Bij de Protest a ntsehe gemeente zijn twee vaste l eeraren en een buitengewone
Predikant, die van tijd tot tijd bet dienstwerk op Aruba en Bonaire gaat
verrigten.
Van de bezoeken van dien geestelijke werd voor liet vervolg meer nut ver
wacht, nu aldaar aan de gemeente de gelegenheid is verschaft, om de kinde
ren geregeld catechetisch onderwijs te doen geven, door dengene, die, daartoe
van wege de Kerk aangewezenvan het Bestuur eene kleine geldelijke onder
steuning, bij wijze van gratificatie, geniet.
De Israëlitische gemeente heeft geen Rabbijn en bekostigt zelve hare eere-
dienst, behoudens eene jaarlijksche toelage des Gouvernements van ƒ1000.
In 1848 is onderwijs gegeven: Op Curacao in 11 scholen aan 1298 kinde
ren. Op Bonaire in 2 scholen aan 41 kinderen. Op Aruba op 1 school aan
29 kinderen. Te zamen op de drie eilanden 1368 leerlingenals 520 jongens
en 848 meisjes.
Veel verwachting wordt gekoesterd van het onderwijs op de school in de
Oost-divisieonder de leiding van den Pastoor van St. Rosaen van zijne zus
ter, die zich met de aankomende meisjes belast en eene soort van bewaar
school heeft opgerigt, welke zich zeer aanbeveelt.
Op de plantagie Barber, het eigendom van den Bisschop van Cytrum,
wordt onderwijs gegeven door geestelijke zusters.
De regtspleging op Curacao en de verdere eilanden wordt uitgeoefend door
regtbanken, waarvan die te Curacao bestaat: uit eenen gegradueerden Presi
dent, zes on gegradueerde leden en een ongegradueerden griffier.
De leden zijn onbezoldigd.
Het publiek Ministerie wordt uitgeoefend door eenen Procureur des Konings.
Aan de dienst der politie is verbonden eene kleine brigade maréchaussee.
Sl. EustatiusSaba en St. Martin [ISederlandsch gedeelte).
De bevolking dezer eilanden kan geschat worden, als volgt: Op SC Eusta-
tius 781 vrijen en 1148 slaven, te zamen 1929. Op Saba 1003 vrijen en
1650 slaven, te zamen 2653. In het Nederlandsch gedeelte van SC Martin
1061 vrijen en 1628 slaven, te zamen 2689. Generaal totaal 7271 zielen.
In tegenoverstelling van hetgeen op Curacao plaats heeftgedoogt de bo
dem van St. Eustatius en St. Martin de teelt van het suikerrieten leveren
die eilandenwaar de cultures alleen door particulieren geschiedenin meer
dere of mindere matenaar gelang der weersgesteldheideenige artikelen
voor den uitvoeralssuikerrummelasseeene soort van aardvrucht
yams genaamd, en aardappelen.
Daar de gewonnen hoeveelheden, ook van zout uit de pannen van St. Mar
tin, slechts gekend worden voor zooveel het uitgevoerde aangaat, zullen de
daartoe betrekkelijke opgaven onder eene volgende rubriek bare plaats vinden.
De veeteelt is er niet zonder belang.
Op St. Eustatiuswaar in de laatste helft der vorige eeuw een aanzien
lijke handel bestond, zijn, door velerhande oorzaken en rampen, slechts
geringe sporen van den vroegeren bloei overgebleven.
De aldaar in 1848 aangekomen en vertrokken schepen beliepen 288me
tende 7971 tonnen, waarmede zijn ingevoerd artikelen van consumtie en
uitgevoerd: 25,000 Amsterd. ponden suiker 2,160 gallons rum, 213.850
Amst. ponden yams en 367 vaten aardappelente zamen geschat op eene
geldswaarde van ƒ9,575.25.
Het eilandje Saba levert slechts eenige levensmiddelen voor eigen verbruik.
De uitvoer van St. Martin bestaat voornamelijk uit zout. Daarvan zijn in
1848 uitgevoerd 283,000 vaten of 32,000 meer dan in 1847.
Omtrent de binnenlandsche gesteldheid verdient het opmerking, dat de
bevolking van de bedoelde buitenbezittingen óf om hare afkomst de Engel-
sche taal en zeden bezigt en aankleeftóf zich die door het voorbeeld van en
de zamenleving met de overigen beeft eigen gemaakt.
