Ill
§1
fiIt8V|fït!
s s
0
i b
1
Sf-icclR*
wlillfH5l!
hunnen zin te blijven F Hoe veel meer beperkingen
echter, die in vele Duitsche laoden noch voor over-
rollig noch voor schadelijk gehouden wordeo, brengt
voor de landlieden de nexus vi/licalisparochialis en
judicialis niet medeom van de conscriptie en ancérè
moeijeliike zaken niet té gewagen.
Maar hoe groot de aanspraken der Zuid-Afrikaansche
oorspronkelijke inboorlingen op de eerlijkste medewer
king der Europeanen rot bevordering van hnn welzijn
en opkomen zijn, wordt door den antliêur bijzonder
daardoor in een helder daglicht gestelddat hij uit an
dere berigten en voornamelijk uit het dagboek eener
reis, die al in 1705 in het Hottentotten - latid moét
gedaan zijn, trachw-aan te wijzen, dat de enropische
aankomelingen in de eerste dozijnen jaren na de aanleg
ging eener Hoilandsche volkplanting aan de Kaap de
Goede Hoop, de Hottentotten en ook de Boschmannen
eerst tot datgene gerfiaakt hebbenwat bijzonder de
laatstgenoemden sedéri geweest zijn en wat Zij bepaal
delijk in de tijden van Lavaillant geworden waren.
Hottentotten en Boschmannen Cornnna en Namntjua
zegt Dr. Philipzijn een en dezelfde volksstam. Zoo
als dan ook de Noordelijke naburen van dezen oorspron-
kelijken volksstam en bepaaldelijk de gezamelijke Kaf
ferstammen van de bant Delagoa in het Oo«ren lot aan de
Walvtschbaaij in het Westen tot een en dezelfde stam
behooren daar bühne talen Zich slechts als tongvallen
of dialekten van elkander ondersche den. Wat rtu be
tref; de zuidwaarts wonende Hottentotten.stammen
deze leefden eertijds vreedzaam te zatnen als veehoe
ders, t)e Hoilandsche Regering wilde ook Hebben dat
zij zouden verschoond wordenen poogde hen zoo
veel mogelijk te civiliseren maar roofzuchtige men-
schendie zich in de Kolonie waren komen nederzet
ten, deserteurs en banditen begaven zich in hun mid
den en drongen steeds dieper landwaarts in wisten
Zich zonder twijfel door listdoor middel van een be
drieglijken ruilhandel, en door het toedienen Van bran-
dewijn ook wel door openbaar geweldvan de kod
den die de inboorlingen bezaten te bemagtlgen plun-
derden geheele stammen ten eenemale uiten lieren
S'bij de beroofde menschen geene andere keuze over,
an zich in ontoegankelijke gebergten van de jagt en
van roof te generen. Zoo zijn uit voormaals vreed.
zame veehoedersBoschmannen met vergiftigde pijlen
ontstaan. Zoo zijn de oorspronkelijke inwoners door
armoed en honger tot rooverijen gedwongen, altijd
meer en meer achteruit gedrongen en gedemoraliseerd,
pok zelfs tot het.plegen van vijandelijkheden onderling
gedwongen geraakt, tot dat dan eindelijk bepaaldelijk
de Boschmannen, sedert 1774 tot op de nienwste tijden
Voe', door de zoogenaamde Commando'sdat is door
gewapende kolonistendie zich bij zeker opontbod
verce'nigen stelselmatig en zonder verschoning als roof
dieren vervolgd werdenmet het onbewimpeld voor
nemen om hen geheel en al te verdelgen. Indien dit
werkelijk zoo gebeurd isen ook iets gelijksoortigs
nrg zeer onlangs nabij de Oranje rivier, alwaar
eene rooverbende zich onder den naam van Berge-
1 naars gevormd had, ondernomen zijn, dan zou de
stelling, dat de Hottentotten en Boschmannen elke
van een anderen oorsprong zijn, hetwelk ook Lich-
tenstein Beweertniet ranger houdbaar kunnen geacht
.worden. Doch tot onderzoekingen van die soort,
'strekt 'zich het werk van Dr. Philip eigenlijk niet
uit hij heeft ook op de verre aan gene zijde
der Kolonie wonende stammenaie hij met den Zen-
deling Moffatvan Latakoo of Latakierl volbragt
.bijna alles wat reizigers anders gewoon zijn te be
rigten, eenlge weinige op zichzelven staande aanmer
kingen uitgezonderd, geheel overgeslagen om uit
sluitend bij de hoofdstelling te blijven dat de
Znid-Afrikaansche volkstammen in geen opzigt hoege.
