omtrent 770,534 Ned. rogge, dat is tegen 70 Ned.
op een mud ruim 11007 mudden of 366 lasten rogge.
En hoeveel rogge is er nu jaarlijks aan brood in onze stad
verbruikt? Volgens aangifte in de laatste jaren gemiddeld
Do ankers zijn berekendniet tegen 45 maar tegen 40 flesschenom
dat 39 kannen of één anker vier gewone flesschen (die slechts 8 maatjes
houden) meer oplevert dan men doorgaans ontvangt. Die 4 flesschen komen
ten nadeele van den verbruiker en ten voordeele van den wijnhandelaar, ter
wijl bovendien dc impost onnoodig betaald wordt.
