Reeds begon zfjn letterkundige roem zich dooi Europa te verspreiden. In
I '4was. hij het, die de lofrede op Philips den Goedebij zijne intrede
té iiriissel, uitsprak; dit meesterstuk van welsprekenheid werd hem, vol
gens zijne getuigenis, met vijftig gouden dukaten betaald. In Engeland te
ruggeroepen door Lord Mountjóyging hij eenigen tnd op het buiten van
dien heer, nabij Greenwich doorbrengen. Hij knoopte vriendschap aan met
'Thomas Moras, die zijne regts-stndien volbragr. Hij was in de Staatkunde,
wat zijn vriend in het Godsdienstige wasbeide 'uitmuntende en zeldzame
mannen.
Op deze wijze werd toen de opvoeding van de geleerden volbragt. Hun
leertijd bragt hen door geheel Europa, waarvan zij niet alleen de boekerijen
bezochten, maar ook de zeden bestudeerden. Zij kwamen in betrekking met
krijgslieden en staatsmannen. In een woord zij verkregen die staatkunde,
we'.ke de kennis onderhoudt en verbetert. Thans is het er anders mede ge
legen, en schijnt de kennis gemakkelijker te worden verkregen.
In 1506 bezocht Erasmus Italië met den jongen MountjoyJulius II, de
krijgszuchtige Paus, heerschte daar, eer als veroveraar dan als vrede-Vorst.
De reizigers zagen hem llologna binnenrukken in geestelijk gewaad, en,
in navolging van Paulus Aemiliusdoor de bres de overwonnen stad binnen
komende! Van de vijf Pausen die achtereenvolgend den Heiligen Stoel,
gedurende het leven van Erasmus, bezetteden, was Julius IIde eenige, die
hem niet beschermdedeze beide mannen hadden geene overeenkomst met
elkander, geene gelijkenis hoegenaamd. Julius bespaarde geenszins menschen-
bloed; Erasmus wilde het besparen; een scholier, die eene kastijding met
roeden onderginghetgeen toen zeer natuurlijk was en dagelijks gebeurde
wekte zijn medelijden op. Hij heeft meer dan eene bladzijde zijner werken,
tot bestrijding dezer barbaarsche gewoonte gewijd, welke hem vooral in
Engeland verontwaardigde: „Ik heb," zegt bij in een zijner brieven, „het
school van Doctor ColletDeken van St. Paulus, gezien, de grond is er met
roeden overdekt. Ach! welk eene schande! en hoe vele ge'ukkige en edele
geesten worden erdoor deze beulen vernederd en vernietigd" Zijneraensch.
lievendheid bleef daar niet bij, dezelve verspreidde zich over de geheelc
maatschappij. Hij veroordeelde die oorlogswoede, waarmede de 16de eeuw
bezield was; hij beweerde dat de grootste der Veldheeren, die, wiens ver
overingen de edelste en glorierijkste warende eenige degelijke held de
kennis was. De Kwakers, wier leer dezelfde als die van Erasmus is, zijn
niet in gebreken gebleven deze zachte en vredelievende theorien te vernieu
wen. Men kan oordeelen hoe weinig deze leerstellingen en de mar, die dezcl-
ven verspreidde, behagen moesten aan eenen Pails, die niets liever dan het
zwaard voerde! Ook had Erasmus, gedurende de regering van Julius II,
geene betrekking hoegenaamd met het Vatikaan.
Hij bewoonde vreedzaam de stad "Bolognadie hemden titel van Doctor
had geschonken. Een belangrijk werk hield hem geheel bezig, hij bewerkte
zijne adagiorum chiliades. Hij had de oude schrijvers gelezen en bestudeerd,
teil cir.de er de vergeten geheimen van de aloude wijsheid in te lezen. Wat
was de gedachte wat was de zedelijkheid van deze andere wereld Waarop
was dezelve gegrond? Ziedaar wat Erasmus wilde onderzoeken, ten einde
deze beschaving te doen herleven. Dit was een reusachtige onderneming en
Erasmus volvoerde dezelve op eene uitmuntende wijze. Zijn werk is de
aigeineene schat geweest, waaruit men ten allen tijde geput heeft. Vele
oorspronkelijke denkbeelden, welke de hedendaagsche schrijvers hebben doen
gelden, en meer dan eene schitterende bladzijde, waarvan men de nieuwig
heid bewondertheeft geenen anderen oorsprong dan deze sehoone verzameling.
