1 -
I jou bewerken. En daarom wendden de Engelsche
protestanten het oog naar Willem III.maar daarom
ook had Louvoisde Minister van Lodewyk XIV.pogingen
in het werk gesteld, om Willem III. bij zijne wande
lingen, pp het strand te Scheveningéh, op te ligten (yol-
het getuigenis van Burnett jen reed.s hadden naar
het berigt van Wei genu arXV. D. Blz. 395.twee
dweepzieke Ieren datzelfde ontwerp in 's Ilage willen
uitvoerenen hieruit blijkt dan ook dat die Xatholijke
Ierentoen zij door het Koninklijk gezag begunstigd
waren zoo als wij boven zeiden zoo wel buiten als
Urnen hun landeen zeer schadelijk gebruik van hunne
regten maakten.
Men ziet dus weldat het vraagstuk van de Emanci
patie der Kathoiijken in Ierland niet vatbaar js om
geïsoleerd en enkel uit een bespiegelend oogpunt be
schouwd te worden. Dit en meer andere onderwer
pen van dien aard, kunnen, op geene. voldoende wijze
onderzocht wordenzoo lang men dezelve alleen onder
een theoretisch tooverlicht en niet ook in het ware en
wezenlijke daglicht der geschiedenis plaatstDit vraag
stuk hangt ten naauwsten zaraèn met de oppermagt of
suprematie van den Heiligen Stoel. De Kathoiijken te
Emanciperen in Ierlandis niet andersdan eene deur
In Engeland open te stellen Voor de pausselijke hiërar
chie en waar deze zich indringt daar wordt het wettig
wereldlijk gezag of openiijk aangerand of heimelijk
ondermijnd daar komen NunciussenItalianers die hunne
uitramontaansche overalpische pretensien met nasale
stemmen weten voor te dragen en die zich gelijk nog
dezer dagen in Frankrijk bleek, bij gelegenheid der
discussie over de Wet op de schadevergoeding der
Emigrantendurven veroorlooven om aan de leden dei-
volks-vertegenwoordiging InStructien te geven. Die
vrees toch vbor de Suprematie van den Paus heeft
gelijk men nog bij de jongste Parlements - debatten
gezien heeftden kuqdigen en geleerden voorstander
van de Emancipatie der Kathoiijken Mr. Brougham
Zeiven genooptom maatregelen van voorzorg aan te
radentegen het te vreezen misbruikhetwelk vooral
de geestelijkheid dadelijk van het voorregt der Eman
cipatie zoude maken. Het is bij deze kwestie al
zeer opmerkelijk, dat Jacob II.nog Hertog van Tork
zijndereeds zulke vijandige gezintheden tegen de Pro
testanten aan den .dag legdedat men bij het leven van
Karei II. er óp bedacht' was om hem van de troons
opvolging uit te sluiten, terwijl nu ie.Hertog van Tork
die ook weder de vermoedelijke troonsopvolger is
geheel vrijwillig en zonder noodzaak ten eenenmale
ongunstige gezindheden pen opzigte der Emancipatie
van de Kathoiijken geopenbaard heeft. Zonder nu
dezen laastgenoemden eenigzins driftigen stap te willen
beoordeeleuis het zekerdat de toelating der Katho-
lijke Ieren in het Parlement en in s'Konings raad
den weg zoude banen tot de Pauselijke suprematie,
die in hare oogmerken geest en strekking, nog steeds
de oude beginselen koestert en aankleeften mis
schien thans meer dan ooit de gelegenheid waant
geboren te zienom weder vooral nu de Jesuiten
door Clemens XW. Ganganelltj in 1773 vernietigd,
ip 1814 door Pius VII. hersteld zijn) als voorheen
alle Troonen en Staaten te belléerschen. Wie
toch de geschiedenis raadpleegt, dien kan het niet
onbekend zijn, dat Rome zich tot de heerschappij der
wereld onder eiken vormdoor het noodlot bestemd
rekent, zoo als de dichter zong, si bi imperium sine fine
datum! Men weet dat de magt der Bisschoppen van
Rome allengs zoodanig is toegenomendat zij Koningen
van hunne Rijken beroofden geheele Natiën uit den
eed van gehoorzaamheid ontslagen hebben, dien zij aan
hunne Koningen en Horsten gezworen hadden, en dan
eens de Vorstendan weder de Volken buiten de
gemeenschap der Kerk bandenal hetwelk in vroegere
eeuwen zoodanigen schrik en ontzag voor den Pauselijken
naam en magtook aan de kloekilartigsce mannen inboe
zemde dat zij niets tegen den vermoedelijkenveel
min tegen den verklaarden wil der Pausen durfden
ondernemen. Gregorius HII. en andere, die zijne voet-
stappen gedrukt hebben namen het wapen van geestelijke
oppermagtbanvloeken en dergelijke kunstgrepen te
baatwaar door zij te weeg bragtendat de magcigste
Vorsten voor den toorn en de bliksems van den heiligen
Vader m de uiterste mate beducht warenzoo zelfs
dat'Koningen gelijk Lodewyk XII. (zie Mczerayhistoire
de France, Tom 1. p. 852) den moed niet hadden, om
zich ook zelfs in'wereldlijke belangen, tegen de aanma
tigingen des Pausen, met kracht van wapenen te verzet
ten. Het geduchtste wapen eéhter, waar van zich
de Pausen bediend hebbenis het regt hetwelk zij zich
aanmatigden, om den baud des eeds los te maken, en
dus alle zekerheid en goede trouw der bestaande verbon
den" geheel van hunne willekeur afhankelijk temaken.
