De staatsregeling belet niet, dat bij de uitoefening van liet stemrrgt diege
nen zich vereenigendie door gelijke levenswijze en behoeften tot gelijke inzig-
ten en wensclien geleid worden. Zij verzekert aan eiken zelfstandigen Pruis de
deelneming aan politieke regten, zonder het beginsel omver te werpen, dat
die deelneming slechts kan afgemeten worden naar de pligten die tegenover
de regten staan; zij is niet in strijd met de luide vordering ecner evenredige
vertegenwoordiging van de afzonderlijke elementen des staatslevensen wil
de nijverheid, den eigendom en het verstand niet aan bet ovcrwigt van het
zielental ten offer brengen.
«Zoowel bij de benoeming van kiezers als van afgevaardigden mag, naar
onze innige overtuiging, de geheime stemming geen plaats meer vinden. Zij
is in strijd met de in alle overige takken van het staatsleven luide en teregt
gevorderde openbaarheid; zij werpt over het zoo gewigtige werk der verkie
zingen ccnen sluijer, onder welken alle pogingen die het licht moeten schu
wen, zich kunnen verbergen; terwijl bet in het openbaar uitbrengen der
stem het resultaat heeft, dat men die stem als de vrucht van zelfstandige
overtuiging kan beschouwen. Daarom wordt de openbare stemming door
allen verlangd die de constitulionnele monarchie op duurzame grondslagen
vestigenen haar voor het verderfelijke spel van politieke hartstogten en kui
perijen behoeden willen. Ook op dit punt mag hel volk niet langer van de
openbaarheid verstoken blijvenwij hebben het beginsel daarvan in de veror
dening opgenomen.
De Staats- Anzehjer van heden bevat eene ordonnantie van Pruissen
Saksen en Hannover, houdende de instelling van een voorloopig schcidsge-
rigt. Dat gerigt zal bestaan uit 7 leden, 3 door Pruissen, 2 door Saksen en
Hannover tc benoemen. De zetel van dit gerigt zal te Erfurt gevestigd wor
den. Het oudste lid uit Pruissen is Voorzitter. Aan de regeringen zelve
wordt het overgelaten of zij de wetgevende vergaderingen in het doen der
keuze van leden voor dit gerigt zal laten deelen. Uiterlijk met 1 Julij zal dit
gerigt tot stand komen.
De bomlgcnootcn onderwerpen zich aan het oordeel van dit voorloopig
scheidsgeregt in alle staalkundige en bijzondere geschillen van allerlei aard
tusschcn de verhonden staten.
Aan het Ministerie zijn thans twee belangrijke wetsontwerpen in be
handeling. liet eerste betreft eene nieuwe belasting, welke op do inkomsten
zal gelieven worden. Het tweede is een algemeen Duitsch toltarief.
De Duilschc kiijgsmagt, thans in Slccswijk-Holstcin en Jutland ver
deeld, telt 70,000 man met 1G0 stukken.
OOSTEIVRIJ K.
De Generaal Hcntzide dappere verdediger van Ofenis in de armen
van zijnen overwinnaar, den Generaal Gïïrgcy gestorven. De vermeestering
van die vesting levert 120 stukken geschut en 20,000 geweren aan de Hon
garen. De meeste Italianen, die een deel van de bezetting uitmaakten, zijn
tot de Hongaren overgegaan. Er zijn vele Croalischo officieren gesneuveld.
FRANKFORT.
1 Junij.
De President der Nat. Vergadering heeft in eene openbare bekendmaking
de leden legen den 4den te Stuttgardt bijeengeroepen.
De voorloopigc Begeringen van Baden en Pihijn-Beijeren hebben eene
centrale regering ingesteld ter gezamentlijke leiding van de militaire, finan-
tiële en algemecnc staatkundige aangelegenheden der heide landen. Zij zal
uit drie personen bestaan en te Manrihciin haren zetel hebben.
