Leydse Courant | 29 september 1828 | pagina 3 - Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

S|P| iZ* 15 geregeld, en 'hunne geheime hoop'is, de constitutie door hetzelve te zien afgeschaft. Die van San Salvador, dit yreezende, verklaren zicli tegen het buitengewone ingresals zijnde hei gewone voldoendeonï de orde te herstellen. fj)e laatste gebeurtenissen hebben vooral ook aanlei ding gegeven tot eene vraag van zeer redenen aard. ec is deze: Hadden de Autoriteiten van San Salvador het regt, om dezelve met alle magt te ireer re-gaan-, cn het gebrekkige te doen herscellen da aansteking van schadelijke voprbeelden te verhoeden terwHjfwat aan gaat de misbrurkan bij het federale bestuur het zelfs de pligt is van eiken staat, om die te bestrijden en des noods te straffen? Doch, voegt er bij, a! ware dit- laatste ook zoo niet, dan nog was San Salvador tot de genomene maatregelen altezins geregtigdvermits het zelve van de Staten Honduras en Nicaragua volkomene volmagt ontvangen bad, om in de onderhavige zaak te bandelen. Deze volmagtintösschen wegens Honduras alleen gegeven zijnde door den Chef, die, ter oorzake van het niec bestaan der constitutionele autoriteiten alle magten de facto in zich vereenigde, terwijl dezelve, wegens Nicaragua insgelijks verleend is door den Vice- Chef, die aldaar mee de wetgevende magt in openba ren oorlog was zoo schijnt het voor het minst zeer twijfelachtig, of die volmagten wettig en voldoende kannen worden beschouwd. Men zon zeer onbillijk doen met volgens den te- jremvoor.digen toestand der Indianenover dien der volken te oordcelen welke Spaansche veroveraars alhier aantroffen. De harde slavernijwaarin gedurende drie eenwen ziel en ligchaam, gehouden zijn kan geene uitwerking gehad hebben-, dan eene vreesselijke ver bastering en abbrutissement der natie. Deze verbastering onder anderen, daaruit blijkbaar, dat, terwijl de oorspronkelijke bewoners hun land tegen de Spanjaar den moedig hebben verdedigd de tegenwoordige India nen wegens hunne lafheid, opmerkelijk zijn. Het grootste zoo niet hei eenige vermaak des Indiaans is.de staat van dronkenschap, en, ofschoon in het algemeen van een koelzinnig gestelzoo geeft hij zich zegt men in vlagen van hartstogcaan de dierlijkste aan bloedschendige onkivschheid over. Wijders schijnen de hier en daar verspreide bouwvallen van aloude ge denkstukken ja van grooce steden van eenen vroege- ren stnat van beschavingsroffélijke bewijzen op te leveren. Onder de overblijfsels van steden verdienen vooral opmerking die van Palenque in de straat Chiapa. Dezelve zijn eerst omstreeks 1748 ontdekten men zegtdat dit Amerikaansclie Palmira, zeven mijlen in omtrek heeft, en steenen paleizen hieroglijfen en beeld- honwkundige gewrochten van aanmerkelijke volmaakt heid bevat. Er is verleden jaar, in Engeland, een werk, aangaande dit belagnrijk onderwerp, in het licht gegeven. Daar overigens deze zoo wel als andere bouwvallen in deelen des lands aanwezig zijn alwaar de vervaar diger van dit stuk zich nog niet zelve bevonden had, zoo heeft hij liever verkozen het verder gewagen van dezelve uit te stellen tot dat hij ze met eigen oogen zal hebben aanschouwd doch hij heeft reeds bij deze gelegenheid den wensch niet kunnen onderdrukken dat een of meer onzer vaderlandsche geleerden