JVjaar daai sia-ai !u-:t twee lire -, di work/.iiamh'iiltm wördeti.fiürtfac. Bij Hoc
binnentreden eener nieuwe zaal zicc men mannen mee naakte armen, welke
ill gedurige, beweging Hoc zijn lecccrgicccrs. Elk hunner houdc een
vierkant stiik houdt, eei; vier'rsnr uuk hout van drie duimen lengte in de
h?nd9 dit hout is in tweeën gerniecenen bevat den koperen vorm der
letter?, w.clkc men wil smelten. De beide gedeelten worden naauwkearig
nan elkander gehecht, 'en het oog optdekt? inei moeite de lijn, welke dezelve
nfscheiilc, Ecne kleine opening, welke mót den vorm gemeenschap heeft,
dient om het vlocijende metaal daar in /e brengen, dat men er door afschei
ding der beide gedeelten van het hout weder uitligt. Behalve dit instrument,
is hij nog voorzien van eenen kleinen oven en smeltkroes, vol vloeibaar
metaal, welk een cti ander nevens hem aan den muur vastgehecht is. Eene
kleine hoeveelheid steenkool, bestemd om den oven te voorzien, ligt daar
neven. Met ccncn lepel gewapend, waarvan de grootc naar mate van de
soort der letters verschilt, vult hij de vermelde opening mee het vloeibare
vocht, waarna hij, ten einde het in den vorm te doen doordringen, zijne
hand snel oovcn hét hoofd verheft, dezelve met eene schokkende beweging
weder laten vallen, hot hout opent, de letter er uitwerpt, den koker sluit,
denzelven weder vult, dezelfde bewegingen volbrengt, cn dit genoegzaam
herhaalt, om van vier toe vijf honderd letters in het uur te voorschijn te
brengen, Naanweiijks, ligt .eene hoeveelheid letters 9dar, of dezelve worden
op cciic tafel geplaatst cn een kleine jongen n^aaltt er zich meester van.
Zijn werk is de letter welke uit den vorm komt, tot de vercischce- grootte
te brengen, want uien draagt zorg er de lengte van te'verdubbelen opdat
het metaal, door dcszelfs zwaarte ncdergedrukca! de holligheden van den
vorm goed vnlle. Het bleek en mager gelaat van het kind getuigt van de
dóodepde uitwerkselen van het spiesglas, dat in het gietsel gemengd wordt.
Een handige jongen kan twee tot drie duizend letters :n het uuf gelijk
maken. Maar dezelve, moeten nog vier verschillende bewerkingen onder,
gaan. Men wrijft dezelve op eenen gepolijstch steen om Ja ruwheden
weg te neménen men polijst er aldus soms twee duizend in het uur.
M-en schikt dezelve daarna in eene soort van zethaak, van eenen vadem
lengte 5 drie of vier duizend in het uur. Door ee^e derde bewerking, wordt
het onderste gedeelte van elke letter plat en gelijk gemaakt; men beziet
dezelve door eenen vergrootglas; wanneer zij niet volmaakt goed uitgeval
len, namelijk onduidelijk of te mager is, wordt dezelve verworpen, en men
eindigt met er eene lijsc of inventaris van te maken, om dezelve, naar mate
der behoefte, aan de zetters af te geven. Op deze wijze stroomt er eenen
gedurjgen voorraad nieuwe letters, vijftig duizend daags zoo men wil, naar
alle afdeelingen der drukkerij van den heer Cloweswaardoor hij in staat ge-
steld wordt, san onv-erwa.Cntë aanvragen dadelijk te voldoen, en het afdruk
ken van eene menigte werken te geüjker tijd te beginnen.
