•da J
'Mft If
klittf]
belm,
i, \.i*y
A-. 1833.
d leydsche
f y D A c
N% Bo.
COURANT.
DEN 5 JUL ft.
PUBLICATIE.
Bdzgemeester ei* Wethouders oer Stad Leyden,- op beden ontvsn-
ft bebbeode het navolgend Extract uit het herhaal van het verhandelde
L Huren Gedeputeerde Staten van Zuid.Heiland, van den 24 Junii iL.
^„inciaalhlad N°. 76). 3 J
r Op bet voorttel van den Staataraad Gonvernenr, Preaident, gedaan naar
Binding eener de.wegens ontvangene missive van deszelfs ambtgenoot in
Ptevincie Groningen, en uit aanmerking van den diep betreurenswaar*
toettaod, waarin zich zoo vele Ingezetenen van dat gewest gebragt
-----J,» door deo aldaar onlangs geheerscht hebbende Veenbrand; Ejjnde de
wl<B deelde misuve van den volgenden inhond:
5 aid ,0# Groningen den 10 Junij 1833.
G1001 eo ontzettend is de ramp, welke een aanzienlijk gedeelte dezer
V tovincie. op den iiden en iaden dezer maand, heeft getroffen.
v"" Eren alj in vorige jarenhad men in den voorzomer van dit jaar den
ncnd door veen-brand toebereid, voor de colrnur van boekweit; op som-
li' plaatsen duurt dit zelfs voort tot aan den langsten dag.
De buitengewone en aanhoudende watmte. bij geringen regen, had ver.
""lotttskt, dat het voor op onderscheiden* plaattan nog niet was uitgedoofd
,nt voortsmeuldehetwelk echter geenerlei bezorgdheid verwekte, daar
n,,f"kwf van de boekweitlanden ver genoeg verwijderd was en men in den
e", uier gewoonlijk zeer zware regenbuijen heeft, welke alleen in staat rijn
Jr* 1 het vuur uit te blosschen. In stede echter van regen, ontstond er op
A J!" Itn liden Junfl jl., een geweldige storm. Deze blies niet alleen bet nog
pi sealend vunr op onderscheidene plaatsen aan, maar dreef bet langt de
0,1 tidevelded en in den ten eenemtle uitgedroogden veengrond voorc, naar
t ia de atiekking vast den wied zich bevindende brandbare voorwerpen
g'*ttl m eeoe snelheid en eene kracht, welke alle blnstcblng van den brand,
|t behouding of redding van de bedoelde voorwerpen onmogelijk maakte.
Ongelukkiger wijze waren dezelve juist nu io groote hoeveelheid aanwe-
daar, door den geriBgen aftrek en lage prijzen van den tnrf, sedert
ie jaren, «ene buitengewone massa turf op het veld stond. Die turf vatte
U mr, en in weinige oogenblikken -stond alles op eeae nog niet berekende
i(e*rektheid van veengronden, in vollen vlam. Het schouwspel van voor
Galvlammen, in eene nitgestrektheid van eenige aren, moet omzettend eo
irikbarend zijn geweest. Indien de storm in den nacht ware ontstaan,
Wad*o de bewoners der naastgelegen huizen, alle io de vlammen zijn om-
tomen. Thans hebben nog de meesten, met achterlating vao alles, bun
ft to kunnen redden; sommigen, doordien zij zich op het veld en b|j den
41 tid bevonden; anderen, door In het water van de turfwijkea te sprin-
'i i, en anderen, door het voor te ontloopen, hetwelk echter aan eenigen
<1 1 heeft mogen gelokken, zijnde drie personen geheel verbrand, een la.
nan zijne brandwonden overledco eo vier nog onder behandeling.
MDe brand dDurde voort tot den volgenden dag. Het genacht Zevenhui.
