'en
p
ui
ten
in
jor
ten
le-
ana
lier
ien
>011
der
m-
fr.
fr.
nk-
bij
Id,
ut,
en
op
:ra-
tijn
der
oor
las-
van
ot-
ke-
rij
en,
tva-
:lH4
den
icte
i fen
tra-
ïeid
aan
irij-
vet-
den
ider
het
gen
yjl-
l of
ruw
kan-
t té
iden
den
rou
ts,
pro.
met
zen-
toe-
dan
n op
1 der
l en
18:2
nge-
rden
krijlc
van
jOU-
het
door
■end'
iltijd
der
held,
taten
dvra
45'
•e dd
eer.cn
inging
de
dezen
:h et»
mm»
icnaii'
,/rgiil
ah
Coney waren tot genoegzaam groot aanzien gekomen om
den "naijver der inboorlingen op te wekken en dit.
geheele geschlaeht was door een dekreet van'den Senaat
gebannen. De jonge Tancridehet voorbeeld volgende
van zoo vele Ridders van avontuur, die allerwege for
tuin gingen zoeken waar hun moed en b'eleid hun
daartoe dén weg baanden had zich in dienst begeven
van de Grieksche Keizers en had zich in dezelven zoo
danig onderscheidendat die Keizers aan zijné dapperheid
dc verovering van het toenmalig Iliijrie schuldig waren.
Tusschcn deze twee medeminnaars had Amenaides hart
ten voordeele van Tancride beslist. Hare Moeder had
in haar sterfuur die liefde goedgekeurd en dén eed ont
vangen door welken zij zich wederkeerig verbonden
ora met elkander in den echt te zullen treden. Maar
nu moest Amenaide het gebod van haren Vader volgen
naar Sijracuse terugkeeren en Tancride te Bijzantium
•achterlaten. Argire was verre van te vermoeden dat
zijne Dochter haar hart reeds aan eenen banneling weg
geschonken had, én kon dus voor zich zeiven geene
reden hebbenwaarom hij over de hand zijner Dochter
niet zoude beschikken ten voordeele van Orbassan.
Deze Zijn de hoofdzaken welke de stof hebben
opgeleverd, waarvan zich, op meer dan eene wijze,
de dramatische kunst heeft meester gemaakt. Wie is
er heden, die eenige kennis heeft van en gevoel
yoor werken van smaak, wien de Tancride van Rossini
onbekend is. Maar wie is er die dichtkunst en de
tragische muze huldigt, wien de Tancride van Voltaire
niet in verrukking brengt. Een herhaald bijwonen van
de opera Tancride, zoo wel op het Hoogduitsche als
op het Fransche tooneel te Amllerdam, deed eenen
beminnaar van dicht- en toonkunst den Tancride van
Voltaire eens weder herlezen, en daar die lektuur,
vereenigd met de herinnering aan de historische daad
zaken welke hierbij ten gronde liggen, eenige over
denkingen deden ontstaan, die met de dicht- en toon
kunst in verband staan, zoo heeft men gemeend dat
de mededeeling derzelve aan lezersdie voor dicht- en
toonkunst niet ongevoelig zijn, niet onwelgevallig
zouden kunnen zijn.