De opfigting eener gieterij levert groote voordeelen op. Men behoefc de
distributie der vormén niet af te wachten, en de kopy worde gevrijwaard
voor die nuttelooze en gevaarlijke quarantaine, welke men haar, bij mangel
aan letters, laat ondergaan. Voorheen waren de redacteuren der Quarterly-
Alvieuw genoodzaakt de kopy van een nommer, drie maanden vóór de uit
gave ter afdrukki ig te leveren. Thans kunnen zij den loop der gebenrte-
nissen afwachten, zich naar de snelle beweging der beschaving schikken,
cn Dingsdag ochtend het geheele handschrift verzenden, dat als boekdeel
den volgenden Zondag verschijnt. /Cldns vergrooc de schaal waarop de in
dustriële ma6t van den boekdrukker werkt. Hij zal uwen vorm een geheel
jaar bewaren 200 dit noodig is; hij zal uwe proef naar het einde der wereld
zenden, zoo gij die verlangt. De heer Clowes verzendt proeven naar de
Oosc- Cn West-Indienhij doet meer, hij geeft maandelijks een werk uit,
Waarvan de'proeven in de Verecnigdc Staten worden gecorrigeerd. Door
stoomkracht worden dezelve over den Aiiantischen Oceaan vervoerd, de
stoom levert dezelve aan hec Europeesch publiek. Alie afstanden verdwij
nen, Alle hinderpalen wijken of vallen, Wordt er eene tweede uitgave
verlangt, dan drukt men dezelve door middel varf den bewaarden vorm, en
zij worde vcor eenen veel minderen prijs verkocht.
Welke magt! Welke loovérkracht in deze snelle mededeeling der ge.
dachtet
De met letters bcladene vormen, welke zich thans bij den neer Clowes
bevinden, elk nagenoeg honderd ponden wegende, zijn ten getele van zes
tien honderd. De kasten bevatten ongeveer honderd tonnen zwaarte aan lec.
ters. De vormen met vaste drukletters wegen omstreeks twee duizend ten-,
ncn. Er zijn ongeveer vijftig duizend houtsneden, waarvan de vormen naar
Amerika zijn gezonden.
De wijze, om deze vaste vormen te vervaardigen, is ce merkwaardig om
er niet met een woord van te gewagen; men noemt eerst met pleister het
indruksel van don vormvervolgens giet men hec brandend metaal in den
nieuwen vorm van gips, welke op zijne beurt eene nieuwe voortbrenging
van alle letters, welke aanhangend en zamen'nangend zijn geworden, geeft,
cn deze vorm kan honderd duizend exemplaren van het werk leveren, een
millioen zelfs, zoo de operatie met zorg gedaan wordt.
De heer Clowes heeft door dit middel gedrukt dertien bijbels, vijftien
woordenboeken, eene onnoemelijke menigte goasdienstige geschriftenwelke
eenen geheeleu kelder vullen en alleen hec vierde gedeelte der vormen be.
slaan, voorts werken van verschillenden aard. Twee honderd duizend pon-
den sterling kapitaal zijn alleen in godsdienstige werken gestoken.
Een ander gedeelte der inrigting dient tot berging en bereiding van hec
papier. Hetzelve wordt nat gemaakt in eene kleine Kamer, welke drie bakken
versch water bevat.Een mati met naakte armen is van *s ochtends tot
's avonds bezig, elk riem papier, tweemaal, in een der bakken te dompe
len, waarna het gedurende twaalf uren onder de pers wordt gelegd. Men
moet twee dagen wachcen om er zich van te kunnen bedienen, maar wan
neer het weder niet ce warm is, behoudt het blad gedurende bijna veertien
dagen vochtigheid genoeg, om de inkt cc vfreeken, welke de letters bedekt-.
Eens gedrukt zijnde, worden de vellen, ten getale van duizend of daarom
trent, in twee kamers geplaatst, welke tot eene temperatuur van negentig
graden Fahrenheit gewarmd zijn; men verdeelt dezelve vervolgens in boeken
van veertien of zestien bladen elk. Door middel van eenen langen stok,
worden dezelve, aan nabij de zoldering zich bevindende latten opgehangen,
om minstens gedurende twee uren ce droogen- Daar droogt niet- alleen hec
papier, maar ook de inkt. Men kan twee honderd riemen papier daags nat
maken, en vier bonder iemen in vier en twintig uren droogen. Na de drop
ging worden de vellen-een getale van vier en twintig, waarvan elk mee
dezelfde letters a tot 2 gemerkt is, opeengestapeld, Een aantal jongens
loopc snei langs eiken stapel, neemt or een blad van af, en geefc de vier
en twintig vellen, welke het deel uitmaken aan tien codatiounecr'der. Deze
laatste verzekert zich, dat de merken naauwkeurig volgen, en na nog eens
onder de pers gelegd te zijn, worden de vellen, welke het geheele werk
uitmaken, hij elkander geplaatst en vormen zij nlzoo stapels van ecnó aan
zienlijke hoogte. Daar houden de drukkers-werkzaamheden op en begint
het werk van den. binder en inuaaijer.