■V, gemeente de Leek, is grootendeels geheel afgebrand, en diir ee in
54 gemeente Maxum is genoegzaam al de te velde staande turf, en op het
ids-kaoaalonder de gemeenten WildervankNieuwe Pekel-AOost wed-
Wgdde, Oude Pekel-A en Veeodam een hoogst aanzieneljjk gedeelte
e ouden en nieuwen tnrf eene prooi der vlammen gewordeo. Omstreeks
mderd en drie met turf geladen schepen, een groot aantal torfprameu,
itele korenvelden, de met boekweit bezaaide veengronden, eenig vee en
|ti wat zich In de rigting van den brand voordeedtis verbrandt of ver
zoo dat meerderevoor weinige dagen nog zoo bloeijeudege-
- M11
>31
16
is
s°f
ii
>0.
vTn'onz'i ve'en-kolonien
tCD TBD UU£W vvssi - -
je schade door dezen verschrlkkelijken brand veroorzaaktis nog met
b# Htenoman èn kan dns, voor als nogmet geene genoegzame zekerheid
:D'ïe orden opgegeven; dit weet men echter dat dezelve hoogst aanzieoeljjk ia.
1 onderden van nijvere Ingezetenenwaarvan velen tot de arbeidende klas-
Hen «0 hehoorenzien zich met hnnne vronwenkinderen eo betrekkingen
1 eest van bulthave en goederen beroofden in de hoogste armoede
Lex»» ei|{„5e gedompeld, aan de barmhartigheid van anderen overgelaten, zou-
tedur» jmiivettlng, zonder goederen, zonder kleederen, zonder gereedschap-
ZeM) te Wetken en zonder voornltzlgt van weder werk te zullen beko
ito daarop sommige plaatsen, de verveanders zelve, voor een groot
elte «1 .j'ile door deze ramp mede behoeftig gewordenzich buiten staat be-
4 S u-den om aan zoo vale ongelukkige dagloooers verder arbeid te verschaffen.
deisa Tg,'einde in de eerste en dringende behoeften van zoo velen, die asn
gelep tg gebrek hebben, zoo veel mogelijk, te voorzien, hebben de heeren
10 deputeerde Staten dezer provlocie, dadelijk eene collecte laugs de hui-
ia In aide gemeenten van dit gewest, bevolen, ter inzameling van pen-
lioe'en en van bijdragen io natvra, sla kleederen, linten, rogge, aardap-
itlta enz. Doch de ramp is zoo uitgestrekt, de verliezen zijn zoo groot
b" de nood bjj velen zoo boog geklommen, dat het geen in deze provln-
- - 'J na nimr rnpfPilrund t« I ïiin. nm in
Jïe ï«l"worden Ingezameld, op "verre na niet toereikend zal zijo, om
zoo btmergewoooe groote eo uitgeitrekie beboefcen te voorzien.
Ik heb het daarom van mjjnen duren pligt geaebt, om in deze omrtan.
- li»Wo Can nsriaHsralfaamhoiti
ai? j Je» «niini* toevlust co ntmen tot de liefde en mededeelzaamheid
l'&eTetnTn%r.ndegre,#proviucien. en neem bi) deze. de vr«heid
goede daartoe aller pogingen en ook bijzonder die van U Hoog Êd. Geatf,
met zijnen zegen bekroonen.
De Gtuverneur van de provt/icie Groningen
get eekend R e n g z r s.
Is, na deliberatie, goedgevonden en verstaan, bi; deze, te bepalen, beu
geen volgt r
1°. Aan de ingezeteoen van Zuidholland zal de gelegenheid worden aan.
geboden, om, naar vermogen en volgens de inspraak hnnner harten, de
lijderde en hulpbehoevende bewoners van bovengenoemd gewetcte ge.
moet te komen, in dien zin, dat niet alleen worden voorzien In de dade.
lijke en meesc dringende behoefcen dier ongelnkkigen voor zoo verre zulka
Diet reed», door de edele bemoeiingen van vele weldenkende Nederlander»
geschied is; maar ook, en wel voornamelijk, dat aan die noodlijdenden,
gedurende de eerste weken en maanden, en altbans zoo lang zjj hunne gel
wone beroepsbezigheden niet knenen hervatten, de uoodigen bijstand, op
eene doelmatige wijze, worden verleend.
