34 ïh
ÏSsawji«si:H!i
53
jtr iwsporirgen van de cc vroeg voor de wetenschap
„verleden Natuur-onderzoekers Kuhl en van Hasselt
onder den titel van Genera et Species Orchediarum et
jsclepladearum quas in itincre per insulam Javajnssu
et tinspiciis Guilielmi I Belgaritm regis angustissimi col-
legernnt Dr. H. Kuhl et Or. .7. G. van Hasselt, De
inigaVe e'n de beschrijving dezer plantengeslachten en
jpètcen is aan den bekwamen Hoogl. .7. G. S. van
Breda toevertrouwden reeds twee afleveringen van dit
fraai uitgevoerd werk zien het licht. Na het afsterven
i $er beide Natuur - onderzoekers, die als de slagtoffers
van hunnen ijver vielen werden hunne handschriften
„aar Europa overge'orngc; en het is op last van
1, Majt. den Koning, dat dit werk, uit dezelve ont
leend ten koste van het Gouvernement wordt uitge.
geven- Men béweertdat dit het belangrijkste gedeelte
hunner kruidkundige nasporingen uitmaakt. Men vindt
daarin een groot aantal nieuwe verscheidenheden en
[ooiten van twee zeer weinig bekende en om hunne
ichoonheid en zonderlingheid der voorttelings-organen
jeer opmerkelijke Plamen-gesiachten de Orchideae en
Jsclepiadeae. De teeker.ingen en ontledingen der Planten
zijn op de plaatsen zelve vervaardigd, en de lithographie
niec alleenmaar het penseel zal die getrouw terug
geven, gelijk de uitgegevene afleveringen reeds bewij
zen. De beschrijving is in hec Latijn.
ARNHEM den 17 Junij. Gisteren avond ij, met
een klein gevolg van Nijmegen alhier aangekomenen
aan het Logement de Zonbij den Postmeescer Burgers
afgestapt, de Prins Gustaaf Adolf Gust,afsón; Z. K. H.
beeft zich heden motgen in eene koets met zes paarden
bespannen naar het Loo begeven.
GRONINGEN den 15 Junij. Heden heeft onze
Hoogeschool op nieuw eenen gevoeligen slag geleden
door het overlijden van den Hooggeleerden Heer Ger-
kniud Bakker, Hoogleeraar in de faculteit der Genees
kunde aan 's Lands Hoogeschool te Groningen en ltd van
ie provinciale commissie van Geneeskundig toevoorzigt.
MENGELINGEN.
REVOLUTIEN EN OORLOGEN
IN
SPANJE EN PORTUGAL.
Eenige maanden geleden hebben wij onze lezers
bekend gemaakt met den inhoud van het eerste Deel
der geschiedenis van Spanje's en Portngals omwente
lingen en inzonderheid van de daaruit ontstaande oor
logen beschreven door den Pruissischen Overste von
Sehepelerhet belangwekkende van dac werk en het
gmistig onthaalhetwelk hetzelve allerwege te beurt
valtmoedige ons aan om nu ook den hoofdzakelijken
inhoud kenbaar te maken van het tweede Deelwelks
eerste afdeeling te BerlijnPosen en Brombergin
December 1827 in liet licht gekomen, thans voor ons
ligt. Men kan den Heer von Sehepeler de getuigenis niec
weigeren dat het verhaalnaar mate hetzelve verder
voortgaatsteeds meer en meer in belangrijkheid ea
opweirking van de geheele aandacht des lezers toeneemt.
Dezelfde gestrenge onpartijdigheid, dezelfde Liberali
teit in de wijze van beschouwen der personen en zaken
dezelfde naauwkeurigheid in opgave er. voordrage der
-gebeurtenissen en vermelding der daadzaken, dezelfde
innige bekendheid met de localiteiten en met de han
delende personenwelke het eerste deei reeds zoo
voordeelig kenmerkten, vindc men hier weder. Maar
hoe meerde in-en uitwendige betrekkingen van Spanje,
in bet alhier behandelde tijdvak van den aanvang der
regering der Centrale Junta, tot in de tweede helft
van 1809, ingewikkeld worden en zich daarop scraks
weder omwikkelen; des te meer zag zich de schrijver
genoodzaakt, in de bijzonderheden te treden en des te
minder reden tot verwondering bestaat erdat dit
voorliggende Boekdeel slechts zestien Hoofdstukken
bevat, terwijl het eerste deel dertig kapittelen telde.
