rr
MENGELINGEN.
feMtuledéti Maandag it de tcoomboot Curttas vatf
«ukkendie door de groote stoomboot Suriname
,r»mgen werd »'n de reede van Antwerpen vertrok.
(ni |)e hartelijkheid waarmede het bootsvolk elkander
(«roette en aan welke geeitdrift de troepen uit de
iiatiel deelnamen getnigde den goeden geear en een-
ugt- die onze land- en zeetnagt bezielt.
Da Meerlandsche scheepsmast voor Antwerpen bestaat
jt de korvet Kostseet, de brik de Gier en een vrij groot
gntal kanonneersloepen met zwaar geschut. Het fregat
hridice voor het dorp Waarden op de Wester Schel.
De Nehelleniades noodt voor den hoek van
irland bestemd; de Amphitritt ligt voor Terneuie;
«oomboot (uraeaó voor Antwerpen. De Suriname
reeds van Vhssingen vertrokken, om zich bij die
^eepsmtgt te voegen en op den hoek van Bath
suren eenige kanonneerboten. De Heldin maakt zich ge-
lied om onder zeil te gaindenkelijk ten einde de terug
varende schepen ae noodige berigten te geven. De
«ikken Vliegende Huh, Piltekaan en Echtkruisten bij
roortdnrtng in de Noordzee en voor de monden vin
je Schelde.
Leger van den Luitenant-Generaal van Geen.
Daarbij waren tot den iiden dezer geene verandè-
rlng'en voorgevallen, dan dat het met een batailjon van
Vi depót der landmagt, onlangs te Harderwijk en aan
jen Helder ingerigt. is vermeerderd geworden. Te
Corinchem begroot men hetzelve op 10 tot is.ooo man.
De linie onzer troepen strekt zich uit van Tilburg
over Alphen, Chaoin, Rijsbergen, enz., tot Rozen-
daal.
Stellingen der Belgische troepen op de Noori-
Brabandschc grenzen.
De troepen onder Fonpon, i ,500 man van vrijwilligers
ie West-Wezel. Vessels met eene halve batterijmede
aan die zijde op een kwartier uur alstanda van onze
prerzen. Het Parijsch Belgisch legioenonder Pre
sidete Hoogstraten De brigade van Nellion1,000
man, hoofdkwartier Turnhout. [Deze opgaaf, die,
volgens de Bredatche Courantals vrijzeker gedaan
wordtkomt overeenmet de berigten der Belgi
sche zijde.]
GESCHIEDENIS
♦an het
HANSEATISCH VEÉ.BOND,
Ijit oorspronkelijke echte stukken.
Vervolg en Slot van Maandag den 8 November.")
Zesde onder-/Ifdeeling. Handel met de Nederlanden
én met Frankrijk. De Nederlandenen iniondérheid
Bruege to Vlaanderen, waren destijds de stapelplaats
vso d«n F.uropischen handel waarheden de Italianen,
Spanjaarren Franschen en Engeischen, zoo als ook de
jlai spatische kooplieden de goederen niet alleeu van
het zuidelijke Europa en Aziemaar ook van het Noor.
Pen henen voerden, èn tegen elkander en vooral tegen
Vlaamsche lakens verruilden. Er kon dus alhier geene
reden zijn van monopoliede Doitschers moesten met de
inboorlingen en niet de vreemden wedijveren. De Gra.
ven van Vlaanderen zorgden om hun eigen voordeelt
willevoor eene gelijke behandeling der vreemden en
vuoi derzelver veiligheid; het eerste Veiligheids -privl'
Itgie IS van 1243, dat van 115» is den kooplieden van
hei Roómtche Rijk, welke Gothland bezoekeu, verleend
geworden. Het gelijktijdige oudste toltarif toont aan dat
de tbiler door de koopers betaald werden. Het daarbij
veréischte wegens de koopgoederen, gaf tot aanhoudende
ontentgncden en twisten met de stedelijke overheid ge
durig aanleiding die tot nieuwe bepalingen en voor»
schriften den weg baandenwelke door het verleggen der
«apelplaatsingen naar Aardeuburg, Dordrecht, Antwer-
pen, afgedwongen werden; ten laatste kregen de Duit-
chers eene waag voor zich zeiven alleen. In 1347 werd de
koopmans Vereeniging georganiseerd; bei bestuur daar.
