Sir Walter Raleigh, de nnf erfelitke beschermer van den ishak, h«d de
fewoonte aangenomen om aleh dagelijks in ztine kamer op re slnltenom
»f ongestoord boi-en weien van rflne hni-genooten te kunnen rookenf?E»na
verraste een k-echt d'e een kso sle binnenhragt hem In deie bezigheid
en wierp hemde rook nit zifoen mond ziende komenal de lie in het
atngezlgtvooria na bnlten loopetide, riep hii luidkeels dat zijn meester
in brand stond en tot e«ch ronde verteeren. Mien men hem gee"e apoe-
dige hnlp sanbragr, Raleigh waa ven toen af aan genoodzaakt niet meer
In het geheim te rooken, en bet voorbeeld door znlk een voornaam per.
roon gegevenwerd weldra dpor alle zijne tijdgenooten gevolgd. Zoo de
Koningin Elisabeth al zelf geen gebruik maakte van den tabak, kreeg de»
zelve echter eenen zoo grooten aftrek aan het hof, dat de ladfs zoo wel
als de gentlemen zicb niet achaamdeo overal eene pijp met zich te voe-
een. Men rookte in de tchonwburgen en tot zelfa in de kerken; en deze
buitensporigheid ging zoo ver,jjdtt de Pans Urbanuskill, in 1694 eene
holle uitvaardigde, welke thans nog in werking ia, waaroli a Ie peraonen
die tabak in deze heilige plaatsen zonden gebruiken, In der Hm werden
gesteld. InnocentXII hernieuwde dit verbod, maar Benedictut XIV betoonde
zich eenen ijverigen vooratander van deze plant te zijn, welke Burton eei
geneesmiddel tegen alie kwalen noemt.
Het gebruik van den tabak verapreidde zicb weldra met eene verbazende
■nelheid over den geheelen aardbol. In Indië werd hi; in d: zeventiende
eeuw gebruikt, gelijk mede in Turkije, en zulks in weerwil van het ver
bod der despoten van deze magtige landen. Het ichünt dat er eene aiga-
meene vereeniging tot aanval destijds tegen deze plant waa gerlgts terwijl
JacitutI tegen dezelve geschriften van zijne eigene band uitvaardigde,
vetbood Gehanghirde groote Mogolhet gebruik van den tabak m zijne
•laten Amurat IV ontzegde hec gebruik van dezelve in Turkijeen zulks
onder de zwaarste straffen, bevelende dat de Turk die ronkende betrapt
zoude wordendoor de atrateo der hoofdattd moest worden geleldmet
eene door de neut geatokene pijp; de Czar van Motkovie bedreigde met
zijnen toorn alle vreemde kooplieden die tebak In Rutland zouden willen
invoeren, en, tot op bet einde der zeventiende eenw, waa het eenemit-
daad er ie rooken; de Koning van Perziê, bhah Abbasdeed door eene
dagorde aan zjjn leger de aftchuw kennen, welke de tabak hem inboe
zemde, verklarende, dat indien men ooit van deze krulden bü eenen tol.
daat vondmen te gelijk den zoldaac en de plint zoude verbranden.
De Zwitserache gouvernementen toonden dezelfde gestrengheid; de poli.
cie-ieglementen van Bernin 1661waren even alt de tien geboden ver-
oeeld en onder de rubriek 1 m Gjj zult geen overspel doen" wat een ver,
bod tegen het rooken. Dit verbod werd hernieuwd ia 1675 en de Cham
tre du tabacalt regtbank ingesteld, om dezelve te handhavenbestond
tot in het midden der laatste eenw.
Vóór het jaar 1604, was het regt op den tabak in Engeland gesteld op
twee pence per pond, maar, by een decreet van 17 October 1604, ver
meerderde jacobus hetzelve met 6 ahilllnga en g pence, hopende, dat
de menigvuldige hinderpalen, wslke hij aan dezen nieuwen handel zoude
in den weg leggen, denzelven weldra zouden hebben vermengd of aan
zienlijk verminderd. Maar deze vervolging scheen hem niet voldoende,
en na den grooten beschermer van den tabak op het tcbavoc te nebben
doen omkomen, beoorloogde hij nog heimelijk deze ougeluggige plant.