Naar mate echter hec verhaal meer in allerlei bij
zonderheden doordringt, wordt hec tevens ook moeije-
Ijjker een zamenhangend verslag van het geheel te ge
ven. Het eerste Hoofdstuk Aanvang van de Rege
ring der Centrale Junta j' levert de scelligsce bewijzen
op, hoe oneindig veel misgrepen die Junta begaan heeft
maar de Oversee von Sehepeler brengc tot hare veront
schuldiging eene aanmerking in het middendie gewis
hoogst waardig is om overwogen te wordenhierin
beslaande, dat: terwijl in andere landen toch ergens
een middelpunt van alle bemoeyenissen en pogingen,
een brandpunt was, waarhenen zich bet streven van
alle bijzondere personen en magcen rigtte, terwijl in
Portugal zelfs het woord des Konings, hoezeer dan
ook uit de verte, nog een zekeren zamenhang, en het
doel na de uitbarsting der vijandelijkheden duidelijk ken
baar en voor oogen lag, daarentegen in Spanje, alwaar
de Koning ontbrak, de oogmerken zeer ongelijksoortig
waren en aller bedoelingen zich slechts in dit ééne
punt vereenigdenom niet veroverd te worden, ter
wijl behalve dit alles, de oprigtmg der Centrale Junta
in den tijd eener Revolutie, mitsdien in eenen tijd viel,
die noodwending verstooring en omverrewerping mede
brengt. Reeds van den beginne af aan, was daardoor
de Junta in onderscheiden partijen gescheurd, die, al
neemt men ook aan, dat elke derzelver, hoezeer op
eene bijzondere wijze, naar het algemeene beste als
eenig en hoogste doel gestreefd hebbe, (niettegen
staande zulks op verre na niet altijd het geval was,)
evenwel in geenen deele in derzelver manier van zien,
betrekkelijk datgene wat dan eindelijk het algemeene
best was, en omtrent de keuze der middelen, die toe
bereiking van dit hoogste doei leiden moesteneen
stemming gezind ware.
Eêne onberedeneerde gehechtheid aan al het oude,
en wel alleen omdat het oud is, aan den eenen kant,
terwijl men aan den anderen kanc door eene overdreven
niouwsgierigheidszncbt gedreven werd deze nu waren
de twee hoofdbestanddeelenuic welke die Centrale
- Junta zaamgesteld was, di. echter zeer onderscheideu-
■S L g
-ö 5 O o a
11 O g
-
lsl li,
AA 2 g
!l%
c O 5 M
8 «J73 2-S-gjA
„5 J
.5 walt
O "73
<L> O G
5 N 2
"rit3
"3 11
1-Ö n
3*3^
G
s - c-. ;s* Ti
25 to— »r .35
ti w 0 «-» O U
o fc o s-S>
2
a - - - 0 S «U.
e >.s
a# .2? o 3 w
•3"° 3 g£ s g-2
s Sz5 s g S
iüf uu om O u
ug 3.0.C w
a> -ö s a> <u a CT
•S e a Spo ~"2 2 -g
'5 2
•a E s 3
v3 «-• e
S O a
OJ O) g O {JQ
B*0"0 ^5 O a
d 3 t O
a
so
'Ü-3
53 ST3 0-°
o
£.9 «f „.3
8 S S 2
8 S 3 s 5
Bo 5 O
0 a
*e->
so -5 S
2 2 c*l| g S|-a
>3 -s-O S I &9
5 w S
(I cn
-•S u 5 c
Lo 3 n N v— a *n "*5J &A
o jsc
So e
lijk gewijzigd zijnde, steeds de onderschehiene kletV-
ren der veelvuldige ih Spanje ontstane ..partijen of fac
tiën bleven jdragen, Dac meer dan eene .sclioone
belofte, met welke de Centrale Junta hare werkzaam,
heden opendevooral de. zoo stellig toegezegde af
schaffing van het Nepotismus bij het vervullen van ambten