nasmdbeneden de andere niet geciviliseerde volks
stammen gesteldof hunuit dit voorwendsel hnn
regt' niet mog geweigerd worden, en dar tot bereiking
van dit en van elk ander wenschelijk oogmerk, met be
trekking tot deze menschen, niets gewigtiger en nood
wendlger is, dan het begunstigen der Zendingen (Mis
siën), tegen welke de Kaffers zelve ook die vooringe
nomenheid schijnen afgelegd te hebbenwelke hen
bevoiens van alle deelneming aan hunne lessen en pre
dikingen terug gehouden had.
Vele menschen hebben hunne verwondering kenbaar
gemaakt, dat de auteur met zijne reclamatien niet da
delijk aan de Kaap alwaar hij zich toch gelijktijdig met
de kommissarissen der regeriDg tot onderzoek der kolo
niale belangen (colonial commissioners of Inquiry') be
vond te voorschijn tradom zoo veel mogelijk eene
gunstige stemming voor de oorspronkelijke inboorlingen
op de plaats zelve te bewerkstelligen. Maar hij heeft die
vraag zelf ook getracht te beantwoorden in de voorrede
var zijn werk bl. XVIzeggendeDat hij dit meer
maals beproefd heeftmaar zonder gevolg. Van de
regerings-kommissarissenaan wier oordeel en geregtig-
heids liefdebij In alle deele regt laat wedervaren
verwacht hij nog wel het béste, evenwel hebben zij
in hun aan het gouvernement ingediend berigt, de in
woners van de kleur aan de Kaap betreffende, voor
zoo verre hetzelve bekend gemaakt isdes schrijvers
wenschen en verwachtingen niet geheel bevredigd. Er
blijf dus aan Dr. Philip, zoo sis hij zegt, niets overig,
dan na zijne terugkomst in het vaderland, de resultaten
zijner onderzoekingen, zonder eenige bedenkelijkheden,
san het groete algemeene publiek te maken, en in ze
keren zin, de alarmklok te loiden. Daar dit echter
zonder eenige wel wat scherpe aanmerkingen en zonder
vele personaliteitenzelfs zonder hatelijke insinttatien
nopens de waarschijnlijke manieren en oogmerken, niet
is kunnen geschieden Zoo is het te vrezendat de
stem des schrijvers 'menig gesloten oor aan zal treffen
en welligc meer tergen en gemelijk maken, dan verzoenen
en winnen zal kunnen. Zal de stelling doorgaan, welke
Dr. Phi lit eenmaal wel is waar, slechts als "t ware
in het voorbijgaan en zonder dezelve te bestrijden aan
roert Dat de otiuerdaan of onderkooi ige met de wet en
set der niets te doen heeft, dan aan dexelre gehoor saam
tt tijss Jén haJ billijlrêrwijzè ménige liardé én over-
trpven'e uitlating nopens tie onbehoorlijke en willekeu
rige' handelwijze der locale autoriteiten, niét bij herha
ling moeten herhaald zijn geworden, én misschien zoli
dan ook Dr. Philip de zoo zéér séhetpe bétéedigende
üitdrukkihgen tegen den Gituveilienr der kolonie, Lofd
Charles Sommerstten tegen den Landdrost Uitenhagen
én Kolonel Kuvelwelke beide volgens de berigten
van Latrobe en anderen de oprégtste en Werkdadigsté
Welwillendheid, jegens de Zehdelingen Van de broeder*
gemeente in Zuid-Afrika aan den dag gelegd hebben,
en ziéh in openlijke en officiële bekendmakingendie
de auteur van hen bijbrengtregivsardig en welwillend
jegens de oorspronkelijke bewoners Van Afrika's Zuid.
boék betoonen geheel en al Weggelaten hebben. Wan
neer zich nn Doctor Philip, bij zijné réclamatien voor
de Aborigines aan de Kaap noch aan de Gibeoniten en
Jebuziten, bij de kinderen Israels, noch aan de Heloten
of Hotenbij de Grieken had gelieven te herinné.