De daadzaken hier boven omschreven komen op den
voorgrond in den Tancride van Voltaire, Dezelve
komen alle in het eerste bedrijf, en vooral in het
eerste tooneel, hetwelk eene Raadsvergadering voor
stelt van de voornaamste Ridders, die den Senaat van
Syracuse uitmaken, en dewijl aldaar eeniglijk gehandeld
wordt over .een tegen Tancride uit te spreken ban
vonnis, en om in alle kracht eene wet te vernieuwen
welke ieder burger ter dood verwijst, die geheime
betrekkingen onderhoudt met de vijanden van den staat,
zoo hebben eenige betweters deze Expositie mispre
zen. Het is zeker, dat Voltaire zeer gemakkelijk in
vier versen had kunnen zeggendat Tancride uit
Syracuse gebannen was, omdat hij de Byzantijnsche
Keizers gediend hadbij zoude er ook niet meer
noodig gehad hebben om, te verhalen dat de doodstraf
bepaald was tegen degenen die met de Moren of met
dc Grieken gemeenschap, onderhielden. Maar Voltaire
had éven vèel kennis van het tooneel als van de aan
schouwers.; hij wist dat he.t gevaarlijk was om aan
eenige vlugtige opgenblikken eener dikwijls door dui
zend omftanctigheden afgetrokken .aandacht, die hoofd
begrippen toe te vertrouwe.n,. welke den grond en de
drijfveer moesten uitmaken, van tooneelen, die eerst
verre in de ontwikkeling van het stuk konden voor
komen, 'ep die onverstaanbaar en zonder belang voor
het publiek zouden zijn, wanneer slechts een eenige
dier hoofdbijzonderheden der Expositie, aan het geheugen
van den aanschouwer konden ontsnappen. De plegtig-
heid eener Raadsvergadering wekt veel meer de aan
dacht op dan een eenvoudig gedialogiseerd tooneel.
De dichter heeft gewild dat de aanschouwers op eene
stellige wijze onderrigt waren van alles, wat de ver
banning van Tancride en de beschikkingen van den
Senaat van Syracuse ten zijnen opzigte betrof. Daarom
legt bij aan Orbassan deze woorden in den mond:
De quel droit les Franpois, portant partoutleurs pas,
Se sont ils tab lis dans nos riches Climats?
De quel droit un Coucy vint il dans Syracuse,
Des rives de la Seine aux bords de TArethuseV
La Harpe, Lycee Tom. X. p. 25.verhaalt dat hij
de eerste representatie van Tancride bijgewoond had
toen vele jaren geleden en zeer jong zijnde. Nimmer,
zegt hijheb ik den ontzaggelijk diepen indruk verge
ten, welke de tooneelspeler maakte, die de rol van
Tancride speelde, wanneer hij aan Argire vraagt, of
geen ridder komt opdagen, om voor de onschuld
Van Amenaide te kampen
Tout fremit, tout se tait, aucun ne se présente,
en na het uitspreken dezer laatste woorden, plotselijk
de hand van Argire grijpende, met eene stem, verle
vendigd door de liefdemaar ontsteld door woede
dezen dichtregel, den meest verheven uitroep den
•choonsten die men ooit op het tooneel gehoord heefc
Uitbarst
II ien present era! gardez vous d'en doutèr.
Niets kan de toejuichingen evenaren, welke dit vers
verwektehet was geen handgeklap op commando of
Toor geld gekochte applaudissementen, maar eene kreet van
joedkeuringdie uit de ziel van alle aanschouwers oprees
Het tooneel vertoonde toen voor het eerst, de pleg-
Pgheden van dén kampstrijd der aloude Riddertijden,
Eet de gevechten die men Ordalca of Godsgeregten
'/mens de Dieunoemde. Dit was juist niet het
ctoeijelijkstcmen heeft die vertooning sedert ontelbare
azen in meer dan eene Opera herhaald gezien, en
vat de tooneelvertooning betreftnog vrij wat ontzag-
vekkender dan toen maar de verdienste van Voltaire
«stond daarin dat hij van dien toenmaals op het tooneel
zoo geheel nieuwe vertooningeen bij uitnemend-
«id tragisch bedrijf wist te maken. Men herinnert zich
°g, zeide La Harpe, den indruk welken Tancride
Mkte, wanneer hij op de vraag van Orbassan naar
ijnen naam luid antwoord
I'our mon nomje le taiset tel est mon dessein
en hoé hij hem naderende, zacht en knarstandend van
woede in het oor beet
Matsje Te Tapprendrqi les arines a la main
Mardons l
Doch genoeg voor nuvan Voltaire's Trmcride.