Hu zegt in zijne krachtige bewoordingenom de verachting en den afkeer
uit te drukken, «elke dezelve bem inboezemt 1 Indien ik den duivel te
gaat had, zonde ik bem deze drie geregten doen toedienen: t°. een
m varken i een vijver van mosterd en drooge zouteviacn 3°, een pijp
tabak.** Maar deze vorst ontwikkelde zijne argnmemen met eene bij
zondere zorg in zijn vermaard werk getiteld: A Ctunterbiaste t» Tebacce,
bat naamloos werd uitgegeven ïd herdrukt door den Bisacnop van W10.
cheater met de andere geschriften vao dezen Monarch.
Eenige moedige minnen durfden nietteminzelfs gedurende het leven
van Jacobus I, ten voordee'e vid den tabak opkomenen Robert Har.
court, in de beschrijving van zijne reis in Guiana, in 1608, we:ke hii aan
den Prins Karet had opgedragen, ne verhaald ie hebben, dat niet alleen
Engeland, maar ook Ierland, Dnltachland en tile Ooaterache land-treken
en eindelijk Turkije, deze plant hoog schatten, voegt er bij, dit in 1610,
de Afrikaansche kost er meer dan 60,000 ponden van had verbruikt, en
dat deze handel aanzienlijke voordeden aanbood niet alleen aan de koop.
liedenmaar voornamelijk aan de vorstendie er den invoer van toeston
den; niettemin wilde Karei tdie den haat tegen den tabak van ziineu
veder had overgenomenb(j zijne terugkomst van Schotland in 1633
wei verre van tan de verzekeringen vin Robert Hareeurtdie hem wilde
tewjjzendat de schoonste zHver-mjjnec der Spanjaarden m.ndere schat
ten opleverdendan de handel van eene plantwelke door iedereen
weid gezocht, gehoor te geven, den vei koop niet toestaan dan aan enkele
bevoordeelden.
De hoeveelheid tabakwelke men jaarljjka in Ierland verbruikte be.
droeg miniiees een miilioen honderd twiotig duizend ponden, en bet regt.
dat te voten drie pence per pond bedroegtot op achttien pence gebtagt
ztjrde, werd dezelve in plaata van zei pence voor twee tot drie a hil
lings verkocht.
Vdór dat de tabak in Eoropa bekend wat, en ook lang voor het jaar
1560, waten reizigers in Amerika teeds van de genezende eigenschappen
welke de inboorlingen denzelven iceschteven orderrigt. Rtmanut Pane,
Spaansche monnikdie door Coismbus bij zijn tweede vertrek van de
Nleowe Wereld aldaar werd achtergelatenverzamelde tabak te St. Do
mingo en gaf in 1496 een verslag over deze plant uitwaarin hij de
zelve cohebba of cozobba en gieia noemt, en dezelve groote geneeskracht
toeschrijft. Het is zeer waarschijnlijkdat de Indianen vele eige-schap.
pen van deze plaat kendenwelke wij nog niet bebbeo ontdekt. Zij waa
by hun een onfeilbaar geneesmiddel voor de meeste ziekten, en de beer
Bojle haalt Gulitlmns Piso aan, om te bevestigen, dst zij zeifs de, door de
Eutope.che heelmeesters ala ongeneeslijk beschouwde, woaden door mid.
del van tabaks.sap beelden.
De tabaks-teelt werd weldra algemeen in Engelanden waa de voor
naamste bron van rijkdom van eenige steden en voornamelijk van Glou
cester maar ook nu werd de tabak vetvolgd; bij eene wet welke Karet
11, in het twaalfde jaar vsn zijDe legering uitvaardigde, werd er veroo-
den tabak in Groot.Britar.Die te zaajjen of te planten, met bijvoeging, dat
die, welke ni 1 Jannarij 1660 te veld staande 2oude worden gevonden,
dadelijk zoude worden verbtaud.
Bacon, Burton en Bejleverdedigden alweder dese onschuldige plant
en dtoegen niet weinig nij om er bet gebtuik van uit te breidtn. On.
wederlegaare bewijzen weiden aangehaald. Sir Olivier Loagh eenige on.
detiieoning aan zjjnen broeder in Zuid-Auierika ge.onden neoueodewerd
de expeaine op hare landreis door hongersnood en ziekte aangetast; de
manschappen hadden alleen hun behoud aan den tabak te danken, en vijf
personen stierven, omoat zij er niet van wilden gebruiken.