alhier een reisje mogten komen doen. De Noordpool en Afrika houden de aandacht der Engelschenhet laatste ook die van Franschen en Duitschers bezig; mogt die der Nederlanders gevestigd worden op ditofschoon vrij beschaafde, echter nog minder dan Afrika bekende land, alwaar men ten minste met meerder gemak en veiligheid dan in gemeld werelddeel reizen kan en waar natuur kundige ontdekkingen te doen zijn, waarschijnlijk van niec minder belang dan aldaarterwijl bovendien nog andere van eenen oudheidkundigen Sard zich aanbie den waardoor het gewigtig vraagstukwegens het al of niet bestaan vóór den tijd van Columbusvan be trekkingen tusschen de zoogenaamde oude en nieuwe wereld welligt zonde kunnenf worden opgelost, onge twijfeld toe grooten roem voor dengenendie deze op lossing mogt daarstellen. De- schets door den steller van dit overzicht en van de geheele reis naar Guatemala, waarvan dit overzig.t een deel uitmaakt, moest zich meer tot de omstreken van sommige der groote wegen bepalen rnr.af de wetenschappelijke reizigerwien het doen van metingen en waarnemingen tot bepaling der juiste lig- g ng en hoogte der plaatzen alsmede een ruim veld zoude aanbieden, om zijne kundigheden op eene nut tige wijze aan te wenden, zoude gewis ook de meer afgelegen oorden bezoeken. Dat overigens het denKbeeld, hetwelk deze Indianen van hunneRepublikeinsche waardigheid hebben, niet juist hetzelfde, als dat der Fabriciussen en der Cato's is, zal wel geene verzekering behoeven. Er wordt hier omtrent eene anekdote verhaald, welke zeer karakteris tiek voorkomt. De vermoorde Vice-Chef Flores, na melijk, een' hoop volks tegen den President willende opruijen zou denzelveq hebben voorgesteld, als naar de alleenheersching dingende. Wel nu," hadden eenige Indianen gezegd, dat zoude juist goed we- zen, yyant beter ware het voor ons, éénen meester can zoo vele te hebben." Met uitzondering der koortsen, welke zekere ge deelten des lands, met schier al de andere van ropisch-Amerika, vooral benoprden de linie, gemeen hebbenen die ook in eenige binnenlandsche oorden heerschenworden in dit land door de luchtstreek weinig ziekten geteeld, Rhumacismus, schoon niet ge heel en al onbekend, is echter zeldzaam, en even schaars hoort men van tering spreken. Eene kwaal echter, die men veelal in bergachtige landen, onder anderen ook in Zwitserland outmoec, (eene kwaal die de Vorsten uit den Bourbonscheu Koningsstam gezegd worden, door aanraking te kunnen genezen,) namelijk Kropgezwellen, is hier zeer algemeen. Mannen en vrouwen schijnen evenzeer met dezelve geplaagd ie zijn, en men treft dit afzigiig uitwas som tijds in eene aanmerkelijke grootte aan, echter heerscht dit ongemak r ten platten Innde en onder mindere klassen, dan m de hoofdstad en onder de fatsoenlijke ie en. Ook de afschuwelijke Elephantiasis, hoewel met 7.00 algemeen als te Suriname, bestaat vooral on* er de Indianen. In 1826 heeft er ónder alle standen ■eene soort van Mazelen geheerschtSeramtttu ga. naamd, waarvan velen het slachtoffer geworden zijn. lijj eene verkoudheid, of andere ligte ongesteldheid, wachte men zich wel, van zich het geringste, zelfs niet de handen, te wasschen, althans niec in koud water. De mannen laten hier ook hunnen baard groei- jen, want de overtuiging is algemeen, dat het scheren