óvei kregen <5 overlieden, uit elke driltelt, die Jaar
lijks gekozen werdenen 18 bijzitters voor zich uit-
kozen <f uitzochten; de algemeene vergadering deed
uitspraak over aangelegenheden van hooger géwigt.
Dier treffen wij nu ook verdragen aan met andere ste
den en heeren, met Poperingen. Braband, Antwerpen,
alwaar destijds zelfs wisselzaken gedaan werden,)
met Holland, Friesland, (iu alle de hier voorkómende
Stukken Friesland geschrevenen Utrecht. Frank
rijk geroot nog weioig begunstigingen.
De zevende onder. /Ifdeeling heeft den hsndel met En
geland ten onderwerp. De oudste oorkonden zijn reeds
boven opgenoemdde Gild Hallo der Mercatores Alle-
mas.r,i 10 tado ia de nog heden beatasnde Hanzisehe
St/ialhal. andere vestigingen waren in het binnenland,
b. v. te Ljnn alwaar de Staalkal eerst in 1750 door de
Hansé stSden voor 800 pond verkocht werd. Qe vei.
iigingtn alhier waren tamelijk onafhankelijk van de ste
den; de handel werd door de Koningen, die geld en
ondersteuning in hunne oorlogen daardoor verkregen, en
door de grooten begunstigd en beschermd, wier welvaart
van den goeden verkoop hunner ruwe voortbrengselen
al hing de steden des lauds daarentegen zochteo dien
handel hinderpalen in den weg te leggen langen tijd
zonder gevolgdewijl zij voor de Dmtschers in kapita.
len, in werkdadigheid en uitgebreide verbindtenitseu verre
weg moesten onderdoen; maar bet is bekend, dat in
later tijdde Merihantï adventurers tot het achteruit,
gaan der Hansé merkelijk bijgedragen hebben. De vrij.
brieven van Editard voor alle vreemde kooplieden.
Van 1303 is bijzonder voor de Hansé daardoor gewigtig
geworden, dar zóówel de inboorlingen als de overige
vreemden in vervolg vtn tijd aan hoogere tolregten
01,derworpen werdenterwijl de Hansé zich daarbij
staande hield. Deze oorkonde werd de grondslag der
Volgendedé vreemden ktegeo volle baadeljvryneld ee
beschermingbepaaldelijk tegen hst later zóng-naamde
re'gt van Represallien. De Duitschers oefenden met
hunne kapitalen zelfs inlandsche neringen ea harti-erni.
gen uitzoo als de bewerking der tinmjinen in C-irn-
wallis en Devonshire. Eene akte van 1313 geelr eenige
oplossing betrekkelijk de inrigting van net Dnitsche
Etablissement in Engeland; z|j zijn nog tamelijk onal.
bankelijk van de stedenen hebben eeuen genezen
Alderman, die tegelijk borger van Londen ziin moet,
san hun hoofd. Het verkeer met Schotland in 1297:
hierbij komt eene akte, waarbij de Lubekkers en Ham.
burgers tot den handel op SchotlaDd wederom uitge
nood igd wordenbij de oorlogen der Schotten en En-
gelschen vielen echter veelvuldige beroovingen der
onzijdigen voor, welke haar Engeland stevenden, en
deze zeeroof werd dan doof gelijksoortige wederver
gelding doorgaans gestraft. Hij die dus, toen ten tijde,
de sterkste wasbjeek ook at niet beter te ziin dan
wie bet hedendaags is. -Ten slocte komt hier de handel
op Ierland voor.