Zender meerdete redenen vóór of tegen aan te halenvolgt hier van
zelve de aanmerking, dat bet aigemeen gebruik van deze plant hare beate
verdediging is. In Spanje, Frankrijk, Duu.chland ,de NederlandenZwe.
den, Denemarken en Rusland ziet men den tijken en den armen, den
ernstigen en den- vrolijken msn rooken. Deze gewoonte is in de Veree.
nigde Staten zlo ver gegaan, dat de kinderen zelfs gedurende het grootste
gedeelte van den dag de pijo of de ngasr in den mond hebben waarvan
echter niet zelden de dioevigste gevu.Bes women opbcgicrkc, In Ooic-
tndie rooken alle klassen van de maatschsppljzelfa de Trouwen g-dnrig,
en het een'ge verschil van rangen bestaat In den vorm van de pup en t<i
de betere of mindere soort van tabak. In Tnrkiie en China is er h.;r
gebrnik ook algemeen van. De heer Barrost) verhaalt, dst de Chine-ce
vronwen vso hun achtste of negende jaar af, aan hunne ziide ais een
onmisbaar deel der kleeding, eene kleine zijden beu-s met tabak en een-
pijp hebben hangenwaarvan zij zich in deze kindsche jaren reeds weien
te bedienen.
ZEE. Tl] DIN G
Kapr. A. J. Bekker. van Sunderland, te Helvoet binnen, beeft des
19 Oct., op 52s 38' N. breedte, s* 24' O. lengte, in goede staat zes.
lende gepraaid eene Hollsndache hoeker, toonende Rotterdamsche v!s«.
met N*. 150. Zijnde die van Kapt. Overgaauw, voerende het schip
Pieter en Abrahamoit de Middelandsche zee, koers zettende otn de Noord.
Het schip Jehanno MargarethaKapt. J. H. de Boer, van Amsterdam
naar Peersbutg, is, na op de Vliereoe een anker en touw gekapt, doe»
het anker terug bekomen te hebben, door een loods te Haringen overi
gens in goeden staat en volkomen digt binnengebragiom van een aadïr
touw voorzien te worden, waarna hetzelve met de eerste gunstige geie.
gendheid onverwijld de reis zal voortzetten.
Het schip de Vrouw HendrikaKapt. T. Drent, met stukgoederen,
van Bremen naar Aronerdamia volgens een brief van Delfzijl van d:-a
22 Oct., den voorigen dag, lek, mee een ingeslagen boord en verliet van
een inker, touw, zeilen enz., door vnchscnoiteo aldaar bionengebragej
moeit los-eu voor de Eemi dreef veel wrakhout .traan en Zweedsche deelen.
Het »chp Henrikus, Kapt. H. H. Rieke. vao Wismar naar Amsterdam,
is, volgens een brief van F,inden van den 21 Oct., in goede staat op de
Eetns binnengeloopenen onder de Harznmmerwal geankerd.
PRIJS.COUR ANT dir EFFECTEN.
Amsterdam den 25 Octeber 1834.
Nederlanden.
Werkel.schuld gj pCt. ;t(i yjJJ
Dito 5 99tS' -
Uitg.
Kana-Blljetten 9aTjjd 13}
Amort.Sijnd1c.4J 91 ja 911
3ï74* 75
Hand..Maats. 4J looja
Frankruk-
Inschr. Grb. 5 pCt. 78 j A
R u s L A N o,
Ob.H.&C*. 1798 5pCt. 103 4
i8||5I03Ik i»3j
Ins. en Certif. 668
'8fi 59"»*
Pruis sen.
Geldl. te Lend. 4 pCt. i
Aandeelen van dito lo6J4
Gb' I SpANja.
jgJJCert. te Amst. 5 pCt. 46} i 46,»
Idem 3 «8J4 -
|Cortet Lend. 5 42{1 43J
»3i'iUitgeac. Schold. ig|4
91 jj' Oostenrijk.
73
Obl. Goil. &C°. 5 PCt. 1
Certificaten. s| t
Neg. Metaliek af a
Idem 5 98 J 4 98}
Dito in Lond. 5 k
Bank-Aktiën 4
Napels.
Certificaten 5 pCt. 1
Dito in Nap. 5 1
Denemarken.
Neg. in Lond. 3 pCt. 7<S|
Griekenland.
">1.11. gr. st. 5 pCt.
GM.
4«iï
43Ï
98S
De Prijs tan be BOTER aan de Waag binnen Lktdkn,
Zaturdag den 25 October 1834.