Thans is Tancride eene Opera, waarvan de dramatische
waarde de schaduwzijde is, en de Mii'zijk van Rossini
alleen'in het licht staat. Niemand die kennis van. de
Toonkunst en gevoel voor de fciiooriheden derzelve
bezitzal deze compositie hare waarde ontzeggen
vooral wanneer men deze Opera met die kieschheid en
expressie heeft hooren voordragenwelke het orkest door
den smaakvollen cn geacluen Moulinnèuf bestuurd wordt.
Het tempo, waar in die Opera bij de Franschen te Amster
dam voorgedragen wordt, is zeker wat minder snel
dan bij de Duitschers mae.r het moge bij deze laatsten
dan al wat kunstmatiger zijnde yoordragt aldaar is
oneindig mitider kiesch en vleijeud voor het gehoor
dan bij de eersten. Toonkunstenaars zijn geenszins
Couriers, die den prijs der effecten moeten komen berig-
ten, en daarom met klappende zwepen door de straten
rennen la dijjlculti vaincue is in geene deele het doel
der Muzijk. Het is vooral bij de vermelding van een
der beste stukken van Rossini wel dér moeite waardig,
eenige oogenblikken bij dé Toonkunst te verwijlen.
Een Toonkunstenaar zoude teil uiterste beperkt zijn,
wnnf.eer hij slechts de Componisten zijner eigene natie
wist te waardeeren, ja zelfs is het onmogelijk wezenlijke
vorderingen in de toonkunst te makenwanneer men
niet inde bejoóverendekunstgeheimen welke de Italiaa-
nen in eene zoo bijzondere mate bezitten, althans
eenigermate ingewijd is. Een in den echten zin des
woords, volmaakt Toonkunstenaar moet de meesterstuk
ken der Italiaanen, Franschen en Duitschers kennen om
in hunnen oorspronkelijken geest in te dringen. Deze
geest staat met hun Volks-karakterdit karakter met
hunne taalin de allemaauwste betrekking. Elke der
genoemde Natiën bezit in de daad meesterstukkenen
wanneer de eene natie de verdiensten der andere miskent,
daii is de reden dezer miskenning daarin gelegengelijk
de schrijver der Saggio sulla publica educazionezegt:
dat al het ongelijkhetwelk de eene Natie de andere
aandoet eeniglijk ontstaat, om dat de eene van de
verdienste der andere soms geheel onkundig blijft."
(Tutto il tortoChe si fanno le nazioneprOvieu del
ignoranza reciproca circa lor merito. j
De monopoliserende Italiaan hield het voorbenen
beneden zijne waardigheid om ook maar eenige aandacht
te geven aan de Zangmuzijk van andere volken. Zelfs
heden nogxmVokaal-muzijk bij de Duitschers zulke groote
verbeteringen 'ondergaan heeftzal men nooit of zelden
een Italiaansch Zanger aantreffen die zich verwaardigt
om eeiie Duitsche Aria te zingen. Deels klinkt in zijn
aan zachte wendingen gewoon oor de vreemde noordsche
taal tè barbaarsch deels spreekt de rijkdom der Duitsche
compositiewelke de beste Auteurs even vlijtig als
kunstig beantwoord hebbenniet duidelijk genoeg tot zijn
gevoelhetwelk meer voor liefelijke en voor wceke
melodien dan voor kunstige zamenscellingenberekend
is. Daarbjj komt nog dat de Italiaanen, even als alle
andere volkenwelker moedertaal bijzonder week en
gemakkelijk ishun spraak - orgaan eenigermate verte
derd hebbenwaardoor hun dc geschiktheid ontbreekt
om harder klinkende talen mét goed gevolg, te spreken
en nog veel min om dezelve te zingenvooral wanneer
dezelve eene zekere inspanning van krachten vorderen.
