vziUtiï's
M
K
Vulkanen waargenomen worden zoo wel opzigtelijk
hunne voortbrengsels naar vorm en gehalte, als met
betrekkin:- tot de uitwerking hunner werkdadighcid
mitsgaders ook de vormen der Vulkanische bergen en
hunne Cratersgelijk mede derzelver zoo buitenge
meen merkwaardige zaïiiènstellingbijzonder in de linea-
rlsciie rigting.
De wijze waarop de Auteur de aangaande deze
theorie waargenomene bevindingen en de vroege bekende
daadzaken zoekt te verklaren, en de overlegzaamheid
en duidelijkheid waarmede hij daarbij te werk gaat
moeten de oplettendheid van ieder die zijn werk bescti.
deert, boeijënen verdienen de hoogste achting. Daar
hij de werkende en rustende Vuurbergen in Italië
frankrijk en een groot deel van Duirschland en in
Groot-Brittaiïnien zelf bezocht heeftzoo verkrijgen
zijne waarnemingen daardoor eene bijzondere waarde.
Tot de bijzonder gelukkig uitgevallen verhandelingen,
behoort de afdeeling over de wijze hoe de Lava's zich
na de uitbarsting vormen én daarstellen. Hierbij komt
de schrijver op de kiokkenvormig zich vertoonefide
Trachijtbergen. Hij wijkt in de voorstelling der wijze
waarop dezelve zich vormen af van de beschouwing
welke Humboli en Buch van dit natuurverschijnsel
genomen hebben, hij houdt de zoogenaamde klokvor-
mige bergen geenszins voor holle blazenen ziet in
dezelven alleenlijk opgehoopte klompen eener Lava
welke aan alle zijden over den rand des Craters, die
dezelve uitwierpgevloeid isen welke eenen te
gcringen graad van vloeibaarheid hadden om zich verre
te kunnen uitbreiden weshalve zij in de nabijheid van
de plaats alwaar de opening der uitbarsting is, verhar
den. Gunstig is de wijze van verklaring dezer omstan
digheid dat de bergen die zich in eenen klokkcnvor-
mige gedaante vertoonenuit Trachijten bestaan, en
dat men grond heeft qm aan.de Trachijlische Lava
eenen geringeren graad van vloeibaarheid toe te schrij
ven dan aan de Basalten. Het is niet te loochenen
dat onder de Trachijten-bergen inde Anden van Quito
vermoedelijk holenvormige ruimten te vinden zijn en
juist de verschijnselen welke voor deze vermoedens
pleitenhebben ook de door Scrope verworpen voor
stelling der biazenvorming voortgebragt.
Niet minder belangrijk heeft Scrope zijne voorstelling
van het ontstaan der inwendige zaamvoeging der Lava
ontwikkeld; ook geeft hij eene ailezins zinrijke verkla
ring van de wording der Basalten en andere Vulka
nische gebergtsoortcn. Zij zijn kleine krijstallisatien
en ook niet door een bloot werktuigelijk zamentrekken
of indroogen, en de daardoor bewerkte afscheidings-
klov'enontstaanmaar dewijl bij het verkouden der
vloeibare stof door het verdikken van den damp, de
gedilateerde krijstallijne deelen zich weder genaderd
en verdigt hebbenzijn er eene menigte attractie-
kringen ontstaanwelker omtrekken de scheidings-
kloven der zuilen werden, en bij het digt te zamen
-staan niet rond bleven, maar, even als de cellen der
bijen, zeshoeken vormden. De zeshoek is derhalve
de natuurlijke vorm derzelven en de afwijking van
dezen vorm zijn door stoornissen ontstaan.
Betrekkelijk het ontstaan der warme bronnen neemt
Scrope ook de hypothese aan, dat dezelve eeniglijk door
eene voortdurende Vulkanische werking in liet binnenste
der aarde geboren worden.
