leèfielijli dcszelfs aanbiedingenen zij wisten niet of zij zich moesten ver.
'heugen over eene weigering, welke hun de kosten van onthaal bespaarde,
of zich beleedigü moesten achten over de uitvlugten, welke men zocht, om
hen te bedanken.
De beide echtgenooten merkten weldra de minachting waarin zij stonden:
om liet ongeval te vergrooten, waren de nieuw aangekomenen, die zich ook
uit zinnigheid daür waren komen vestigen, nog rijker dan.zij. De trocsch.
beid van den Schotlander kon dezen nieuwen /hoon niet verduren: toen
was het dat hij, zoo als Rassalas van de gelukkige vallei verwijderd, dacht,
en na de terugkomst zuchtte. Zijne gedachte bragt hem naar die woeste
kusten, voorheen zoo dierbaar aan zijn oog, terug; hij zoude dezelve thans
liever hebben gezien, dan de met wijngaarden bedekte heuvels, welke hem
omringden. Hij dacht aan den eerbied welke men hem op zijn eiland be.
toonde, alwaar zijn gezin bekend en geëerd was, alwaar hij even ais de an.
dere lairds leefde; eenigeti, wel is waar, overtroffen hem in rijkdom, maar
geen enkele was gelukkiger, of stond in hoogere achting. Maar hier, in
een armzalig stadje had hij smaad en beleediging moeten ondervinden.
Buitendien had hij nog alle gemakken des levens te betreuren, eene wei-
voorziene tafel, een vrolijke kring, de zangen der bergbewoners en de zoo
geliefkoosde whisky, dit alles moest hij missen. Welk een verschil met
zijne tegenwoordige eentoonige, onaangename levenswijze; het verschil ivas
te groot, om zulks lang te kunnen uithouden, ook besloot de kleine Sfchot-
landsche kolonie eindelijk naar de plaats weder te Keeren, welke haar had
zien geboren worden, vol berouw van dezelve te hebben verlaten, maar
gestoord door de hoop van er het geluk te zullen wedervmden.
EARTHOLOMEÜS-NACIiT.
T)e moord van den llartholomeus -nacht is nog een geschiedkundig probie-
ma. Nimmer regtvaardigde eene geoeurtenis meer de twijfeling der ge
schiedenis. Klimt tot de bronnen op, hoort de tijdgenootenzij verstaan
zich over geen enkel punt.
Piréfixe verzekertdat er honderd duizend menschen in de verschillende
slagtingen zijn omgekomen; deze is een Roomsch Bisschop, dus heeft hij
geen belang 0111 de Protestantsche martelaren-lijst te vergrooten. Sully, een
•Protestant, brengt het getal der slagtoffers op zeventig duizend. De Thau,
tot de partij der wijsgeeren behoorendewien de onverdraagzaamheid eu
woede der Kacholijken voor de borst stiet, erkent slechts dertig duizend
vermoorde personen. La Popelintire vermindert dat getal tot twintig dui
zend; de martelaars-lijst der Calvinisten tot op vijftien duizend; en Papire
Massondie deze zaak als eene heldendaad van de Katholijken beschouwt,
op slechts cieu duizend. Eindelijk heeft de Abt Caveirac getracht te be-
toogeu, dat deze lijken-cacalogos niet meer dan twee duizend vermoorde
personen bevatte. Van honderd duizend tot op twee duizend slagtoffers is
het verschil groot, en men heeft dus een ruim veld om naar willekeur dat
getal uit te zoeken, hetwelk meest met zijne gedachte overeenkomt, of
eene der bestaande opinien bevestigt.
Is de Bartholomeus-nacht van verre voorbereid en bedacht geworden?
Is het waar, dat de Koning van Spanje, Philips II, denzelven an Karei IX
en Koningin CatHqrinazes of zeven jaren vóór de uitvoering, zoude aan
geraden hebben Heett men met voorbedachten rade de Protestantsche
partij vertrouwen ingeboezemd? Was het met zoo veel behendigheid ge-
smeedde komplotde vrucht der lange overdenkingen gn oplettende zorgen
van Karei IX, Catharina en hare vrienden? Of wel, was de moord, zoo
als de Kacholijken zulks beweren, een volks opstand, vvaaraan.de Koning
zijne goedkeuring hechtte, om de dweepzuchtige massa te voldoen en des-
zelfs wraak te bekoelen.
Deze vragen zijn niet beter opgehelderd dan de andere. Volgens de eer.
ste Katholijke geschiedschrijvers, Papire Masson en Camille Capilupiis deze
daad langzaam voorbereid geworden en diep verborgen gebleven. PhilipsII,
liet Vatikaan, Karei IX, Catharina, de Guisengeheel het Katholicismus
in een woordverstonden zich om dit bloedbad van verre voor te berei
den. Dit is de opinie door Kolt ai re aangenomen, en welke het meest ver
spreid is. Dezelve berust op eenige waarschijnlijkheden.