en bedieningen, enkel belofte bleef, dit is iets hetwelk
te minder verwondering zal verwekken, wanneer men
bedenkt hoe diep menige gebreken ingeworteld waren,
en daarbij ook dikmaals hec geld, die zenuw van alle
dingen, ten eep.emale ontbrak. Hierbij kwam nog het
willekeurig aangematigd gezag der Provinciale Junta's,
hec gebrek aan eenheid en subordinatie bij de Bevel
hebbers der arinéevoorts de bekende langzaamheid
en zucht tot dralen welke van het Spaansche karakcef
onafscheidbaar isen de allerwege merkbare gevolge
van het sedert vele jaren heerschende Obseurantismus
dit alles zaamgenomen levert reeds de grondtrekken
der schilderijwelke de schrijver in het tweede
hoofdstuk: van de bewegingen der Armeitot op de
komst van Napoleon in Spanje ontworpen heeft. Mee
eene geringere magt, want de armeen van gansch
Spanje, alles te zamen genomen bedroegen, na eene
naauwkeurig alhier voorgedragene berekening, bij Napo
leons aankomst, niet boven de 96,000 strijdbare man
schappen deels jonge troepenen zonder genoegzame
Artillerlj en zonder Ruiterijonder tweedragtige en ondef-
ling naijverige en veelal onbekwame Veldheeren, plaat-
sten zich de Spanjaarden in eene zeer uitgebreide positie S 2 S5
vlak tegen de Franschen over, wier magt in Navarra >3 mi e3
en Blscaija cot op niet minder dan nS.óoo man, waar- j:-® S 8 J
onder 22,000 Ruiters, geklommen was. n3«§°lÜ sa«ïjt
Het derde Hoofdstuk: Opening van den veldtogt, o"0-0 "5<u
Blake's terugtogt van Bilbaoslag hij Espinosa. Le Febvre
gaf reeds bij den aanvang net bevelom de gevange
nen neêr te schieten maar zoo wel dit als de gruwe
lenwelke zijne troepen kort daarop bij Valmaceda, S g
gelijk ook het korps van Soult te Reynosa en op andere
plaatsen uitoefenden, misten het voorgewende oogmerk,
(namelijk: om vrees aan te jagen) geheel en al, en
strekte alleenlijk om den moed en de verbiccerlng der
Spanjaarden nog al méér en méér te ontvlammenen
tot toomelooze woéde aan ce vuren.
Het vierde Hoofdstak behelstBewegingen van Napo
leons veldslagen van Burgos en Tudeia. De oneenigheid
eu de naijver tuss.chen Costannox en Palafox droegen niet
weinig bij tot de spoedige successen van Napoleon. Palafoa
zelve wien de verdediging eenen (naar de schatting vat»
Sehepeler j on verdienden roem gegeven heeft, was voor
den veldslag bjj Tudeia naar Saragossa teruggekeerd. -
Het vijfde Hoofdstuk heefc ten opschrift: Madrid. Ce- g g,2 S/2-S a
vecht bij Samosiewa en het innemen der Hoofdstad. Het ver- JoS "a" c" 5
raad van den Generaal Morladie den Engelschen eenea 0-0 a - 3
doodelijken haat toedroegwaarvan in dien tijd veel
gesproken is wordt ook door onzen. Oversie von Se/te-
peler bevestigd en het was alleen door dit middel
dat Madrid, alwaar hec vólk van begeerce brandde, om
de wereld een waardigen tegenhanger tegen Saragossa'» 1
heldenmoed te vertooneneene gemakkelijk te ver
werven buit der Franschen kon en moest worden.