ren, en noéh minder de Kolonisten, die ook zob
wel bijbelvast zijn als hij zelve, het Katns - geslacht
of de nakomelingen van Cham, iets had gelieven tegen
over te stellen, dan had hij toch wel In overweging
mogen nefnen, dat een Christelijk ootmoedsVolle geéind-
heid eti éeri zuivere ij V-er voor het rijk der waarheid,
zoo wel bii de Verkondigers als bij de belijden van
het Evangelium.allerzekerst gedijen, kou Wahuegr eenige
zwarigheden vkn bbiteh, den blik en het aanhoudend
streVert steeds meer en méér duurzaam en aanhoudend
op het inwendige gevestigd biiift houden.
liet vervolg op den kant van deze bladn.)
J na ja
:c* o
c Hl i- r o ai
oi L.' «ra j~o
'5 0 ÏÏAs
ir
t. -n'FJl
ni U
.3 n>
O T3
ÈG-Xi
V. Ut L. CJ
sf
tr v 2
•3 a* -sSaj'SO-2* -o
I c a g;L
-s t 1
Kis «I n'"
ï.Eis!; %3:
f S|"öS s
G S a .8
'a 2
c E
c c u u G 4- CJ
«5» M-ïï o-S y
"2 t-, -Cj
O» ïa.
<0 W
as*
ss- -M
'it "••3
y O <U V v*
W S e*
*1 U O QJ
O o o
45? H
o.ï 3 a
QJ
X O
s JS s «I i-2
|<- al i- e S
•v K °in D S 8
w T "L. W O
S- c c o a -2
«j O s-- «o O (U
«u E z*.
- o?
LEYDSCHE SCHOUWBURG.
Op heden Maandag den 1 Junii: ZAMOR f.n
ZORAIDE of de GEREDDE ONSCHULD, Groot
Nieuw Turksch Ballet-Pantomime in 3 Bedr(jvén, door
den Balletmeester VOITÜS van HAMME, voorafge
gaan Van 1EDËR ZIjN WÉG of TRIOMF DER
VROUWELIJKE DÉÜÓDNienw Tooneelspel in
3 Bedrijven van Mazirret. Beide stukken nooit alhier
vertoond. Morgen, Dingsdag den 2 Junii: GEOR
GETTE en COLAS of HET TWEEDUBBEI.B
HUWELIJK Ballet-Pantomime, door Wijlen den Heer
J. van Ivel, op nieuw gemonteerd door den .Heer
Voitus van Hamme, voorafgegaan vin öe KLEINE
STAD IN DUITSCHLAND, Vastenavondspel in 4 Be
drijven van Kots'ebui, door A. Fokke Simonsz.
Den aanvang ten 7 uren.
3®
CL» C 1>
v ca az -5 o ja
2
2
o
O c ai
-
o v
'Z 2 a U 3 OJ
JJ-O S tkOg'
go
P. »- 'Z "5*
-O M
m r- *ÜL W
CÉ C w.
<U AA Z3 S «i, c
1.1 m G n Ir >11
"O
V3
n
Sx: u
O ^2
C 1)
O
xa
00
O
(3
N
s 8 w
li c-r
"5 o
Sfl-c T5
- f. s, s
T. it B
E
f S g
gïï B-S-o-S s-s-g.üi'ö
5* 6 g s «ja1-1
N bfi.S OA Sh
0 «B t I) <4 I
- sj ai
Sas g"
tS-2 0
SCHOUWBURG, staande op de Ruïne
van jonge ToonocUiiten Kinderen van io tót 14 jaretf,
ODder directie van D. L BAMBERG, zuljen op hedet»
Maandag den 1. JunQ iöt opening van hei tooneelde
eer hebben ten Tooueele te voeren DE VERHINDER
DE DANSPARTIJ, of het OttCHEST ONDER DE TaFEL,
Blijspel met Zang. Nt hetzelve: HET VERKEERb
ADRES zeer geestig Blijspel mei Zang, door A.Ruisch
de rol van la Fleur, zijnde die van den Itapperzal
door der. jongen Heer Edüard Bamberg oud 10 jareti 5 M
vervuld worden. Tot slotPANTALON BARBIER, c za h|
of ARLEqUIN BEGUNSTIGD DOOR DE TOVERGODIN O O g S -
DEXTRAgroot Ballet Pantomime Arlequinade. _T z
Op Morgen, Dingsdag dén 2 Jnbjj
DE BLINDE CASSANDER of Net ConcIert van
Arlequin zeer vrolijk Blijspel met Zangin één Be
drijf; waarin door de jonge Jufvrouw R. Meldola
een Aria van Rossin, en een Duet met den jongen
Heer T* Bamberg zal gezongen worden. Na hetzélve:
DE DORPS-TAMBOER, of de UitroeFerzeer
vrolijk en geestig Blijspel met Zang, naar het Fransch
door J, H. Grave expresselljk voor dit Toonei - gezel
schapje vervaardigd, en niet dan door hén op eénig N'e-
derdaitsch Tooneel vertoond de rol van Taptoèzijnde
die van den Dorps - tamboer in het Nastuk, en dé rol
van Arlequin in het Voorstuk, zullen door deri joilge
Heer E. Bambero vervuld worden, Tusschen beide
zal bovengemelde Directeur het Publiek met eenige zij
ner nieuwe en zeldzame proeven van Tours d'Addijesse
alhier nog nimmer vertoondeenige aangename oogen-
blikken verschaffen. Aanvang ten half 9 ure.