Er iszegt hij geen twijfel aandat de menigte van
warmte welke door blijvende spleten uitstroomtwezen
lijk daartoe bijdraagt om den ondernardschen haard
gaande te hosden het is zelfs geloofbaar, dat deze
regelmatige en rustige doorgang der warmte in eene
naauwe betrekking staat tot den voortdurend uit de
onderste bewaarplaatsen der Lava voorkomende toe
voer derzeiveen dat dewijl de temperatuur behouden
blijft, de ophooping van hitte belet wordt, door welke
alleen nieuwe uitbarstingen voortgebragt worden. Deze
rust, of zoo als men zich gewoonlijk uitdrukt, liet
uitbiusschcn of uitdoven van zulke Vulkanische haarden
schijnt door het ontstaan der spleten veroorzaakt te
wordendoor welke de overmaat van warmte in verband
met water ontwijken kan." Hij is daarbij van begrip
dat ook door het indringen van dampkringswater tot
op de nog niet verkoelde Lava warme bronnen ont
staan kunnen.
Een bijzonder hoofdstuk wijdt Scrope aan de ontwilt-
keling der verschijnselen, welke bij eene Vulkaansuit
barsting, op den grond der zee plaats grijpen. Ook
hier koestert hij eene andere meening dan Buck, wiens
groote verdiensten hij erkent, en dankbaar partij trekt
van hetgene door hem en Ilumbold gepresteerd is. Hij
gelooft namelijk dat het eerste gevolg van eene Vulka
nische uitbarsting onder de zee, hetzelfde is als dat
cener uitbarsting weike op "het vasteland in den damp
kring plaats vindt. Maar hij houdt het niet met Buch
voor noodwendig, dat de verheffing van den bodem tot
aan de oppervlakte aan bet losbreken des Craters vooraf
moet gaan. Er bestaat, zegt hij, althans geene reden
om dit a priori aan te nemenen in de verschijnselen van
deze soort welke men heeft kunnen gadeslaan, heeft
men niets anders dan Lava, en steenachtige Vulkani
sche producten zien te voorschijn komen. Hij gelooft
b. v. dat de geheele voet van den Aetna en het Basal-
tische gedeelte van Teneriffe, verheffingen van den
bodem der zee zijn, en dat het eiland Palma het voor.
beeld van een uitbarstings-kegel is. Als enkel verhevene
eilanden zonder voorafgaande losbarstingen telt hij Ma-
dein, de Faro en Trapp; eilanden onder de Hebriden,
Ponta, Zannona, Palmarola, enz. Ysland vereëniit
beide eigenschappen, Isle de France, is naar zijne mee
ding door verheffing van den grond der zee, Bourbon
door uitbarsting ontstaan. Met deze waarnemingen en
bedenkingen verbindt hij zijne beschrijving van Vulka.
cische lijnen en groepen, welke .bij over de geheeie
oppervlakte der aarde aanneemt, en nopens de omstan
digheid, dat' de streken welke in zulke Vulkaanlijnen
liggen, en toch zelve geenetenminste geene werkende
Vulkanen hebben, veelal aan aardbevingen onderworpen
zijn. Van zulke streken neemt hij op groud van zijn stelsel
a*mdat aldaar do onderaardsche expansie-kracht altijd
naar boven werken, en zich allengs boven haar vorig
niveau verheffen moet, zoo ais dit met de Amerikaansche
Westkust bij de aardbeving van 182- Het geval gc-weest
is. Dit moet van het begin af dat cr Vulkanische werk
zaamheid op aarde bespeurd is, plaats gehad hebben en
eene menigte van verheffingen, maar daarbij ook tegelij-
ken tijde scheuringen en verschuivingen moeten plaats
gevonden hebben. Zulke verschuivingen of nederstor-
tingen vindt men voornamelijk aan de kettingbergen, dat
is op het hoogst verheven gedeelten van den aardkorst.
Ais bijvoegsel geeft hij eene schets en verklaring! van
het verschijnsel der verheffing van den Torulio in Mexico,
om te betoogen, dat tot verklaring der daardoor voort-
gebragte verandering der landstreek rondom dezen Vul
kaan de voorstelling van eene gewone rijkelijke uit
storting van Lava toereikend zij, en dat men niet 1100-
dig hebbe, aldaar eene blnasvormige verheffing van den
grond aan te nemen zoo als de Heer van Humbold doet.
