Ia dit jaar had de vermaarde zamenkomst van Bayonne plaatswaarvan
Wij vroeger gesproken hebben. De laatste Kathoiijke geschiedschrijver van
dien cijd°, Capefiguebekent medebetgeen wij vroeger zeidendat het voor
nemenom zich van de Huguenootendoor een of ander middelte ontdoen, in
deze zamenkomst werd vastgesteld. Te vergeefs voegt hij er bijdat de Hugue
uooten te magtig waren, dan dat men zonde kunnen denken om ben te ver-
nietigen. Juist was het deze magt, welke men wilde fnuiken. „De belten,
digheid baat niets meer," riep KareiIX in tegenwoordigheid van den Kan.
selier de FHopital, uit. Het vnrig en zwak brein van den jongen Koning
had reeds den indruk, door den Hertog van Alba en Catherina medegedeeld,
ontvangen. Hij droomde den Bartholomeus-nachtwaarvan de uitvoering
door meer d3n eene wijfeling en meer dan een beletsel werd tegengehouden.
De pogingen van de tiirs-partiom deszelfs plannen van conciliatie voort
te zetten, de geweldadigheden der eenen, en de haidnekkigheid der ande
ren te matigen, konden de uitbarsting van den tweeden Godsdienst-oorlog
niet beletten. Dezelve duurde van 1566 tot 1570, en had geen ander ge-
volg dan de Calvinisten aan den oorlog te gewennen aan en de volkswoede te
vermeerderen. Parijs organiseerde zich voor den burger-oorlog. Het hof
van Rome maakte zich meester van dat van Frankrijk, en Pius V schreef
aan alle Enropescbe Vorsten, om tien te nopen Karei IX in de heilige uit.
delging van die ellendige Huguenooten te ondersteunen. Op geene wijze,
„onder geen voorwendsel," zegt de Paus, „moet men hen besparen. Dat
geene beweegreden hoegenaamd u ooit nope, de vijanden Gods met toe.
gevendheid te behandelen! Bevecht hen tot aan den dood!" Zoo zijn
de woorden van het opperhoofd der Kathoiijke Godskerk; vergelijk dezelve
met die van den Hertog van Alba, van Philips II, van Catharina de Mé-
dicis, van Carel IX, en gij zult erkenneu dat de Bartholomeus-nacht slechts
de laatste uitbarsting was van eene katastrophe, lang tevuien door de nood
zakelijkheid en den toestand der zaken voorbereid.
I11 1570 begonnen de gemoederen naar vrede over te hellenalles was
afgemat door de langdurige bloedige worsteling. De ultra's aau beide zijden
morden niettemin en legden met weerzin de wapens neder. Het hof, na
beurtelings de maatregelen van geweld, van transactie, van openbaren oor
log, of van bemiddeling gevolgd te hebben, welke door de Guisen en de
tièi s- partidoor Rome en door het Calvinismus ingeboezemd waren ge.
worden, eindigde met aan de strekking van den raad toe te geven, eene
strekking welke geheel huguenootisch was. Alles scheen zich op het einde
van 1572 tot eene godsdienstige vrede te schikken, en het is te denken,
dat het voornemen tot den grooten moord, toen tijdelijk door Karei IX was
opgegeven. Hetzelve >verd weder opgevat toen de Huguenooten tot de magt
kwamen, door het huwelijk van Hendrik IK en Margarcthatoen de Ko.
ning zich, om zoo te zeggen, van alle zijden opgedrongen zag door ge.
strenge, trotscheonverbiddelijke Huguenooten; toen het volk van Parijs
zich ergerde van de Protestantsche edelen als in triumf hunne stad te zien
binnenkomen, zonder de mis te gaanhooren, zonder de beschermende hoofd,
kerk van parijs te bezoekentoen geheel het volksvertrouwen zich op Henri
de C.uise, hoofd der Katholijken, vestigde; toen eindelijk de volkshaat op
Coligni en op den Koning, die zijnen raad volgde, viel. Toen verspreidde
zich eene doffe vrees in alle geesten; ies nopces seront vermei/leszeide men.
