Hoofdstuk VI. Kerkelijke Zaken. Het getal Protestautsehe Gemeenten ia
Zuidholland bedraagt: 258, dat der R. Katholieke 97 en der Israëlitische 22.
De aanbouw der nieuwe kerk voor de Hervormde gemeente te Gorinchem
in 1848 aangevangen is onlangs voltooid. Deze ophouw is zeer gelukkig
uitgevallen; de kerk bevat 1,200 zitplaatsen, en de subsidie van ƒ20,000,
uit de provinciale fondsen is doelmatig besteed.
Aan de R. Katholieke gemeenten te Wateringen is toegestaan ƒ2,000, voor
de vergrooting van het kerkgebouw.
Aan die te Noordwijkerhout 4,000voor de stichting eener nieuwe kerk
betaalbaar in twee jaren.
Aan die te Scheveningen eene subsidie van hoogstens ƒ800, voor de vol-
tooijing der pastorie.
Terwijl ook nog aan die te Rhoon eene subsidie van ƒ885, tot herstel dei-
kerk en pastorie is verleend.
Door wijlen W. Stelt, is aan de R. Katholieke kerk te Voorschoten gele
gateerd een perceel wei- of hooilandgroot 3 bundersgeschat op eene
waarde van ƒ1.750.
Hoofdstuk Vil. Onderwijs, Kunsten en Wetenschappen. Het gezamenlijk
getal openbare en bijzondere scholen bedroeg 456, dus 15 meer dan in 1849,
doch er zijn twee openbare minder, terwijl het getal bijzondere scholen der
1ste klasse met 7 en dat der 2de klasse met 10 is vermeerderd; het getal
leerlingen, door hetwelk die scholen in 1850 zijn bezocht, bedroeg 61,975,
dat is 1131 meer dan in 1849.
De staat van het onderwijs ten aanzien der openbare scholenheeft in
1850 weinig verandering ondergaan en mag in het algemeen als gunstig wor
den geschetst.
De openbare Onderwijzers in tie steden worden meestal op eene behoorlijke
wijs bezoldigd. Ten platten lande waar dikwerf het inkomen slechts mid
delmatig iswerden in 1850 weder aan eenige Onderwijzers toelagen en
gratificatiën verleend.
De -schoollocalen en onderwijzers-woningen worden allengskcns, met be
hulp van subsidiën uil de provinciale fondsen verbeterd en in eenen vol
doenden staat gebragt.
Het onderwijs aan de Koninklijke Academie voor Rurgerlijke Ingenieurs te
Delftstrekt meer en meer tot uitbreiding van sommige nuttige wetenschap
pen en tot vorming van bekwame ambtenaren voor onze Oost-Indische bezit
tingen. Het aantal leerlingen aan die Academie bedraagt 144.
Aan de Geneeskundige School te Rotterdam, bedroeg het getal leerlingen
en auditorenvan 1850185148 mannelijke en 9 vrouwelijke.
Latijnsche scholen of gymnasiën. Er bestaan in Zuidholland 5 gymnasiën,
te weten: te 's GravenhageRotterdam, Leyden, Delft en Gouda, en 4 La
tijnsche scholente DordrechtSchiedamGorinchem en Briellemet een
gezamenlijk getal van 334 leerlingen, dat is 5 minder dan in 1849.
Op het gymnasium te Delft is de leercursus met September 1850 uitge
breid, ook voor de Hebrceuwschc taal en de beginselen van de Javaansche en
Maleische talen en van schei- en natuurkunde.
Omtrent de Hoogeschool te Leyden kunnen wij over het akademiejaar
18491850 het navolgende herigten:
In het collegie van Curatoren hebben gcene veranderingen plaats gehad.