De troepenwelke in zoo grooten getale sedert eenigen tijd in de om
streken van Baden zaamgetrokken waren, zijn eindelijk begonnen offensief
tegen de opstandelingen tc handelen. Op 30 Mei zijn de vrijscliarcn nabij
lleppenhcirn met de Hessischc troepen slaags geraakt en met ontzettend verlies
teruggedreven. Den volgenden dag zoude de aanval worden voortgezet. Het
troepen-verkeer in die streken is tegenwoordig zoo ontzettend grootdat de
Main-Ncckar-Spoorweg-Maatschappij het overvoeren van goederen en particulie
ren voor eenigen tijd heeft moeten staken.
Bijna al de leden der Nationale Vergadering hebben reeds onze stad ver
laten en zich naar Stuttgardt hegeven. Op ontvangen bevel uit Berlijn wei
gert het Pruissischc gezantschap sedert gisteren aan de Afgevaardigden die
naar Stuttgart willen vertrekken de vereischlc passen zij kunnen die wel
erlangen, maar alleen om naar Berlijn terug te kceren.
INGEZONDEN*).
9c Sterke dranli cn liet Roggebrood tc Iacydcn.
De hcidensche bacchanalian in ons midden zijn Gode zij dankweer geëin
digd. In plaats van te vragen wat jaar uit jaar in gevraagd wordt en
waarop wij liefst het antwoord schuldig blijven hoe is het mogelijk, dat
de mcnsch zoo ver beneden het dierlijke kan wegzinken dat zulke schan
dalen in de 19"16 eeuw, op Nedcrlandschen bodeinbinnen den zetel van
wetenschap cn beschaving, onder Christenen, op het feest van de uitstorting
des Heiligen Geestcs, gezien cn geduld worden; achten wij het oorbaarder de
aandacht cenige oogcnblikken 11 vestigen op hetgeen onder de voornaamste
oorzaken er van geteld kan wordenop het gebruik van den sterken drafik
en wel in zijne verhouding tot het roggebrood in onze stad.
De plaatsen waar sterke drank verkocht werd, de logementen cn sociëteiten
Plaatsgebrek beeft ons belet dit stuk, zoo als verlangd was, in ons vorig
Hommer op te nemen.
er onder gerekend, beliepen in bet jaar 1845 een getal van 300,
184G 295,
1847 267,
1848 247,
cn in den aanvang van het jaar 1848 229.
In den tijd van vier jaren zijn de drankwinkels of verkoopplaatsen dus
met 71 d. i. met ruim een vierde verminderd. Dat niet enkel de gelegen
heid maar ook de consumtic is afgenomenkan blijken uit de opbrengst van
den stads-impost op het gedistilleerd. In liet jaar 1840 bcdrccg zij 63,429.
1841 - G0,4G4.
1842 - 55,144.
1843 d - 53,712.
1844 49,557.
1845 48,152.
a 184G - 47,301.
1847 - 40,604.
1848 - 40,861.
Het gebruik is dus in de laatste 4 jaren omtrent met een verminderd.
De sterkste vermindering heeft plaats in 1847, toen de noodkreet des hongers
zich liooren liet. De gevolgtrekking uit die opgaven ligt nu voor de hand,
dat liet gebruik van sterken drank in ons midden hijkans van jaar tot jaar
afneemten evenwel zou men zich nergens meer in bedriegen dan in die
conclusie. De 100 opcenten, welke, behalve 'sl.ijks accijns op het gedistil
leerd voor de stad geheven worden en in het vorige jaar f 40861 bedroegen
hebben allengs een goed deel van de consumtie naar de omliggende gemeenten
in de onmiddelijke nabijheid der stad verplaatst. Even buiten de poorten
vallen die 100 opcenten weg en wordt de sterke drank aanmerkelijk goed-
kooper verkocht. Dientengevolge brengen honderden hunne jeneverpenningen
derwaarts, cn terwijl het gebruik in de stad zelve vermindert, neemt het
even daar buitenom zooveel inecr toe, als er voor hetzelfde geld groolere
hoeveelheid sterke drank te verkrijgen is. Men behoeft slechts op een Zatur-
dag-, Zondag- cn Maandagavond even builen de Zijlpoort te gaan, om zich
hiervan te overtuigen. Er zullen bovendien tooncelen van openbare ergernis
gezien cn geboord worden, die de pen weigert tc beschrijven! Daar wordt de
jenever voor minderen prijs verkocht dan hij in de slad, van waar hij komt,
wordt afgeleverd. Mannen, vrouwen, zelfs kinderen gaan er in troepen heen.