Toen was het dat de Admiraal de Coligni, Karei IX, die zijn drie-en-
twintigste jaar bereikt had, den steun van zijne Edellieden tegen de hate.
lijKe voogdijschap van zijne moeder aanbood. Zij kwam het te weten, en
verhaastte eene gebeurtenis, welke de massa der Kathoiijke burgers ver
langde. Van alle kanten kwamen tijdingen der moorden te Orange en te
Ruuaan op de Calvinisten gepleegd. Terwijl Karei IX, zijne moeder moe
de zijnde, nog aan den invloed van den ernstigen Coligni gehoorzaamde,
smachtte het volk naar bloed, en de Kathoiijke hoofden dachten aan het ge.
makwaarmede zij alle hunne tegenstanders door éénen slag zouden kunnen
vernietigen. Men kan zich niet weerhouden, eenig medelijden te gevoelen
voor eenen zwakken, jongen, heethoofdigen Vorst, die in zulk eenen moei-
jelnken toestand geplaatst was.
De oogenblik was gekomen. Alle Italiaansche geschiedschrijvers willen,
dat de zoon en de moeder beide even schuldig waren aan deze voorbedachte
misdaad; de Fransche geschiedschrijvers verontschuldigen Karei IX, en wer.
pen den geheelen blaam op Catharina. Wij zouden van het gevoelen dezer
laatsten zijnmaar de geschiedkundige getrouwheid belet ons stilzwijgend
eenige daadzaken voorbij te gaanwelke de volmaakte schuldigheicf van
Km el IX zouden bewijzen. D'Avila spreekt veel over de dubbelhartigheid
van Karei IX, die, zoo hij zeide, „de vreemde legers buiten Frankrijk
wilde brengen om vervolgens gemakkelijker de hoofden der sekte te kun
nen verpletteren." MathieuMezerai, Grifet zijn van hetzelfde gevoelen.
De Koning, zegt Mathieu, besloot de hein aangedane Deleedigingenzijne
Godsdienst, zijne kroon, te wreken, de bijl aau de wortel der verdeeldhe
den te brengen, en de hoofden te doen vallen; de voorzigtigheid in eene
groote achterhoudendheid veranderd en het voornemen door een groot ge
heim omhuld, deden dien wreeden en ongelukkigen dag der vroegmetten van
Parijs geboren worden."
De Cardinaal Ossat, de geschiedschrijver Catena, en Thomas Smith, Ge-
zant van Engeland, verhalen een zeer karakteristiek gesprek tusschen Karei
IX en den Cardinaal Alessandrinoneef van Pius V, die door den Paus belast
was zich tegen het huwelijk van Hendrik van Beam en Margarctha te ver
zetten. Karei IX beantwoordde de argumenten van den Cardinaal met hem
bij de hand te nemen, hem zeggende: „Al wat gij mij zegt is goed, en
„ik bedank den Paus en u er voor. Indien ik eenig ander middel had om
„mij aan mijne vijanden te wreken, zoude ik dat huwelijk niet sluiten,
„maar ik heb er geen ander."
Toen de Paus de tijding van den Bartholomeus-nacht ontving,! voegt er
dezelfde Cardinaal bij, riep hij uit: „God zij geloofd; de Koning van
„Frankrijk heefc woord gehouden." Capiiupi, deze omstandigheid verha
lende, voegt er bij, dat Karei IX den Cardinaal als onderpand van zijn
woord, eenen kostbaren ring aanbood, welke de laatste weigerde. De be.
vestiging van deze geheele geschiedenis vindt zich in de brieven van den
Gezant Smith, die, getuige geweest zijnde van dit tooneel, aan zijn Hof
schreef: „De arme Cardinaal heeft het huwelijk niet kunnen beletten,
„en wat het beiagchelijkste was, is, dat hij een diamant van zes honderd
„ducaten geweigerd heeft, welke de Koning hem aanbood."
Vervolg hierna.j
Z E E - t i J d 1 n g.
In Tessel binnengekomen D. J. Bies, van Londen, R. White ell W. Watt, van Sun
derland, I- Baliner, van New-Castle, J. Morton, vail Ipswich, E. E Hoeltsma, van
Archanael, C. HasselO. H. Sein, L. A. Naess, E. Andersen, H. Meisom, H. H.
ToraersenA. Ilaralsen en H. Chnstensenvan Drammen.
Uitgezeild Kapt.-Luit. ter zee Moll, Zr. Ms. Corvet UippomenesBoelen, Krik Pe-
rrasns, van Frank, Cerberus, alle drie naar HelvoetsluisD. 1. Bart, naar Laguayra en
Cnraran, Sipkes Fzn.naar Philadelphia en New-York, IV. Harrison, W. Hayes en
I. F.. Schcrpbier, naar I.ouden, Kjclland, naar Christiaansand, C. N. Feght en A.
Klyn naar Drammen, C. F. Kloek en A. Schultzop avontuur.