Deze omstandigheid staat in noodwendig verband met het punt van Eeredienst
en Onderwijswaarover niet veel anders te zeggen valtdan dat de bevolking
meest behoort tot de Engelsche kerk of wel tot de methodistenwier leer
stellingen er door zendelingen worden verspreid en aangekweekten dat de
Engelsche taal liet voorname bestanddeel uitmaakt van het onderwijs daal
de meer vermogende kolonisten hunne kinderen veelal elders doen opvoeden.
's GRAVENIIAGE21 September.
Bij besluit van den IS111311 dezer heeft Z. M. benoemd tot Referendaris bij
Binnenlandsche Zaken, IV. Staring, lstc Luitenant bij het wapen der Artil
lerie en tot Adjunct-Commiesen J. Tideman en Mr. J. L. de Bruyn Kops.
Bij Z. M. besluit van den llden dezeris aan de Ileercn Mr. R. K.
Baron van Tuyl van ScrooskerkenD>'. A. van BeekA. Baron Calkoen
Leden van het Collegie van Raden en Generaal-Meesteren der Munt, Dr. A.
Vrolik, Irispecteur-Essaijeur-Generaal der Munt, C. van der Voort, Secretaris
van genoemd collegie, en M1'. L. C. Hora SiccamaWaradijn bij 'sRijks
Muntverleend een eervol ontslag uit deze betrekkingenin te gaan met
den lstcn Januarij 1851met dankzegging voor de gewigtige en belangrijke
dienstendoor hen in die betrekkingen den lande bewezenterwijl benoemd
zijn tot Voorzitter en Lidbelast met de werkzaamheid van Inspecteur-
Essaijeur-Generaal der Muntde Heer Dr. A. Vroliktot Lidbelast met de
werkzaamheid van Secretarisde Ileer A. Baron Calkoentot Lidbelast
met de werkzaamheden van Waradijnde lieer Mr. L. C. Hora Siccama.
- Z. M. heeft op verzoek eervol ontslag verleend aan Jhr. Mr. J. 11. Caan
van Neck als Burgemeester van Veur c. a.en in zijne plaats benoemd den Heer
J. G. E. Velthuyzen, Burgemeester en Secretaris van Stompwijk, met ver
gunning om deze betrekking gelijktijdig waar te nemen.
liet gehoor, dat Z. M. Woensdag verleend beeft, was weder talrijk
bezocht.
Dezer dagen is hier aangekomen de Baron Fagel, Nederl. Gezant te Parijs.
Op de door den Heer K. Fuhri, als Uitgever van de Kunstkroniek
uitgeschreven prijsvragen, zijn 17 oorspronkelijk bewerkte dramatische stuk
ken ingekomenbestaande in 5 treurspelen4 drama's1 geschiedkundig
drama, 2 tooneelspelen en 5 blijspelen, zoo als zij door de inzenders zijn
genoemd. Den uitslag der beoordeeling dieaan drie der eerste dichters en
letterkundigen is toevertrouwdzien wij met verlangen te gemoet.
DELFT23 September.
Heden heeft alhier de opening van de stembriefjes voor de benoeming van
een lid van de Tweede Kamer der Staten-Generaal voor het hoofdkiesdistrict
Delft plaats gehad. Er waren 1554 stemmen uitgebragt; van onwaarde
verklaard 11 briefjes; volstrekte meerderheid 772. De stemmen waren aldus
verdeeld: Mr. W. Wintgens 1065, Mr. H. A. A. van Berkel 330, J. A. de
Fremery 41, Mr. S. II. Anemaet 27, J. L. Penning Nieuwland 16, Majoor
C. F. van Meurs 12Mr. L. Metman 11terwijl de overige stemmen op
verschillende Heeren verdeeld waren; zoodat de Heer Mr. W. Wintgens, Ad
vocaat te 's Gravenhage, bij volstrekte meerderheid, tot Lid der Kamer voor
dat hoofdkiesdistrict benoemd is.
AMSTERDAM20 September.