De adagiorum chiliades waren geschreven, maar niet gedrukt, toen te
Venecie eene instelling bloeide, welke thans haars gelijken niet heeft. De
oude Aldus Manucius (O, boekdrukker, omringde zich met eene Akademie
van geleerden, die zijne uilgaven nazagen en belang in zijne boekdrukkerij
sielden. Men zag rondom Manucius vergaderd, Alexander, Nnvigero, De.
pietrius Chalcondyledie de eerste uitgave van Homerus het licht deed zien,
liuhanischrijver der eerste Grieksche grammatika eindelijk de meer ver
maarde namen van Erasmus en Bembo. Venetie, middelpunt der vrijheid,
zoo als dezelve toen begrepen werd, beschermde deze Akademie als het
middelpunt der letterkundige beweging in Europa. Alle blikken waren der
waarts gewend, zelfs terwijl de onvoorzigtige Frans zijnen roem ert het
geluk van zijn volk in de waagschaal stelde, terwijl Karei V trachtte de
algemeene monarchie te stichten. En men had geen ongelijk. De pers van
Aldus Manucius was magtiger dan de degens vad Frans en Karei-, dezelve
veranderde laugzamerhand het oplettende en wel voorbereide Europa. Alle
uitgaven der Latijnsche en Grieksche schrijvers, welke uit deze Veneti-
aansche winkel kwamen, en zich als zoo vele lichtstralen door geheel Europa
verspreidden, werden zorgvuldig nagezien door Erasmus, die zich niet
schaamde, om proeven-corrector te zijn, en het loon voor dien arbeid te
ontvangen, welke buitendien voor de boekdrukkunst zoo belangrijk is. Dit
werd hem verweten door den ouden Julius Caezar Scaligerdien hij beleedigd
haddoor een zijner werken te recenseren.
Vervolg en slot hierna.')
(i) Men zie over dit onderwerp een der merkwaardigste er volledigste boeken,welke
in de laatste tijden zijn uitgegeven, de Annates de Vimprimerie des A desper
M. A A. Renouardtweede uitgaveen Recueil des Lettres Manuciennesdoor
denzclfden schrijver uitgegeven.
PRIJS-COURANT der EFFECTEN.
Amsterdam den 16. September 1837.
Nederlanden.
Werkel. Schuld 2} pCt. S2rsa
Dito 5 ïoojaioi
Uitg. H*-
Kans-Biljetten22^22 fs
Amort.Sy11dic.4J 93§a 93J
7 5"a
J land.-Maats. 4.I i<7.ïai58.1
Nieuwe dito..4}— - a -
Frankrijk.
Inschr. Grb. 3 pCt. a
Rusland.
Gb.//.&C.i798 5pCt.io4ja
i8|3 Sto4:jaio4j
Ins. en Certif. 66<5Ja
i8| s 5a
Pruissen.
Gcldl. te Lond. 4 pCt. a
Aandeelen van dito.a
Geb!
IOO O
93
'57ï
Spanje#
Nieuwe 1835 855pCt.i8r7Gai8J
Dito onbep. st...a
Dito passivea
Dito uitgesta—
Coupons 1 Nov.,,a—
Oostenrijk.
Obl. Goll C°. 5 pCt. a
Certificaten.2I a
Neg. Metaliek2j-a
Idem 5 a
Dito in Lond. 5 a
Bank-Aktien.3 a
Napels.
Certificaten.5 pCt. a
Dito in Napels. 5 a
Griekenland.
Obl. 1 l.gr. sf.5pCt. a
Gebl,
Z E E - t IJ D I N G.
In Tcssel binnengekomen II. Rollof, van Batavia, H. L. Kayzer, J. J. Kiers cn
R. Tjcbbes, van SuritiamenC. W. Turner, van New-Orleans, C. F. Meijer en J. h.
Lutje, van Baltimore, A. M. Ste^in^a, W. Causius en G. T. de Roos, van Londen
J. Bone en G. Lee, van New-Castle, T. W. de Vries, van Nerva, G. Wyclimanvan
RiijaT. F. Sclimidt, van DantzigE. Holst, van Drammen.
In het Vlie binnenlek omen A. T. StcHfens, van Petersburg, II. J. Bcnes, v*n Wy-
burgW. j. Visser, van Ncrva, R. A. Sluik, van Memel, P. E. Mooi, P. K. He
Boer en J. Helmers van Dantzig,. H. W. Stuit, van Falirsund, H. J. Zeven, van
Oudsoen.
Te Terscli. niets gepasseerd.