Ve i gelegde vao 36 tot 40 gulden.
Voorjaara boter 32 34 m
LE Y D SC HE SCHOUWBURG.
Door ziekte van Mej. Stoofemdaal ea den Heer Schopten, kan de
aangekondigde Voortteling geen piaus hebneunnar zal men op He
den Maandag den 27. Octeber geven: TOT MIDDERNACHT op LIST
TEGEN LIST. De HEER LUSTIG LIED (ES DICHTER en HET
VERKEERD ADRES. (Dc aanvang ten zes ure.)
Heden beviel door G.'dg goedheid tan eenen welge-chapen ZOON,
Vrouwe FRANCONA DIDERIKA van HALTEREN, geliefde Echt-
genote vao Mr, A. O E. Grave van LIMBURG STIRUM
Leiden deo ti October 1834.
Op deu 26 October 1834, ia op de Hofstede WILDLUiT, gemeente
Lisse, in den ouderdom van 49 jaren, overleden de Wei-Enele Geaoreu
Vronwe CATHARINA NEPVEU, Echtgenoote van den Heer C. J.
TEMMINCK.
VERKOOPING in de Stads Bank van Leening te Leyden,
op Dlngadagden 11 November 1834, dea voormiddaga ten toure, van VER
STANE PANDEN, ala van: Juweelen, Goud, Zilveren Horologieo, be.
leend in de maand April 1833. En van Wollen-, Linnen- en andere, zod
gemaakte als ongemaakte GOEDEREN, beleend in de maand jnlij 1833.
Zijnde daags vóór den Verkoopdag, des voormiddags van to tot dee
namiddags ten ure, voor een ieder te zien.
Alle degenen, die iets te votderen hebnen van of verschuldigd zjja
aan Mejofvronw HUGONIA BOUMAN, Weduwe van den Heer Jan
Gerard Blaauw, gewoond hebbe. de te Liaae en «Idasr den 5 Occobef
1834 overleden, gelieven daa-van opgave te d en vóór den 15 November
1834, ten Kantore van den Notaris A. B. BARKEY Nz., te Leydeo.
Al degenen, die iets te vorderen hebben van den Boedel van wij
len den Heer ARIE van RYN, In leven Pannenbakker te Koudekerk,
worden verzocht, hiervan vóór den 15 Novemoer aanstaande, opga-f te
doen, aan de Heeren j. tan RYN, te Koudekerk, of jaCs van RYN,
te A'phen, benoemde Executeuren in gemelden Boedel, of ten Kantore van
den Netaris SAMSOM, te Koudekerk; terwijl de zoodanigen, welke asn
gemelde Boedel achuidig zijn, worden verzocht de betalingen ten apoa*
digste aan één der gemelde Enecuteuren te doen.
JOHt. van 't HOOFT, op de Haarlemmerstraat, tnsachen de Mare
en j'anvotsensteeg, heeft het genoegen zijne Begona.igert te verwittigen,
dat heden uit zijn Fabriek de Wollegarena, Koningswol, eo Labadi-ie,
met de 5 ont, daar het anders niet dan met de 5 en 10 pand, toe FA.
BRIEK-PRIJs afgeleverd worde.
W. C, van KLAVERE, van oadt J. Sjardvn, Wafelbakker,
maakt het geëeid Publiek bekend, dat er dagelijkt Dij hem aaD nnis, zoo.
wel Groote als Kleine versche WAFELEN te bekomen z)jo; alsmede
OBLIE-, OLIE. en BOTER.BOLLEN met of zonder Snippert ea
Sukade, na ledera verkiezing, min vooraf dien vroegtijdig te bestellen.
De bovengemelde komt ook bij verkiezing aau buit bikken. Verzoekt
biertoe een ieders gnnat en recommandatie, beloovende eene prompte en
civiele bediening; woont op den hoek van de Janvossen- ea Klarenstegen
te Leyden, laatst gewoond hebbende op de Hooigracht.
-(- Men vraagt te KOOPs Eene KLOK, geschikt voor eenen kleinen
Toren; bij de opgave deswegens, welke portvrij wordt ingewacht, ver-
langt men tevena vermelding der zwaarte en koopprjjt. Adres aio N* SAM
SOM Burgemeester van Koudekerk en Hcogmade, wonende te Koudekerk.
Bij de Wed. ANTHONYvt KLOPPER sk ZOON, u Lej-dfflu