derzelve, of zich te wasschen .iq ander dan warm water, onmisbaar eene koorts ten gevolge zoude hebben. Niet tegenstaande deze zeldzaamheid van êrnstigé ziekten, en in weerwil der buitengewone fcachtheid van net klimaat men bedoelt hiermede vooral dat der hoofdstad, of de daarmede meer of min gelijkstaande,) wordt de mensch alhier evenwel over het algemeen niet oud, zijnde het iets zeldzaamslieden van zeventig jaar of daar boven aan te treffen. Welligt is de oor. zaak hiervan in de gemelde zachtheid der luchc zelve te zoeken. Men gelooftnamelijkdat deze het ligchaam ontzenuwten daardoor van korten duur doet zijn. Daar onder de Geneésheeren daar te lande zich slechts weinigen, zoo eenige, bevinden, die ten aanzien hunner wetenschap op de hoogte der eeuw staan, zoo zou het voor eenen jongen Arcs, -die be kwaamheid met bevallige manieren moge vereenigen, geene on voordeel ige onderneming zijn zich alhier 6e" komen nederzetten. Het insektenrijk levert twee soorten die aan Guate mala ten geesel verstrekken. De eene is de vloode andere de Nigua hetzelfde diertje dat men te Sorl- name Chica noemt. De grootste zindelijkheid is niet in staatom de huizen geheel van het eerstgemelde insekt vrij te houden want elk die over eenen dorpel komt, voert ze u aan, en de Nigua bespot niec zelden de naauwgezetsce zorg, om de voeten van haar lastig nest te doen verschoond blijven. Moskitos incusschen zijn hier nietof althans hoogst zeldzaam en ook van kakkerlakken of ander tropisch ongedierte, wordt men niet geplaagd. Het karakter der Inwoners is over het geheel zacht en dienstvaardig. Sedert de laatste Staatkundige ge beurtenissen heeft zich evenwel bij de hoogere scan den, een aanmerkelijke grand van Spaansche trotsCh- lieid en af keer van vreemdelingen begonnen te ontwik kelen niettegenstaande cien zelf erkennen moet, in de kunst van regeren en van administratienog op eenen zeer Jagen trap te staan. Ofschoon de financien in eenen jammerlijken staat van wanorde zijn, en de inkomstenten gevolge van aller lei ontrouw en fraude niec dan een gering gedeelte opleveren, van hetgene zij behoorden te doen, zoo zoude men echter de invoering van eenige verbeterih- gen niet gaarne aan vreemdelingen verschuldigd wezen, en de eigenliefde duldt zelf niet, hen om derzelver meening of gevoelen op eenige meer of min gewigtige onderwerpen van openbaar belang te vragen. Deze geescgesceldhe d en stemming der gemoederen kan onmogelijk anders als ten hoogste nadeelig vcfor den snellen aangroei van welvaart en beschaving wor den beschouwd. In het algemeen, zegt de schrijver uit wiens berigten dit overzigt ontleend is, bedriegt men zich in Europa geweldig, ten aanzien van deze Republieken, wanneer men denkt, dat schier aller harten aldaar van eene edele geestdrift voor de zaak van vrijheid, onafhankelijkheid en verlichting blaken. Hij gelooft wel, dat er slechts weinige personen zijn die den terugkeer van het Spaansche bestuur verlan gen, doch dat men met den ommekeer van zaken, luttel meer beoogt, dan nu de magt zelve in handen te hebben, welke te vore» door Spaansche beambten werd uitgeoefend. Wij hebben in het verleden jaar in ons Mengelwerk reeds eenige bijzonderheden omtrent Guatemala en Centraal - Amerika medegedeeld, dezelve warer. ge trokken uit liet toenmaals uitgekomen