Een glas of wat is al ligt tc weinig cn komt niet voordcelig genoeg uit.
Met kruikjes koopt men den jenever. Heeft men die niet bij zich, dan huurt
men ze; dat wil zeggen: tegen betaling van 5 centen wordt er eene kruik
bij gegevenbrengt men de ledige kruik terugdan worden de 5 centen
gerestitueerd cnook die laatste stuiver gaat er nog aan been. Tegen
het sluiten van de poort stroomt de menigte naar de slad, maar de taal,
die dan meestal uitgebraakt en het gedrag, dat dan gehouden wordt, doen
de haren te berge rijzen cn persen den onverschilligsten een vloekkreet over
den jenever af. Laten de bewoners van de haven spreken cn slechts niedc-
deelen waarvan zij b. v. laatstleden Dingsdagavond getuigen hebben moeten
zijn. Wat er tc verwachten is van die menigte, welke bij bijzondere gelegen
heden niet eens huiswaarts keert cn b. v. in den nacht van I. I. Zondag op
Maandag (NB. van den eersten op den tweeden Pinksterdag huilen de
Zijl- en Heerenpoort op de singels verbleven is dat behoeft wel niet
gezegd te worden. Maar wij dwalen van ons onderwerp af. Men kan als
zeker stellen cn daar was het ons nu om te doen dat er door de stede
lingen vrij wat meer sterke drank verbruikt wordt, dan uit de opbrengst
der stadsbelasting te berekenen valt en dat de grondslag voor hel gebruik
van sterken drank, waarmede de consumtic van het roggebrood in vergelij
king zal gebragt worden, niet te ruim maar integendeel aanmerkelijk minder
genomen is, dan hij eigenlijk diende genomen tc worden.
De stedelijke accijns van 't gedestilleerd beliep dan in liet vorige jaar de
som van f 40,861 Die impost veronderstelt eene consumtie van nagenoeg
378,335 kannen, als men namelijk eene sterkte van 90 pG't. aanneemt, want
zóó wordt het gedestilleerde door elkander gedronken. Tot die hoeveelheid
drank worden nu plus minus 608,055 tC rogge vcrcisclit, dat is (70S; opeen
mud gerekend) 8686 j mudden of omtrent 290 lasten. En hoeveel rogge is nu
binnen Leyden in het vorige jaar verbruikt? Volgens aangifte 1,178,643 ffi
d. i. nagenoeg 16,838 mudden of 561 lasten. Dus ruim kalf zooveel rogge
als er aan brood verhakken teetd, is er aan sterken dranle verdaan
Van die 1,178,643 ffi rogge waren echter 264,600 tü uilsluitend voor be
deelden. Dus bijkans een derde meerdan er ffi rogge voor de armen
noodig geweest zijn, is er door den sterken drank verslondenom niet
te zeggen: moedwillig verdorven en in een vloek veranderdleder
roggemeel staat echter gelijk inct een roggebrood van 1) Ned. zuiver ge
bakken zonder toevoeging van cenige grint of zemelen, zoodat uit de rogge,
in 1843 aan sterken drank binnen Leyden verdaan, minstens 912,082 d. i.
eene kleine milliocn brooden van een Ned. ffi ieder, of 1,824,165, zegge:
één milliocn achtmaalhondcrd vier cn twintig duizend honderd vijf en zestig
oude aan roggebrood zou kunnen gebakken zijn
Wil men de geldelijke waarde van de consumtie sterken drank in 1848
berekenen, dan moet de stadsimpost van40,861.
vermeerderd worden met eene gelijke som voor 't Kijk- 40,861.
daarna met nog 48 opcenten- 18,613.
cn eindelijk met 10 pCt. voor 't zegel...- 6047.
te zamen 107,382.
Die som, welke alléén voor de belasting op den sterken drank betaald
werd, zou reeds, verdeeld over hel getal zielen binnen onze slad, ruim