De Hoogleeraren zijn allen in het leven gespaarden hebben steeds met ijver
hnnne betrekking vervuld. De lessen zijn geregeld gegeven, zoodanig als zij
waren aangekondigd. Het onderwijs heeft over het algemeen goede vruch
ten gedragen, en de Iloogleeraren betuigen tevredenheid over het gedrag en
den ijver der Studenten. Het aantal Studenten bedroeg, blijkens de recen
sie, na den dies natalis der Hoogeschool, in 1850 gedaan:
In de Faculteit der Godgeleerdheid86
Regtsgeleerdheid177
Geneeskunde55
Wijsbegeerte en Letteren25
Wis- en Natuurkunde14'
Te zamen 357
terwijl daarenboven 99 op de Athenaea studerenden in de rolle der Hooge
school waren ingeschrevenals
In de Faculteit der Godgeleerdheid21
Regtsgeleerheid44
Geneeskunde 25
Wijshegecrte en Letteren8
At ris- en Natuurkunde1
Te zamen 99
De akademische gebouwen zijn behoorlijk onderhouden. De verzamelingen
cri kabinetten zijn als hulpmiddelen voor het onderwijs voldoendeen wor
den steedszooveel de beperkte middelenwaarover Curatoren kunnen be
schikken dit toelatenaangevuldten einde die zooveel mogelijk gelijken
tred met de vorderingen der wetenschap te doen houden.
Hoofdstuk VIII. Armwezen. Toestand van het armwezen. Het is ons aan
genaam te kunnen mededeelendat sommige hoofdoorzakendie vroeger
eenen ongunstigen invloed op den staat van het armwezen hebben gehad,
zoo als de duurte van levensmiddelen, zich in het afgeloopen jaar niet, en
gebrek aan gelegenheid om werk te verkrijgen, minder hebben doen gevoelen.
De toepassing der wet van 28 Nov. 1818 omtrent de plaats, waar de be-
hoeftigen in den algemeenen onderstand deelen kunnenhaart veel moeite en
geeft aanleiding tot zeer omslagtige briefwisseling, die dikwijls eindigt met
eene verwijzing naar de regterlijke magt.
Deze en andere bezwaren maken het wenschelijk. dat de wet tot regeling
van het armenbestuur, bedoeld bij art. 195 der Grondwet, spoedig moge tot
stand komen.
Ingevolge van Regeringswege gegevene voorschriften, wordt door ons zoo
veel mogelijk gewaakt tegen de verhooging der subsidiën aan de armbestu
ren en in sommige gemeenten heeft werkelijk reeds eene beperking dier
subsidiën plaats gehad, waarover men zich te meer mag verheugen, vermits
de ondervinding heeft geleerddal het toevlugt nemen tot de armenfondsen
toeneemt, naar mate de gemeentesubsidiën met meerdere ruimte worden ver
strekt, terwijl daardoor tevens de vrijwillige bijdragen der bijzondere liefda
digheid niet zelden in gelijke mate verminderen.
De bedelarij wordt zoo veel mogelijk geweerd. In den loop van 1850 wer
den uit deze provincie 258 personen, en dus 129 minder dan in 1849, naar
de gestichten der Maatschappij van AAreldadigheid overgebragt, waaronder 225,
wegens bedelarij veroordeeld, terwijl nog 111, in Zuidholland te huis behoo-
rende personenin andere provinciën wegens bedelarij aangehouden en ver
oordeeld, mede derwaarts zijn opgezonden.
Onder de legaten vindt men vermeldt: een groot 2000, door wijle
Jonkvrouwc A. E. G. Delcourt, vermaakt aan het Minnehuis te Leyden.
'£tveede Bistmer tier Staten-fjreneraal.
Zitting van Zaturdag 5 Julij.
In deze zitting is ingekomen een wets-onlwerp betreffende den waarborg
op de Gouden en Zilveren werken.
Tot Rapporteurs over de onderscheidene belastingwettenRentebelasting,
Afschaffing van den Turf- en Steenkolenbelastingzijn door de afdeelingen
benoemd de volgende Ileeren: van 'sGravezandeBlussé, Smit, van Zuylen
van Nyevelt en van Hall. AVijziging der Zoutwet, van 's Gravezandevan
Nispenter Bruggen Ilugenholtz van der Linden en Hoffman.
De voordragt nopens de kindergelden wordt aangenomen met algemeene
stemmen.