Het tweede Deel behelst 'jet Hsnsijchr Oorkonden,
boek eD Aktenregister tot op het jaar 1370. Dit deel
is voor geen uittreksel vatbaar genoeg zij het té mo
gen verzekeren dat het een ware schat is voor de
geschiedkundehet is de zuivere winst van jaren lang
nasporen opzoeken navorschen eo bijeenzamelen eene
winst en opbrengstdie nu eerst aan de duisterheid
der Archiven en aan het gevaar der vernietiging Om
trokken, gezuiverd en door deze zamenstelling en door
het licht eener veelzijdige geleerdheid opgehelderd en
verklaard aan tijdgenoot en nakomelmgsch p aangebo
den wordt. Deze verzameling onderscheidt zich op eens
zeer voordeelige wijze, bóven zoo vele andere verza
melingen van aktenstukken documenten en oorkonden,
ook door de wijze van bëwerking welke aan die docu
menten elk in hel bijzonder ten deel gewordi-n is. De
duistere uitdrukkingen of wendingen zijn niet opzette
lijk stilzwijgend voorbijgegaan, neen, maar integendeel
ZOO verrè dit immer mogelijk Was toegelicht en opge
helderd en ieder die de moeite neemt om dit werk
niet slechts in te zienmaar ook te bestuderenzal
moeten erkennendat de geschiedschrijver der Hansé
geenerlei moeite ontzien heeftom tot op de geringste
bijzonderheden toe van zijn onderwerp meester te wor-
den. De toelichtingen betreffen zoo wel schrift als taal
en inhoud; een glossarium, en door het geheele werk
henen verspreidde schriftproeveubenevens twee tabel
len vao schrift en zegels aan het einde des werks,
maken het gebruik, en bij moeijelijke plaatsen het eigen
oordeel des lezersoneindig gemakkelijk. Papier en druk
zijn fraaien aan de correctlè van den druk is eene
ganscheiijk ongemeene zorg besteed.
Overeenkomstig den wensch des ontslapenen auteurs,
hebben zijne weduwe en kinderen dit laatste werk zijns
levens aan de vrije steden Lubeck, Bremen en Ham
burg als een gedenkteeken van onbegrensde dankbaar
heid en eerbiedeuilopgedragen.
v ÏS VJ «-I" cv
3 O Sals c a a
a
"E-3
hij uj
u P
OJ CT
B
"2
p g.
e i S 3 a
a Q s
Zn* ÜE
g S -g 2 - <4
-A 2
t>
E 2 S w
1*.
-3
o> -2
S
-
5
=-0' -s - - -
ac 0-
S.
O -3- o. v ee J- ,rJi o
C; J2 w i» "O u. -O 4»
-3 5 - «j s o "S '®"2 2
Occ-— o 5^5 o 1» 1»
a l
-
u. O.
.P Jé t-
<u 1»
<u -C. v
et
4» N
2,s"u-
21 e»
2
- O» «j w T3 O
Tl r- JZ -O v.
"Z -o fi jp 2 -O
5 o u srf
i iS
^*2
C* t— f— fc— w
W 2i X1 5 "O N -O
«j o c ni?
"u"U _o o ui
l èK a i g.2
t; 41 c o
c a» T*
ii M r
'Z
•F1
fc- OJ
- ïfc J
•3 s ï,<-
ator
l
«8-S2öS?3ö
gs^sisSxtlS
«- 2 -C C 41 i»
g D be. C 'J TJ dff
o 3 5 S -
1» -I
"-S15 S 2 o®
*5 os S n *r.
-a
^'5
S-a .2®
s s!'S"
S:5"
w s
:1
S f O S g
"5-2 s c"" s
t-sl -i-s«2-g»ssc--^
a> O o bc -J :ss»"P 55 f 3
S aj 0
t. JZ Z C n 2 a. a ZÉ M
BÏ tïSJÏgï
'e w 2 S cj O a 4, O
•ïïülSiS-°«i:5-0§cBiS
Q. co «-U a N VOfi H j3
KRIJGS. EN GESCHIEDKUMDIGE
BESCHOUWING
van het WaVén dek
RUITERIJ.