De Italiaanen hebben zich 'als zangers over de geheele
wereld verspreidterwijl andere volken in Europa
ten opzigt van het gezang, nog op cénen lageren trap
van beschaving stondenzijn zij hunne leermeesters
geworden maar sedert heeft zich gewis veel daarom
trent veranderd, en een meerder evenwigt in de muzi
kale wereld is daarvan het gevolg. Evenwel staan nog
altijd de Italiaanen met betrekking tot smaak en beval
ligheid toongevend aan het hoofd der muzikale were'd
en de zangers der andere natiën worden in die zelfde
mate volmaakter geachtals zij nader bij aan de Itali-
aansche meesters komenook zelfs in Dvutschland
blijft de beste smaak in het gezang nog steeds de
gemengde Italiaansche zang wijze Méthode mixte.
Eene der beste kenners van toonkunst en vooral van
fezang, heeft in een belangrijk werk over de taon-
unsthetwelk aan hare Majesteit de Keizerin Maria
van Rusland is opgedragenhieromtrent gezegddat
Duitschers en Italiaanen zich muzikalisch vermaagschapt
gevoelen en zich wederkeerig hoogschattenwanneer
zij zich maar genoegzaam kennen. De eersten zijn
bescheiden genoegom de Italiaanen den voorrang toe
te kennenten aanzien der natuurlijke welluidendheid
des zing-orgaans én fijnen smaak en de laatsten vinden
bij de Duitschers den besten aanleg tot den volmaaksten
zangerwanneer hij zich door hen beschaven laat.
Maar slechts weinig Duitschers en Italianenhouden
het de moeite waardigom de sleutel tot de Fransche
vokaal-muzijk te zoeken. Het is mode bij de Toon
gevers dier beide nadenom de Fransche vokaal-muzijk
ais geheel beneden alle kritiek te beschouwen. J. J.
Rousseau, heeft niet weinig bijgedragen, om dé ongun
stige meening over de Fransche- muzijk te bevestigen.
Maar behalve den invloed, dien de droevige luim door
welke Rousseau beheerscht werd, op zijne oordeelvel
lingen hadzoo was ook het tijdvak waarvan Rousseau
sprak, ten uiterste ongunstig voor de Fransche muzijk,
hij kon toen zeker niet zonder grond zeggen Chansons,
Chansons, et toujours Chansons.Lul/y en Rameau hadden
eene hoogere vlugt gewaagdmaar zij waren in Rous
seau's tijd vergeten en door velen verachtmaar er
wassedert vele jaren door staatkundige en godsdiens
tige betrekkingen en de zedeloosheid van die tijden eené
zekere onvastheid en weekheid in alle voortbrengselen
van kunst en smaak gekomen, die zich ook in hunné
muzijk vertoonde. Lully en Rameau hadden het .hetere
zaad in den grond gestrooid. Voltaire en Rousseau
hadden de algemeene aandacht daarop niet geheel te
vergeefs gevestigd.
i. Het vervolg .op de kant van deze bladzij
W r- u *»"0
v-. O S-» ,>->
cj X <zi -r'
C.0 E CJ
§1^-2
r z s 1.2
CV- CJ
p 5 "5
r:
S
O CJ-G
o 2
cj CJ JL.
T3 <u 'TN
g J2 O o s - -
bj-A 5 9- a.43
3A.P,
Z-v'
522
O bi) bP
O G G
bi) O
i tS - SP 8
- - 55 5 u c i
-5 5 a.„"-n .S N -3
j"S2 2'~j;=;j3ojg,
sb°S .sf
-*c (2 „f s
- o aSo -
".ëJjtiv
e 51 o
"O
"'SS"
es ëj u
zisZ
e «-
E O -Si S
•ts o cctJ x;
Jo
bO
is-3 -
-Si
'-5 E o
CJ o <jj
tj o g - ,0
n §2
■2" O
P E O o
O jJh G CJ *öj .ti
J1 CJ TJ C 2 3
«5 B o o o a
.2 «Susüssss
fc£j 6 rn
CJ o'9 2J 0
5 je H =j 0
5H M c
s-Hrw"
■=SSv &-S
o o g
SfS.üC
u C
S '-Sjé 5 5-
6
e-a
1 CJ a>
O CJ E3
Ch bO
bjj bij bD"-;
-H b -g .5 *2 2
.2 o -
G bcQ
O
r, <D
O T5
o cj
i 11
- ^4 S
O ert IJ CJ li; O 2
S V. s x>-a o M
-ÜIPSH!