Kapt. S. G. Molenaar, "ml Batavia, se Helvoet binnen, heeft den eersten Junij itt
Straat Sunda gcpivaid tic Franschc brik TAiglê, van Ha\'re naar Batavia; den i6dito liet
Kiwelsclic schip the Eaglevan Batavia naar Rotterdam (waarschijnlijk EdenKapt.
A. S. Mollcson)cn den 11 Sept. op de hoogte van Zuidvoorland het schip a
Christina Kapt. B. J. Martens, van Rotterdam naar Batavia, benevens nog een schip
toonende vlag van het Collegic Zeemanshoopmet N°. 72; zijnde die van Kapt. L.M,
Hofman, van Middelburg naar Batavia.
Arrivcinenten: Tc Batavia Kapt. B. C. ten Ham en J. Parlevli'et, Fzn.Vih Rotter
dam te St. Helena A. S. Mollison, naar Amsterdam óf Rotterdam met verlies van zei
lenrondhout, verschansingen enz.; te Surinamen H. K. HUiers,.van Baltimore, j. C.
Topper, C. J. van Driesten en A. van der Meyden, van Amsterdam; te Triest F. w.
Lonnies, van Rotterdam; ie Liverpool D. G. Schuur, van Schi'edainte Plymouth
E. Bailey, te Ncwhaven J. Banks, en te Gravesend E. Perry cn R. Stranafckallen vah
Rotterdam.
i.
De Prijs van de BOTER aan de Waag binnen Leyden»
Zaturdag den ió. September 1837.
Van 35 toe 38 gulden;
Commissarissen der Maatschappij: Tot bevordering der Toonkunstte LeyÜèiij
en de, bij dezelve gevestigde Muzijkschbolzullen op Morgen Diugsdag den 19 Sep
tember i8.',7, \s namiddags ten half zes uur, in de Stads 'Gehoorzaalop de Breedc-
sti;nat, Rekening cn Verantwoording doen van hunne gehouden Administratie in hét
aFgeloopcn Jaar; tot bijwoning waarvan de Donateurs en Leden der Maatschappij bjj
deze worden uitgenoodigd;
Brielle den 12 September 1837. tlëden beviel van eene DOCh.
TER, A. D. W. BISDOM, geb. HANEGRAAFF.
Algemeene en bijzondere Kennisgeving.
Heden verloste ontijdig, doch zeer voorspoedig van eenen wetge*
schapen ZOON, J. P. COÜVÉE, geliefde Echtgenoote van
Leyden, 13 September 1837. H. BURGERSDIJK.
Tot onze bittere droefheid, overleed ten huize onzer Ouders té
Amersfoort, ons geliefd Kind en eenig Dochtertje ADRIANA JOHANNA;
circa zes maanden oud.
Leyden, C. V. VISSE R,
14 September 1837. g. J. van de KLASHORST.
Mijne geliefde Echtgenoot JOHANNES HENDERICUS THIJS.
SENS, iii leven Tabaks-Verkooper en Grossier in Sterke Dranken, werd mij
heden, tot mijne bittere droefheid, in den ouderdom van ruim 57 jaren ert
in het 35ste van onze genoeglijke Echtverbindtenis, door den dood ontrukt,
Leyden, c. m. given,
15 September 1837. Wed. J. H. Thijssens.
Ik betuig door dezen, mijnen ópregten dank voor de deelneming;
mij betoond bij het overlijden, op den 9den dezer, van mijnen Echtgenoot,
leyden, bé p o n s e,
18 September 1837. \Ved. J. Drullman.
Er wordt, doof verkeerde bezorging, sedert dë maand April I. L,
VERMiST: Een Pakket BOEKEN, denkeifik in graauw papier met eert
touw toegebordenwaarin twee Quarto-Werken van de Maatschappij dor
Nederlandsche Letterkunde, zijnde eene Üitgave van, eh géschrevene Aan,
teekeningen op Kiliaen. Men wordt vriendelijk Verzocht, hetzelve terujj
te bezorgen ten huize van den Heer Mr. J. T. BODEL NYENHÜIS, eet?
van de Bibliothecarissen der Maatschappij, alhier. Die het Pakket te regt
brengt, zal voor zijne moeite beloond worden.
RABAIS EXTRAORDINAIRE de 10 a go PCT.