t'. De «redelijke en verdere gemeentebesturen in Zuidholland worden
nitgeDOodigd om ter bereiking van datin het voorgaande punt omschre
ven doel, eene algemeene collecte te doer, plaats hebben aan de huizen
der ingezetenen hnoner steden en gemeenten toischen den 8 en 15 Jollj
aanstaande; om, tot dat einde, die ingezetenen, vooraf, b|j Publicatie,
gepastelijk en onder herinnering zoo van de door hen genotene algemeens
of bijzondere weldaden waarin de algemeene Vader der menschen hen
tot hiertoeheeit vergund te deelen alt van hnnee daardoor versterkt
wordende en ook «reed» door hen op prfla gestelde verpligtingentot het
nirreiken van milde giften aan te aporen en om wijden bat bedrag dier
inzameling onverwijld en althans vóór den sosten der gedachte maand Joljj
bjj geleidende missiveper post, of op eene andere onkostbare maarzekere
wijze, over te maken aan den Staatsraad Gonvernenr van Znidhojlaud.
En zal deze diapoaitie, door middel vanher Prtvihciaaihladter kennlsse
worden gebragt van de Burgemeesteren en Wetbonderi der itedeD en van
de Burgemeesteren en Assessoren der gemeenten ten platteo lande(ot in*
formatie en narigttander remmtit.
Voor kopij conform
De Grifier der Staten van Hollani,
(vas gelee tendj. tan der S let dew.
Brengen diensvolgen» b|j deze ter keonis van de Ingezetenen dezer Stad,
dat voorschrevene algemeene Collecte aan hunne huizen alhier zal plaats
hebben, op maandag, den 8. Juli) aauataaude, 's morgens tea half tien ure,
met eene opene schaal, door do Diakenen en Armbezorger» van alle ge
zindheden, die zich, op gedaan verzoek, daartoe wel zullen willen leenen.
En worden de goede Ingezetenen b|) deze verzocht, om aladan op ds
uitreiking hunner liefdegiften order te stellenterwijl Burgemeester en
Wethouderi voornoemd geenzini mogen twijfelen aan de voorttfcirende
mtldadige gezindheid van Leyden» inwonenten allen tijde zoo uitstekend
bewezen; maar zich derven verzekerd houden, dat dezelve, onder herin,
nering zoo aan de door hen genotene algemeene of bijzondere weldaden,
in deze ramp, welke een gedeelte onzer landgenooten in de jammerl|jkite
ellende gedompeld heeft, buitengewone mildadigheid aan den dag zullen
leggen en zoo veel In bun vermogen la toebrengentot leniging van den
nood dezer ongelukkigen.
Aldus gedaan en gepnbliceerdb(j H. H. Burgemeester eo Wethou.
der» der Stad Leyden, op den 1 ]ul|j 1833.
O. Dt Mir,
Ter ordonnantie van dezelve,
- P. A. du Pul,
provincie duihu,——-
tod hi dit gewest ongelokkig geworden ingezetenen worden gedasnop
•B*1» Tkoodscige w|jze, ill bet meest gepiK en doelmatig zal wotden bevonden.
Tan spoedige hulp haagt IntoMChto veel af. Er ia in de hoofdstad dezer
provincie onder mijne voorzittingeene hoofd.commlsaie van een twaalf.
jMBti t0[lbeie ingezetenen geconstitueerddie ziek wel heeft willen belenen
"Tiet de inztmeling en nitreiking van «He liefdegaven, en die vergadert In
yt» der beneder.vertrekken ven het Sudhuia te Groningenwaaraan ik U
'Oog Edel Geur. verzoek de io uwe provincie Ingezamelde bijdragen wel
- villen doen toekomen.