Gregorius de zevende (ij, het zij hij hier van het eerste
voorbeeld gegeven hebbe gelijk Otto Frisingensis meent
of dat hij reeds vroeger gegeven voorbeelden, verme
nigvuldigd, hebbe ',- heeft Keizer Hendrik IH. in Kerke-
lijken ban gedaan hem van zijn Rijk ontzet '2)en
de Duicschers van den aan hem gezworen eed van
gehoorzaamheid ontslagenHetzelfde heeft Paus Inno-
centius III. gedaan, die in 1212 de Engelschen van den
eed aan hunnen Koning Jan ontsloeg, doch drie jaren
later openlijk verklaarde, dat diezelfde Koning het groot
Charter (3) niet behoefde te houden hetwelk hij heilig
en plegtig beloofd Had te,- zullen handhaven. Op gelijke
wijze heeft Paus Johannes XXII. in 1324 alle de Duitschers
van den eed van gehoorzaamheid aan Keizer Lodewyk
van Beijeren ontslagenen in het jaar daar aan voigepde
is het verbond hetwelk de Keizer met FrcderikHertog
van Oostenrijkhad aangegaanop gezag van dienzeifden
Paus mede verbroken. Zoo heeft Paus Eugenius IH.
in het midden der XVde eeuwUiadislaus, Koning van
Polen en Horigarijenstellig geautoriseerd om den eed
te verbreken waar mede deze den vrede met den Sultan
Amurath bevestigd had-, vooral op dien gronddat men
aan ketters el) ongeloovigcn geen woord behoeft te houden
doch deze raad is dien Koning duur komen ,te staaq,
want Amurath heeft deze trouwloosheid vreessélijk
gewroken en aan Uiadislaus eene deerlijke nederlaag
toegebragt bij Varnazie Êayle op het woord Eugene
ter vereeuwiging van welken meineed het volgend
Grafschrift op dien Koning! gemaakt is:
Rcmulida.e Cannas, ego Varnam Clade notavi
Discite moctales non temerare fidepi.,.
Me nisi Pontifices jussissentrumpere foedus
Non ferret Scythicum Pannonis ora jugum.
dat is
De Romeinen hebben Canneik Varna door een nederlaag
bekend gemaakt
Leert stervelingen de goede trouw niet te schenden.
Hadden de Pausen mij niet geboden het verbond te breken,
Dan zoude het Hongaarsche land niet onder een Turksqh
juk gebogen gaan!
Die zelfde mrgt heeft zich ook Paus Paulus IH.
aangematigd, toen hij in 1556 Hendrik II., Koning van
Frankrijkdie eenen wapenstilstand met zijne vijanden
aangegaan en dien mee eede bevestigd had, vermaande
en zelfs gebood dat hij zich door dit beletsel niet moest
terug laten houden dien eed te breken. Het is der moeite
waardig om vooral bij HattelDroit des GensII. C. 15
en anderende veelvuldige voorbeelden te lezen van
volkendie door Pauzen ontslagen zijn uit den eea
van gehoorzaamheid aan hunne Overheden waardoor
die Kerkvoogden zich eene magt aanmatigenwelker
geheele strekking ia om de maatschappelijke banden te
slaken en eene allergevaarlijkste regering en eene rege
ring imperium in imperio te organiseren.
De bestrijders van de Emancipatie der Kathoiijken
in Ierland, hebben dus geen ongelijk, wanneer zij dien
maatregel ondoelmatig achtendaardoor de B'ritsche Con
stitutie to„t in hare grondvesten vreezen geschokt te zullen
zien ter wijl aan de Kathoiijken eene invloed wordt toe
gestaan, tegen welks mogelijk misbruik, geene genoeg
zame waarborgen kunnen gegeven wordenwant de
verklaringen der Hooge Geestelijkheid hebben niet de
geringste waarde eri verdienen daarom reeds geen geloof,
omdat men weet, 1. dat de Paus. de magt heeft aan.