De kinderen, waarvan wij gesproken hebben, leggen over hec algemeen,
duizend maai daags den weg van veertien vademen of daaromtrentbenoo
digd om de vellen te verzamelen, af. Het papier-magazijn bevat zeven
duizend riemen, welke op stapels van twintig voeten hoogce^gerangschikt
zijn, Men drukt 's weeks vijftien honderd riemen, elk van vijf honderd vel
len. De kosten van papier beioopen *sjaars 100,000 ponden stetling, en de
neer Clowes gebruikt in dien tijd twaalf honderd ponden inkt, waarvoor hij
1500 ponden sterling betaa'c,
Hec is acht ure 's avurén: zet'.er:ui tikkersco-rector? enz. vertrekken,,'
om eene welverdiende i t. eonlereur. o-h.-: •-»?? i- met de hunne
geëindigd.
NIEUWE WEG BOOR DE PYRENÊEN.
Her if bekend rfac Napoleon door de middensce keten der Pyrenóeneenért
militairen weg wilde daarstèllen, welke den afstand van Parys naar Madrid
met verscheidene uren roocsc verkorten, aan den handel de Aragonesche pro
vinciën zoude openen, en midden in de Pyrenesche bevolking, welke zoó
lang was veronachtzaamd geworden, bronnen van nijverheid zoude doen ont
staan, die hunnen toestand merkelijk kon verbeteren.
De opening had reeds nabij den bergpas var. Rienmajouin de vallei va'ft
Aure, plaats gehad, tóen de staatkundige gebeurtenissen van het Keizerrijk
daarvan den::; afzien. Sedert, en wel na de Jul ij—re volotiezijnde wéric-
zaamheden hervat geworden. De opening is voltooid en hare resultaten zyft
als volgt:
Deze fraaije weg, welke de Pyrenden moet doorsnijden, en slechts def
verlenging van den Koninglijken weg van Auch naar Spanje is, werd in twee'
rigti'ngen opgenomen. Het punc van vertrek is te Arreau. De lijn, welk*?
dcor de vallet van Lourou eft de bergengten van Clarabide en Laper loopü^
zoude de keten door middel van een onderaardsch gewelf van 2300 mécreff
doortrekken. De kosten van af Arr.eau tcc aan het hospitaal van Jiscairi
zouden 5,900,000 francs beioopen. De lengte is 43,000 mêctres.
De lij.-, welke door de vallei van Aure loopt, vol-t de linker oever dei!
Neste. de fr.bnj K-dorpen Cadeae, Am:izac en Guiclrau doortrekkende. Daar
crekr uezcive de Nesce over, om de talrijke dorpen van den regeer oever, zosr
als Guchau, Bourisp, Lailhauc en geheel de bergengte van Azec aan ce
doen: dezelve verheft zien vervolgens, met eene zachte helling, in de bos.
scneo van Rienmajou, vermijd: de verzakkingen, weike men daar vindt, en
komt, zich in de schoone engte van Fagnèr uitbreidende, tot aan den voes
van den Cavr.:ése.
Toe hiertoe neefc men slechts eenen slechten doortogtden hollen weg
van Thon, gevonden, 10c de overtrekking waarvan de werken van Romain
zijn voorgesteld geworden. Aldus aan den voet van den Cavarère gekomen,
zonder de bosschen ce hebben verlaten, komt men in Spanje door middel
van een onderaardsch gewelf van 37000 mêtres lengte. Deze gaandery zoude
de 1400 mêtres weg van Valducravers vervangen, welke gevaarlijk en dik«
wijls ontoegankelqk is, terwijl men ten allen tyde onzen weg met gemak en
zekerheid zouden kunnen begaan.
De cocale lengce van den weg van Arreau tot aan het hospitaal van Jlstain,
de vallei van Aure en de bosschen van Rienmajou doortrekkende, zoude
dezelve zijn als door de vallei van Lourou. De uitgaven zouden 5,200,000
francs beioopen. De aard van den grond, de helling der boorden, der tal.
rijke bosschen welke dezelve zoude doortrekken, en andere voordeelen, uic
de lokale gelegenheid voortspruitende, hebben in het voorstel de voorkeur
aan de linie van Rienmajou doen geven.
PRIJS-COURANT
Amsterdam, 6.