Deze kleine verhandeling is ook afzonderlijk gedrukt
in BrewstersJournal of Science, Vol. IC. p. 55.
Het vervolg op den kant van deze bladz
fe U
O O
s -
C3
n-o
-*S
-- o.c:
ra
o
cO,
a tn
'O
j
e
3 -I O
.sSH
-l^4u i"
•c 3
u
- K
S - -e
QJ O
Hg
O (J
3u
r g h
SS.
0-0
t_
C es
ZETTING van den prys van het BROOD,
binnen de Stad Leydengebakken overeen
komstig art. \a. van het Reglementin
dato den 3. Mei 1819, beginnende
Maandag den 9 October 1826.
Het Rogge-brood van één pond vier oneen,
Ncderlandsch gewigt, van zuivere Rogge ge
bakken om14J cent.
Het Tarwe-brood, van zeven oneen, het
beste soort, en het Fransch brood, van zes
oneen vijf looden om17
Het Huisbakken-broodvan zeven oneenom 16
Het minste soortof zoogenaamde Krop uit
de Zakvan zeven oneen om12
Meerder of minder gedeelte naar evenredigheid.
Directeuren van het Fonds ter instandhouding van
het WEESHUIS der Stad VLAARDINGEN opgericht,
adverteren aan de Houders van Obligatien en Inster-
vende Lijfrenten, ten lasten van hetzelve Fonds, dat
conform de Conditiën der Negotiatie, her jaar Interest,
verschenen primo October 1826, zal kunnen worden
ontvangen ten Kantore van de Heeren JOHs. ECK en
ZOON, te Rotterdam, of bij den Rentmeester van ge
meld Weeshuis J. van WYK, te Vlaardingen, en dat
zal worden betaald als volgdte weten
Van de Instervende Lijfrenten f o, 98 per portie ie klasse.
1673e
5, 805e
en van de Obligatien .--i, 53 per f too - kapitaal.
Wordende bij deze herinnerd, dat conform de Con
ditiën der Negotiatie, de Interessen, welke na verloop
van zeven Maanden ra de verschijndag niet zijn afgehaald
vervallen ten behoeven van 't gemelde Weeshuis, en
dat bij gebreken van inlevering der Attestatien de Vita,
staande op de achterzijde der Coupons, gedurende den
tijd van vijf achtereenvolgende iaren, dezelven voor
verstorven moeten gehouden worden.
Vlaardingen den ie October 182(1.
P. VERKADE, J. G. BF.TZ,
W. van WARMELO, J. DROSS A ART.
Gisteren avond, verloste zeer vooaspoedig van
een ZOON, ALIDA JOHANNA van HEÉKEREN,
geliefde Huisvrouw van
ABRAHAM FOCK.
AMSTERDAM den 6 October 1826.
Heden avond ten 8 ure overleed tot mijne
bittere droefheid, mijn waarde Echtgenoot, de Heer
SIMON van WYCKin den ouderdom van bijna
82 jaren, het 48ste jaar onzer huwelijks - vereeniging.
Hij eindigde zijn nuttig en werkzaam leven aan een
langzaam verval van krachten betreurd doör mijmijne
Kinderen en behuwd-Kinderen terwijl zijne nagedach
tenis steeds bij ons in zegening zal blijven.
Verzoeke van Condoleantie verschoond te worden.
AMSTERDAM SUSANNA MOERIAANS
27 September 1826. Wednwe S. van Wyck.
E
0
«-O
Ü2
1
c O
O C
n zt a
g gZ
r. c
.>•- g
s
s
:S I's
1 w B
o
J u cn
2
:5
J qj
c/i-o W
u>~ S S
2*-' a
S a 2 >-g
<u - o.