deze verklaringenzoodra het hem gelieft, alle verbin
dende kracht te ontnemendaar ook dezelve' .altijd
(gelijk men weet) onder zins - voorbehouding Qreser
vatie mentalis j gegeven wqrdenen 2. dat de regel:
Haereticis non est habenda fidesaan Ketters behpeft
inen geen woord te houden alle kracht aan die betui
gingen ontneemten dat de Protestanten alle Ketters
zijn dit lijdt bij den Paus geen twijfel3. omdat men
te Napels en in Spanje de dagelijksche bewijzen gezien
heeft, welke waarde men aan het woord van eene
Geestelijkheid te hechten hebbe die alles aan de Supre
matie van den Heiligen Stoel ondergeschikt maaktja
zelfs heeft men de gevolgen van dien invloed bij reeds
meer dan eenen Aartsbisschop )n Frankrijk kunnen be
merken, die de vrijheden der Gallicaansche Kerk openlijk
verzaken en eene slaafsche gehoorzaamheid aan de Over
alpische bevelen prediken welke Bossuet en Massillon
hoe regtzinnig Katholijk overigens, nimmer zouden
gedoogd hebben. En wij béhoeven helaas niet buiten
Nederland te gaan om ons te overtuigen, tot welke,
dolzinnigheden dweekzieke Priesterwoede in staat is te
komen. De Constitutionncleen,FransCh dagblad, heeft
Het vervolg op ie kant van deze bladz.
1 Otto Frisingensis, Chronic: 6. 3S> en Bayle, Diction,
op het woord Gregoire HII. nota H.
(2) Zie Bay iet. a. p. nota E en Li en Wagenaar
V. H. II. D. p. 184. 4
(3) Zie Hume, Hist, of Engl. IV. p. 189. Rapt
Thoiras, Tom. II. p. 333.
- s? 5 is 9: p Ja .-
•ö^-ïo'5-S: 53 i J- 4
G O'TJ 2 CJ j; vt
0 o s O a
rj Cj N R-N 2 "n .32 T *3
§1 fc o 2.3'3
I g '2
=5-r. Sg e K
.qValj 5 «3 M
rg GJ
cs o
1 T3
»_i - - „"p 5 M iy u j- A*
GJ CC CJ Cj
K
Ca -
5 s s 1
...tos
<U CJ U ff T3 ii
a e-J; 0 Ö-PU h s M-?
2 0 CJ S,l -
CJ CJ GJ l-« -j GJ
-a -a G- aj a.
-a is
5,^1 s g sü S g §-?{
S ti §-3 ^2 i g g 3n!
•aioCs
'3 P
(O - W
<5. S 4i
c J,
<u 7? c« u jj
bD 2 4i d
<U V;
r W 5>
C CJ CJ 5 S -2
cj E -3
pul aü J, N
0 IS- g "I S 'f S
J. S 9 U.C-
S M a CJ q
k. "o r
ièJs
w -
\iw Hi N
•J a *5
G
Si®-°
S jSa g#= g g.a I
R Z "2V, O E5 e, -(t a
O
C
H S CJ g _T vi I
S P P j: o' u G o u cs a
CJ «-cc
I
a O
u
5 g. 1
CJ T3 w w m CJ
u G 2 U U CJ faJY C/
K S
1 e N O
CJ C N g GJ -a
c -rj O 0 2
C -e *0 S
g c S
S 5 J:!» =1 Sci
c; cj JP gjcj ST* cj
rfS'O U, rt 13 W) N
g
1 o botb
Ni su. r
aj
T3
to
3 E,-,
- 3
8 «4
S -
bfl> o
x:
2 w)
'1-9
CJ GJ
JA
C GJ CJ
CJ-O
?!i
a
CJ S
6-g g
•E IS
1 2 «2
•5 *0
GJ
2 cj a
m
V» I v, SA B i 8 S
111^^
Ss
S I'C :S
R i 1-5 St .,"5 k-
«CO
w, er* s; ts -v
Si - b-
§5,
I 5 i
- s*
b/y
X V. «5 2-
M-3 s
^'^5 Si--. S
I s 1^5. J 3
Co «kj
;*r-*
■-i i? S 5- v
5 is-
K bo bs -
- bo" 5 h' «0
C R |.^.a I
k
- b S si
boTkS. R--
ft
«rt CJ O 5J CJ E C C p
is I's |>'g
M." S g s 2
é- Si *SE-
c
Q O o
a JQ
••CJ GJ
il
<^-G N CJ
CJ C
<U 5
E
vG o
CJ CJ
5. bo
es' £3
bD. O -bi - N U.
.sss-^S'^tf-s-S
Si g
w. «j y -f2 52 r*v
•as
FÖ w E
C 5 Si
A CJ Ji U u
•§•=.3.2 S-sr
3 S S-
c cj. o O cj
ccj- C U N
e-1 OJ= 1'^>ê «-S o
Cj I_ - "O CJ
'O a-j 0>2-0 CJ 2 S
cj o/5 -a .^.25
S c c£Q-« c>
-- f>03
"Tl U 'H
z:'5*
C8 ia C
l!l
rt
^8 3>
2 L.
Ill
I i-3?
:s .Sr --•* _n m
cj E. »"S -3?
'CJ!® 0:=>H
s
£*c'
'5o
c ,3
Cj 3
O- O'
S-M
t: e
f1^8
O *Ja
pJ ir
0 c
Of .5"X: Ca CJ
53 be a
i
CJ 5
a c 5
f- fc. «(V M G> no1-
ïi
„•r. o jjiq O O
Il&J3s3f«61*
=."xaa
HQ