Ik boude mij verzekerddat Ik mij niet te vergeefs tot U Hoog Ed.
itr, zsl gewend hebben en dat tan de roepstemme om hulp, welke door
zoo groot tmtal ongelnkkigen in dit gewest worde aaogeheveodoor
one menichlievecde medeburgeri in het geheele vaderland gehoor zal
orden gegeven. Weldadigheid toch ia eene der eerste en schoonste deug.
ader Nederlander». Groningen heeft dezelve tneermtlen, eo laatitelyk
'8 in i8só, op znlk eene treffende wijze mogen ondervinden. --t
'k thans niet te Icor gesteld worden in hare verwachting.
dag dn
lei, la'
Hing
staands
■n Kli
leeg»
'e Griji
oven
Vezel
Zij zai
Mvgt de Al.
NEDERLANDEN.
Leyden den 4 Juli).
Bij de Redactie is ingekomen voor de noodlijdenden door de brind te
Groningen, den 29 Jnnfi: van ff. IV, twee coopooi, beide groot 12.37I,
ia 14 75; van C. d. F. een goud 10 gulden stuk. Te zamen 3475.
In de imiterdamsche courant vinden wij een verslag nopens den staat
van de hooge, middelbare en lagere «cholen in 1830, hetwelk door de
ledeo der Siaten-Generail naar bunne provinciën ia toegezonden. Uit
hetzelve nemen w| het volgende over:
Volgent de recensie, gehouden In 1830, bedroeg her geiai der Sto.
denten aan de Hoogescholen te Leyden 684, te Utrecht 47Ó, te Gronin»
gen 384, te zamen 1444.
Het gedrag en de yver der jonge lieden, aldni gaat het verslag vjort,
ware» prijsselijk. Lof verdient hunne bezadigheid, toen de gebeurtenissen
zich ontwikkelden, welke het jaar 1830 zoo ongunstig kenmerkten. Niec
weggesleept door het voorbeeld, hetwelk elders zoo dikwerf werd gege.
ven, bleven zij hnnne letteroetenidgen ongestoord voortzecten, tot op het
oogeublik, waarin de mare van den nood de» Vaderland», zelf» in de ge,
hoorzalen en atudeervertrekken, weerklonk. Het blljfc voor een volgeod
verslag bewaird te vermelden, welke bewijzen van vaderlandsliefde en zuchc
voor orde en wet de Nederlendsche Studenten te dezer gelegenheid heb.
ben ean den dag gelegd.
Het atheaaeum te Franeker wordt meer en meer bezocht. Het getal
Studenten, hetwelk vóór drie en vier jaren oaauweljjks 30 beliep, klom
in 1830 tot 60. Hun gedrag en vlijt worden geroemd. De ijver der
Hoogleeraren «trekt hon tot een loffelijk voorbeeld.
Bij het verslag over de g(jtntmiën, wordt medegedeeld de volgende
vergelijkende staat vin bet getal leerlingen der gljmnisiêo voor iedere pro
vincie In 1839 en 1830:
a Noord.Bribaod s in 1839, 339, in 1830. 322; Gelderlsndi in 1839,
153. in 1830, 1Ó5; Noord.Hollandin 1829, ao2 in 1830, 302; Zutd-
Holland: in 1819, «51, in 1830, «57; Zeeland: in 1829. 32, in 1830. 48;
Uitecht: in 1829, 108, in 1830, 113; Vriesland: in 1829, 121, in 1830,
120; Overijssel: in 1829, 138, in 1830, 107; Groningen* ln 1839, 9$,
in 1830, 78; Drenthe: in 1829, 49, in 1830, 47. Tonal) in 1S29, 1479,
in 1830, 1459.
n Aan het einde van het verslag, worden medegedeeld drie staten.
a De eerste bondt eens opgave ia der sommenwelke over den disast
vso 1830 zijn besteed, ten behoeve van kec lager onderwijs in de prPvfti.
ciale fondsen. Blijkens dezen stuc, Is voor da gezamenlijke provinciën
besteed 1 aan aanbouw herstelling of meubeterlng vin gemeentelijke school.