Na den afloop der voorstelling door het tooneelgezelschap van den Heer
Peters, bestaande in Adel en Mathildaeen dichtstuk van den Heer Greb enz.,
en die door de buiten de stad wonende leden van het Nederl. Letterk. Con
gres daartoe uitgenoodigdwerd bijgewoond vereenigden zich een honderd
twintigtal Congres-leden in de zaal Felix Meritistot een vriendschappelijk
maal. De Heer Mr. J. van Lennep nam op verlangen van den Voorzitter van
het Congres, de leiding der tafel op zich, welke taak hij aanvaardde met
een hartelijk en welsprekend welkom in proza aan de gasten, en gevolgd
door een heildronk op Koning en Vaderland. Verschillende toasten, zoo door
de Noord- als Zuid-Nederlanderswerden uitgebragt; allen getuigden van de
blakende zucht om met vereende krachten te arbeiden aan het groote werk
de bevordering van den bloei der Nederl. Taal- en Letterkunde. Zoo stelde
de Hoogleeraar David een dronk in met den hartelijke» wensch voor de vriend
schap tusschcn de beide volken. De HH. Baecker uit Winoxbergen (in Frankrijk)
en Quack uit Stuttgart, betuigden hunne hoogachting voor de Nederlanders
en Nederl. Taal- en Letterkunde. De Heer B. ter Ilaar droeg, na eene vooraf
spraak, een uitvoerig en sierlijk dichtstuk aan Holland voor. Daarna bragt
de Heer 1. da Costa zijne hulde aan Prof. Davidden hoogst bekwamen uit
legger en commentator van Bilderdijk, en drukte zijn leedwezen uit, dat,
naar zijne meeningbet jonge Holland door de vereering van de nagedach
tenis van Bilderdijk, aan Neêrlands grootsten dichter nog niet had goedge
maakt de miskenning, die hem van het oude Holland wedervaren was.
De Heer Royer, door de ontboezeming van den vorigen spreker ontvonkt,
verklaarde zich opgewekt tot liet vervaardigen van eene buste van Bilderdijk.
De Heer van Duyse van Gent improviseerde gedurende een geruimen tijd in
luimigen trant in dichtmaat. De Heer A. J. A. Alberdingk Thym, ant
woordende op het gezegde door den Heer da Costa, protesteerde namens het
jonge Holland als zoude het niet deelen in de bewondering voor Bilderdijk,
maar uitte ten anderen den wensch naar verdraagzaamheid op het maatschap
pelijk terrein. Hierop onderhield de Heer W. H. Suringar op de hem eigene
boeijende wijze de dischgcnooten met eenige wenken te geven tot de goede
verstandhouding tusschen Holland en Belgie, door eene uitvoerige toelichting
van de spreuk: F.en goede huur is heter dan een verre vriend. Prof. M. des
Amorie v. d. Hoevenschetste de tegenstelling van de vreedzame pogingen ter
bevordering van Nederlandsche nationaliteit in Holland en Belgie met den
strijd tusschen de Denen en Holsteiners en besloot met een wensch voor de
Nederlandsche taalkundige congressen in de toekomst. De Heer J. Tideman
bragt eenen heilgroet toe aan de drie boekverkoopers-letterkundigen, de Hee
ren Nyhoff, Eekhoff en van Zeggelen, de Ileer Leendertz van Woudsend
(Friesland) aan Prof. Bormans van Luik, de Heer de Bosch Kempcr aan den
echten volksdichter Tollens, de Heer J. v. Lennep aan de Heeren Peters, Wes
terman en Everts, waardige vertegenwoordigers van de tooneelspeelkunst in
Nederland, Dr. Heije aan de nagedachtenis van den waardigen Will emsde
Heer Nyhoff, van Arnhemaan de Belgische geschiedvorschers, de Heer Phi-
lipse, uit Arnhem, aan de vereeniging voor Oud-Nederlandsche Taal- en Let
terkunde enz. Eindelijk maken wij hier nog melding van den kernachtigen
toast van den Hoogl. Beijerman, die, wijzende op de merkwaardige tegenstel
ling tusschen de vroegere gedwongene en niet gewenschte zamenvoeging van
Holland en Belgie en de thans zich openbarende zucht tot toenadering, in de
gemeenschappelijke liefde voor en beoefening van Nederlandsche Taal- en Let
terkunde een krachtigen dam ziet en verwacht tegen de mogelijk dreigende
gevaren uit Frankrijk.
-Naar wij vernemenheeft de Raad dezer stad in zijne vergadering van
gisterenop voordragt/ van Burg. en Weth. terugkomende op het vroeger ge
nomen besluit tot demping van den middel sten waterloop onder het plein der
oude beursnu beslotem-dien waterloop en de twee zich ter zijde bevindende
waterriolen geheel weg te brekenhet Rokin jalzoo door te trekken en de
brug te leggen aan den voet van den hoogen muur bij de trappen van de
beurs.
-- Door de Neder, bank is gisteren verkocht voor een bedrag van ƒ7,000,000
aan buiten koers gestelde tiengulden-stukkena 12 J pCt. agio.
BREDA18 September.
Den lSd™ dezer zijn alhier in het gebouw der Koninklijke Militaire Aca
demie opgenomende Adelborsten der Marine van het 2'lc3<>c en 4'-lc studie-