Toen de tijding van de slagting aan P'tilps II werd gebragt, toonde hij
eene groote vreugde. Verscheidene hovelingen zeiden, dat de daad niet
door den Koning van Frankrijk was gepleegd, maar aan het volk moest
toegeschreven worden, en dat de Calvinisten, door de onverwachte uit
barsting der volkswoede, waren bezweken. „Op het hooren dezer woor-
tien (zegt de Fransche Gezant, die dit gesprek aan zijnen meester mede
deelt), draaide de Koning van Spanje verachtelijk het hoofd om, den Ho
veling uitlagchendedie deze woorden had uitgesproken, en klaarblijkelijk
toonende, dat hij de straf der Ketters aan eene list toeschreef, door Uwe
Majesteit uitgevonden en door Hoogstderzelver magt uitgevoerd." Rome
dacht even als Philips II. Camille Capilupi, Romeinsch edelman gaf onder
den naam van Stratagème de Charles IX, roi ie France, contre les huguenots
rebelles, een zeer wel geschreven schotschrift uit, inhoudende een naauw-
keurig verhaal van liet Roomsche komplotvan deszelfs welslagen en gevol
gen. De daad is verdienstelijk volgens Capilupidezelve was volgens zijne
bekentenis een beklagenswaardig treurspel, maar eene noodzakelijkheid en
eene heldendaad. Leerling van Machiavelligelooft hij. dat de nchterhou.
dendfieid edeler is, dan de moed, en dat een door list bewerkstelligde moord
met eene goede daad gelijk staat. Men kan in zijn boek de snoode staat
kunde bestuderen, welke Italië aan het Fransche hof had ingevoerd; en,zoo
groot is de onzedelijkheid van zijn wetboek van list en verraad, dat ver
scheidene ernstige geschiedschrijvers de Calvinisten hebben beschuldigd,
van dit werk in de Italiaansche taal te heboen geschreven, ten einde de te
genpartij te benadeelen.
Maar wie heeft immer beweerd, dat de Korst van Machiavelli niet door
Machiavelli geschreven zoude zijn? De Korst is met stellingen en voorbeel
den opgevuldwelke volkomen gelijk zijn aan de grondregels van Capilupi
en overeenkomstig de zedelessen van zijn Stratagema. AI wat de Katholijke
partij op dit ongelukkig tijdstip uitgaf, werkt mede, om te toonen, dat de
gevoelens van Capilupi, die van de Katholijke massa waren. Meer dan vijf
tig schotschriften werden te Parijs gedrukt, waarin men het gedrag van Ka-
rel IX als het toppunt van bekwaamheid roemde. Papire Masson betreurt
dat men niet door denzelfden slag de geheele vlam der ketterij heeft kunnen
nitdoovennamelijk al de Ketters in eens heeft kunnen dooden. De Predi.
ker Sorbin uit zich met dezelfde netheid. De meeste Spaansche geschied
schrijvers zijn van hetzelfde gevoelen. Wei verre van de nagedachtenis van
Karei IX te willen hoonenbewijzen zij hulde aan zijne Godsvrucht, door
alle daadzaken te verzamelenwelke zouden kunnen bewijzendat de slag
ting gewild en voorbereid is geworden.
De hedendaagsche Katholijke schrijvers hebben met verachting de voor
bereiding tot den moord verworpen. Hoe meer zij zich van het ongeluk
kig .tijdstip verwijderd zagen, waarop list en doodslag in aanzien waren,
des te meer scheen het hun noodzakeliik deze schandelijke bloedige vlak uit
de geschiedenis der Katholijken te wisschen. Doctor Lingard en Caveirac
hebben het verhaal van Capilupi, Papire Masson en Auguste de T'iouals
laster geschandvlekt. Het is Caveirac van Nimes, een zeer knap redekuns
tenaar en schrijver, aan het Katholicismus gewijddie de voornaamste argu
menten heeft verschaft, welke door andere geschiedschrijvers en bepaaldelijk
door Doctor Lingard zijn uitgewerkt geworden. Zijne kleine verhandeling
is een meesterstuk van redenering. Het is onmogelijk met meer knust en
kracht, schoonschijnende redenen voor te stellen, eti met meer behendig
heid He geschiedkundige omstandigheden tot staving van een gevoelen te
ontwikkelen.
De gewaande zamen'zwering van alle Katholijke magten tegen liet Cs!-
vimsinusis volgens Caveirac en Lingard eene herzenschim.* Kat el IX .vs
op den oogenblik toen de Admiraal Caligni door den moordenaar Maura,
vel werd getroffenop het punt van den oorlog aan Spanje te verklaren.