Al voor eerlgéo tijd werden wij door eenen toe den
kriigsmans-stand behoorenden, ongemeen beschaafden
en de liefde voor zijne roeping met die voor letteren
en gesch edkunde vereenlgendeu lezer onzer Mengelin
gen aangezocht, om eene plaats te geven aan zeker
uittreksel of verslag van een als voortreffelijk bij de»-
kundigen geroemd werk van den Generaal graaf von
Bismark, in het jongsfverleden jaar te Carlsruhe uit
gekomen wij konden daartoe destijds niet besluiten
als zijnde dit stuk te vei gelegen buiten den kring
onzer bestemmingen. Doch daar nu de krjjgs - klaroen
alom gehooid wórdt, én rust en vrede biiinen 's lands
dcor muiters en afvalligen gestoord is, kan het minder
ongepast geacht worden, wannéér wjj het boven be
doelde stok, hetwelk als eene krijgten gescKedkun*
dige proeve over de dienst dér Ruiterij mag aangemerkt
worden, alhier mededeelen.
Het geschiedkundig gezigtspont, van waar hierbij
wordt uitgegaan, la ditr n De ruiterij was het oe-
slissende wapen, zoo lang zij als een zelfstandig
n geheéi onder één opperhoofd verbonden wasnog
in den dertig-jarigen oorlog eindigden de meeste
veldslagen met de géheele nederlaag en gevangen.
making der onderliggende inianterie. In de vroegere
slagordeningen veteenigde men de ruiterij in groote
massa's Op de vleugels, waarvan leder een opperbe-
velhebber had; de voortdurende kunst der veldsla-
gen onttrok haar het voorregt der vleugel - plaatsing.
Kleine Veldheeren reddeden zich uit de verlegenheid,
m wat zij met de ruiterij aanvangen zouden, daardoor
R dat zij de uit elkaDder gerukte deelen derzelve. op
de geheele slag.linie, ondér het voetvolk vermeng-
den, deels dezelve schier het voetvolk plaatsten.
Napoleon herschiep het geheele denkbeeld des krijg-
stelsels en voerde organisatie in bjj de ruiter-korp-
ten."
Om nu aan de ruiterij hlré verlóren gegane zelf.
standigheid weder te geven, verlangt de Generaal von
Bismatk, dat zij, gelijk weleer, van de infanterie af
gezonderd, in massa's vereenigdop zichzelven staande
korpsen vorme, die onder linen Generaal der kAvalle-
rie ^die bijna onafhankelijk van den Generaaldie over
geheel het leger bevel voert, zij) wezen móest. Hij
wil echter, met dit ruiter*korps, één wapen, namelijk
de rijdende artillerie vereenigen; hoezeer de natuur
dezer beide wapenen hecerogeen is. Want terwijl dat
de ruiterij slechts in den toestand van beweging hare
kracht ontwikkelen kan, zoo moet de artillerie daaren
tegen noodwendig den toestand der rbst vooronderstel
len, Wil derhalve dé kivalierie het gevolg van hek'
Vervolg op don kant van dota kladm
-jtv-o 'oL
5ï3?qö-5; SJÏ
-E B
£.^.2 OÜ«J E S-B -
Sgg
_3Üoob„*^£I2O£
g c w»-0
Eo"» ü-gk°N.^O
0 u e-oi
S g5 S i
soo a.h -SS^.-
■B'« 2 S g ï'f'o t s
•p «•3 s-St ="s -
,;V
a> M C
*o w
br a
r. 3
s *5
B v y
a> S
«iw c c
E! s-Stilus*
i 5 Njg p^S-S- - 2
63s' 5 a o.-o'0? -
5 o*n ooft: u 2
H O c n O O O M
iiSfeiaSJaSiSS
ï-g
- S Sf
r- 'i, u-
a B
tf s==-o
«c N o.
a o
c
W h.
tl
B u
•Sx 9'
O-O O
Is»!