M
o £-«
e S
D GJ
v o
2*
O
s-s
cxa^ti a
o o
a a
<D o 0>
*2 <u 3
o
o a
*-* CJ
u - o,
W C5 Cl o
cz t- «e
O CJ bD
-— bi aj
g QJ
- «5 2
"'"cö
t-
13 r- 2
u N 5 3
va <v
O O)
O)
2i
.2 n
i-Sa
W g "C
c O
5PQ
fcD
O rh>
s- "^r
r- ■->
E»
"c5
.3 g
a-'Sl
O
c n 2
bfl O d
*3 «U O
bo-s
-Q o» •-
S SJ
cl 13
E
S <u '3 j-
n.m rt
f g"°
3
„5a
i D
"S .2
qj S
X
g a
5 &S
"<2 I
a
eS;
■-.ïï i
!-■»
s
04 S
Sg-3
•J 'A -
W L 3
O q>
5 .2 a>
a
r. OO
U a
'S ffS S g
.Q-S n S üp- S
§|XS<Q
c q- s - 1
■SUE B g
r, rt
a VS n?
u Öfl
.5 'p o
<l> rt ÏZ f-< ~r<
H
SU,
C c
cral1*
c
CC c
r, <2 O
o- "f,
o
M o
O I—1
2 S-i
O uj r,'—'
N tt iD 2
a'-.-ë Pi P
a>
13
Cm
cc
go.
o S
w Zk g g 3 a B
'g c e J S o
O P5 5 qj S)
C, C
S ua-5 u>
M v
U
O
a.
Cw
- g S
cl a
cj
5
pr IJ S-COUR ANT der EFFECT
Amsterdam den yden October 1826.
Holland, Werkelijke Schuld 2j pCt. f 51j
Rest. Uitgestelde dito- {S
Kans«Biijetten 17J
Stellen van uitgeloten dito - 6375
Amortisatie-Sijndic.4J pCt. - 93|
Domein Losrenten.. 2J - 86
Flandel-Maatschappij. 4J pCt. - 90J
Frankrijk, Inschrijving Grootb. 5 -
Dito op dito366J
Rusland,bij Hope en Comp... 5 pCt. - 96
Ins. op 't Grootb. 6 - 49I
Pruissen, Obl. Neg. Londen.. 5 - 102
dito in Londen van 1822 - J02
Spanje Obl. bij Iiope en Comp. 5J pCt. 23|
Nieuwe geldl. van 1822- 8|
Oostenr., Obl. bij Go 11 en Comp. 5 pCt. - 73
dito4. 58i
Certificaten2J - 391
Neg. Metalliek 5 - 86
Dito Bank Actiën - 1263
NapelsCertificaten5 pCi. - 68
dito dito in Napels- 67J
E N.
a 52
a t
a
a
- CJ Jd "CO»
c c i3:?c
O -CJ IJ ■- g -g g
Cs— Ooqiij"3o>"~
S 8^ 513 U c-°S
u g
<5 O S K."° - o •- S. 2 -
I-3 2 S 5
.a - 3 -5 "s -5 ss i S
■o! C- 5ST
O
l8
6450
a 94 5
a 86-5
0 9iJ
a
a 66§
a 96?
8 5°J
a 102J
a I02J
a 24»
a 9
8 731
a 58J
a 40J
a 87
a 1,266
a 68i
a 68J
£■2 S;=
f (t
cj -u •-
o
be o
ho a,
CJ (x
O
o i) d
_c
o
f-S-a
CJ
O
be O
B
CJ
v uS D ijc|- U, u
c c qj ca ict'C cj a c
I 5 "a --g g O g
o co cj t, bo c
J E o dj
p. x~
o CJ O
O
O
be
o 3
E SBü
S u z: 2
So 2 •-
(Tl y u e iS u '-S
r a -rt 9J i ^rC
Slf-23 m
2 2.S
oco-so-
r o
5 'C Q.,
G vs
a O o
qj bj)
o c '3
O CJ
S CJ
63
-O
l-sl
s
•Ml
i* O o.
N O
r, ti is