F. CANONGETTE C°., Libraires a Amsterdam, et déballés pour trh
peu de jours en cette Ville, ii l'Hótel de Poste in de Star,
sont chargés de la Vente de l'Édition du
NOUVEAU DICTIONNAIRE CLASSIQUE
IIOLLANDA1S FRANCAIS et FRANgAIS-HOLLANDAIS, 00 NIEUW
NEDERDUITSCH-FRANSCH en FRANSCH-NEDERDUITSCH
KLASSISCH-WOORDENBOEK,
volgens de spelling van de lleeren Siegenbeek en Weiland; bevattende* af
de in de beide Talen algemeen aangenomene woorden, beneven» derzelver
beceekenissen, en verrijkt met de meeste gebruikelijke Kunstwoorden, ten
dienste der Schoten, door .7. B. L. Geruzet. 2 fraaije Deelenj Van 1656'
rag. velin pap., LAATSTE UITGAVE, in plaats van 12 fr.net f 3.50.
PAPIERS VÉLINS
DE POSTE ET AUTRES, ANGLAIS ET FRANCAIS.
BONNES PLUMES MÉTALLIQUES
Anglaises a 75 c., 1 0., 1 0. 50 c., 3 0. par grosse et en détail.
CARTES de VISITES, CRAYONS, CANIFS, CISEAUX, RASOfR*
ANGLAIS, PAINS i CACHETERCIRE, FOURNITURES de BU-
REAUX, etc. Voir te Catalogue des livresoü se trouve un grand nombre
d'OUVRAGE k l'ÜSAGE des 1NSTITUTS, ti trés bon mnrchi, pour 1'étu
de et la lecture de routes les Langues étrangères. Visiter te Magasin.
LEES HIER!
Men verlangt tegen Kersmis 1837, in de omstreken dezer Stad, TB
HUUR, ten minste Zes Bunders goed WEILAND. Adres bij den Boek.
handelaar J. W. van LEEUWEN, op de Breedestraat te Leyden,
LEYDSCHE WOLLEN DEKENS enz.
PUBLIEKE VERKOOPING op Woensdag den 20 September 1837,
's morgens ten 11 uren, op Ruimzigt, buiten de HoogewoerdspoOrt der
Stad Leyden, van Wollen, Chitse en Katoene Dekens, Luijers, DVrijlep,-
blaauwe en groene Voer- en Togt-Vries, supra 6jne Heeren Duffel, Stuk
ken Amersfoort, Rood Vlaggendoek en andere GOEDEREN, benevenj
MACHINALE SPINWERKTUIGEN, volgens Notitien; kunnende daagd
te voren, des namiddags van 3 tot 6 uren, en op den Verkoopdag des mor
gens van 7 tot 10 uren, worden bezigtigd, Informatien zijn te bekomen
ten Kantore van den Notaris J. B. van GENII, te Leyden.
VERKOOPING van BOEKÊW,
op Donderdag den 21 September en twee Volgende dagen, ten Huize vatf
de Wed. D. du SAAR, te Leyden, van twee kleine, doch fraaije VER
ZAMELINGEN van meerendeels GODGELEERDE BOEKEN, waaron
der zeer vele voorname Werken voorkomen, als, irt Foliol Ca'lvini' OUerA
omnia, Trommii Concord. Gr., Hesychii Lexicon, Herodotus Wessév
lingii; in QuartoVet. TesïAmentüm Gr. ex' vers LXK inter.fr. Brei-'
tingerj, Rossii Variae Lect. in N. T., Schaaf N. T. et Lexicon Syria*
cum, Diction. Encyclopedique 58 Vol.; in Octavo: de Werken van Bos-
vh.d, Broes, Kriegér, v. d. Palm, Cöoks Reizen, en andere voornamrt
Schrijvers. Meerendeels nagelaten door den Wel-Eerw. Heet 6'el. Heed
J. BONTE, in leven Predikant te Ridderkerk.
In de Groote Zaal in de Zon, op de Brcedsiraat, te Leiden
zullen NAYLER C°., ten Half Vijf Ure,
op den 26, 27, 28 en 29 September, Veiling houden,
van eene buitengewoon fraaije Verzameling
BOEKEN, PLAATWERKEN. PLATEN, RARITEITEN',
NIEUWIGHEDEN, LIEFHEBBERIJEN, enz.,
waaronder vele voorname, kostbare en zeldzame Werken voorkomen, elf
eene menigte wijd-uiteenloopende Voorwerpen zich bevinden; hetwelk alleï
TE ZIEN zal zijn op Maandag den 25sten dezer, van 9 tot 6 ure.
De CATALOGUS ligt ter Perse, en zal in tijds, bij den Heer van der'
Worm, op de Breedstraat, over de Zon voornoemd, Gratis te bekomen zijn,
15ij de Wed. ANTHONY de KLOPPER en ZOON, ce Leyden.