O# 13 as»
«T *- A
-c .2 cj a»
tl "O
-a o
•o
B 2
o
at biic-TJ
a» O o
S!2 wo c
V C 9» O
S -c 'S
""O t-
X» (->
-cü i
JjE
05g5« u i. -
SA" srï" I
•- - 8 8 1 s "-3
S 93
«D 2
TO I -
fan r;
,o"S -
:X
8,b
*>-* I5:
- t-
SCHOUWBURG vAft GRAS,
staande op de Bloemmarkt te Leyden.
Heden, Maandag den 1. Junijtof opening van het
Tooneel: ONTROUWen VERGEVING, Tooneelspel
in twee Bedrijven. Na hetzelve BLAYSE en BABET
Zangspel. Morgen, Dingsdagden2 JunjjDE WfTTE
PELGRIM, Tooneelspel. Gevolgd door DE VERBOR
GEN GOUDEN TOOVER-SLEUTEL, groot Balkt
Pantomime Arlequinade.
Aanvang tets half negen ure.
Heden verloste zeer voorspoedig van een' ZOON
M. M. la MOTTE geliefde Echtgenoot van
J. ADRIAANS, Med. Doet.
LEYDEN 17 Mei 1829.
Hedèn verloste zeef voorspdedig van een wel
geschapen ZOON, A. J. VEEFKIND, getierde
Echtgenoote van
Z. A. ROZENDAAL.
LEYDEN 28 Meij 1849,
5°?':
0 w J°
ë«J 41 0"5'4*£S<C
5^ sa
1 c.S?o S w g S"
lil.5
J! M <L» :sr- .2?
aj O
-o n
!2
'5
A 0 .iS cö 5 2 g
Q *T3 t3 3-E.O CS <A GJ4
Hedeh övérleed na een ian^dnrig en smartelijk
lijden mijn Waarde Edhtgenooce FRANCINA BERG
MAN» in den ouderdom van circa twee en vijftig ja
ren. Zij Was mij gedurende de tijd van deftig jaar een
getrouwe gazellin op dit levenspad. Alle die haar'
edelmoedig bestaan eenigzins gekend hebbenzöileo
beseffen wat ik aan haar verlies, en wel eeoig deel
aan mijn regtmatige droefheid nemen. Verzoeken van
brieven van rouwbeklag bevrijd te blqven*
LEYDEN 28 iVley 1329.
A. PRIVÉ In
Z
W
z
w
té
W
ld
H
td
z
Cd
Q
Cd
O
Cd
Q
Z
O
td
pcJ
cd
E-
H
Cd
«d
i.
5? »cu«
2 oj *2 g.
0-5 O '5 '2*
O C - 13 I- Jj N
Q to bX) CJ w _c
c t: G je <u
X.E u fc'g
o C "O O G
'f, u 0 bf
"g
NÖ 4, >3 N
2 S3 - -o
a» w a
hJD
«1
T3
o *a -e
O
c
N co X3
fid
3Ï
O
«-
K
F—4
a
£3
»-v
-8 iH*<.
- I-SS 1
£^J5c«>c,« Eo*^
«fü 9
£c:»Co*^ v O u u
="°Q
«iï<ï6iK -oom m