Eene doffe oneenigheid heersclite tusschen de beide hoven. Philips
wiens zaken in de Nederlanden zeer slecht stondenzocht zijnen broedei
den zeer Christelijken Koning, van deze oorlogzuchtige plannen af te houden.
Men mist buitendien, zegt Caveirac wijders, bij de uitvoering van dit
bloedig treurspel de eenheid van aanleg, de eenvormigheid van pian, welke
eene veronderstelde premeditarie vorderde. Het bot', indien dit zoo ge.
ivoest was. zoude voorzeker alle Protestanten, in al de steden van Frankrijk
op denzelfden dag hebben doen omkomen. In tegendeel had de slagting
plaats te Meaux den 25 Augustus; te Orleans den a/sten; te Saumnr en
Augers, deri cpscen; te Lyon, den 3osten; te Troyes, den 2 September; te
Bonrges, den iiden; re Rouaan, den ïyden; te Romans, den aosten; re
Toulouse, den 23ste!!; te Bordeaux, den 3 October. Wanneer men deze
verschillende datums nagaat, kan men niet nalaten te denken, dat het voor
beeld der moordende dweepzucht den moord deed geboren worden, en
denzelven alzoo over geheel Frankrijk verspreidde.
(Kervolg hierna.
7. F, K - T IJ jj 1 N G.
I11 Tcsscl binnengekomen W. ITasicyvan Matanzas, C. F. Kuhl en J. Edwards, van
New - York11. n. Gerloff, van Newbedford, K. Haasnoot, van I-issaboiiBarends
cn T. K. Mulder, van Marennes, A. van der Weydcvan Port a Port, li. 6. Peters,
li. S. Oiclcndorp G. J. Nieuwland K. B. TipjiemaD. Charrosin cn J. Hall, van
Londen, Morton-, van Ipswich, VV. Rochester, van Sunderland, C. 11. Craanstuivcr,
van Hull, K. II. lickkering, 'van Cardiff, S. Backman, van Drammen.
In het Vl'ie binnengekomen B. A. l3otjer, van Koningsbergen, E. H. de Grooth en
J. G. Riekcles, van'Memel, T. Brun, van Bergen, ft. L. Buss, van Flekkcfiord,
O. Hanscns, van Drammen, J. H. Savert, van Hamburg.
Te Tcrscli. niets gepasseerd.
Volgens een partiknlter berigt is den 2 Aug. in het Vlie binnengekomen het schip
J.udvng iKtlhelm, Kapt. J. F. Muller, van Stettin, en den 3 dito vandaar naar zee ge
zeild liet schip Emma, Kapt. J. Studeilian, van Amsterdam naar Riga.
Het schip AmendeKapt. G. Anderson, van Amsterdam naar de Oostzee uit liet Vlie
naar zee gezeild, beeft aldaar ter Recde een anker en ketting verloren, doch door vis-
sciicrs-. tegen bergloonterug hekomen.
Het schip Louise, Kapt. H. Spiesen, van Hamburg naar Rotterdam, is den 28 July
tc Cuxhavcn wegens tegenwind ninnepgeloopen. 1
Het schip de Welvaart, Kapt. C. Bodiger, van Bremerhavcn naar Amsterdam, is,
volgens een brief van Helgoland van den 28 Julfj, aldaar op de klippen gestrand, doch
door loodsen weder af en zwaar lek ter recde'binneftgebragt.
ArfivementenTe New York Kapt. J. F. Bohmervan Rotterdam, j. j. Rei 11 hardt,
tc Odessa P. Saulovich, en te Livornö C. van der Pias, allen van Amsterdam; tc St.
IJ bes A. Schilperoordvan Vlaardingcn te Gravesend W. Mason cn R. Stranacken
te Hull W. Patrick en W. Bouchallen van Rotterdam, H. B. Engelsman, van Zwolle.
PRIJS-COURANT
Amsterdam den 5,
Nederlanden.
Werkel. Schuld 2 JpCt. 53 a
Dico 5 ïoojaioopi
Uitg. a
Kans-Biljetten22?a 23;-
Amort.Syndic. 4J 93ya
3i76ja
Hand.-Maats. 4J 1 Ó5^a
Nieuwe dito..4^ 99ja
Frankrijk.
Insctir. Grb. 3 pCt. a
5 a
Rusland.
Gb.//.&C°.i798 5pCt.io4ja
18}} 5104 a
Ins. en Certif. 6 66j a
18|5 S96 a
Pruissen.
Geidl. te Lond. 4pCt. '3
Aandeelen van dito a
Gebl.
lóoi
23
dee EFFECTEN.
Augustus 1837.