I11 het Viie binnengekomen E. F. Eckmcijer, van Sunderland, F. Feykes, van Ar-
chan-etK. Klaascn, II. A. Hazewinkel en H. Nagel, van Drammen, H. M.
Irlen', van Aalburgn. de Weerd, van Ostrisoer, C.' Cliristensenvan Christiaansand,
T. II. Saverc,.van Hamburg.
Uitgezeild W. S. HowarthIV. Cousius en S. H. Finch, naar Londen, J. A. Smith,
naar Suuderiand? C. Lee, naar New-Castle, E. L. Kooper, naar Dundee, C. P. Ech-
man, mar C'iristinestadC. H. Uil, naar Petersburg, B. H. Potiernaar Pernau
II. II. Gerloir en C. D. Kuhl, naar Riga, H. G. Lever, naar Koningsbergen, II. J.
Veen en D. K. de Groot, naar Christiaansand.
Te Tersc'i. niets binnengekomen,
Uit'czeild L. B. Koning, naar Flekkifiörde.
PRIJS-COURANT
Amsterdam den 2.
Nederlanden.
Werkel.Schuld 2J pCt. 52|a52T3,.
Dito 5 ioofaioo|
Uitg. a
Kans-Biljetten.......22,5sa
Amort.Syudic. 4y 93 ja 93'
3i 75sa
Hand.-Maats. 4I 160 a
Nieuwe dito..4ja
Frankrijk.
Inschr. Grb. 3 pCf. a
Rusland.
Gb.//.&C°.I798 5pCt.I04'a
1853 5 I04Üa
Ins. en Certif. 6 66/Aa
i8|j 5 9<SJa 965
Pruissen.
Geld!, te Lond. 4pCt. a
Aandeelen van dito.. a
Gebl.H
52 is
100?
9 3j
der EFFECTEN.
September 1837.
Spanje.
(Nieuwe 1835 855 pCt. i8|ai8|
Dito onbep. st...a
Dito passivea
Dito uitgesta—
[Coupons 1 Nov...a
Oostenrijk.
jObl. Goll C°. 5 pCt. a
Certificaten.a
[Neg. MetaU'ek a
idem5 a
Dito in Lond. 5 - a
Bank-Aktien.3 a
Napels.
Certificaten.5 pCt. a
[Dito in Napels. 5 a
Griekenland.
lObi.i l.gr./.j/.5pCt. a
Gebl,
18J
De Prijs van de BOTER aan de Waag binnen Leyden.
Zaturdag den 2. September 1837.
Van 34 tot 37 gulden.
Ondertrouwd:
den
ADELBERTUS ENGESMET,
Weduwnaarvan Haarlem,
en
JACOBA PADDENBURG.
Dienende deze, om' de uitgebreidheid der relatien, tevens afs particu-
lieve Kennisgeving.
Leyden,
isten September 1837.
Mijne geliefde Echtgenoote, M. J. J. van DINTER, beviel heden
zeer voorspoedig van eene welgeschapene DOCHTER.
Leyden den 29 Augustus 1837. C. W. F. TIMMERMANS Wz.
Heden verloste ontijdig van een dood Kind A. H. BRONKHUYZE,
geliefde Echtgenoot van
Leyden, 30 Augustus 1837. A. B. BAR KEY Nz.
Leiden den 3osten Augustus 1837. Heden overleed ten onzen huize,
na eene langdurige ziekte, in den ouderdom van dertig jaren, onze harte
lijk geliefde, eenige Zoon, Mr. FRANS CAREL WILLEM BOSSE, in
leven practiserend Advocaat te Amsterdam
F. A. BOSSE.
C. D. BOSSE,
Algemeene en bijzondere Kennisgeving. Schneituer.
JAN GEQRGE ten SANDE en GERR1T JACOBUS JARMAN,
Directeuren der Brand-Maatschappij te Amsterdamin den jare 1790 binnen
Amsterdam opgerigt, ter verzekering van Brand op Gebouwen, Koopman
schappen, Meubelen, enz., adverteeren, dat zij met goedvinden van de
Wei-Edele Heeren Commissarissen, ten Kantore van gemelde Brand-Maat
schappij, op de Keizersgracht, bij de Siegelstraat, N". 124, na den isden
October dezes jaars, des Woensdags en Zaturdags, voormiddags van 10 tot
12 ure, zullen vaceeren tot het betalen van 5 PCT. UITDEELING, over
het 47ste afgeloopen jaar, tegens intrekking van de geteekende Quitamien.