Nederlanden.
Werkel.Schuld a^pC. 51 Ji. 51I
Dito 5 99s499u
Uicg. - 4
Kans-Biljetten ....25TS64
Amort.Syndic. 45915^
3i
Aand.-Maats. 4}155 ÜSSj
O. Leening. 5 97 i's 97
Handl.FI.Spoorw. A
liotterd.Spoorw.h
Rijn-Spoorw. 4J 92
Haarl. Meerh
Frankrijk.
Inschr. Grb. 3 pCc.
Rusland.
Gb.f/.&C°.X798 5pCt.io5|i
184S 5105a1
Ins. en Cercif. 6
*-r—iSHs-
Gebl.
51
ïf
99 i
IS5I
van EFFECTEN.
November 1841.
Pruissen.
Geldl. te Lond. 4pCt. 4 -
Aandeeien van dico 4 -
Spanje.
Nieuwet RssSyfispCt.ao^iao! i
Dito onbep.st.«75» 18^
Dito passive4
Dito uitgest5 4
Coupons Ard......18J418J
Oostenrijk.
Obl. Goll C°. 5 pCc. 4
Certificaten.ei4
iNeg. Metalieka!4
Idem5 4
Dito in Lond. 5 4
Bank-Alttien.3 4
Napels.
Certificaten.5 pCt. 4
Dito in Napels. 5 4
Geblj
De Prijs van de BOTER aan de Waag binnen Leyden.
Zaturdagden 6. November 1841.
Crasboter. Van 44 tot 49 gulden.
Hooibader. Van 38 tot 40 gulden.
V Het BUREAU van CONSULTATIE, te Leyden, zal voortaan des.
zelfs zittingen houden op den eersten en derden IVoer.idag van iedere maand,
des middags ten 1 ure, op het Stadhuis.
LEYDSCtlE SCHOUWBURG. Maandag 8 November 1841. GASTON
VAN FRANKRIJK, of DE MAN .MET HET IJZEREN MASKER,
Tooneelspel in 5 Bedrij'ven. Aanvang zes Ure.
Getrouwds
F. W. van HENGEL,
Valkenburg, lier. Pred. voor Oost-Indien
den 4den November 1841. en
P. A. van den EN DE.
Heden verloste voorspoedig van eene DOCHTER, D. A. E.POMPE
geliefde Echtgenoot van
Leiden, Dr. C. W. H. van KAATHOVEN.
7 November 1841.
Vrienden en Bekenden, zoowei binnen als buiten deze Stad, gelieven
deze Algemeene Kennisgeving, ook als in het bijzonder gedaan,aan
te tuerijen.
Alle degenen, die iets te vorderen hebben van- of verschuldigd zijn
aan den Boedel van Mejnfvrouw A. J. COEBERG, Weduwe van den Heer
A. R. van der Aar, in leven Logementhoudster te Leyden, en aldaar op
den 30. julij 1841 overleden, gelieve, daarvan opgave of betaling te doen
ten huize van den Ondergeceekenden, voor of op 31 December 1841.
H. S. C O'E B E R G II,
Apotheker, Nieuwen Rliijn, Wijk 7 N°. 24, te Leiden
De Ondorgeteckendeten gevolge van het vergelijkend Examen, be
noemd tot SCHOOLIIOUDERESSE alhier, neemt de vrijheid zich als zoo-
danig aan te bevelen en alle Ouders of Voogden, die hunne Kinderen of
Pupillen aan hare zorg zouden gelieven toe te vertrouwen, te verwittigen,
dat zij voornemens is, hare INRIGTING te openen, op Maandag den
I5dcn dezer maand, op de Breedestraat, Wijk 4 N°. 281.
Leiden 8 November 1841.
M. L. FORTGENS.
J. H. GEBHARD en C°.te Leyden, hebben uitgegeven
en verkrijgbaar gesteld:
DE VROUW, Gedachten over Vrouwelijke Beminnelijkheid f 00.90.
(Dit in keurigen Stijl geschreven Werkje, za! Vrouwen en Meisjes van
den Beschaafden Stand zeker welkom zijn.")
HET BOEK DER KONINGEN en der GROOTEN, getrokken nit
Maai Hondoor Professor J. M. SCHRANTƒ1.80.
*bij de Wed. ANTHONY de KLOPPER en ZOONte Leyden.