o c o a p a
j.5.S^g
üd Sfi - u-a
- u a
s Sg sZ OJ
°Ê5S,SV
- 2 W>
QJ is
"SflSïS
"o S
41 B a 'ee
J 3 v 3
J?
cp 2 -Hg
O S; CD c;
s
ba.
CJ bo n
CjTi O <5 C
v' M CC r
-X r- - W il -- -
52 O.3
S O wQ CJ
w 2 J~i rsi tr"
<2 cj "O
'S? U SJ S CJ -U -
0 - Q '3 ee a
a
r|.s -l a;sa
CJ T3
1 s
O
.2 o
G VJ CJ
cD<=
ïr« ^J *-
bp j- qj
O _bD^
2 5
.^g:-5®|§s
TG CU «O
T rC W ^2 ti 1- C
CJ W JJ S CJ CU CJ
w t) W T3 TJ TJ
CJ G -*T3
f. Tl l1
u 9 c P
1/3 CJ .G 2 CJ
G -G -
£-2
l "G dït Kt HH S O
c«'s!
i-* cj 52 1
G E 5 -2 j
3 ^5»
CJ 'T.
•^^Q-SQ-S
&s=j:?
T3 «-
C CJ wj
a .b
"o N
H 73
G 3 p
5 N S CJ CJ
0 'G' CJ EJ r"
o 0
fc P b
.Tj
a it2 w
S-g g 2-S
G C 2 -v.
CJ CJ O E
ss.i£:
N «J Ni) -G -ü
g
CJ
CJ S® G
2 0
K CJ '^O
-C *0 CJ U.
G CJ
CJ
O D-< bD
'CJ S SC
'S cj CJ
ai-g
N CJ 2
CJ
2J
S
N 1—I
D- O
CJ
b*f
_5? G -V-< *-»
D JJ O
r. U
CJ 11 c- CJ L_. n 1
o o .S 2
a a "3
-c— 2=g«
0 23 2 rV\ V r^4 C
G5 co ÉH M Dnb
r, CJ
CJ I 1
o c O G
Qj CG
Ö.SPE
CJ O -bi
cj :g*
*j G N
O CJ 2 9
O
u MO J,
O G J- cd
r* bp CC
"C •-*
c 3 2 O
a OG
-C
CJ
f ti
cd bXC_, G
Mg 2
g
•5
"5 un®
3 c o u
3 N I
S>i.s
vj VJ Tj I
3-O S.2 ^'23
N c jz c -g "C
E 3 2 - 6
2 S c 0
Si
c c
CJ 73 ia
-fr E
CJ >-c
CJ
-§
4; g '3 o
*1
I-s io
001
Svc
AJ tU
rsj La —4 CJ
cd rt CJ cj
a g
8oJ-s3s°
f-* -4— Ga O C
- S
g 5 je-u
o, uj CJ
eta 2 *3 cj
oütt'ï'»»
8» N
U. Cd CJ CJ
t-t cd Tj ,p
g hp -
CJ C T3 G
c g o-ë
e - E c -a
S S.2
N v r (J - r H
c> s ai S
D O cd G G c-1 CJ
g -3 o g"g
E cc jw CJ
0 C.2 52
CJ NJ CJ CJ
gow>
O O— O
'S c a
.G AÜJ 3
■p:3"5 a
II! 12
g'S S
g bD o e j-,
g s S g
ga
lï^Sg
CJ -G is tD
M
•51*23
y 00
-SS.E-S3.
-G1 CJ *E3»
CJ EG
Tj "R GJ
u JJ -Q
o -2 o
V c
CJ
s g o 2
8 3,3 - a