In hec zesde Hoofdstuk komen Napoloóns plannen,
zijne wijze van beschouwen omtrent Spanjeen zijne
dekreten. Uic Napoleon's dekreten na dén mtogc ia
Madrid wordt duidelijk blijkbaar, dat ook hij de gees
telijkheid en hec door dezelve opgewekte fanatis-
mus, niet als de hoofdbronnen der revolutie aanmerk
te. Die dekreten spreken slechts
individus uitgesponnen complotten
geestelijke, de Bisschop van St,
gekondigde amnestie uitgezonderd. Dat het regt eigenlijk
de massa des volks, dc middelstand en de laagste volks-
klassen waren, welke derevolutie begeerden, werd ook S v s o e-- 0
weldra te Madrid openbaar, alwaar Magistraat, Adel en 8-0* jj-g n - 8*8
Geestelijkheid zeer bereidwillig een dank-adres aan Nape- MSv J-j
leon overhandigdenen om den terugkeer van Jozef
verzochten; slechts van de gilden kon men een genoegzaam 0 <a"S 0 -o
getal vrijwillige deelnemers bij één krijgen. Hoe zéér .5 ïf's ~:=r<3 a
de reeds vroeg begonnen oneenigheid tusschen Napoleon u o Si-s a v 'J
en Jozef aan de uitvoering der plannen van den eerst- g g -.3 §8 5W—-T 2
genoemden nadeel deed is ook hier niet onopgemerkc f
1 53* 3 si C C U_ -3» _m O "73 1 -3 g ij
gelaten. -■ - =s r« P
7. Lotgevallen der Armêe van Estramadura en des
centrums. De Centrale Junta in Seville. De zwakheid
der Bevelhebbers en de slechte verpleging der troepen,
verwekt bij dezen weldra de verdenking van verraad
muiterijen schokten de nog niet vernietigde Spaansche
benden geweldig-, verscheiden Generaalszoo als te
Talaveyra de la Rcyna en San Juar,vielen als dü oiTérs
van ongegronde verdenkingen, de ware verraders daar
entegen bleven gewoonlijk ongescrafc. Ook de Centrale
Junta kon op hare vlugt van Aranjuez naar Sevilla den
argwaan en de beschuldigingen niet ontgaanhoezeer
men aan dezelve eveneens hoofdzakelijk slechts zwak.
heid en onbekwaamheid kon te last leggen.
8ste Hoofdstuk. Toestand der Natiemaatregelen der
B I 8 Q o 5 2*
SO) Wol "O 3 tj, O u c» Ti ral 5
Kr tu rr K» r. Ch a*.
JG o O
"l 9.
I 2 g.,5 S-P S V 7-5!3
3 3
O c
8 S I o'S'C J»
"J h W u K
25 Z -o ftJ
O Kr ft w om
3 m-G faj
M C W - 4? «>4; c -rl
u a u Sa
u O
<u S JJ o
v-g v - -
t>l V '5 M
KS KI rm-k.
2-1 i JL .tf a a 9
85 'X1» O 2 rt
5* ou 2 S 3
-•°-§ „j^SSqSi".
3a a» 55 o n 2
•"O 0 «j e U 5
?.7 S i: 3-S 5 S ÉV..S o a
Centrale Junta. Verraad is de oorzaak geweest van het 3*° ""8 cs »"2 B
J;. -* tt *g2t~S5»3
s - m" e S73 5»
<u '3
verval en de verwoesting veler staten, dit is zeker,
maar het woord, en de dikwijls ijclele ongegronde ver-S SI'S ovSh 35"5 «"I S-
denking van verraad, heeft nog meer'ongeluk in de b-g
.-I J /Ja vnnlr -rnlirA LI or Jti20jf ïnn>i*i*rL a— -3 KS C M Oi P
wereld gebragcdart de zaak zelve. Het heeft incusschen
ook Staten gered, en met deze woorden begint het
8ste Hoofdstuk. De Spanjaarden namelijk waren zoo
stellig van hunne overmagc en meerderheid overcBigd,
dac zij alle ongelukkendie zij lijden moesten, alleen
aan verraad toeschreven en dit geloof aan hunne meer
derheid was het eigenlijk, hetwelk bij hen het fanatis-
mus en de wederstandbiedenden kiachtscaande hield. Wat
de oogenblikkeljjke voorspoed niet schonk dit wachtte
het taai geduld der Spanjaarden niet te min met ver
trouwen van den loop des tijds. De overdrevendsce berig-
ten vonden geloof, zoodra zij slechts het genoopte goede
nieuws verkondigdende beslissendste tegenspoeden
daarentegen, werden ronduit tegengesproken en al
kwam aan ook emuelijk de waaiheid aan den dag, dan
geschiedde dit toch slechts allengskens en de eerste
bezuizeude indruk was gelukkig overwonnen. Daarbij
inliet vervolg ou de kans van dtne HatUfj
- a
i_. - qj C QJ fly S Ku I*
-o -o g C -o 60
11 1 K f*Qj W3 a- kj QJ
aj O Mu.q,, g o» n
ÏEoS J ^S. S aT -» °I>
-s-Sfs-^-TZ*
o w 5 o w S
*-o i£o c
»*s *ao Sï» .s-ï«a
*T3 .5 w 5l22«i'C^,nCS!3w4*
S H. k. X. u
ea -Is
Po O S - C C N n u
o ocaOwftyOjootwP co»
Ë'Q'O taOiÜ»—w *- M73"O P t%