TONISCH SLIJMVERD RIJ VEND ELIXER
(ELIXIR TÓNIQUE A NTI-G LA IREUXj
van Doctor GUILL1ÉGeneesheer van de Faculteit te Parijs.
Men vindt bij voortduring in de hierna te noemen Dépöts dit heilzaani
geneesmiddel, met veel voordeel sedert meer dan 20 jaren voorgeschreven
en aangeraden door de voornaamste Geneesheeren van Holland, in geval
len, die, om zoo te zeggen, hopeloos waren; als:
Te Amsterdam, bij de Heeren Godefroy en Vcrploechop den Singel, over
de Appelmarkt; te 's Hertogenbosch, bij J. A. Arnould, Apotheker; te
Breda, bij Maassen, Apotheker; te Bergen-op-Zoom, bij J. J. Ver linden
Apotheker; te 's Gravenhage, bij Sackte Vlissingen, bij van Osch, Apo
theker; te Leeuwarden, bij Harinxma, Apotheker; te Haarlem, bij Stufers;
te Helmond, bij L. Cuypers, Apotheker; te Rotterdam, bij Robertson, Apo
theker; te Utieeht, bij A. F. Reuser, op de Nieuwe Gracht; te Zwolle
(Overijssel), bij IV. Uldcring Junior, Apotheker.
Aan het geëerd Publiek wordt bekend gemaakt, dat met toestemming
de POFFERTJESKRAAM van van ouds de Weduwe Klinkenberg, thans
JOHANNIS van der PLAS, staande met zijn Kraam de Tweede op de
Haven, alle avonden zal bakken. Verzoekt een ieders gnnst, beloovende
eene prompte en zindelijke Bediening.
Leyden den 3den September 1837. JOHANNIS van der PLA£.
Men vraagt in eene dienst op een Dorp nabij de Stad Leyden,
tegen een goed huurloon, eene MEID, van de Protestantsche Godsdiensc
en van goede getuigschriften voorzien; bekwaam in het Kooken, verrigten
van Huiswerk en om met de Wasch te kunnen omgaan. Adres bij den Boek»
handelaar C. C. van der HOEK te Leyden. Brieven Franco onder lett. W.
VR IJ WILLIGE VERKOOPING.
Op Zaturdag den 9 September 1837, des avonds ten zes ure, zal men
in het Heeren Logement aan den Burg binnen Leyden, publiek doen Veilen,
Afslaan en Verkoopen: Een groot, hecht, sterk en weldoortimmerd HUIS
en ERVE, waarin een ruim Voorhuis, twee Boven- en twee Beneden-
Kamets, gedeeltelijk Behangen en van Stookplaatsen voorzien, Droog- en
Turfzolder, Keuken, Kelder, Binnenplaats en verdere Commoditeiten; staan
de en gelegen binnen de stad Leyden, aan de Oostzijde der Heerengracht,
tusschen het Waardkerkplein en de Groenesteeg; met nog een HUISJE,
aan de Westzijde der Langestraat, hieraan verheeld, Wijk 8 N°.785 en 785
rood; bij het Kadaster bekend onder Sectie C N°. 760.
Zullende de voorschreven Percelen door een ieder kunnen worden bezig-
tigd, op den dag der Verkooping, van des morgens ten 10,tot 12 en des
namiddags van 2 tot 4 uren; en inmiddels nadere informatien te beko
men ten Kantore van den Notaris A. ZUURDEEG, te Leyden voornd.
5de AFÜ EELING INFANTERIE.
De Hoofa-Administratie van voorsz. Afdeeiing is van meening, op Maan
dag den ii September 1837, des morgens ten 10 ure, voor het Magazjn
van Kleeding, op de Aalmarkt, te Leyden, publiek, om Contant Geld. te
Verkoopen: Eenige voor den dienst onbruikbare KLEEDING- en UITRUS
TING-STUKKEN, alsmede DEKENS, ONDER- en BOVEN-LAKENS,
en hetgeen verder ten dage der Verkooping te voorschijn zal worden gebragt.
Bij J. H. ZITMAN, Boekverkooper te Leyden, komt heden van
de Pers en wordt verzonden:
CHANT NATIONAL, Imitation de Tollens, par A. J. SAUREL,
reen en hommage, par Sa Majesté ie Roi des Pays-Bas.
Wordt verkocht ten voordeele van de Weezen, nagelaten door den Hol-
landschen Schilder Pitloo, te Napels aan de Cholera overleden in 1837.
Bij de Wed. ANTHONY de KLOPPER en ZOON, te Leyden.