1 Spanje.
Nieuwe 1833 855 pCt. 2
Dito onbep. st...2
Dito passive
Dito uitgest
Coupons 1 Nov...
Oostenrijk.
Obl. C«//& C°. 5 pCt.
Certificaten.2
Neg. Metaliek 2j
idem5
Dito in Lond. 5
Bank-Akiien.3
Napels.
Certificaten.5 pCt. 89 a
Dito in Napels. 5 a
Griekenland.
Obl. 11.gr. ?.j/.5pCt. a
Iia2lr
I a
5sa
a
a
a
a -
a
Gebl.
De Prijs van de BOTER aan de Waag binnen Leyden,
Zaturdag den 5. Augustus 1837.
Van 32 tot 34 gulden.
Gedurende de maand JuIij 1837, zijn binnen dc stad Lcydèn overleden:
74 Personen; als: 19 Mans, 15 Vrouwen, 26 Zoons en 14 Dochters.
In die zelfde maand zijn aldaar geboren 120 Kinderen, als: 59 Zoons en 61 Dochters.
9 Doodgeboren Kinderen, t paar Tweelingen en 1 Drieling.
Overeenkomstig het. Koninklijk Besluit van den 2 Augustus 1815, betreffende de
hii'igting van het Hooger Onderwijs, zal dc Stedelijke Commissie tot het examineren
van jongelieden, die verlangen tot dc Latijnsche School alhier te worden toegelaten, te
dien einde zitting houden in het locaal van de Stads-Gehoorzaal op Dingsdag den 5 Sep
tember 1837, des middags tc 12 ure. Al zulke |onge!icden worden liitgenoodigdom
ztch vooraf te vervoegen bij een der leden dezer Commissiebestaande uit de Hecren
J. Nieuwf.nhuis, P. a. Kervel en den Ondergeteekende.
Leiiien den 29 Julij 1837. A. RLUSSE, de jonge.
WOLLEN DEKENS E N Z.
PUBLIEKE VERKOOPING: op Woensdag den 6 September 1837, op
Ruimzigt, buiten de Hoogewoerdspoort der Stad Leyden, van eene MAGA
ZIJN van Leydsche Wolle DËKENS en andere MANUFACTUREN, vol
gens Notitie, intijds verkrijgbaar ten Kantore van den Notaris J. B. van
GENT, te Leyden.
UIT de HAND te KOOP: Het van onds gerenommeerde en zeer
beklant LOGEMENT, DE ROSKAM, gelegen te Katwijk aan den Rijn,
en wel op zeer aanneemlijke en billijke voorwaarden, kunnende men, des
begerende, een deel der Kooppenningen er op laten staan. De aanvaar
ding kan naar goedvinden geschieden. Te bevragen bij den Eigenaar
C. J. VARKEVISSER.
UIT de HAND te KOOP: Een nette, gemakkelijke en weinig ge
bruikte BRUSSELSCHE CHAIS, voor 2 en 4 Personen, Te bevragen
Franco bij PETERS, Mr. Zadelmakerin het Noordeinde te Leyden.
V J.WESSELING, H. WESSELING, G. W. WESSELING en J. WES
SELING Hz., Makelaars, zullen op Vrijdag den uden Augustus 1837,
des namiddags ten drie ure precies, te Amsterdam, in de PKitte Zwaan, op
den Nieuvvendijkpresenteren te Verkoopen: Eene excra mooije geliee!
nieuw aangekomene Partij Dennen Rondhouten en Greenen, diverse soorten
Deelen en andere HOUTWAREN. Liggende als bij Notitien wordt aangewe
zen, die aan het Kantoor van BONTEKONING en AUKES te verkrijgen zijn.
In het laatst dezer maand Augustus, den dag rader te bepalen, zal
te Raam, ten overstaan van den Notaris FRANS PEN, publiek worden
Verkocht alle de losse en vaste GEREEDSCHAPPÉN: Verfstoffen, Che
micaliën, Dessein Kaarten, Saijetten en Wolle Garen, Tapijten, Karpetten,
Meubelen, Rijtuigen en Benoodigdheden alles zich bevindende, of voort
komende van, en behoord hebbende tot de beroemde Inlandsche TAPIJT-
FABRIEK te Raam, en eindelijk nog al hetgeen behoord tot eene Machi
nale Kaarden-Muket ij. Breeder te omschrijven bij Notiënwelke in tijds
Verkrijgbaar zullen zijn.
Adres hij den voornoemde Notaris en bij den Heer H. M. E. COHEN
van BAREN aldaar, als ook bij den Heer J. H. SMAALE Junior, in da
Warmoesstraat N°. 33 te Amsterdam.
bij de Wed. ANTIIONY de KLOPPER en ZOON, tc Leyden.