De beraadslagingen over het ontwerp betrekkelijk het ontslag, de bevor
dering en het pensionneren van Officieren worden bepaald op Dingsdag aanst.
A'oorts hebben eenige Commissiën rapporten uitgebragt.
AMSTERDAM4 Julij.
AA'ij vernemen met belangstellingdatin afwachting dat de Heer
L. Druckeraan wiens onvermoeide werkzaamheid het voornamelijk is te
danken, dat de zaak der Spaansche schuldregeling op de tegenwoordige hoogte
is gebragt, nog misschien zal kunnen hesluiten, zich, in deze voor de
schuldeischers van Spanje beslissende oogenblikkenandermaal naar Aladrid
te begevendoor de onlangs benoemde commissie der bouders van Spaansche
uitgestelde schuld is besloten om voorloopig de verdediging der regten dier
schuld aan den Heer L. van Vliet op te dragen die ook reeds de reis naar
Madrid aanvaard heeft. AmstCour.)
Den 2den werd hier de 6de algemeene vergadering gehouden der Ned.
Maatschappij ter bevordering der Pharmacie, onder A'oorzitterschap van den
Heer L. Alma.
AVij vernemen, zegt het Handelsbladdat de Baron van der Hoeven,
van Manheimaan de 8 overwinnaars bij het onlangs te Amsterdam gehou
den schaakstrijd, geschonken heeft een prachtig Chineesch schaaktafeltje en
Chinesche stukken, elk onder een glazen stolpje, onder beding, dat hiervan
eigenaar zal worden degene, die bij een tegen den winter te houden wed
strijd de overwinning zal hebben behaald en wel bepaaldelijk naar de speel
wijze, die door den Baron Zuylen van Nyevelt is uitgevonden om eene gelijke
kracht daar te stellen. De Baron van der Hoeven zal bij den wedstrijd te
genwoordig zijn.
Verder leest men in dat blad: Particuliere berigten uit San Francisco
van 15 Alei, bij een geacht handelshuis hier ter stede ontvangen, bevatten
nadere bijzonderheden nopens den brand, welke den 4den bevorens aldaar was
uitgebarsten. Door buitengewone activiteit was reeds op eerstgemelden datum
het grootste gedeelte der afgebrande percelen herbouwdook was de brand
hoewel altijd nog veelomvattend, niet zoo ernstig geweest als de eerste be
rigten deden vermoeden. Verscheidene steenen gebouwen in de wijken, waar
de brand was uitgebarsten, waren gespaard gebleven, waaronder dat van den
Nederl. Consul. De autoriteiten hadden doeltreffende maatregelen genomen
om voor het vervolg zooveel mogelijk de herhaling van dergelijke onheilen
op zoo groote schaal te voorkomen.
's HERTOGENBOSCH3 Julij.
In het dorp Budel is den 26stcn Junij een meldenswaardig volksfeest
gevierd, ter eere van den lieer Antonie Fransen. Deze had in 1842 de
tienden van Budel aangekocht van het domeinmet het weldadige oog
merk om den landbouw van die opbrengst te ontheffenen dit ontwerp
was nu, door jaarlijks de tienden te verpachten en de opbrengst dezer ver
pachtingen te doen strekken tot aflossing van den koopprijs door hem ver
wezenlijkt. De voornaamste inwoners der gemeente en de drie aldaar be
staande gilden hebben zich des ochtends, met muziek, naar de woning van
den Heer Fransen begeven, voor welke eene eereboog was opgerigt.en hem,
met eene passende toespraakeen diplomazijne edele daad vermeldende
benevens een zilveren schenkblad, namens de landbouwende ingezetenen aan
geboden. Het overige van den dag werd door de verheugde bewoners in
gepaste vrolijkheid doorgebragt.
Het Instituut voor doofstommen uitsluitend voor R. Katholieken te St. Mi»
chiels-gesteltelde op 1° Januarij 78 kweekelingen. Die instelling ontvangt
vele liefdegiften, zonder welke zij ook niet zou kunnen bestaan. Er worden 60
kweekelingen geheel om niet gehuisvest, gekleed, gevoed en onderwezen,