eerste stuk eener Reize door eenen Landgenoot, die' 2ich slechts met de letters I. H s teekent. Thans van- die reis het tweede stuk ontvangen hebbendemeenden wij onze lezers geen ondienst te doen met ook weder hieruit het een en ander door middel van ons Men gelwerk bekend ce maken. De schrijver doet zich voordurend kennen als eenen reiziger, die mee eene ongemeene gave van waarneming eh opmerkzaamheid bevoorregtalles wat wetenswaardig is met naauwkeu- righeid heeft gadegeslagen en opgeteekendeu die zijn verhaal op eene zeer geleidelijke en lezenswaardige wijze ten papiere gebragc heefc. Terwijl voorts aller- wege goede beginselen en afkeer van alle overdreven heid doorstralen. Toen de reiziger zich te San Salvador bevond, was de aandacht des publieks geheel bezig gehouden mee den staatkundigen toestand des lands en den togt der troepen naar de hoofdstadvan welk een en ander elders breedvoerig gewaagd wordt. Het deel, dat elk een aan de gebeurtenissen van den dag scheen te ne men stak geweldig af bij hetgeen de schrijveriu dat opzigt immer te Guatemala had gezien, alwaar de bur german over het algemeen omtrenc politieke aangele- genheden vrij onverschillig scheen te zijn. Te San Salvador was de kamer der afgevaardigden zoo vol van toehoordersdat ér schier geene plaats te bekomen was, elk had hier den mondvol van staalkundige belan gen; en de haat jegens Guatemala scheen algemeen te wezen; te Guatemala daarentegen was men omtrenc de Staacsaangelegenheden veel onverschilliger en koel- zjnniger, eti de Kamer der Afgevaardigden werd aldaar zeer schaars door toehooiders bezocht. Zoo in de hoofdstad van San Salvador als ten platten lande, spraken de menscheu elkander allen met den naam van Cindadano burger aan ietshetwelk men in Guatemala nimmer hoort. Het vervolg op den kant van deze bladz, c n «- rtü v p «u-rt S - c j; g - cpCSNS w 5 uj re 3 °-S s «Sa.1 O 2 o g -a s he e S g j u c s"? L*«J -IslcS ■2 o C re oJ w a 3 c c s 4> .2i S-O 4»^^ *t3 ■- O •O C c w ai "O r* w S r "o •- c IJ u fc() o to «d k w u 5*o *3 Ï2 6 D O r r «gSSSEj -.S-Sjg ÜJj M-a V g ësinSVESS V oïfoS-B t. -a O C c: O C a, QJ a> 2 ai o |Ss»==5a re O 00 c c O re o "HSS'ücIi N jd (j M tlis - u a Q) *3 "O "o 3 =3 e S re cj o "TH i> S 3 S - 'S .3 O 5) c 3 w o - - ^5 C re •- ir 11 (J T3 O -5 e JS o.« 'tv S e °-S -3 J n! S og 5=1 g to S-S B-0.3M-0 ö'0 3^^ S.5.2Ü S:g-g 3n-SS"^|J M bi M MOM -S -S -O -Sj •S S 2 s e 2 g 3— s o-j, - o -5? S m s O S 3 -a 'J u 3 F CL. c .%L~"3 zt" O 5 -P14J O to E u u d 2 n c aj O (j, re N .2"t3aj^3^aj<o- F re -Ti to o - O co ^3 c S Q.u o e w n SS;c v) re qj .5 -o S o C O i_ c c2 c B s si as - 3 S N «Se. rr v c fe .-SS, i» 2 2 iü 1 TJ T3 D 2 1 '33 aj '■—Cc 1 n - i> J C 6 t: D 5 3 re 3 o S E N J= 0 S 2 i-s¥a. 3 w 2 2 ssi a re a t JZ e<s a O» re js O O C 3 -O a 33 re u U zj 'a 4> O QJ qj 3 -Q -O E v) a a 13 re O 5 3 3 i> "S M ^■Ss-s 8c-S c 12 „13 - -J JÜ O .5,. N O bO N .E C u. M •2d o U 8-St C U u O S O a> •5-S >:5 S 5 V a p bO .21 O V. 2 ssair - O! 3 z CX Q 8 TO co 1» m JO N S 3 o» i 13 "rt 5 s e 33 b a» u bOa3 -a S S •- N E ^.s;^ o' o a> s O -a o u - -s, a -o u f-° 1 S 12 'S.3S- cls-ëS *2 S3 -O w *33 fll 2 'QJ •a c o ui a> 13 -p o bo p -a r2, O o E a Z •3~ s s s -3-3 2 K Ö-E) O N 3» a 2 c a» re ar LE Q Si f- U* (U .13 (U qj .2j c 53 -a -a

Vorige Volgende